1-2. Nĩkĩ no tuuge atĩ no tũhote kũrũmĩrĩra makinya ma Jesu? Heana ngerekano.

TA HŨŨRA mbica wee mũrĩ na andũ angĩ mũgĩtuĩkanĩria werũ-inĩ ũrĩ na mogwati. Mũndũ ũrĩa ũramũtongoria nĩ oĩ werũ ũcio wega. Na tondũ kũrĩ na mũthanga, harĩa hothe arakinya arathiĩ atigĩte makinya. O mũgĩthiaga, akamũtiga mũkaaga kũmuona rĩngĩ. No ũndũ ũcio ũkaga gũtũma mũmake. Handũ ha ũguo, mũgathiĩ na mbere kũrũmĩrĩra makinya make.

² O na ithuĩ tũrĩ Akristiano a ma nĩ ta tũragerera werũ-inĩ ũrĩ na mogwati thĩinĩ wa thĩ ĩno njũru. Wega nĩ atĩ, Jehova nĩ atũheete mũndũ ũrĩa wagĩrĩire wa gũtũtongoria, nĩwe Mũrũwe Jesu Kristo na no tũhote kũrũmĩrĩra biũ makinya make. (1 Pet. 2:21) O ta ũrĩa ibuku rĩmwe rĩa gũtaarĩria Bibilia riugĩte, Petero mũhari-inĩ ũcio aaringithanirie Jesu na mũndũ ũronereria andũ njĩra. O ta ũrĩa mũndũ ũronereria andũ njĩra angĩthiĩ agĩtigaga makinya, noguo Jesu aatigire makinya tũngĩrũmĩrĩra. Rekei twarĩrĩrie ciũria ici ithatũ ciĩgiĩ kũrũmĩrĩra makinya make: Kũrũmĩrĩra makinya ma Jesu nĩ kuuga atĩa? Twagĩrĩirũo gwĩka ũguo nĩkĩ? Tũngĩka ũguo na njĩra ĩrĩkũ?

3. Kũrũmĩrĩra makinya ma mũndũ nĩ kuuga atĩa?

³ Kũrũmĩrĩra makinya ma mũndũ mũna nĩ kuuga atĩa? Thĩinĩ wa Bibilia, ciugo “kũgera” na “makinya” rĩmwe nĩ ihũthagĩrũo kuonania mũtũũrĩre wa mũndũ. (Kĩam. 17:1; Thab. 44:18) Kĩonereria kĩrĩa mũndũ aigaga ũtũũro-inĩ wake, no kĩringithanio na makinya arathiĩ atigĩte na thutha. Kwoguo kũrũmĩrĩra makinya ma mũndũ nĩ kuuga kũrũmĩrĩra kĩonereria gĩake kana kwĩgerekania nake.

4. Kũrũmĩrĩra makinya ma Jesu nĩ kuuga atĩa?

 ⁴ Gũkĩrĩ ũguo-rĩ, kũrũmĩrĩra makinya ma Jesu nĩ kuuga atĩa? Na njĩra nguhĩ, nĩ kũrũmĩrĩra kĩonereria gĩake. Thĩinĩ wa rĩandĩko ritũ rĩa mũthingi, mũtũmwo Petero aaragia ũhoro wĩgiĩ kĩonereria kĩrĩa Jesu aaigire ũhoro-inĩ wĩgiĩ gũkirĩrĩria mĩnyamaro. O na kũrĩ ũguo, nĩ harĩ njĩra ingĩ nyingĩ tũngĩĩgerekania na kĩonereria kĩa Jesu nacio. (1 Pet. 2:18-25) Hatarĩ nganja, no twĩgerekanie na mũtũũrĩre wothe wa Jesu, na ũguo nĩ kuuga maũndũ mothe marĩa ooigire na agĩka.

5. Hihi andũ matarĩ akinyanĩru no mahote kũrũmĩrĩra kĩonereria kĩa Jesu? Taarĩria.

⁵ Tondũ tũrĩ andũ matarĩ akinyanĩru-rĩ, hihi no tũhote kũrũmĩrĩra kĩonereria kĩa Jesu? Ĩĩ no tũhote. Petero ndoigire tũrũmagĩrĩre makinya ma Jesu na njĩra nginyanĩru, no handũ ha ũguo aatwĩrire ‘twĩrutanagĩrie biũ kũrũmĩrĩra makinya’ ma Jesu. Tũngĩĩrutanagĩria biũ kũrũmagĩrĩra kĩonereria gĩake o na tũtarĩ akinyanĩru, tũrĩkoragwo tũgĩathĩkĩra ũtaaro wa mũtũmwo Johana ũrĩa ooigire: ‘Thiagai o ta ũrĩa Jesu aathiaga.’—1 Joh. 2:6.

6-7. Nĩ kĩĩ kĩngĩtũma tuuge atĩ kũrũmĩrĩra makinya ma Jesu nĩ kũrĩtũteithagia gũkuhĩrĩria Jehova makĩria?

⁶ Kũrũmĩrĩra makinya ma Jesu nĩ kũrĩtũteithagia gũkuhĩrĩria Jehova makĩria. Nĩ kĩĩ kĩngĩtũma tuuge ũguo? Wa mbere, Jesu nĩ aatũigĩire kĩonereria kĩega biũ kĩa ũrĩa twagĩrĩirũo gwĩka nĩguo tũkenie Ngai. (Joh. 8:29) Kwoguo rĩrĩa twarũmĩrĩra makinya ma Jesu nĩ tũkenagia Jehova. Na twĩ na ma atĩ Ithe witũ wa igũrũ nĩ akuhagĩrĩria andũ arĩa merutanagĩria gũtuĩka arata ake.—Jak. 4:8.

⁷ Wa kerĩ, Jesu eegerekanirie na Ithe na njĩra nginyanĩru. Nĩkĩo Jesu ooigire ũũ: “Mũndũ o wothe ũnyonete nĩ onete Awa o nake.” (Joh. 14:9) Rĩrĩa twegerekania na ngumo cia Jesu na ũrĩa aarũmbũyanagia na andũ, kwa ngerekano rĩrĩa aaiguĩrĩire tha mũndũ warĩ na  mangũ, mũtumia ũrĩa warwarĩte ihinda iraihu, na ũrĩa aacayagĩra andũ arĩa makuĩrĩirũo, tũkoragwo tũkĩĩgerekania na Jehova. (Mar. 1:40, 41; 5:25-34; Joh. 11:33-35) O ũrĩa tũregerekania na Jehova noguo tũmũkuhagĩrĩria o na makĩria.

8. Taarĩria ũrĩa kũrũmĩrĩra makinya ma Jesu kũngĩtũteithia ‘gũtooria’ thĩ.

⁸ Kũrũmĩrĩra makinya ma Jesu nĩ gũtũteithagia kwaga kũhĩngĩcwo nĩ maũndũ ma thĩ ĩno. Ũtukũ wa mũico wa ũtũũro wa Jesu gũkũ thĩ ooigire ũũ: “Niĩ nĩ ndooretie thĩ.” (Joh. 16:33) Eendaga kuuga atĩ ndeetĩkĩririe mwĩcirĩrie, mĩoroto, kana ciĩko cia andũ a thĩ imũhĩngĩce. Ndaarekire ũndũ o na ũrĩkũ ũmũgirie gũtetera Jehova, ũndũ ũrĩa watũmĩte oke gũkũ thĩ. Ĩ ithuĩ na ithuĩ? Thĩinĩ wa thĩ ĩno kũrĩ na maũndũ maingĩ mangĩtũhĩngĩca. No tũngĩiga meciria maitũ harĩ gwĩka wendi wa Jehova o ta Jesu, o na ithuĩ no tũhote ‘gũtooria thĩ.’—1 Joh. 5:5.

9. Nĩ maũndũ marĩkũ twagĩrĩirũo nĩ gwĩka nĩguo tũthiĩ na mbere kũgerera njĩra-inĩ ya muoyo wa tene na tene?

⁹ Kũrũmĩrĩra makinya ma Jesu nĩ gũgaatũma tũheo muoyo wa tene na tene. Rĩrĩa mwanake ũmwe warĩ mũtongu ooririe ũrĩa aabataraga gwĩka nĩguo one muoyo wa tene na tene, Jesu aamwĩrire: “[Ũka] ũtuĩke mũrũmĩrĩri wakwa.” (Mat. 19:16-21) Jesu eerire Ayahudi amwe arĩa mateetĩkĩtie atĩ we nĩwe Kristo ũũ: “Ng’ondu ciakwa . . . nĩ cinũmagĩrĩra. Nĩ ndĩciheaga muoyo wa tene na tene.” (Joh. 10:24-29) Jesu akĩaria na Nikodemo ũrĩa warĩ wa kĩama gĩa Sanhedrini na wakenagio nĩ morutani make ooigire atĩ “mũndũ o wothe ũrĩonanagia wĩtĩkio harĩ we,” nĩ “akaagĩa na muoyo wa tene na tene.” (Joh. 3:16) Tuonanagia wĩtĩkio harĩ Jesu na njĩra ya kũhũthĩra maũndũ marĩa aarutanire na kũrũmĩrĩra kĩonereria gĩake. Tweka ũguo nĩ tũgũthiĩ na mbere kũgerera njĩra-inĩ ya muoyo.—Mat. 7:14.

10. Twagĩrĩirũo gwĩka atĩa nĩguo ‘tũmenye’ Jesu wega? (Johana 17:3)

¹⁰ Nĩguo tũhote kũrũmĩrĩra biũ makinya ma Jesu, no mũhaka twambe tũmũmenye. (Thoma Johana 17:3.) ‘Kũmenya’ Jesu gũtirĩ mũthia. Nĩ twagĩrĩirũo gũthiĩ na mbere kwĩruta ũhoro ũmwĩgiĩ, na ũguo nĩ kuuga kwĩruta ũhoro wĩgiĩ ngumo ciake, mwĩcirĩrie wake, na ithimi ciake. Gũtekũmakania tũkoretwo ũhoro-inĩ wa ma ihinda rĩigana atĩa, nĩ twagĩrĩirũo gũthiĩ na mbere kũmenya Jehova na Mũrũ wake.

11. Nĩ maũndũ marĩkũ marĩ thĩinĩ wa mabuku marĩa mana ma Injiri?

¹¹ Nĩguo Jehova atũteithie kũmenya Mũrũwe wega, nĩ aandĩkithirie mabuku marĩa mana ma Injiri thĩinĩ wa Kiugo gĩake. Mabuku macio ma Injiri nĩ makoragwo marĩrĩirie ũtũũro na ũtungata wa Jesu. Mabuku macio nĩ matwĩraga maũndũ marĩa Jesu ooigire, marĩa eekire, na mawoni make megiĩ maũndũ. Mabuku macio mana nĩ matũteithagia ‘gwĩcũrania mũno’ igũrũ  rĩgiĩ kĩonereria kĩa Jesu. (Ahib. 12:3) Na njĩra ĩngĩ no tuuge, nĩ monanĩtie makinya marĩa Jesu aatũtigĩire. Kwoguo gũthuthuria mabuku macio ma Injiri no gũtũteithie kũmenya Jesu makĩria. Na njĩra ĩyo no tũhote kũrũmĩrĩra makinya make biũ.

12. Ũngĩka atĩa nĩguo ũgunĩke biũ kuumana na mabuku ma Injiri?

¹² Nĩguo tũgunĩke biũ kuumana na mabuku macio ma Injiri, nĩ tũrabatara gwĩka ũndũ ũngĩ makĩria ma kũmathoma. Nĩ tũrabatara gũcaria mahinda ma kũmeruta na kinyi na gwĩcũrania maũndũ marĩa tweruta na njĩra ndikĩru. (Ringithania Joshua 1:8, kohoro ka magũrũ-inĩ.) Rekei twarĩrĩrie njĩra igĩrĩ ingĩtũteithia gwĩcũrania na kũhũthĩra maũndũ marĩa tweruta mabuku-inĩ macio.

13. Ũngĩtaũkĩrũo atĩa wega makĩria nĩ maũndũ marĩa marĩ mabuku-inĩ ma Injiri?

¹³ Wa mbere, hũũra mbica ũrĩa maũndũ marĩa magwetetwo nĩ mabuku macio ma Injiri meekĩkire. Geria kuona, kũigua, na kwĩĩkĩra thĩinĩ wa maũndũ marĩa maathiaga na mbere. Nĩguo ũhote gwĩka ũguo, ĩkaga ũthuthuria ũkĩhũthĩra indo iria tũheetwo nĩ ithondeka rĩa Jehova. Thomaga mĩhari ĩrĩa ĩrĩ mbere na thutha wa ũhoro ũrĩa ũreruta. Caria ũhoro makĩria wĩgiĩ andũ na kũndũ kũrĩa kũgwetetwo rũgano-inĩ rũrĩa ũrathoma. Ringithania ũhoro ũrĩa ũreruta na ũngĩ ũhaanaine na ũcio ibuku-inĩ rĩngĩ rĩa Injiri. Rĩmwe no ũkore harĩ ũndũ wa bata wagwetirũo nĩ mwandĩki ũmwe wa Injiri no ũcio ũngĩ ndaaũgwetire.

14-15. Tũngĩka atĩa nĩguo tũhũthĩre maũndũ marĩa tũreruta mabuku-inĩ ma Injiri?

¹⁴ Wa kerĩ, hũthagĩra ũhoro ũrĩa ũrathoma mabuku-inĩ ma Injiri ũtũũro-inĩ waku. (Joh. 13:17) Thutha wa kwĩruta na njĩra ndikĩru ũhoro mũna thĩinĩ wa Injiri wĩyũragie ũũ: ‘Hihi harĩ ũndũ nderuta ingĩhũthĩra ũtũũro-inĩ wakwa? Ingĩhũthĩra ũhoro ũyũ atĩa gũteithia mũndũ ũngĩ?’ Wĩcirie nĩ mũndũ ũrĩkũ ũngĩteithia ũcoke ũcarie ihinda rĩrĩa rĩagĩrĩire ũmũtaarĩrie ũndũ ũrĩa wĩrutĩte ũkĩhũthĩra njĩra ya ũũgĩ na wendo.

¹⁵ Rekei tuone ngerekano ya ũrĩa tũngĩka maũndũ macio merĩ. Tũkwarĩrĩria ũhoro wĩgiĩ  mũtumia mũthĩni wa ndigwa ũrĩa Jesu oonire hekarũ-inĩ.

16. Taarĩria mbica ĩrĩa ũrahũũra wathoma Mariko 12:41.

¹⁶ Hũũra mbica ũrĩa ũndũ ũcio wekĩkire. (Thoma Mariko 12:41.) Kwarĩ Nisani 11, mwaka wa 33 M.M., na Jesu aatigĩtie thikũ nini nĩguo oragwo. Jesu aahũthĩrĩte gĩcunjĩ kĩnene kĩa mũthenya ũcio akĩrutana hekarũ-inĩ. O na kũrĩ ũguo, atongoria a ndini nĩ maamũkagĩrĩra. Mbere ĩyo o na nĩ maamũrĩtie eekaga maũndũ akĩhũthĩra wathani waũ. Angĩ nao maageragia kũmũtega makĩhũthĩra ciũria nditũ. (Mar. 11:27-33; 12:13-34) Jesu nĩ aacokire agĩthiĩ mwena ũngĩ wa hekarũ. No kũhoteke arĩ hau, hihi harĩa heetagwo Nja ya Atumia nĩ oonaga mathandũkũ ma mĩhothi maigĩtwo hakuhĩ na rũthingo. Agĩcoka agĩikara thĩ, akĩambĩrĩria kwĩrorera andũ arĩa maaikagia mĩhothi mathandũkũ-inĩ macio. Akĩona andũ aingĩ atongu magĩikia mbeca nyingĩ. No kũhoteke o na aarĩ handũ hakuhĩ ũndũ aaiguaga mbeca icio ikĩgwa ithandũkũ-inĩ.

17. Nĩ ũndũ ũrĩkũ mũtumia mũthĩni wa ndigwa ũrĩa ũgwetetwo thĩinĩ wa Mariko 12:42 eekire?

¹⁷ Thoma Mariko 12:42. Thutha wa ihinda, Jesu akĩona mũtumia ũmwe. Aarĩ ‘wa ndigwa na aarĩ mũthĩni.’ (Luk. 21:2) Ũtũũro warĩ mũritũ mũno harĩ we na no kũhoteke warĩ ũndũ mũritũ kuona nginya mabataro ma o mũhaka ma ũtũũro. O na kũrĩ ũguo, agĩthiĩ ithandũkũ-inĩ rĩmwe rĩa mĩhothi na agĩikia tũthendi twĩrĩ tũnini, tũrĩa no kũhoteke o na tũtiaiguĩkire tũkĩgũa ithandũkũ-inĩ. Jesu nĩ aamenyire atĩ aaikirie tũthendi twĩrĩ twa leputoni na nĩtuo twarĩ tũnini mũno hĩndĩ ĩyo. Tũthendi tũu twĩrĩ o na tũtingĩaiganire kũgũra kanyoni kamwe ga thogora ũrĩa mũnini mũno tũrĩa tweendagio tũrĩ twa kũrĩa.

18. Kũringana na Mariko 12:43, 44, Jesu ooigire atĩa igũrũ rĩgiĩ mũhothi ũrĩa mũtumia wa ndigwa aarutire?

¹⁸ Thoma Mariko 12:43, 44. Jesu nĩ aakenirio mũno nĩ mũtumia ũcio wa ndigwa. Kwoguo agĩta arutwo ake na akĩmonereria mũtumia ũcio akĩmeera: “Mũtumia ũyũ mũthĩni wa ndigwa aikia nyingĩ gũkĩra arĩa othe.” Agĩcoka akĩmeera: “Tondũ othe [makĩria arĩa atongu] maikia kuumana na matigari ma kĩrĩa marĩ nakĩo, no mũtumia ũyũ, o na arĩ mũthĩni, aikia kĩrĩa gĩothe oima nakĩo, kĩrĩa gĩothe oima nakĩo ũtũũro-inĩ.” Rĩrĩa mũtumia ũcio aahothire mbeca iria ciothe aarĩ nacio mũthenya ũcio, oonanirie atĩ nĩ eehokete atĩ Jehova nĩ ekũmũrũmbũiya.—Thab. 26:3.

19. Nĩ ũndũ ũrĩkũ wa bata tũngĩĩruta kuumana na ciugo cia Jesu kwerekera mũtumia ũcio wa ndigwa?

¹⁹ Hũthĩra ũhoro ũcio ũtũũro-inĩ waku. Wĩyũrie ũũ: ‘Nĩ ũndũ ũrĩkũ ndĩreruta kuumana na ciugo cia Jesu kwerekera mũtumia ũcio mũthĩni wa ndigwa?’ Wĩcirie ũhoro wa mũtumia ũcio. No mũhaka akorũo nĩ eeriragĩria kũhe Jehova kĩndũ kĩega makĩria ma kĩu aarutire. O na kũrĩ ũguo, aaheire Jehova kĩrĩa kĩega biũ angĩahotire kũruta. Na Jesu nĩ aamenyaga atĩ mũhothi wake warĩ wa bata mũno maitho-inĩ ma Jehova. Ũhoro ũcio ũratũruta ũndũ ũyũ wa bata: Jehova nĩ akenaga rĩrĩa twamũhe kĩrĩa kĩega biũ, rĩrĩa twamũrutĩra ũtungata wa ngoro yothe. (Mat. 22:37; Kol. 3:23) Jehova nĩ akenaga rĩrĩa ona tũkĩĩrutanĩria ũrĩa wothe tũngĩhota. Ũtungata ũcio wa ngoro yothe nĩ ũhutĩtie mahinda na hinya ũrĩa tũhũthagĩra ũthathaiya-inĩ wake hamwe na ũtungata-inĩ na gũthiĩ mĩcemanio.

20. Ũngĩhũthĩra atĩa ũndũ ũrĩa tweruta rũgano-inĩ rwa mũtumia wa ndigwa? Heana ngerekano.

²⁰ Ũngĩhũthĩra atĩa ũhoro ũrĩa weruta rũgano-inĩ rũu rwa mũtumia wa ndigwa? Wĩcirie nĩ andũ arĩkũ mangĩbatara kũmĩrĩrio na maririkanio atĩ kĩyo kĩao nĩ gĩkenagia Jehova. Kwa  ngerekano-rĩ, hihi nĩ harĩ mwarĩ wa Ithe witũ ũĩ ũkoragwo arĩ mũrwaru na nĩ aiguaga ũũru kana akona ta atarĩ wa bata tondũ wa kuona ndahotaga kũhingia maũndũ maingĩ ũtungata-inĩ wa Jehova ta ũrĩa eekaga na hau kabere? Kana hihi mũrũ wa Ithe witũ ũrĩ na mũrimũ mũnene wa ihinda iraihu ũiguaga ũũru tondũ ndangĩhota gũthiĩ mĩcemanio-inĩ yothe Nyũmba-inĩ ya Ũthamaki? Teithagia andũ ta acio na njĩra ya kũmeera ‘ciugo njega cia kũmaaka.’ (Ef. 4:29) Meere ũndũ wa gwĩkĩra ngoro ũrĩa tweruta rũgano-inĩ rwa mũtumia ũrĩa mũthĩni wa ndigwa. Ciugo ciaku cia gwĩkĩra ngoro no imateithie kũririkana atĩ Jehova nĩ akenaga rĩrĩa twamũhe kĩrĩa kĩega biũ. (Thim. 15:23; 1 Thes. 5:11) Rĩrĩa wagathĩrĩria andũ arĩa angĩ nĩ ũndũ wa kũhe Jehova kĩrĩa kĩega biũ, o na akorũo kĩroneka kĩrĩ kĩnini, ũkoragwo ũkĩrũmĩrĩra biũ makinya ma Jesu.

21. Ũtuĩte itua rĩa gwĩka atĩa?

²¹ Nĩ tũcokagia ngatho mũno tondũ mabuku ma Injiri nĩ makoragwo na ũhoro mũingĩ wĩgiĩ ũtũũro wa Jesu, ũrĩa ũtũteithagia kwĩgerekania nake na kwĩrutanĩria kũrũmĩrĩra makinya make biũ. Na githĩ to wĩigĩre muoroto wa kwĩruta mabuku ma Injiri hĩndĩ ya wĩruti waku kĩũmbe kana ũthathaiya-inĩ wanyu wa famĩlĩ? Rekei tũririkanage atĩ nĩguo tũgunĩke biũ nĩ ũthomi ta ũcio, nĩ tũrabatara kũhũũra mbica ũrĩa maũndũ marĩa tũrathoma meekĩkire, na tũmahũthĩre ũtũũro-inĩ witũ. Makĩria ma kwĩgerekania na maũndũ marĩa Jesu eekire, nĩ tũrabatara gũthikĩrĩria maũndũ marĩa ooigire. Thĩinĩ wa gĩcunjĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire, nĩ tũkaarĩrĩria ciugo cia mũthia iria Jesu ooigire atanakua.