1-2. Kekor lembe m’utimere i wang’ ma fodi Yesu uyero ngo wec pare ma tokcen.

UBINO dieceng’ nindo 14 mi Nisan, oro 33 R.M. Kinde ma judoto Yesu mananu man jung’olo lembe i wie pi dubo m’etimo ngo, jucaye, jusende, man i ng’eye jugure iwi yen mi can. Juguro musumali i cinge man i tiende. Kubang’ yuyo m’ebeyuyo man kubang’ wec m’emito yero, ubemedo remo ameda. Re ukwayu eweci, pilembe etie ku lembe ma pire tek m’umito eyer.

² Wakewec iwi lembe ma Yesu yero kinde m’ebecitho iwi yen mi can, man ponji ma wacopo nwang’u i kum lembene. I adundo wacopo yero nia ‘wawinje.’​—Mat. 17:5.

3. Cicopere Yesu ubino weco pi jukani kinde m’ewacu nia “Vwa, wek lem migi rwiny”?

³ Yesu yero lembang’o? Kinde m’ebino iwi yen mi can, erwo kumae: “Vwa, wek lem migi rwiny” (kunoke, Vwa, wek igi). Ewek ni jukani? Wec m’edok eyero nia “ging’eyo ngo gin ma gitimo,” ubekonyowa ninyang’ nia ebino weco pi jukani. (Lk. 23:33, 34) Ubenen nia Yesu ubino weco pi juaskari mi Roma ma giguro musumali i cinge kud i tiende iwi yen mi can, kum ging’eyo ngo i andha nia etie ng’a. Saa moko nyo ebedo paru bende pi dhanu moko m’i kind udul m’ukwayu nia jugure, ma re i ng’eye gidok giyie. (Tic. 2:36-38) Nwang’u Yesu romo ngo ku tho. Re kadok kumeno de, ekeco ngo lembe, man eweko lembe ni dhanu m’ubino nyayu ragedo i kume. (1 Pet. 2:23) Ekwayu Yehova nia utim kisa ni dhanu m’unege.

4. Wacopo nwang’u ponji ma kani i kum weko lembe ma Yesu weko ni judegine?

⁴ Wacopo nwang’u ponji ma kani i kum wec ma Yesu  yero? Calu Yesu, wan de mito wabed ayika niweko lembe ni dhanu mange. (Kol. 3:13) Jumoko, uketho i ie wedi mwa, gisendowa pilembe nwang’u ginyang’ ungo i yioyic mwa man i kite ma wabekwo ko. Gicwayu vupo i wiwa, ginyayu lewic i wiwa i wang’ dhanu, ginyotho girasoma mwa kunoke ginyayu kadok peko i kumwa. Kakare nikecogi pilembe ma gibetimo, wacopo kwayu Yehova nia uyab wang’ dhanu ceke m’ubesendowa kara nindo moko, gibin gijol lemandha. (Mat. 5:44, 45) Saa moko wacopo nwang’u nia weko lembe tie tek, asagane ka jutimo iwa racu ma pek. Ento tek waweko adegi kud akece uguro ulage i iwa, eca nwang’u wabenyayu peko i kumwa giwa. Nyamego moko ukoro kumae: “Kan abeweko lembe ni jumange, eca nyutho ngo nia aparu ya lembe ma gitimo ubino lembe ma ber kunoke nia aweko igi kaka ma gitima ko rac. Kan aweko igi, eca nyutho nia amito ngo abed kud akece i kumgi.” (Zab. 37:8) Ka wang’io nia wawek lembe ma rac ma jutimo iwa, eca nwang’u wamito nia lembe ma racne kud uketh wamedara nibedo kud akece.​—Ef. 4:31, 32.

5. Yesu timo lembang’ola ma kani ni jatim rac acel ma juguro i ng’ete, man pirang’o etimo lembag’ola maeno?

⁵ Yesu yero lembang’o? Jutim rac ario ubino nuti ma jugurogi i ng’ete. Ku kwong’a, gin ario zoo gicayu Yesu. (Mat. 27:44) Ento i ng’eye, ng’atu acel udok uloko cwinye, kum enwang’u nia Yesu timo “gin moko ngo ma rac.” (Lk. 23:40, 41) M’umedo maeno, enyutho bende nia eyio ya Yesu bicer ku kind jum’utho man nindo moko, ebidoko ni Ubimo. Eyero ni Yesu kumae: “Yesu, poi pira kan imondo i ker peri.” (Lk. 23:42) Ng’atuno unyutho yioyic ma dit, uketho Yesu wacu ire kumae: “Andhandha abewacu iri tin, wabibedo wakudi i Paradizo.” (Lk. 23:43, NWT *) Poi nia Yesu timo lembang’ola maeno i kindgi gin ario, m’etio ku wec ma nia “wakudi.” Yesu ung’eyo nia Won utie jakisa, uketho eyero wec mi genogen ni jatim rac maeno m’ubecitho.​—Zab. 103:8.

6. Wec ma Yesu yero ni jatim rac, ubemio iwa ponji ma kani?

⁶ Wacopo nwang’u ponji ma kani i kum wec ma Yesu yero? Yesu utie ng’atu ma leng’ man enyutho kite pa Won tap tap. (Ebr. 1:3) Yehova ubemito etim iwa kisa, ento ebitimo iwa kisane nwang’u wayewo lembe ma rac ma watimo con, man nwang’u wabenyutho yioyic mwa i lam pa Yesu Kristo. (1 Yoh. 1:7) Jumoko copo nwang’u nia Yehova copo timo igi ngo kisa nyanok de pi dubo ma gitimo con. Ka in de saa moko iwinjiri kumeno, poi i kum lembe ma e: Nyanok i wang’ tho pa Yesu, kinde ma jatim rac ucaku nyutho yioyic pare anyutha ci, e Yesu utimo ire kisa. Dong’ Yehova ke copo timo kisa rukani ni jurutic pare ma gigwoko bedoleng’ man ma gitimo kero migi ceke pi niworo cik pare?​—Zab. 51:1; 1 Yoh. 2:1, 2.

7. (a) Calu m’ugorere i Yohana 19:26, 27, Yesu uyero ang’o ni Maria man ni Yohana? (b) Pirang’o eyero igi lembene?

⁷ Yesu yero lembang’o? (Som Yohana 19:26, 27.) Yesu ubino dieng’ pi min, ma saa maeca ubenen ve ebino dhatho. Umego pare bino nuti ma nwang’u copo  pong’o yeny pa min i thenge mi kum. Dong’ ng’a ma bidong’ pong’o yeny pare mi thenge mi tipo ke? Gin moko mbe m’unyutho nia saa maeca umego pare gibino julubne. Ento Yohana ubino jakwenda m’ugwoko bedoleng’ pare man ebino acel m’i kind jurimo pa Yesu. Yesu neno ju ma gibeworo Yehova ni jupagi madhe mi tipo. (Mat. 12:46-50) Pieno, mer ma Yesu umaru ko Maria man adieng’a m’ebino ko pire, uketho emiye i cing’ Yohana m’eng’eyo ko nia ebikonye kara emedere nitimo ni Yehova. Ewacu ni min kumae: “Nen wodi!” Ni Yohana ke: “Nen meru!” Niai cing’ nica ci, Yohana udoko ve wod Maria man egwoke calu  ve ebegwoko min. Yesu nyutho mer ma dit ni min m’ugwoke niai ma junyole man m’ucungo ceng’ini i ng’ete kinde m’ebetho!

8. Wec ma Yesu uyero ni Maria man ni Yohana, ubemio iwa ponji ma kani?

⁸ Wacopo nwang’u ponji ma kani i kum wec ma Yesu yero? Mer mi Jukristo m’udiko kindwa kud umego ku nyimego, copo bedo tek nisagu mer ma wamaruko wedi mwa ma dhe. Wedi mwa copo nyayu ragedo i kumwa kunoke gicopo wenjowa; ento Yesu ung’olo nia ka wamoko i kum Yehova man i kum dilo pare, wabinwang’u bang’ dak nisagu gin ma wabayu. Dupa m’i kindgi bidoko iwa calu wotwa, nyigwa, mego kunoke wego mir amara. (Mk. 10:29, 30) Iwinjiri nenedi i kind umego ku nyimego mi cokiri ma gitie i acel ni kum yioyic, man mer ma gimaru ko Yehova ku ma gimariri ko i kindgi?​—Kol. 3:14; 1 Pet. 2:17.

9. Wec ma Yesu uyero ma jukiewo i Matayo 27:46, ubeponjowa ku lembang’o?

⁹ Yesu yero lembang’o? Kinde m’ebecitho, Yesu kok kumae: “Munguna, Munguna, ikuna nedi?” (Mat. 27:46) Biblia unyutho ngo thelembe m’uketho Yesu yero wec maeno. Ento wakenen ponji ma wacopo nwang’u kud i wecne. Ponji mi kwong’o ma wanwang’u utie nia, wec maeno ma Yesu uyero, upong’o lembila ma nwang’ere i Zaburi 22:1. * Bende, wec maeno ubenyutho kamaleng’ nia Yehova utwodo ngo “arara i kum” Wode. (Yob 1:10) Yesu ng’eyo nia Won uweke i cing’ judegine, kara giketh yioyic pare i amulaic nitundo i tho. M’umedo maeno, wecne ubenyutho nia etimo ngo lembe moko acel de ma rac m’eromo ko ku tho.

10. Wacopo nwang’u ponji ma kani i kum wec ma Yesu uyero ni Won?

¹⁰ Wacopo nwang’u ponji ma kani i kum wec ma Yesu yero? Ponji mi kwong’o ma wacopo nwang’u utie nia, wacikara ngo nigeno nia Yehova bigwokowa i kum peko ma copo ketho yioyic mwa i amulaic. Tap calu Yesu de nwang’ere kud amulaic nitundo i tho, wan bende wacikara nibedo ayika nigwoko bedoleng’ mwa nitundo i tho, tek ukwayere nia watho. (Mat. 16:24, 25) Kadok kumeno de, cwinywa tek nia Mungu biwekowa ngo nia wanwang’ara kud amulaic ma sagu ma wacopo ciro. (1 Kor. 10:13) Ponji mange ma wacopo nwang’u utie nia, calu Yesu, wan de jucopo sendowa mananu. (1 Pet. 2:19, 20) Dhanu ma gibenyayu ragedo i kumwa, gibesendowa, ungo pilembe watimo lembe ma rac, ento pilembe watie ngo thenge mi ng’om maeni, man pilembe waberweyo rwonglembe mandha. (Yoh. 17:14; 1 Pet. 4:15, 16) Yesu unyang’ i thelembe m’uketho Yehova ugam uweke esendere. Ento jurutic pa Yehova moko ma gibesendiri, gicopo penjiri nia pirang’o Yehova uweko lembe ma rac unwang’gi. (Hab. 1:3) Mungu mwa ma won kisa man ma won cirocir ung’eyo nia ka gipenjiri kumeno, eno nyutho ngo nia yioyic migi mbe; ento gitie ku yeny mi jukocwiny ma en kende re m’ecopo mio igi.​—2 Kor. 1:3, 4.

11. Pirang’o Yesu yero lembe manwang’ere i Yohana 19:28?

¹¹ Yesu yero lembang’o? (Som Yohana 19:28.) Pirang’o Yesu yero nia “rieu  unega”? Eyero kumeno kara “Lembagora pa Mungu timbre kakare,” niwacu epong’ lembila ma nwang’ere i Zaburi 22:15 m’uwacu: “Tego para tal calu dekle; leba moko kum denlaka.” Bende, masendi ceke ma Yesu usendere ko, uketho i ie remo m’ebino winjo iwi yen mi can, ceke ucikere niketho ebed ku rieu pii lee. Ebino ku yeny mi kony kara edar rieu pii m’unege.

12. Wec ma Yesu uyero nia “rieu nega” ubemio iwa ponji ma kani?

¹² Wacopo nwang’u ponji ma kani i kum wec ma Yesu yero? Yesu neno ngo nia etie rac niyero pi kite m’ebewinjere ko; wan bende wacikara ninyutho pi kite ma wawinjara ko. Wang’ ma pol, wabed wamaru ngo wanyuth ni jumange pi gin ma watie ku yenyne. Ento tek watie ku yeny ma jumii ko iwa kony, mito ngo wabed ku lworo mi kwayu konyne. Ku lapor, tek watii kunoke wagoru, wacopo kwayu jarimbwa moko uterwa nicing’iewo piny kunoke eterwa i odiyath. Tek cwinywa tur, wacopo kwayu jadit cokiri moko, kunoke Jakristu mange m’uteng’ini kara ewinjwa kunoke eyer iwa lembe ma ber ma copo tielo cwinywa. (Rie. 12:25) Poi nia umego ku nyimego gimaruwa man gimito gikonywa i nindo mi can. (Rie. 17:17) Ento gicopo ng’eyo ngo gin ma waparu, man gicopo ng’eyo ngo gin ma watie ku yenyne ka fodi wayero ngo igi wan.

13. Gwoko bedoleng’ ma Yesu unyutho nitundo i tho, upong’o lembe ma kani?

¹³ Yesu yero lembang’o? I kum piny mi saa abung’wen mi reto mi nindo 14 mi Nisan, Yesu ukok, ewacu kumae: “Ethum.” (Yoh. 19:30) Wec ma Yesu yero ubenyutho nia i wang’ tho pare, eng’eyo nia edaru timo gin ceke ma Yehova ukwayu etim. Yesu upong’o lembe dupa ni kum gwoko bedoleng’ pare m’enyutho nitundo i tho. Mi kwong’o, enyutho nia Sitani tie jandra. Yesu nyutho nia ng’atu ma leng’ m’umbe ku kum mi dubo copo gwoko bedoleng’ pare kadok nwang’u Sitani utim ang’o i kume de. Mir ario, Yesu umio kwo pare ni jamgony. Kwo pare m’ethiero ni lam, umio yo ni dhanu ma gileng’ ungo kara gibed ku winjiri ma ceng’ini ku Mungu, man gibed ku genogen mi kwo rondo ku rondo. Mir adek, Yesu udiko cinge i kum dito ma malu ngbir pa Yehova, man edwoko nying’ Won leng’.

14. Kubang’ nindo wacikara nibedo ku lembakeca ma kani? Kekor.

¹⁴ Wacopo nwang’u ponji ma kani i kum wec ma Yesu yero? Wacikara niketho lembakeca mi gwoko bedoleng’ mwa kubang’ nindo. Wakewec iwi lembe m’umego Maxwell Friend, m’utie japonji mi somo mi Gilead uyero i coko ma dit ma diko ng’om ma tung’ tung’. Umego Friend uyero kumae i korolembe pare iwi gwoko bedoleng’: “Kud ikan lembe m’icopo timo kunoke m’iromo yero tin, pir urwo. Ing’eyo nyo urwo piny biru iri? Kubang’ nindo m’ibekwo i ie, keth ebed iri ve etie nindo ma tokcen m’inyutho ko nia iromo nikwo rondo ku rondo.” Dong’ wek kubang’ nindo ma wabekwo i ie ubed iwa ve etie nindo ma tokcen ma wabenyutho ie gwoko bedoleng’ mwa! Pieno, kadok nwang’u watho athoa de, wabiyero ma cwinywa tek kumae: “Yehova, atimo tego para ceke m’agwoko ko bedoleng’ para iri, anyutho nia Sitani tie  javupo, adwoko nyingi leng’, man adiko cinga i kum dito peri ma malu ngbir!”

15. Nimakere ku Luka 23:46, cwiny Yesu ubino tek iwi lembang’o?

¹⁵ Yesu yero lembang’o? (Som Luka 23:46.) Yesu yero ku tegocwinye kumae: “Vwa, aketho tipona i cingi.” Yesu ung’eyo nia kwo pare mi nindo m’ubino, ujengere iwi Yehova, man cwinye ubino tek nia Won bipoi pire.

16. Lapor p’umego Joshua ubemio iri ponji ma kani?

¹⁶ Wacopo nwang’u ponji ma kani i kum wec ma Yesu yero? Bed ayika nigwoko bedoleng’ peri ni Yehova kadok kwo peri ubenwang’ere i ariti. Kara itim kumeno, ukwayu igen “Yehova kud adundeni ceke.” (Rie. 3:5) Wakewec iwi lapor p’umego Joshua ma oro pare 15, m’utwoyo twoyo ma pek. Ekwero kit thieth m’uturo cik pa Mungu ma jumito juthiedhe ko. Kinde m’ebecitho, eyero ni min kumae: “Mama, ani cing’ Yehova. . . . Ayero iri ma cwinya tek kumae: Ang’eyo nia Yehova bidwoka kwo kendo i nindo mi cer. Eng’eyo paru para ku kite m’awinjara ko, man amare lee.” * Ng’atuman m’i kindwa ukwayu upenjere kumae: ‘Kan anwang’ara i amulaic ma copo tera nitundo i tho, nyo abigwoko bedoleng’ para ni Yehova man abigene nia ebipoi pira?’

17-18. Ponji ma kani ma wanwang’u? (Nen bende sanduku “ Ponji ma wacopo nwang’u i kum wec ma tokcen ma Yesu uyero.”)

¹⁷ Wanwang’u ponji ma pire tek i kum wec ma tokcen ma Yesu uyero i wang’ tho pare! Wanwang’u nia pire tie tek niweko lembe ni jumange, man nigeno nia Yehova de biweko iwa. Watie ku rwom nibedo i kind umego ku nyimego mwa i cokiri ma gitie ayika nikonyowa. Dong’ tek watie ku yeny mi kony, lworo kud unegwa, wakway jumange ukonywa. Wang’eyo nia Yehova bikonyowa, kara wacir peko ceke ma wanwang’ara ko. Waneno bende nia, mito kubang’ nindo ma wakwo i ie ubed iwa ve nindo ma tokcen ma wanyutho ie gwoko bedoleng’ mwa ni Yehova, man cwinywa bed tek nia ebicerowa tek watho.

¹⁸ Andha, wec ma tokcen ma Yesu yero kinde m’ebecitho iwi yen mi can, ubeponjowa ku lembe dupa! Ka watio ku ponji maeno ma wanwang’u, wabiworo wec ma e ma Yehova uyero pi Wode: “Wuwinje.”​—Mat. 17:5.