1-2. Finshi fyacitike ilyo Yesu talalanda amashiwi ya kulekeleshako?

CALI ni mu nshita ya kasuba pa Nisani 14 mu mwaka wa 33. Pa numa ya kubepesha Yesu ubufi no kumupingula pa mulandu uo ashacitile, batendeke ukumupumya, ukumucusha, lyena balimupoopeele pa cimuti ca kucushiwilwapo. Imisomali yalipulile mu maboko yakwe na mu makasa. Kanshi aleumfwa ubukali pa kupeema na pa kulanda. Lelo alingile ukulanda, pantu alikwete ifintu ifyacindama ifyo alefwaya ukulanda.

² Natulande pa mashiwi Yesu alandile ilyo alefwa pa cimuti ca kucushiwilwapo, na pa fyo twingasambililako. Mu mashiwi yambi, lekeni ‘tumfwe’ kuli ena.—Mat. 17:5.

3. Ni bani nalimo Yesu alelandapo ilyo atile: “Mwe Tata, mubabelele uluse”?

³ Finshi Yesu alandile? Ilyo Yesu bamupoopeele fye pa cimuti, apepele ukuti: “Mwe Tata, mubabelele uluse.” Ni bani alelandapo? Amashiwi akonkenyepo ukulanda kuti yatwafwa ukubeshiba. Atile: “Tabeshibe ifyo balecita.” (Luka 23:33, 34) Yesu afwile alelanda pa bashilika abena Roma abapoopele imisomali mu maboko yakwe na mu makasa. Tabaishibe ukuti ali Mwana wa kwa Lesa. Afwile alelanda na pali bamo abali mwi bumba abalefwaya ukuti bamupoopele, lelo abali no kwisatetekela muli ena ku ntanshi. (Imil. 2:36-38) Yesu talefwaya ukuti filya bamufyengele fimulenge abafulilwe no kukanababelela uluse. (1 Pet. 2:23) Lelo alombele Yehova ukuti abelele uluse abamwipeye.

4. Finshi twingasambilila ku fyo Yesu aitemenwe ukwelela abalemucusha?

 ⁴ Finshi twingasambilila ku mashiwi Yesu alandile? Tufwile ukuitemenwa ukwelela abantu nga filya Yesu acitile. (Kol. 3:13) Abantu bamo ukubikako fye na balupwa lwesu, nalimo kuti balatukaanya pantu tabaishiba bwino bwino ifyo twasuminamo, kabili tabeshiba ne co tusalilapo ukucita ifintu fimo. Nalimo kuti balanda ifya bufi pali ifwe, kuti batuseebanya ilyo tuli pa bantu, kuti batonawila impapulo, nelyo fye ukututiinya ukuti balatupuma. Mu cifulo ca kulaenda ne cikonko ku mukoshi, kuti twalomba Yehova ukuti bushiku bumo akalenge abaletukaanya bakasambilile icine. (Mat. 5:44, 45) Inshita shimo kuti catukosela ukwelela abantu, maka maka nga balitucushishe sana. Lelo nga twatwalilila ukufulwa kabili tatule-elela, kuti twalaumfwa ububi. Nkashi umo atile: “Nalishiba ukuti ukwelela abantu tacipilibula ukuti ninshi ndemona kwati ifyo bacitile fyali fye bwino, nelyo ukuti ndomfwa bwino ukuncusha. Lelo cipilibula ukukanatwalilila ukubafulilwa.” (Amalu. 37:8) Nga twaelela abantu, ninshi twasalapo ukukanatwalilila ukufulwa pa fyabipa ifyo batucitile.—Efes. 4:31, 32.

5. Finshi Yesu alaile umwaume umo pa fipondo ifyo bamwipaile pamo na fyo, kabili mulandu nshi amulaile?

⁵ Finshi Yesu alandile? Kwali ifipondo fibili ifyo baleipaila pamo na Yesu. Pa kubala, ifi ifipondo na fyo fyalesaalula Yesu. (Mat. 27:44) Lelo pa numa, icipondo cimo calyalwike. Calimwene ukuti Yesu “tacitile icabipa nangu cimo.” (Luka 23:40, 41) Uyu mwaume uwali icipondo alilandile ifyalangile ukutila alicetekele ukuti Yesu ali no kubuuka ku bafwa, kabili bushiku bumo ali no kuba imfumu. Aebele Yesu ukuti: “Mwe Yesu, mukanjibukishe ilyo mukaba imfumu.” (Luka 23:42) Uyu mwaume alilangile ukuti ali sana ne citetekelo! Yesu amwebele ati: “Cine cine ndekweba lelo nati, Uli no kuba na ine [te mu Bufumu, lelo] mu Paradaise.” (Luka 23:43) Moneni ukuti Yesu umwine e walaile uyu mwaume pantu abomfeshe amashiwi ya kuti “ndekweba,” na “ine.” Apo Yesu alishibe ukuti Wishi wa luse, alilandile amashiwi ayalengele ici icipondo icali mu kufwa ukuba ne subilo.—Amalu. 103:8.

6. Finshi tulesambilila ku fyo Yesu aebele umwaume uwali icipondo?

⁶ Finshi twingasambilila ku mashiwi Yesu alandile? Yesu aba fye nga Wishi. (Heb. 1:3) Yehova ali-iteyanya ukutwelela no kutumfwila uluse nga ca kuti twalapila ukufuma pa nshi ya mutima ku fyabipa ifyo twacitile ku numa, kabili nga twacetekela mwi lambo lya cilubula ilya kwa Yesu Kristu. (1 Yoh. 1:7) Bamo kuti cabakosela ukusumina ukuti Yehova kuti abelela pa fyabipa ifyo balecita. Nga ca kuti ifi e fyo mumfwa inshita shimo, tontonkanyeni pali ici: Ilyo Yesu ali mupepi no kufwa, alilandile amashiwi ayalangile ukuti alyumfwilile umwaume uwali icipondo uluse, uwatendeke fye palya pene ukulanga ukuti ali ne citetekelo muli Yesu. Kanshi Yehova kuti acilapo ukumfwila uluse ababomfi bakwe aba cishinka, abesha apo bengapesha ukumfwila amafunde yakwe!—Amalu. 51:1; 1 Yoh. 2:1, 2.

7. Nga fintu Baibolo ilanda pali Yohane 19:26, 27, finshi Yesu aebele Maria na Yohane, kabili cinshi calengele abebe ifi?

⁷ Finshi Yesu alandile? (Belengeni Yohane 19:26, 27.) Yesu alibikile sana amano kuli banyina abali nalimo ba mukamfwilwa. Abaice ba kwa Yesu bafwile bali no kulasakamana banyina mu fyo balekabila mu mikalile. Nomba ni bani bali no kulasakamana banyina mu fya ku mupashi? Takwaba ifilanga ukuti bandume ya kwa Yesu bali abasambi bakwe pali iyi nshita.  Na lyo line, Yohane ali mutumwa uwa cishinka kabili ali pa bali sana ifibusa fya kwa Yesu. Yesu alemona bonse abalepepela pamo nankwe Yehova ukuti lupwa lwakwe ulwa ku mupashi. (Mat. 12:46-50) Apo Yesu alitemenwe Maria kabili alimubikileko sana amano, aebele Yohane ukuti akalemusakamana pantu alishibe ukuti ali no kulamusakamana mu fya kwa Lesa. Yesu aebele banyina ati: “Moneni, umwana wenu!” Kabili aebele Yohane ati: “Mona, banoko!” Ukufuma pali bulya bushiku, Yohane ali fye kwati mwana kuli Maria, kabili alesakamana Maria kwati fye ni nyina uwamufyele. Yesu alilangile ukuti alitemenwe sana umwanakashi uwalemusakamana ilyo afyelwe, kabili uwali mupepi nankwe ilyo alefwa!

8. Finshi twingasambilila ku mashiwi Yesu aebele Maria na Yohane?

 ⁸ Finshi twingasambilila ku mashiwi Yesu alandile? Bucibusa tukwata na bamunyinefwe na bankashi kuti bwakosa sana ukucila na bucibusa tukwata na balupwa lwesu. Nalimo balupwa lwesu kuti baletukaanya nelyo kuti batulekelesha, lelo Yesu alitulaya ukuti nga twatwalilila ukupalama kuli Yehova no kuba mu cilonganino cakwe, ‘tukapokelela ifyo twasha imiku 100.’ Abengi bakatutemwa kabili bakaba kuli ifwe kwati bana besu abaume, abana besu abanakashi, banyinefwe, nelyo bashifwe. (Marko 10:29, 30) Bushe mumfwa shani pa kuba mu lupwa lwa ku mupashi umwaba abantu abaikatana pa mulandu wa kuti baliba ne citetekelo, balitemwana, kabili balitemwa Yehova?—Kol. 3:14; 1 Pet. 2:17.

9. Finshi twingasambilila ku mashiwi Yesu alandile ayaba pali Mateo 27:46?

⁹ Finshi Yesu alandile? Ilyo Yesu ali mupepi no kufwa, abilikishe ukuti: “Lesa wandi, Lesa wandi, cinshi mwandekelesesha?” (Mat. 27:46) Baibolo tayalondolola umulandu Yesu alandile ifi. Moneni ifyo tulesambililako kuli aya amashiwi. Cimo ico tulesambililako ca kuti ilyo Yesu alandile aya mashiwi alefikilisha ubusesemo bwaba pa Amalumbo 22:1. * Na kabili, amashiwi Yesu alandile yalelangilila ukuti Yehova ‘tacingilile’ Umwana wakwe. (Yobo 1:10) Yesu alishibe ukuti Wishi alisuminishe abalwani bakwe ukuti beshe sana icitetekelo cakwe ukufika na kumfwa. Takwaba umuntunse nangu umo uo icitetekelo cakwe caeshiwapo muli uyu musango. Na kabili, aya mashiwi yalanga ukuti tacitile umulandu nangu umo uo alingile ukufwilapo.

10. Masambililo nshi twingasambilila ku mashiwi Yesu aebele Wishi?

¹⁰ Finshi twingasambilila ku mashiwi Yesu alandile? Isambililo limo ilyo tulesambililako lya kuti tatufwile ukulaenekela Yehova ukutucingilila ku mesho yonse ayesha icitetekelo cesu. Nga filya fine icitetekelo ca kwa Yesu caeshiwe ukufika na kumfwa, na ifwe bene tulingile ukuba abaiteyanya ukweshiwa ukufika na kumfwa nga cakabilwa. (Mat. 16:24, 25) Na lyo line, twalishiba ukuti Lesa takatuleke ukweshiwa ubwesho ubo tushingashipikisha. (1 Kor. 10:13) Isambililo na limbi ilyo tulesambililako lya kuti, inshita shimo kuti batufyenga nga filya fine bafyengele Yesu. (1 Pet. 2:19, 20) Bonse abatukaanya, tabatukaanisha pa mulandu wa kuti nalimo natucita ifyabipa, lelo ni co tatuli ba muli ici calo, kabili tubila pa cine. (Yoh. 17:14; 1 Pet. 4:15, 16) Yesu alishibe bwino ico Yehova asuminishishe ukuti acule. Nomba ababomfi ba kwa Lesa aba cishinka ababa na mesho, inshita shimo tabeshiba ico Yehova asuminishisha ifintu fimo ukucitika. (Haba. 1:3) Lesa wesu uwa luse kabili uwatekanya, aleshiba ukuti tacipilibula ukuti abantu ba musango uyu ninshi tabali ne citetekelo. Balakabila Lesa ukubasansamusha.—2 Kor. 1:3, 4.

11. Cinshi Yesu alandiile amashiwi ayaba pali Yohane 19:28?

¹¹ Finshi Yesu alandile? (Belengeni Yohane 19:28.) Cinshi Yesu alandiile ukuti: “Naumfwa icilaka”? Ico alandiile ifi, ni co alefwaya ukuti ilembo lifikilishiwe, e kutila ubusesemo bwaba pa Amalumbo 22:15, ubutila: “Amaka yandi yauma nge ci-inga, no lulimi lwandi lwakambatila ku fiponshi.” Na kabili, filya Yesu bamucushishe sana no kumupoopela pa cimuti ca kucushiwilwapo, fifwile fyalilengele aumfwa sana icilaka. Alekabila abakumupeelako ifya kunwa pa kuti apwishe icilaka.

12. Finshi twingasambilila ku mashiwi Yesu alandile aya kuti “Naumfwa icilaka”?

 ¹² Finshi twingasambilila ku mashiwi Yesu alandile? Yesu tatontonkenye ukuti calibipile ukulanda ifyo aleumfwa. Na ifwe tulingile ukulalanda ifyo tuleumfwa. Ilingi line, nalimo te kuti tufwaye ukwebako bambi ifyo tulekabila. Lelo nga tulekabila ukutwafwa, tatulingile ukushingashinga ukwebako bamo ukuti batwafwe. Ku ca kumwenako, nga ca kuti tuli bakalamba nelyo nga twalilwala, nalimo kuti twaebako cibusa wesu ukuti atushindike ilyo tuleya kwi tuuka mu kushita fimo, nelyo pa kuya mu kumona ba dokota. Nga ca kuti natusakamikwa, nalimo kuti twaebako eluda, nelyo cibusa wesu umukalamba mu fya kwa Lesa uwingakutika kuli ifwe, nelyo ukutwebako “amashiwi ayasuma” ayengatusansamusha. (Amapi. 12:25) Natuleibukisha ukuti bamunyinefwe na bankashi balitutemwa, kabili balafwaya ukutwafwa “ilyo kuli ubucushi.” (Amapi. 17:17) Lelo te kuti beshibe ifyo tuletontonkanya ne fyo tuleumfwa nga ca kuti tatubebele, kabili te kuti beshibe no kuti tulekabila ukutwafwa.

13. Finshi fyafuminemo filya Yesu atwalilile ukuba uwa cishinka mpaka ne mfwa?

¹³ Finshi Yesu alandile? Ilyo inshita yafikile nalimo 3 koloko ya kasuba pa Nisani 14, Yesu abilikishe ati: “Fyonse nomba fyapwa!” (Yoh. 19:30) Aya amashiwi Yesu alandile yatusambilisha ukuti ilyo ashilafwa, alishibe ukuti alicitile fyonse ifyo Yehova alefwaya ukuti acite. Filya Yesu atwalilile ukuba uwa cishinka mpaka ne mfwa, mwalifumine ifintu ifingi. Ica kubalilapo, alilengele caishibikwa ukuti Satana wa bufi. Yesu alilangile ukuti umuntu uwapwililika kuti atwalilila ukuba uwa cishinka, te mulandu ne fyo Satana engacita kuli ena. Icalenga bubili, Yesu apeele ubumi bwakwe nge cilubula. Ici calilenga abantunse abashapwililika ukuba ifibusa na Lesa, no kukwata isubilo lya kwisaikala umuyayaya. Icalenga butatu, Yesu alilangile ukuti Yehova ni kateka walungama kabili alifumishe no museebanya pe shina lya kwa Wishi.

14. Londololeni ifyo tufwile ukulamona ubushiku bumo na bumo.

¹⁴ Finshi twingasambilila ku mashiwi Yesu alandile? Tufwile ukulaesha apo twingapesha ukuba aba cishinka kuli Yehova cila bushiku. Tontonkanyeni pa fyalandile munyinefwe Maxwell Friend uwalesambilisha mwi Sukulu lya Baibolo Ilya Gileadi Ilya Watchtower. Ilyo munyinefwe Friend alelanda ilyashi pa kulongana kwa citungu ukwa bantu abafumine mu fyalo ifingi, atile: “Nga pali ifyo mufwile ukucita nelyo ukulanda, tamufwile ukutontonkanya ukuti nkalanda mailo nelyo nkaficita mailo. Mwishibe shani nga ca kuti mailo mukaba abomi? Mulemona ubushiku bumo na bumo ukuti e bwa kulekeleshako ubo mulingile ukucitamo ifingalenga mwaisaikala umuyayaya.” Natulemona cila bushiku ukuti e bushiku bwa kulekeleshako ubo tufwile ukulanga ukuti tuli ba cishinka kuli Yehova! Lyena nangu twafwa, tukalanda ukuti, “Mwe Yehova, ninjesha apo ningapesha ukutwalilila ukuba uwa cishinka kuli imwe, pa kulanga ukuti Satana wa bufi, no kulenga ishina lyenu ukucindikwa e lyo no kulanga ukuti ni mwe mwalinga ukuteka ku muulu na pano isonde!”

15. Ukulingana na Luka 23:46, finshi Yesu ashininkishe?

¹⁵ Finshi Yesu alandile? (Belengeni Luka 23:46.) Yesu ali uwashininkisha sana ilyo alandile ukuti: “Mwe Tata, mu minwe yenu e mo natuula umweo wandi.” Yesu alishibe ukuti ubumi bwakwe ubwa ku ntanshi bwashintilile  pali Yehova, kabili alishininkishe ukuti Wishi ali no kumwibukisha.

16. Finshi mulesambilila ku lyashi lya kwa Joshua Nte uwa myaka 15?

¹⁶ Finshi twingasambilila ku mashiwi Yesu alandile? Muletwalilila ukuba aba cishinka kuli Yehova na lintu ubumi bwenu buli mu busanso. Pa kuti mucite ifi, mufwile ‘ukutetekela Yehova no mutima wenu onse.’ (Amapi. 3:5) Tontonkanyeni pali Joshua Nte uwa myaka 15, uwakwete ubulwele ubukalamba. Alikeene ukumundapa ukubomfya inshila iyali no kulenga atoba amafunde ya kwa Lesa. Ilyo ali mupepi no kufwa, aebele banyina ati: “Mayo, ndi mu minwe ya kwa Yehova. . . . Ifi ndemweba mayo ninshininkisha: Ninjishiba ukuti Yehova akambuusha. Alinjishiba bwino, kabili na ine nalimutemwa.” * Ifwe umo umo tufwile ukulayipusha ukuti, ‘Bushe nga kwacitika ifyaesha icitetekelo candi ica kuti limbi no kufwa kuti nafwilapo, nkatwalilila ukuba uwa cishinka kuli Yehova?’

17-18. Masambililo nshi twasambilila? (Moneni na kabokoshi akaleti “ Ifyo Tusambilila ku Mashiwi ya Kulekelesha ayo Yesu Alandile.”)

¹⁷ Kuti twasambilila amasambililo ayacindama ku mashiwi ya kulekelesha ayo Yesu alandile! Amashiwi Yesu alandile yalatwibukishako ukuti tulingile ukulaelela abantu, no kuti Yehova na o akulatwelela. Twalikwata ishuko lya kuba mu lupwa lwa ku mupashi umwaba bamunyinefwe na bankashi abaiteyanya ukutwafwa. Lelo nga tulekabila ubwafwilisho, tufwile ukubeba pa kuti batwafwe. Twalishiba ukuti Yehova akulatwafwa ukushipikisha amesho yonse ayo twingakwata. Kabili natusambilila ukuti calicindama ukulamona ubushiku buno na bumo ukuti e bwa kulekeleshako ukulanga ukuti tuli ba cishinka kuli Yehova, no kushininkisha ukuti nangu twafwa Yehova akatubuusha.

¹⁸ Ukwabula no kutwishika, amashiwi Yesu alandile ilyo alefwa pa cimuti, yalatusambilisha ifintu ifingi! Nga tulebomfya amasambililo twasambilila ku mashiwi Yesu alandile, ninshi tuleumfwila ifyo Yehova alandile pa Mwana wakwe ukuti: “Muumfweni.”—Mat. 17:5.