1, 2. ¿Mä netyë Jesus yajpääty ko ojts yˈakkajpxy?

JA NETY 14 äämbë Nisán mä jëmëjt 33 ko Jesus yajtuknikäjpxpejty parë tkumëdowët diˈib kyaj të ttuundëgoy. Ta ja myëtsipëty yˈaknëxik yˈaktukxikëdë ets tyëytyuunëdë, ta net ojts yajkëxwojpnë kepykyëjxy. Tëgok tëgokë Jesus yˈakxejy ets yˈakkajpxy nëgooyë tjäˈäwënë jäj jëmuˈumën. Per kyaj nety mbäät wyeˈemy amonyë, pes tamë nety ti tˈaknigäjpxäˈäny diˈib jëjpˈam.

² Min nˈokˈijxëm wiˈixë Jesus yˈakjënany ko nety të yajkëxwojpnë kepykyëjxy ets ti xytyukniˈˈijxëm. O ja tuk pëky njënäˈänëm, min nˈokmëdoowˈijtëm wiˈix yˈakjënany (Mat. 17:5, TY).

3. ¿Pënatyënë Jesus myaytyäˈägan ko jyënany: “Tatë, pojpëmaˈxtë”?

³ ¿Wiˈixë Jesus jyënany? Ko nety të yajkëxwojpnë kepykyëjxy, ta tˈanmääyë Tyeety: “Tatë, pojpëmaˈxtë”. ¿Pënatyën myaytyäˈägan? Mbäät nnijäˈäwëm ko nˈijxëm wiˈix ok jyënany: “Jaˈa ko kyaj tnijawëdë diˈibë tyuundëp” (Luk. 23:33, 34). Waˈan yëˈë tmaytyäˈägany ja soldäädëtëjk diˈib këxwojpëdë kepykyëjxy, diˈibë nety kyaj tnijawëdë ti tyuundëp. O waˈan yëˈë tmaytyäˈägany ja jäˈäyëty diˈib yajnidujkëdë parë yaˈoogëdët ja myëtsipëty, diˈibë nety ok mëbëkanëdëp (Apos. 2:36-38). Ko Jesus kyayajtuuny ja tyëyˈäjtën kyaj ojts tpëjkëˈëky ja tsip akë (1 Peed. 2:23). Niˈigyë tˈanmääyë Jyobaa parë tpokymyaˈkxtët pënatyë nety të yajnidukëdë parë yˈoogët.

4. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm ko Jesus ojts tpokymyeˈkxy ja myëtsipëty?

 ⁴ ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëmë Jesus yˈakjënany? Tsojkëp nbokymyaˈkxëm ja nmëguˈukˈäjtëm, duˈun extëmë Jesus ttuuny (Col. 3:13, TNM). Mbäät näägë jäˈäy o axtë jiiky mëguˈuk, xytyukmëtsipˈäjtëm mët ko kyaj xytyukmëtsojkëm nˈëxpëjkëm o mët ko të nyajtëgäjtsëmë jukyˈäjtën. Mbäät xynyiwäämbajtëm, xynyëxik xytyukxikëm ets tˈagëëts ttukëëtsëdë ëxpëjkpajn o xyˈanmäˈäyëm ko xyˈaxëktunäˈänëm. Per kyaj mbäät nbëjkëˈkëm ja tsip akë, niˈigyë mbäät ninuˈkxtakëm parë Jyobaa pyudëkëdët ets ja näˈä tjaygyukëdët ja tëyˈäjtën (Mat. 5:44, 45). Näˈäty mbäät xytsyiptakxëm nbokymyaˈkxëm, ets mas pën të axëëk xytyuˈunëm. Per pën nbëjkëˈkëm ja tsip akë mä jot korasoon, mbäät niˈigyë xyˈaxëktuˈunëm. Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm jyënaˈany: “Nwinmayëts ko pën nbokymyeˈkxypyëts ja nmëguˈuktëjk, kyaj yëˈë tˈandijy ko nˈoyˈijxypyëts extëm të yˈadëˈëtsy, o ko nasˈijxëbëts parëts xytyunët extëmëts xytyimtunäˈäny. Yëˈë duˈun yˈandijpy ko kyajts nekypyëjkëˈëgäˈäny ja tsip akë” (Sal. 37:8). Ko nbokymyaˈkxëm ja nmëguˈukˈäjtëm kyaj nety nasˈijxëm parë naytyukˈaxëktuˈunëm ja tsip akë (Éfes. 4:31, 32).

5. ¿Ti Jesus tyukwandak niduˈuk ja axëkjäˈäy diˈibë nety jam pyëˈääy ijtp, ets tiko duˈun ttukwandaky?

⁵ ¿Wiˈixë Jesus jyënany? Ko nety të yajkëxwopy kepykyëjxy mët nimajtsk ja axëkjäˈäy, tim jawyiin jeˈeyë nyëxik tyukxikëdë (Mat. 27:44). Per ko niduˈuk tpëjkyë kuentë ko Jesus nitii nety “të tkatuundëgoy”, ta kyaj ojts tˈoknëxik tˈoktukxiknë (Luk. 23:40, 41). Nan myëbëjkypyë nety ko Jesus jukypyëkäämp ets ko yëˈë tunäämp Rey. Pääty tˈanmääy: “Jesus, jamyajtskëts ko nety mdëkë mä myajkutukäˈäny” (Luc. 23:42, TNM). Yajnigëxëˈk ko jyantsy myëdäjtypyë netyë mëbëjkën. Päätyë Jesus yˈatsoowë: “Tyamëts mijts tim tëyˈäjtën nˈanëëmë, myajpäädäˈäny mët ëjts mä ja it lugäärë tsujpë”, per kyaj tˈanmääy ko jam yajpäädäˈäny mä yëˈë yajkutukäˈäny (Luc. 23:43, TNM). Ko tˈanmääy: “Myajpäädäˈäny mët ëjts”, yëˈë xytyukˈijxëm ko këˈëmën ttimtukwandaky. Jesus nyijäˈäwëbë nety ko Tyeety paˈˈayoop, päätyën duˈun ttukwandaky ja axëkjäˈäy mä nety kyaˈookynyëm (Sal. 103:8).

6. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëmë Jesus tˈanmääy ja axëkjäˈäy?

⁶ ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëmë Jesus yˈakjënany? Jesus duˈun meerë jyaˈayˈajty extëmë Tyeety jyaˈayˈaty (Eb. 1:3). Jyobaa xypyokymyaˈkxäˈänëm ets xypyaˈˈayowäˈänëm pën jodëmbijtëm amumduˈukjot ko axëëk të njukyˈäjtëm ets pën nmëbëjkëm ko Jesukristë ojts xykyuˈoˈkëm (1 Fwank 1:7). Per ¿ti mbäät nduˈunëm pën näˈäty xytsyiptakxëm nmëbëjkëm ko Jyobaa xypyokymyaˈkxäˈänëm? Nˈokwinmäˈäyëmë tyäˈädë: mä netyë Jesus yˈooganë, pyaˈˈayoow ja axëkjäˈäy diˈibë nety apenënëm pyëjtakypy ja mëbëjkën. Pääty, ¿wiˈixënë Jyobaa tkapaˈˈayowët pënaty mëduunëp, diˈib tyuundëbë mëjääw parë myëmëdowëdë? (Sal. 51:1; 1 Fwank 2:1, 2).

7. Extëm jyënaˈanyë Fwank 19:26, 27, ¿wiˈixë Jesus tˈanmääyë María etsë Juan, ets tiko?

⁷ ¿Wiˈixë Jesus jyënany? (Käjpxë Fwank 19:26, 27). María waˈanë nety të kyuˈoˈknë, päätyë Jesus ttsojky ets yaˈijxˈit yajkuentëˈatët ja tyääk. Ko netyë Jesus të yˈoˈknë, ja myëgaˈaxëty mbäädë nety tmoˈoytyë ja tyääk tijaty yajtëgoyˈajtypy. Per kyajnëmë nety jyawë tpanëjkxtënëmë Jesus. Pääty, ¿pënë netyë María  mbäät pyudëkëty parë tmëduunˈadëˈëtsëdë Jyobaa? Yëˈë apostëlë Juan, niduˈuk ja Jesusë myëtnaymyaayëbë. Pesë Jesus duˈunë nety tjawë extëmë fyamilyë pënaty myëduundëbë Jyobaa (Mat. 12:46-50). Kom mëkë nety ttsokyë tyääk ets myëmääy myëdajpy, pääty yëˈë ttuknipëjkyë apostëlë Juan, pes nyijäˈäwëbë nety ko yëˈë mbäät tpudëkë parë tmëduunˈadëˈëtsëdë Jyobaa. Jesus duˈun tˈanmääyë tyääk: “Tyää net ja mmäänk”, etsë Juan tˈanmääy: “Ta net ja mdääguˈunk”. Desde jaa, María tjäˈäwë Juan extëmë myäänk etsë Juan tˈijxˈijty tkuentëˈäjty extëmë tyääk. Jesus mëk ttsojky ja toxytyëjkjäˈäy diˈib ijxˈijt kuentëˈäjtë desde ko myaxuˈunkˈäjty ets diˈib kyaj myastutë mä nety yˈooganë.

8. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëmë Jesus tˈanmääyë María etsë Juan?

 ⁸ ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëmë Jesus yˈakjënany? Mbäät niˈigyë nˈookjäˈäwëmë nmëguˈukˈäjtëm diˈib mëët nˈëxpëjkëm ets kyaj dyuˈunëty ja nfamilyëˈäjtëm. Näˈäty, mbäät nääk ja jiiky mëguˈuk xynyibëdëˈkëm o axtë xymyastutëm. Per pën kyaj Jyobaa nmastutëm etsë nyax kyäjpn, ta nˈaxäjëyäˈänëm “mëgoˈpx dëˈënën” diˈib nyajtëgoˈoyëm extëmë Jesus twandaky. Mayë nmëguˈukˈäjtëm duˈun njäˈäwëm extëmë uˈunk ënäˈk o extëmë tääk teety (Mar. 10:29, 30). ¿Wiˈix nnayjyäˈäwëm ko nyajpatëm tuˈugyë mä Diosë kyäjpn mä jyapˈatyë nmëguˈukˈäjtëm diˈib naytsyojkëdëp nixim niyam, diˈib myëbëjktëbë Jyobaa ets tsyojktëp? (Kol. 3:14; 1 Peed. 2:17).

9. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëmë Jesus jyënany mä Matewʉ 27:46?

⁹ ¿Wiˈixë Jesus jyënany? Ko nety yˈooganë, ta yˈakjënany: “Dios miyë, Dios miyë, ¿ti kots mij të xymyastuˈuty?” (Mat. 27:46). Biiblyë kyaj tnigajpxy tiko duˈunë Jesus jyënany. Per min nˈokˈijxëm ti xytyukniˈˈijxëm. Tuk pëky tiko duˈun jyënany, yëˈë nety adëëp diˈib ojts yajnaskäjpxë mä Salmo 22:1. * Ja tuk pëky, yëˈë nety yajnigëxëˈkypy ko kyaj ja Tyeety jam tyimˈijxˈity tyimkuentëˈatyëty (Job 1:10). Jesus jyaygyujkë ko të nety ja Tyeety kyëyakyëty mä ja myëtsipëty parë mbäät dyajnigëxëˈëky ja myëbëjkën axtë ko yˈoogët, nituˈuknëmë nety duˈunë naxwinyëdë jäˈäy kyayaˈijxmatsy extëmë Jesus. Nan yëˈë yajnigëxëˈk ko kyaj nety ti të ttuundëgoy diˈib kyuˈoogëp.

10. ¿Tijaty xytyukniˈˈijxëm extëmë Jesus tˈanmääy ja Tyeety?

¹⁰ ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëmë Jesus yˈakjënany? Tuk pëky, yëˈko kyaj mbäät nˈawijx njëjpˈijxëm etsë Jyobaa xykyuwäˈänëm mä ja amay jotmay diˈib nbatëm. Duˈun extëmë Jesus, tsojkëp nnayjyëjpˈijxëm parë nmëmadakëm ja amay jotmay, mbäät axtë nguˈoˈkëm (Mat. 16:24, 25). Jyobaa nan kyaj tnasˈixëyaˈany parë nmënäjx nyajnäjxëmë amay jotmay diˈib kyaj mbäät nmëmadakëm (1 Cor. 10:13, TNM). Ja tuk pëky diˈib xytyukniˈˈijxëm, yëˈë ko mbäät nguˈayoˈowëm oy ti të ngatuundëgoˈoyëm, duˈun extëmë Jesus jyajty (1 Peed. 2:19, 20). Naxwinyëdë jäˈäy xymyëtsipˈäjtëm mët ko kyaj nduktëjk ndukwäˈkëm tijaty yëˈë tyuundëp ets mët ko nnigäjpx nnimaytyakëm ja tëyˈäjtën (Fwank 17:14; 1 Peed. 4:15, 16). Jesus jyaygyujkë tiko Jyobaa tnasˈijxë parë yˈayowët. Per näägë Dios mëduumbë nayajtëëwëdëp tiko Jyobaa tnasˈixë ets tmënax dyajnaxtëdë amay jotmay (Hab. 1:3). Komë Jyobaa paˈˈayoop ets maˈkxtujkp, nyijäˈäwëp ko yajjotkujkmoˈoyäˈänëm, yëˈë kyaj wyinmay ko nyajtëgoyˈäjtëmë mëbëjkën (2 Kor. 1:3, 4).

11. Extëm jyënaˈanyë Fwank 19:28, ¿tiko duˈunë Jesus jyënany?

¹¹ ¿Wiˈixë Jesus jyënany? (Käjpxë Fwank 19:28). ¿Tiko Jesus jyënany tëtsëbëts? Yëˈë parë yˈadëwët diˈib ojts yajnaskäjpxë mä Salmo, diˈib jënäämp: ‘Jëduˈuntsë yëˈë nˈääw, ta texyˈabuˈujën; tëts yëˈë ja nˈyaˈan myëjtëtspajnë nbaˈkxwiinyëts’ (Sal. 22:15, TY). Ko nˈokpawinmäˈäyëm, Jesus ayoobë nety jam kepykyëjxy mä të yajkëxwopy ets mëk ja jäj jëmuˈumën dyajnaxy, pääty pyatë tëtsë ets tsyojk parë pën yajnëˈuugëdët.

12. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm ko Jesus tˈamdooyë nëë?

¹² ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëmë Jesus yˈakjënany?  Jesus nyigäjpx wiˈixë nety nyayjyawëty, ets ëtsäjtëm nan oy ko nnigäjpxëm wiˈix nnayjyäˈäwëm. Mbäät näˈäty xytsyiptakxëm nˈamdoˈowëmë naybyudëkë, per pën ja näˈä nyajtëgoyˈäjtëm, nˈokˈamdoˈowëm. Extëm nˈokpëjtakëm, pën të nmëjjäˈäy nmëˈˈënäˈkënë o pëjk ijxëm, mbäät nˈamdoˈowëmë naybyudëkë tuˈugë mëtnaymyaayëbë diˈib mbäät xywoownëjkxëm juuy këbajtpë o tsoybyajtpë. Ets pën nnayjyäˈäwëm mon tuk, nˈokˈamdoˈowëmë naybyudëkë ja diˈib tuump mëjjäˈäy o tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib mbäät tmëdoowˈity wiˈix nnayjyäˈäwëm o diˈib mbäät xypyudëjkëm mëdë yˈääw ayuk (Prov. 12:25). Nˈokjamyajtsëm ko nmëguˈukˈäjtëm xytsyojkëm ets xypyudëkëyäˈänëm ko nety “nyajnäjxëmë ayoˈon jotmay” (Prov. 17:17). Per yëˈëjëty kyaj tnijawëyäˈändë tijaty nyajtëgoyˈäjtëm pën kyaj ndukˈawäˈänëm.

13. ¿Wiˈix wyimbëtsëëmy ko Jesus tmëmadaktääyë amay jotmay axtë ko yˈoˈky?

¹³ ¿Wiˈixë Jesus jyënany? 14 äämbë netyë nisán, naa a las tres ko Jesus jyënany: “Të net tëgekyë yajkuytyuundäˈäy” (Fwank 19:30). Tamë nety yˈooganë ko tnijäˈäwë ko të nety ttuundäˈäy diˈibë Jyobaa tukˈanaˈamë. ¿Wiˈix wyimbëtsëëmy ko tmëmadaktääy ja amay jotmay axtë ko yˈoˈky? Myëduˈuk, yajnigëxëˈk ko Satanás andakp, yaˈijxë ko tuˈugë wäˈätsjäˈäy, mbäät tmëmëdoyë Jyobaa oy nuˈunë Satanás yˈamaymyoˈoy jyotmaymyoˈoyëdët. Myëmajtsk, ojts xykyuˈoˈkëm parë ojts xyjyuuybyëtsëˈëmëm, duˈuntsoo mbäät ja naxwinyëdë jäˈäy oy yˈity mëdë Jyobaa ets tˈawix tjëjpˈixtë ja jukyˈäjtënë winë xëëw. Ets myëdëgëëk, yaˈijxë ko yëˈëyë Tyeety myëdäjtypy ja madakën parë yˈanaˈamët ets ojts dyajwatsë ja xyëëw.

14. Oknimaytyäˈäk wiˈix mbäät njukyˈäjtëm tuˈuk tuˈugë xëëw.

¹⁴ ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëmë Jesus yˈakjënany? Nˈokpëjtakëmë winmäˈäny parë nmëmëdoˈowëmë Jyobaa tuˈuk tuˈugë xëëw. Min nˈokˈijxëm wiˈix jyënanyë nmëguˈukˈäjtëm Maxwell Friend, diˈibë nety yaˈëxpëjkp mä eskuelë diˈib Galaad. Mä tuˈugë asamblee internasional dyajnäjxy tuˈugë dyiskursë mä tnimaytyaky ko ninäˈä mbäät ngamastutëmë Jyobaa, duˈun jyënany: “Tuungoj diˈib tyam mbäät xytyuny o diˈib mbäät xynyigajpxy xynyimaytyaˈaky, mët ko kyaj xynyijawë pën jakumbom mguxëënytyäˈägäämp mgujäjtäˈägäämp. Jukyˈat tuˈuk tuˈugë xëëw extëmxyëp tyamyë mˈakjukyˈaty ets xyajnigëxëˈëgët ko mjantsy jyukyˈatäämp winë xëëw”. Extëm jyënanyë tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm, nˈokjukyˈäjtëm tuˈuk tuˈugë xëëw extëmxyëp tyamyë nˈakjukyˈäjtëm ets nyajnigëxëˈkëm ko ninäˈä ngamastuˈudäˈänëmë Jyobaa. Ets pën oˈk tëgoˈoyëm, nëjkxëbë Jyobaa nˈanmäˈäyëm: “Tëts ndunyë mëjääw parë xëmë të nmëmëdoy. Tëts nyajnigëxëˈëky ko Satanás andakp, tëts oy nyajwëˈëmyë mxëëw, ets nan tëts nyajnigëxëˈëky ko mijts jeˈeyë mbat mnitëjkëp mˈanaˈamët”.

15. Extëm jyënaˈanyë Lucas 23:46, ¿mä ti netyë Jesus yˈity seguurë?

¹⁵ ¿Wiˈixë Jesus jyënany? (Käjpxë Lucas 23:46, TY). * Jesus amumduˈukjot tˈanmääyë Tyeety: ‘Dios Teety, mijts ndukëˈëdëjkëp yëˈë njot njäˈäwënëts’. Yëˈë Tyeety tyukëdëjkë ja jyukyˈäjtën ets ijtpë nety seguurë ko jamyatsanëp.

16. ¿Ti xytyukniˈˈijxëmë yˈijxpajtënë Joshua?

 ¹⁶ ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëmë Jesus yˈakjënany? Nˈoktukëdëjkëmë jukyˈäjtënë Jyobaa. Ets mbäät duˈun nduˈunëm ko amumduˈukjot ndukˈijxpajtëm (Prov. 3:5). Nˈokpawinmäˈäyëmë yˈijxpajtënë Joshua, diˈibë netyë jyëmëjt 15 ets tmëdaty tuˈugë päˈäm diˈib kyaj nyitsooynyë. Yëˈë kyaj tkupëkany ja tsooy diˈibë Diosë yˈanaˈamën yajkubojkypy. Ko nety yˈooganë, ta tˈanmääyë tyääk: “Yëˈëtsë Jyobaa ndukëdëjkëbë njukyˈäjtën”. Ets ta tˈakˈanmääy: “Mamaa ijtpëts seguurë ko Jyobaa yëˈëts xyajjukypyëkäämp. Yëˈë të tˈixyëtsë njot ngorasoon ets nyijäˈäwëp ko njantsy tsyojkypyëts amumduˈukjot”. * Oyxyëp ko niˈamukë nnayajtëˈëwëm: “Pën nbatypyëts tuˈugë jotmay ets pën oˈkën jëjpˈamëtsë njukyˈäjtënë yˈity, ¿nmëmëdowaambyëts xëmë Jyobaa ets ijtpëts seguurë ko yëˈë xyjamyatsäämbëts ets ko xyajjukypyëkäämbëts jatëgok?”.

17, 18. ¿Tijaty të xytyukniˈˈijxëm extëmë Jesus yˈakjënany? (Ixë rekuäädrë “ Tijaty xytyukniˈˈijxëm extëmë Jesus yˈakjënany”).

¹⁷ Extëm të nˈijxëm, mëjwiin kajaa xytyukniˈˈijxëm extëmë Jesus yˈakjënany. Xytyukjamyajtsëm ko tsojkëp nbokymyaˈkxëmë nmëguˈukˈäjtëm ets nˈijtëm seguurë ko Jyobaa xypyokymyäˈkxäˈänëm. Jantsy oy ko ndukˈijtëmë Jyobaa nyax kyäjpn, pes jap nbatëmë nmëguˈukˈäjtëm diˈib mbäät xypyudëjkëm. Per ko nyajtëgoyˈäjtëmë naybyudëkë, tsojkëp nˈamdoˈowëm. Nnijäˈäwëm ko Jyobaa xypyudëkëyäˈänëm mä oytyim diˈibëtyë amay jotmay diˈib nwinguwäˈkëm. Nan të nˈijxëm ko jëjpˈam ets njukyˈäjtëm tuˈuk tuˈugë xëëw extëmxyëp tyamyë nˈakjukyˈäjtëm. Ko duˈun nduˈunëm, ta nëjkx nyajnigëxëˈkëm ko xëmë nmëmëdowäˈänëmë Jyobaa ets ko ijtëm seguurë ko yëˈë xyajjukypyëkäˈänëm pën oˈkëm.

¹⁸ Pën nguytyuˈunëm tijaty yam të njäjtëm, duˈunë nety nguytyuˈunëm extëmë Jyobaa tˈanmääy ja yˈUˈunk: ‘Mmëdoowˈitë diˈibë nyigajpxypyën’ (Mat. 17:5, TY).