1-2. Asuh nup haköplö hī inuk mana-aṅ ṙô Yēsū urēhěkūö maneuchngö mat ò nö kapah?

ASEHKŪÖRE man hē Yēsū nö kahòkkaṙen ik Nīsān 14, 33 C.E. Kahòkkaṙen anga-aṅ tö nuk töng sūöichlöng fālenre, hayë-e, hēk tōki kël, kalröön inrē. Kihngen anga-aṅ nö uhôm tökūö ngam chanöököre, kihngen inrē nö ṙô-òv, sön anga-aṅ nöng ṙô-òvöpön töt ṙanāngen minë ṙô ò, nö tö hòṅ vënyu nö in hī.

² Ta-a töi mikahtö kūöre tö minë ṙô Yēsū urēhěkūö maneuchngö mat ò nö kapah, hòṅ hī haköplu öi in minë mana-aṅ ṙô ò. Tö ngö manah kòl töi, “hang ṙô ò.”—Mët. 17:5.

3. Achīö yik tö hōtu inṙēḵlö tö Yēsū nö in ngam yöng ò?

³ Asuh ök ṙô Yēsū? Hē Yēsū nö kilölhak nö irōi ök chōn ngaich vë-ekūötēv anga-aṅ nö ngö ṙô: “Kayööngö, aṙēlen cha.” Achīö yik tö hōtu inṙēḵlö tö Yēsū? Lohten anga-aṅ nö ṙôten yik kumyung, nö ngö ṙô: “Tön rö-ö yin nö akahalōn tö tīre.” (Lūk. 23:33, 34) Öt akahakūö cha-a tö ò nö kūön ngam Tēv. Lohten inrē anga-aṅ nö ṙôten tö yik famëlngen ò, yik mu-unôich ngöre nö ṙatö-ellōn re tö Yēsū nö Kristū ngaich kēḵ ngam vīnôkö. (Inl. 2:36-38) Pòrô ang Yēsū nö ötlēkaṙen, sön pöri anga-aṅ nö hangenlōn tö cha. (1 Pīt. 2:23) Lökten ò nö havëkö inṙēḵlö cha nö im yöngre ang Yāvē.

4. Asup haköplö hī in Yēsū in ngam inṙēḵlö yip tahëng?

⁴ Asuh öp haköplö hī in minë ṙô Yēsū? Hòṅ aṙēlö yip holre ayī-ö. (Kòl. 3:13) Lohten yip aṅ patī hī, nö öt akahakūö tö ngam ṙinatö-ellōn hī. Lökten cha-a kô-òren nö vënyö nup tötkô-en inlahen hī, miṙēḵngen hī, mihôiṅ nö  tikachngö nup līpöre hī, hēk fëlö hī inrē. Öt kô pöri ayī-ö līn, höng hòṅ vë-elkui cha, hòṅ cha nö haköp ngam kanô-en. (Mët. 5:44, 45) Öt lööṙen pöri angū-ö, höichngen yěn öt lēken hī cha-a. Yēḵ hī pöri min haköp miṙivlōn re, ngaich höng vamītö kanihngen re min ayī-ö. Hang ṙô ngòh töhěng tak kananö hī, “Öt tö ngö manah ngam inlahen hī yěi aṙēlen cha, öi kamëtö ṙētak cha nö hakihten hī. Tö ngö manah pöri, tö hī ötkô köptī tö ngam lanīnöre.” (Sal. 37: 8) Yēḵ hī min aṙēḵlö öp holre ngaich inmeūktö hī angū-ö öi hangenlōn tö ò.—Efi. 4:31, 32.

5. Asup kinlēḵngô Yēsū nö in ök tö tūmu, kūöyòh anga-aṅ nö ngatī ṙô?

⁵ Asuh ök ṙô Yēsū? Nët tak nak tö tūmu, tö harātu nö hol ò, nak töt lamëkôre tö ò. (Mët. 27:44) Unôichngöre pöri ök hěngtak vamënyen Yēsū “nö öt rahëichyen falngen.” (Lūk. 23:40, 41) Ṙatö-ellōnre inrē anga-aṅ tö Yēsū min nö hachohlöng, ngaich vīlöng nö rācha. Lökten ò nö ngö ṙô nö in Yēsū: “Köpölōn pömchö tö chu, yē meh yih im pūlngöre.” (Lūk. 23:42) Pingangkūö in meuk ṙinatö-ellōn ngam tö tūmu! Hang ṙô Yēsū in nö kilēḵngôre nö in ngam tö tūmu nö ngöṙô: “Tökô-ò ṙô Chin tö meh. Tötaheui man min hol Chu el Peretāis.” (Lūk. 23:43) Ṙën ang Yēsū nö mihôiṅ nö ngatī ṙô pòn akahalōn tö ngam yöngre nö tö aṙē-ělōn ngaich öt hō min anga-aṅ nö öt aṙēlen ngam tötūmu.—Sal. 103:8.

6. Asup haköplö hī in ngam ṙô Yēsū nö in ngam tö tumū?

⁶ Asup haköplö hī öi in minë ṙô Yēsū? Sāta mufē ang Yēsū nö in ngam yöng re. (Hep. 1:3) Yěi hang ngam ṙô ò, kôti kūö min ayī-ö tö ngam yöng ò nö tö aṙē-ělōn. Yēḵ hī min haṙivlōn tö nup tökööl re, ngaich ṙatö-ellōnre in ngam tökitaknyu mahām Kristū, ngaich aṙēlen hī min ang Yāvē. (1 Yôh. 1:7) Pōyen yip hol maneuk hī kamëken nup la-en tö vaich i nuk la-urěh ṙētak, tö ngö lōn, tö Yāvē nö öt aṙēlen cha min. Kò-òren pöri öm asehkūöre, yěn mihôiṅ ang Yēsū nö aṙēlen ngam tö tötūmu ngam töng vamë-ekūö ò nö umuh nö hameuktö ngam ṙinatö-ellōn re, ngaich kūöyòh min ang Yāvē nö öt aṙēlen yip tarik re, yip tö marò-òten nö löklōn ò?—Sal. 51:1; 1 Yôh. 2:1, 2.

7. Sā ṙô ngam līpöre Yôhan 19:26, 27, asuh ök ṙô Yēsū nö in Mariā, ngaich kūöyòh anga-aṅ nö ngatī ṙô?

⁷ Asuh ök ṙô Yēsū? (Vë-evkūö Yôhan 19:26, 27.) Paṙūtalōn ang Yēsū tö ngam yöngre Mariā, pò ò ngaich nö tafīösi, rö-ö yin më aṅ patī ò pön mihôiṅ nö kē-ěkūö ò tö minë hanakten ò. Öt kô pöri cha-a nö hayööken ò min tö minë ṙô ngam Tēv. (Mët. 12:46-50) Lökten ang Yēsū nö fē-ělre tök holre Yôhan, ngaich kētö ngam yöng re nö eltī ò. Ngö ṙô anga-aṅ nö in Mariā: “Meuk ngam kūönre man”, ngö ṙô hēk anga-aṅ tö Yôhan: “Meuk ngam yöng re man.” Öt kintööngulōn ang Yēsū tö Yôhan min nö hayööken ngam yöng ò Mariā nö im linök lōn ngam Tēv. Lökten ang Yôhan nö hēten tö e nö keun löre tö ngam inyööken ngam yöng ò. Pingang öi meuk hanangenlōn Yēsū tö ngam yöng re, pòrô ngaich nö hòṅ meuchngö mat re nö kapah.

8. Asup haköplö hī in ngam ṙô Yēsū nö vë-ekūö Mariā nā Yôhan?

⁸ Asup haköplö hī öi in minë ṙô Yēsū? Hôṅ pōyen an ngam hanangenlōn meh tö yip hol maneuk meh, aṅ el ngam māṅ. Hòṅ mötlö ṙôken töm hanangenlōn meh tö yip aṅ patī meh. Pön mihôiṅ min yip aṅ patī meh nö kunyaha elmat tö meh, sō-en meh inrē. Yěm haköpngöre pöri min öm in ngam Tēv Yāvē, el ngam söngkötön ò inrē. Ngaich öt hō min më-eṅ öt teūngen tö yip hol maneuk re. Tö ngö manah, tö meh min öm teūngen tö yip kūönre, yöngre inrē yip tö sā ṙinatö-ellōn meh. (Māk. 10:29, 30) Sitih inlahen öp mufē meh yěm hāngö e? Tö meh öm aṅ ngam  mikūönö ngam Tēv Yāvē ngam chūök më tarik tö hangenlōn tö höö.—Kòl. 3:14; 1 Pīt. 2:17.

9. Asup haköplö hī in ngam ṙô Yēsū ngam tö kūichi in ngam Mëtiv 27:46?

⁹ Asuh ök ṙô Yēsū? Urēhěkūö maneuchngö mat Yēsū nö kapah, ngö ṙô anga-aṅ: “Tēv chu, Tēv chu. kūö yòh öm ṙāngen chu.” (Mët. 27:46) Öt vë-eny nang hī an ngam Paipöl tö manah ngam ṙô Yēsū, hēk kūö yòh anga-aṅ nö ngatī ṙô? Ōt pöri minë haköplö hī öi in minë ṙô ò. Ngam raneh, sā mahateung ngö ṙô ngam prôfësi ang Yēsū ngam tö kūchiyö im Salmai 22:1. * Ngam innëtö, “öt laklen ngam kūönre ang Yāvē, öt havīlen ò inrē nö kalonglen ò.” (Yōp 1:10) Akahalōn ang Yēsū tö ngam yöng ò Yāvē nö halöng tö tī yip tö kunyaha elmat tö ò nö kalah ngam ṙinatö-ellōn ò. Öt hěng tak tarik ing panam tö sā ṙôken kinlaha Yēsū. Ngam linūöyö, haköplö hī im ṙô ò, tö ò nö öt fāluṙen töp lökten ò nö töölô finëlngö.

10. Asup haköp hī im ṙô Yēsū nö in ngam yöng ò?

¹⁰ Asup haköplö hī in minë ṙô Yēsū? Ngam raneh, öt laklen hī min Yāvē tö nup töng sitih kinlaha hī. Sā ngam ṙinatö-ellōn Yēsū misī nö kalaha, ngatī min ngam ṙinatö-ellōn hī nö kalaha, lohten min mihôiṅ öi kapah tö pòkūö e. (Mët. 16:24, 25) Mihôiṅ pöri öi ṙatö-ellōnre tö Yāvē nö öthō nö kētö kinlaha hī tö nup töt kô nö keūnö tö hī. (1 Kòr. 10:13) Ngam innëtö, mihôiṅ min öi öt lēkaṙen. (1 Pīt. 2:19, 20) Rö-ö pöri nup ötlinëken hī nö kūö nup vanāchö hī, kūö hī pöri öi öt aṅ ngih panam, kūö hī inrē öi vë-eny ngam kanô-en. (Yôh. 17:14; 1 Pīt. 4:15, 16) Akahalōn ang Yēsū tö lāinyngen nup kanihngenre misī. Rīkre pöri yik tarik ngam Tēv Yāvē misī töt akahakūö tö lāinyngen ò nöng hökngen cha nö el kanihngen. (Hap. 1:3) Sön pöri anga-aṅ nöng möi nö in cha pön akahakūö tö cha nö kūönen ṙinatö-ellōn, hòṅ hareuska alaha cha-a.—2 Kòr. 1:3, 4.

11. Kūöyòh ang Yēsū nö ṙôtö ṙô ngam Yôhan 19:28?

¹¹ Asuh ök ṙô Yēsū? (Vë-evkūö Yôhan 19:28.) Kūöyòh ang Yēsū nö ngö ṙô “Haṙëhe nômö Chin”? Ṙën anga-aṅ nö ngatī ṙô, “hòṅ ngam ṙô ngam töhet līpöre” nö teungtökūö, imat ngam līpöre Salmai 22:15. Ngam tö ngö ṙô: “Nyôngö an ngam kumlēḵ chu sā raktit tanīöyö; panta inrē ngam litāk chu nö i samā chu.” Kô-en ang Yēsū nö haṙëhe nômö pön kiröng ngam kanihngen ò. Kihngen anga-aṅ nö kilölhak nö irōi ngam chōn. Lökten anga-aṅ nö vë-enyre nö haṙëhe nômö.

12. Asup haköplö hī in ngam ṙô Yēsū?

¹² Asup haköplö hī in minë ṙô Yēsū? Hē Yēsū nö ngö ṙô haṙëhe nômö chin, ngaich öt ngölōn anga-aṅ, sitih lōn yip min tahëng yēḵ chu havëkö inyöökenre. Ngamuh kò-òren haköplö hī im ṙô Yēsū, tö hī öt kô sirōngkūö yēḵ hī hòṅ hayöökaṙen tö yip holre. Pòn ngatī inlahen ang Yēsū, hē ò nö haṙëhe nômö ngaich havëkö inyöökenre anga-aṅ. Lökten in yēḵ hī öi kô-en öi hòṅ hayöökaṙen tö yip holre, ngaich öt kô öi sirōngkūö öi havëkö inyööken re. Tö sā hī yěi ngaich öi köiny hēk vahavö inrē. Lohten min öi havëkö inyöökenre in yip tahëng öi hòṅ chuh in yip tôktör, lohten  inrē öi hòṅ havëkö hinòlṙen re öi hòṅ havah chehen. Ngaich öt kô öi sirōngkūö öi havëkö inyöökenre. Yēḵ hī min öi haṙivlōn, ngaich mihôiṅ öi vë-eny nang yip minṙöinylen, höng löö öi chuh in yip holre, ngaich mihôiṅ öi ngö ṙô tö cha hangihtö ṙô chu man töich vë-eny ṙô ellōn re öich in meh. Höng löö öi tölṙô ò nö ṙôtö nup “tölöök ṙô” nö in hī nup töreuslöre alaha tī tö hī. (Inch. 12:25) Hòṅ kööpölōn in tö yip prötör sistör hī nö kô-en nö hangenlōn tö hī. Ngaich öt hō min cha-a nö öt hayööken hī hē ‘el nup kanihngen.’ (Inch. 17:17) Öthō pöri min cha-a nö hayööken hī yēḵ hī öt havëkö inyöökenre.

13. Sitih inlahen ök Yēsū nö köp nö söl kinpahare?

¹³ Asuh ök ṙô Yēsū? Asehkūöre man hē ngam Nisān 14, lohten nö lūöi köinyṙô tö lā harap, pōitô ang Yēsū nö ngö ṙô: “keūheuten an nö ngaich.” (Yôh. 19:30) Unôichrit e ngaich anga-aṅ nö ṙā-ang nômö re. Sitih inlahen ang Yēsū nö köp nö im linök lōn ngam yöng re Yāvē. Ngam raneh, vënyöm Sī-ö anga-aṅ nö minyôiny aṅ. Hameuktö inlahen ngòh töhet tarik inrē anga-aṅ, yěn pòrô nö kihngen, sön nö mihôiṅ nö köp nö im linöökö lōn ngam Tēv. Ngam innëtö, kēḵngö nômöre ang Yēsū töpôkūö hī, töp lökten hī ngaich mihôiṅ hanôltöre in ngam Tēv, ngaich teūngen min inrē töm nômö tö-örheūheu aṅ. Ngam linūöyö, hameukten ngam yöngre anga-aṅ ang Yāvē tö ò nöng anga-aṅ töng hěng tak tökô nö hayöng nö el katòh ngih halīöngö, lökten anga-aṅ nö ha-etlö ngam minë-eny ò.

14. Hòṅ sitih inlahen tinrīken öi kaheuk sakamö?

¹⁴ Asup haköplö hī in minë ṙô Yēsū? Hòṅ kaheuk sakamö in öi köp öi im linökölōn Yāvē. Hang ṙô prötör Mëksvel Frent nö kētö ngam minkahten nö el ngam tö hěng Intönēsönöl Könvensön nö ṙô tö ngam kanööpö hī öi im linöökö lōn ngam Tēv. Ngöṙô anga-aṅ: “Un hangöhka nup la-en nö hinöngken öp huṙöich, tön öt akahakūö in töp huṙöich.” Lökten öi hòṅ kaheuk sakamö, hòṅ köp öi im linöökö lōn ngam Tēv, öi ngölōn tö ngih sakamö tö e nöng angū-ö mana-aṅ sakamö hī öi la-evṙen. Lökten man keuheūtngen re tö minë la-en kinë-ekūö re. Lööngö ṙô ngòh prötör nö vë-eny nang hī! Tö hī öi hòṅ kaheuk sakamö öi hòṅ köp öi im linöökö lōn ngam Tēv. Ngaich pòrô min öi kapah ngaich mihôiṅ min öi ngö ṙô öi in ngam Tēv: “Köp chin öich im linöökö lōn meh öich vënyen ngam Sī-ö nö minyôiny aṅ, ngaich chin öich harōilö ngam minë-eny meh.”

15. Sā ṙô ngam līpöre Lūkös 23:46, asuh takô ök ṙinatö-ellōn Yēsū?

¹⁵ Asuh ök ṙô Yēsū? (Vë-evkūö Lūkös 23:46.) Ṙatö-ellōnre anga-aṅ lökten ò nö ngö ṙô: ‘Kayööngö, eltī meh tī Chin kētö ngih nômöre.’ Tö ngö manah ngam ṙô Yēsū, tö ngam yöng ò min nö hachohlen ò nö hēk. Lökten ò nö kēten ngam nômöre nö eltī ò. Ṙinatu-ellōn anga-aṅ tö ngam yöng ò min nö kööpölōn tö ò.

16. Asuh öp haköplö hī in ngam ṙinatö-ellōn Yôsuā?

¹⁶ Asup haköplö hī in minë ṙô Yēsū? Hòṅ köp takô in öi im linöökö lōn Yāvē, pòrô min mihôiṅ öi fëli, hēk pòrô kapah. Yēḵ hī pöri öi ‘keuheūttö ellōn re hayönglenre  in ngam Tēv’ ngaich möl min öi mihôiṅ ngatī. (Inch. 3:5) Töi ngëichkö ngam inlahen Yôsuā ngòh tö 15 samyeūheu ṙēḵti, hē ò nö vahavö tök invahre nö hòṅ lā kinpaha. Hòṅ le-ënan yik lame-en tövahav tök nuk töt sā ta nö in minë chööngö ngam Tēv. Lökten anga-aṅ nö sō nö filal minë chööngö ngam Tēv. Urēhěkūö ò nö meuchngö mat re nö kapah ngöṙô anga-aṅ nö in ök yöngre kikānö: “Eltī Yāvē tī chin tö ngih nômöre ngaich öthō min anga-aṅ nö öt chumkūöṙen tö chu. Öthō min inrē anga-aṅ nö öt hachohlen chu, kūö ò nö meuk ngih ellōn chu, akahalōn inrē tö chu öich hangenlōn tö ò.” * Hòṅ hatöönöre in ayī-ö inrē öi ngö ṙô, ‘Yēḵ ngam ṙinatö-ellōn chu min nö kalaha, köp öich min im linöökö lōn Yāvē? Kô-en öich ṙatö-ellōnre tö ngam Tēv Yāvē min nö öt hō nö vachngö tö chu?’

17-18. Asuh nup ngaich tökirööngen haköplö hī in minë ṙô Yēsū? (Ngëichkö ngam pòks “ Haköplö Hī In Minë Mana-aṅ Ṙô Yēsū”)

¹⁷ Pōyen takô nun ngaich minë haköplö hī in minë mana-aṅ ṙô Yēsū. Tö hī hòṅ aṙēlö holre, ngaich hòṅ ṙatö-ellōnre tö Yāvē min nö öthō nö öt aṙēlen hī. Pōyen yip hol hī el ngam māṅ tö lōnu nö hòṅ hayööken hī. Yēḵ hī pöri min öi havëkö inyöökenre ngaich mihôiṅ min cha-a nö hayööken hī. Ngamuh inrē haköplö hī tö Yāvē nö öt hō nö öt hayööken hī hē el kanihngen. Hòṅ kaheuk sakamö ngam tinrīken hī nö hameukten hī köplōn, tö ngih sakamö hī la-evṙen tö nup lōn ngam Tēv tö e nöng mana-aṅ nö sakamö. Ngaich mihôiṅ öi ṙatö-ellōnre tö re min yěi kapah ngaich hachohlen hī min ang Yāvē.

¹⁸ Kô-en pöri nö pōyen minë haköplö hī in minë mana-aṅ ṙô Yēsū. Yēḵ hī min hang ṙô Yāvē, ngaich sā ṙēngen ‘hamang ṙô ngam kūön ò’ min ayī-ö.—Mët. 17:5.