1. Na cava era kilai kina na tacida gonetagane?

KEMUNI na tacida gonetagane, e levu na ka oni rawa ni cakava. Levu vei kemuni oni bulabula, oni kaukaua tale ga. (Vkai. 20:29) Oni na yaga vakalevu ena nomuni ivavakoso. Oni rairai vakanamata ena gauna oni na lesi kina moni dauveiqaravi ni ivavakoso. Ia oni rairai lomaleqataka na nodra rai eso tale ni oni se gone qai lailai na ka oni kila, e sega ni ganiti kemuni na itavi bibi qo. E macala ni oni se gone, ia e tiko eso na ka oni rawa ni cakava ena gauna qo mera nuitaki kemuni kina na lewe ni ivavakoso, mera dokai kemuni tale ga.

2. Na cava eda na vulica ena ulutaga qo?

² Eda na vulica ena ulutaga qo na bula i Tui Tevita. Eda na veivosakitaka tale ga vakalekaleka eso na ka e yaco ena bula i Esa kei Josafati, erau tui Juta. Eda na dikeva tale ga na leqa eratou sotava, na ka eratou cakava, kei na ka era vulica kina na tacida gonetagane.

3. Era na vukei ira vakacava na itabaqase ena ivavakoso na itabagone?

³ Ni se gone o Tevita, e vulica na taledi ena yaga vei ira eso tale. E macala ni matua vakayalo, e vulica me kenadau ena ivakatagi qai vakayagataka qori me yaga vei Saula na tui e lesia na Kalou. (1 Sam. 16:16, 23) Vakacava o kemuni na tacida gonetagane, e tiko eso na ka oni  kenadau kina ena yaga ena ivavakoso? Me kena ivakaraitaki, oni na rairai kila eso na itabaqase era vinakata mera vukei ena ivakavakayagataki ni nodra iyaya vakalivaliva ena soqoni, kei na nodra vuli vakataki ira. Ena yaga vakalevu vei ira nomu kila vinaka na iyaya va qo.

4. Na itovo cava e rawa nira bucina na tacida gonetagane me vakataki Tevita? (Raica na iyaloyalo ena waqana.)

⁴ E vakaraitaka o Tevita e veisiga ni nuitaki. Me kena ivakaraitaki, ni se gone e gumatua me qarava na qelenisipi nei tamana. Na itavi qori e leqataki kina na nona bula. E qai vakamacalataka o Tevita vei Tui Saula: “A vakatawa tiko na qelenisipi i tamaqu na nomuni dauveiqaravi qai lako mai e dua na laione kei na dua na bea, erau dui kauta e dua na sipi mai na qelenisipi. Au muria yani, au mokuta, au vakabula na sipi mai gusuna.” (1 Sam. 17:34, 35) E kauaitaka o Tevita na nodra bula na sipi, e yaloqaqa tale ga me taqomaki ira. E rawa sara ga nira vakatotomuri Tevita na gonetagane nira gumatua ena itavi e lesi vei ira.

5. Me vaka e tukuni ena Same 25:14, na cava e bibi duadua mera cakava na tacida gonetagane?

⁵ E veivolekati kei Jiova o Tevita ni se gone. E bibi sara na veiwekani qo ni vakatauvatani kei na nona yaloqaqa, se ni kenadau ena iyaya ni ivakatagi. O Jiova e nona Kalou o Tevita, e nona iTokani voleka tale ga. (Wilika Same 25:14.) Kemuni na tacida gonetagane, e bibi duadua mo veivolekati kei na Tamamu vakalomalagi, ena qai lesi vei iko eso tale na itavi.

6. Na cava na nodra rai eso me baleti Tevita?

⁶ Dua na leqa e vakila o Tevita oya nira raicalataki koya eso. Me kena ivakaraitaki, ni bole me vala kei Koliaci e vakayalolailaitaki koya o Tui Saula ni kaya: “O se gone ga.” (1 Sam. 17:31-33) Ni bera qori, e tukuna sara mada ga na tuakana ni sega ni nuitaki. (1 Sam. 17:26-30) Ia e duatani na rai i Jiova, e kilai Tevita vinaka ni nuitaki, e matua tale ga. E nuitaka o Tevita na nona iTokani o Jiova me vakaukauataki koya, e rawa kina ni vakamatei Koliaci.—1 Sam. 17:45, 48-51.

7. Na cava eda vulica vei Tevita?

 ⁷ Na cava o vulica vei Tevita? Eda vulica ni bibi na yalovosovoso. Ena taura toka na gauna vei ira na kilai iko ena gauna o se gone kina, ni o sa matua mai. Ia mo nuidei ni o Jiova e sega ni raica ga na kemu irairai. E kilai iko vinaka kei na ka o rawa ni cakava. (1 Sam. 16:7) Saga mo veivolekati tiko ga kei na Kalou. E cakava qori o Tevita ni dikeva na ibulibuli i Jiova. E vakasamataka vakatitobu na ka e vulica kina me baleta na Dauveibuli. (Same 8:3, 4; 139:14; Roma 1:20) Dua tale na ka o rawa ni cakava, ya mo kerei Jiova me vakaukauataki iko. Me kena ivakaraitaki, era dau vakalialiai iko eso na nomu icaba e koronivuli ni o iVakadinadina i Jiova? Ke vaka kina, kerei Jiova me vukei iko mo vosota na ituvaki qo. Mo muria sara na ivakasala o raica ena nona Vosa, kei na noda ivola kei na vidio e yavutaki vakaivolatabu. Na gauna kece e vukei iko kina o Jiova mo vosota na ituvaki qori, o na qai nuitaki koya ga vakalevu. Kena ikuri, nira raica eso ni o nuitaki Jiova, era na nuitaki iko tale ga.

8-9. Na cava e vukei Tevita me wawa me qai veiliutaki? Cava era vulica kina na tacida gonetagane?

⁸ Vakasamataka e dua tale na ituvaki a sotava o Tevita. Ni lumuti me tui, a wawa tale tu me vica vata na yabaki me qai veiliutaki e Juta. (1 Sam. 16:13; 2 Sam. 2:3, 4) Na cava e vukei koya ena gauna qori? E sega ni yalolailai, e vakayagataka na gauna qori o Tevita me cakava na ka e rawata. Me kena ivakaraitaki, ni dro voli ena nodra yalava na kai Filisitia, e vakayagataka na gauna qori me valuti ira na meca kei Isireli. Ni cakava qori, e taqomaka kina na yalava e Juta.—1 Sam. 27:1-12.

⁹ Na cava era vulica vei Tevita na tacida gonetagane? Mo cakava na ka o rawata mo vukei ira na mataveitacini. Vakasamataka na ivakaraitaki ni tacida o Ricardo. * Ni se gone e dau vinakata tu me painia tudei. Ia eso tale na ka me cakacaka kina. E sega ni soro se yaloca, e vakalevutaka ga na nona cakacaka vakaitalatala. E kaya: “Niu railesu, au raica ni vinaka sara ga meu vakavinakataka eso na ka. Au saga meu sikovi ira kece na tataleitaki, meu vakavakarau vinaka tale ga. Au kunea sara na imatai ni noqu vuli iVolatabu. Na levu ga ni noqu vunau, au sa qai nuidei tale.” Sa painia tudei tiko ena gauna qo o Ricardo, e vuavuaivinaka na nona cakacaka vakaitalatala, sa dauveiqaravi tale ga ni ivavakoso.

10. Na cava e cakava o Tevita ni vinakati me vakatulewataka e dua na ka bibi?

¹⁰ Dikeva tale mada e dua na ituvaki ena bula i Tevita. Na gauna e dro tiko kina kei ira na nona ilala, era biuta tu mai na nodra vuvale mera lai vala. Nira se gole tu, era lako mai na meca qai vakacacana na nodra vale, era kauti ira tale ga vakavesu na nodra vuvale. A rawa ni vakasamataka o Tevita na sala vinaka me vakabulai ira kina na kau vakavesu, ni tu vua na kila vakaivalu. Ia e qara ga na veidusimaki i Jiova. E tarogi Jiova o Tevita ni vukei koya na bete o Epaiaca, “Meu cicimuria na ilala daukabakoro qo?” E tukuna o Jiova vei Tevita me lako qai vakadeitaka vua ni na vakabulai ira na kau vakavesu. (1 Sam. 30:7-10) Na cava o vulica ena ituvaki qo?

11. Na cava mo cakava ni bera ni o vakatulewa?

 ¹¹ Mo kere ivakasala ni bera ni o vakatulewa. Tarogi rau na nomu itubutubu. Rawa tale ga nira vakasalataki iko na qase matua. O Jiova e nuitaki ira na tagane era lesi qo, o rawa tale ga ni nuitaki ira. E okati ira o Jiova mera “isolisoli” ena ivavakoso. (Efeso 4:8) Ena yaga vei iko na nomu vakatotomuria nodra vakabauta, o rogoca tale ga na nodra vakatutu. Meda raica mada qo na ka eda rawa ni vulica vei Tui Esa.

12. Na itovo cava e laurai vei Tui Esa ni tekivu veiliutaki?

¹² E yalomalua o Tui Esa, e yaloqaqa tale ga ni se cauravou. Me kena ivakaraitaki, ni sosomitaki tamana o Apaija, e kauta tani na matakau ena vanua. Kena ikuri, e kaya vei ira na Juta “mera vaqarai Jiova na Kalou i tukadra mera muria na Lawa kei na ivakaro.” (2 Vei. 14:1-7) Ena gauna e ravuti Juta kina o Sira na kai Iciopea kei na dua na milioni na sotia, e yalomatua o Esa ni kere veivuke vei Jiova, e kaya: “Kemuni Jiova, e rawarawa vei kemuni moni vukei ira na le levu se o ira na malumalumu. Moni vukei keimami Jiova na neimami Kalou ni keimami vakararavi vei kemuni.” Na malanivosa totoka qo e vakaraitaka na nona nuitaki Jiova o Esa me vakabulai koya kei ira na nona tamata. E nuitaka na Tamana vakalomalagi o Esa qai “vakadrukai ira na kai Iciopea o Jiova.”—2 Vei. 14:8-12.

13. Na cava e qai cakava o Esa? Na vuna?

¹³ E macala ga ni vakarerevaki na vala kei na dua na milioni na sotia, ia e qaqa kina o Esa. Dua tale na gauna e sotava kina na leqa o Esa, a sega ni qara na ivakasala i Jiova. Ni vakarerei koya na tui ca ni Isireli o Pasa, e kere veivuke vua na tui Siria. E vakaleqai koya ga na nona vakatulewa! E tukuna o Jiova vua na nona parofita o Ananai me kaya vei Esa: “Ni oni vakararavi vua na tui Siria oni sega ni vakararavi vei Jiova na nomuni Kalou, e dro bula kina mai ligamuni na mataivalu nei tui Siria.” Tekivu  mai na gauna ya, e valuti tu ga o Esa. (2 Vei. 16:7, 9; 1 Tui 15:32) Cava eda vulica kina?

14. O na nuitaki Jiova vakacava me vaka e tukuni ena 1 Timoci 4:12? Cava na kena yaga?

¹⁴ Mo yalomalumalumu tiko ga me dei nomu nuitaki Jiova. O vakaraitaka ena nomu papitaiso ni o vakabauti Jiova, o nuitaki koya tale ga. E marau gona o Jiova me vakadonuya mo lewe ni nona vuvale. E bibi kina ena gauna qo mo nomu nuitaki Jiova tiko ga. E vaka me dau rawarawa tu ga nomu nuitaki Jiova ena vakatulewa lalai, ia vakacava na vakatulewa bibi tale eso? E vinakati sara ga mo nuitaki Jiova ena vakatulewa qori, okati kina na ka ni veivakamarautaki, nomu cakacaka kei na nomu isausau! Kua ni nuitaka ga na nomu yalomatua. Ia mo qara ga na ivakavuvuli vakaivolatabu ena vukei iko ena nomu vakatulewa qai muria sara. (Vkai. 3:5, 6) Ke o cakava qori o na vakamarautaki Jiova, era na dokai iko tale ga na lewe ni nomu ivavakoso.—Wilika 1 Timoci 4:12.

15. Me vaka e tukuni ena 2 Veigauna 18:1-3; 19:2, na cala cava e cakava o Tui Josafati?

¹⁵ Nida sega ni uasivi kece eda dau cala ena so na gauna. Ia me kua ni tarova qori nomu veiqaravi ena nomu vinaka kece vei Jiova. Vakasamataki Tui Josafati mada. E levu nona itovo vinaka. Ni se cauravou, “e qara na Kalou i tamana qai muria nona ivakaro.” E talai ira tale ga na turaga ina veikoro e Juta mera vakavulici ira na lewenivanua me baleti Jiova. (2 Vei. 17:4, 7) E vinaka na nona inaki, ia ena so na gauna e dau cala nona vakatulewa. Ena dua gona na vakatulewa qori, e vunauci Josafati e dua na italai nei Jiova. (Wilika 2 Veigauna 18:1-3; 19:2.) Na cava o vulica ena itukutuku qori?

16. Na cava o vulica ena ivakaraitaki i Rajeev?

¹⁶ E bibi mo dau rogoca na ivakasala, mo muria sara. De dua oni vakataki ira e levu na gonetagane e dredre mera vakatulewataka na ka me vakaliuci. Kua ni yalolailai. Dikeva mada na cauravou qo o Rajeev. E nanuma lesu ni se  itabagone: “Vaka meu sega tu ni kila na ka meu cakava. Au taleitaka vakalevu na qito kei na veilasamaki mai na noqu tiko ena soqoni se na cakacaka vakaitalatala.” E qai vukei vakacava? E kauaitaki koya e dua na qase ni ivavakoso qai vakasalataki koya. E kaya o Rajeev: “E vakasalataki au meu vakasamataka vakatitobu na ivakavuvuli ena 1 Timoci 4:8.” E yalomalumalumu me rogoca na ivakasala qori qai dikeva tale na veika e vakaliuca. E kuria: “Au vakatulewataka meu vakaliuca na noqu isausau vakayalo.” Cava na kena yaga? E vakamacalataka o Rajeev: “Ni oti e vica tale na yabaki noqu vakasalataki qori, au lesi sara meu dauveiqaravi ni ivavakoso.”

17. Na cava na nodra rai na qase cake me baleti ira na gonetagane era qaravi Jiova?

¹⁷ O ira na qase cake era taleitaki kemuni na gonetagane ni oni “duavata” kei ira ena qaravi Jiova! (Sefa. 3:9) Era taleitaka na nomuni gugumatua kei na nomuni veiqaravi mai vu ni lomamuni ena itavi oni lesi kina. Oni mareqeti sara ga vei ira.—1 Joni 2:14.

18. Me vaka e tukuni ena Vosa Vakaibalebale 27:11, na cava na rai nei Jiova me baleti ira na gonetagane era qaravi koya?

¹⁸ Na cava moni nanuma tiko na gonetagane? E lomani kemuni o Jiova, e nuitaki kemuni tale ga. E parofisaitaka nira na yalorawarawa ni cabori ira na gonetagane ena iotioti ni veisiga mera qaravi koya. (Same 110:1-3) E kila o Jiova ni oni lomani koya, oni via veiqaravi mai vu ni lomamuni. Moni dau yalovosovoso. Ke oni cala oni qai vakadodonutaki, moni ciqoma me vaka ga e vakavulici kemuni tiko o Jiova. (Iper. 12:6) Ni qarava na nomuni ilesilesi ena nomuni vinaka taucoko. E bibi sara moni vakamarautaki Tamamuni vakalomalagi ena ka kece oni cakava.—Wilika Vosa Vakaibalebale 27:11.