1-2. Oityi tyamonekele na Sesusi etyi ehenenkhie?

MONTHIKI 14 ya Nisan yenima 33 Pomuvo wa Kilisitu, Sesusi ahungwa akoyeswa mokonda yotyipuka ahalingile, anthilwa omate, avetwa, konyima apapelwa momuti wemone konomphai nokomankhanya. Tyina ankho apopia natyina afima ankho wiihamenwa unene. Mahi no ngotyo ankho wesukisa umwe okupopia, mokonda ankho una ovipuka viesukisa unene ena okupopia.

² Pahe matutale onondaka Sesusi apopile etyi eli nokunkhia momuti wemone, atutale oityi tulilongesila-ko. Okulinga ngotyo, tukahi ‘nokumutavela.’ — Mat. 17:5.

3. Ovalie Sesusi ankho apopia etyi ati: “Tate veevela”?

³ Oityi Sesusi apopia? Etyi eli momuti wemone Sesusi welikuambelele okuti: “Tate veevela.” Ovalie ankho vena okuevelwa? Onondaka mbulandulako mbutukuatesako okunoñgonoka ovalie ankho vena okuevelwa. Wati: “Mokonda etyi vekahi nokulinga kavetyii.” (Luka 23:33, 34) Sesusi ankho ukahi nokupopia omafualali o Loma emupapela momuti wemone. Omafualali oo, ankho kaei olie tyili-tyili Sesusi. Tupu Sesusi ankho ukahi nokupopia ovanthu vana vemutyitukililepo, mahi konyima avakala nekolelo mwe. (Ovil. 2:36-38) Sesusi kayekele ovipuka ovivi alingilwe, vimulingisise okunumana nokukala nonkhongo novanthu ovo. (1 Pet. 2:23) Mahi, Sesusi waitile ku Tate yae Siovaa aevele aveho ankho vekahi nokumuiipaa.

4. Oityi tulilongesila ku Sesusi konthele yokuevela vakuetu?

 ⁴ Oityi tulilongesila konondaka mba Sesusi? Nga Sesusi no onthue tuesukisa okuevela vakuetu nomutima auho. (Kolo. 3:13) Ovanthu vamwe, ngetyi onombunga mbetu vapondola okututyika okufenda Siovaa, mokonda kavanoñgonokele ovipuka tutavela, nonkhalelo yetu yomuenyo. Vamwe vapondola okupopia omatutu konthele yetu, nokutupenya, nokutupopia omapita, nokuyumbahi omikanda vietu, atee umwe vapondola okutuveta. Onthue katuesukisile okuvenumanena nokukala nonkhongo navo, mahi tuesukisa okuita ku Siovaa opo evekuteseko kumbi velilongese otyili. (Mat. 5:44, 45) Pamwe tyipondola okupuiya okuveevela, haunene ankho vekahi nokutulinga onya. Mahi onyengo kainyinwa, mokonda ankho tuinyina onthue muene matulietela ovitateka ovinyingi. Omphange umwe wapopia okuti: “Namona okuti okuevela vakuetu katyilekesa okuti, etyi valinga tyaviuka ine tyanthyambukiswa. Mahi tyilekesa okuti ame hihande okuvepakela onkhongo, nanthiamo onyengo.” (Sal. 37:8) Naina okuevela vakuetu tulityilika ovitateka ovinyingi. — Efe. 4:31, 32.

5. Oityi Sesusi apopilile otyimphulu tyimwe? Iya omokonda yatyi?

⁵ Oityi Sesusi apopia? Sesusi ankho wapapelelwa kumwe novimphulu vivali. Tete ovimphulu ovio ankho vikahi nokumupopia omapita. (Mat. 27:44) Mahi pahe tyimwe, atyiyekepo okumupopia omapita. Atyinoñgonoka okuti naina Sesusi kalingile “natyike tyapenga.” (Luka 23:40, 41) Tupu atyikala nonthumbi yokuti Sesusi matutiliswa, kumbi akala ohamba. Otyimphulu otyo atyipopila Sesusi okuti: “Sesusi nthyinangele tyina wamanyingila Mouhamba wove.” (Luka 23:42) Watae otyimphulu otyo tyakalele nekolelo tate! Sesusi akumbulula okuti: “Tyotyili, ame hono ndyikupopila okuti: Ove mokakala na ame [ha Mouhamba wae keulu, mahi] Momphangu Yombembwa.” (Luka 23:43) Onondaka Sesusi apopia, mbalekesa okuti oe muene ukahi nokupopila omulao otyimphulu tyina. Sesusi wapopile tupu ngatyina, omokonda utyii okuti Tate ya una okankhenda. — Sal. 103:8.

6. Oityi tulilongesila kuetyi Sesusi apopila otyimphulu?

⁶ Oityi tulilongesila konondaka mba Sesusi? Sesusi wahetekelele nawa-nawa Tate yae. (Heb. 1:3) Siovaa uhanda okutuevela iya una okankhenda no onthue. Mahi metuevela vala inkha onthue tulivela ovipuka ovivi tualingile kohale, atukala nekolelo motyilikutila tyomona wae Sesusi Kilisitu. (1 Suau 1:7) Vamwe vasoka okuti, Siovaa kemevepolelapo ovivi valingile kohale. Inkha no ove otyo uhole okusoka, soka kuetyi: Inkha Sesusi wakalele nokankhenda notyimphulu ankho tyehimbika vala okukala nekolelo mwe poola ina, pahe soka kuove? Tyotyili Huku makala nokankhenda nove muumbili wae iya ulinga ononkhono mbokutavela ovitumino viae, nokumuhambukiswa! — Sal. 51:1; 1 Suau 2:1, 2.

7. Oityi Sesusi apopila Maliya na Suau, tuvasa mu Suau 19:26, 27, iya omokonda yatyi etyipopilile?

⁷ Oityi Sesusi apopia? (Tanga Suau 19:26, 27.) Sesusi ankho wesuka unene na me yae, iya tyipondola ankho pahe omuhepe. Onondenge mbae ankho mbupondola okukuatesako me yavo, okumuavela okulia nomuvalo novipuka ovikuavo. Mahi ankho olie makuatesako me yae, okupameka oupanga wae na Siovaa? Petupu natyike tyilekesa okuti  onondenge mbae ankho ovalanduli vae pomuvo opo. Mahi mokonda Suau ankho una ekolelo iya o umwe pomapanga ae, Sesusi amono okuti makuatesako me yae Maliya okutualako okufenda Siovaa. Ku Sesusi aveho vafenda Siovaa ombunga. (Mat. 12:46-50) Sesusi ankho uhole unene me yae, mokonda yotyo ankho uhanda okukala nonthumbi yokuti pena omunthu memutekula. Otyo aitila ku Suau emutekule. Sesusi apopila me yae okuti: “Tala! Ou omona wove!” Tupu apopila Suau okuti: “Tala! Ou o me yove!” Okutuka monthiki oyo, Suau pahe makala ngomona wa Maliya, iya emukuatesako ngatyina o me yae. Tunde apa Sesusi atyitwa, ale ekula Maliya wemutekulile nawa. Tupu Maliya wakalele ponthele ya Sesusi etyi aipawa, otyo Sesusi ankho eholele unene me yae!

8. Oityi tulilongesila konondaka Sesusi apopila Maliya na Suau?

 ⁸ Oityi tulilongesila konondaka mba Sesusi? Onthue tupondola okukala noupanga wapama novakuatate vetu nonomphange, aulambe poupanga tuna nonombunga mbetu. Onombunga mbetu vapondola okutuyala, avetusipo. Mahi Sesusi wapopia okuti, ankho tutualako okuumbila Siovaa atutualako meongano Liae, matupewa “ovikando vilamba po 100” tyipona evi tuasapo. Ovakuatate nonomphange tuvasa meongano lya Huku, vapondola okukala ngatyina ovo tate, no me, nonondenge novakulu vetu. (Malu. 10:29, 30) Oñgeni ulitehelela okukala mombunga ina ekolelo, velikuata-po, velihole nokuhole Siovaa? — Kolo. 3:14; 1 Pet. 2:17.

9. Oityi tulilongesila konondaka mba Sesusi mbuli mu Mateusi 27:46?

⁹ Oityi Sesusi apopia? Etyi ehungi kokunkhia, Sesusi apopi okuti: “Huku yange, Huku yange, omokonda yatyi wandyekela andyike?” (Mat. 27:46) Ombimbiliya kaipopi oityi Sesusi apopila onondaka ombo. Mahi nongotyo onondaka ombo mbutulongesa ovipuka ovinyingi. Tyimwe tulilongesila-ko okuti, etyi Sesusi apopia onondaka ombo ankho ukahi nokufuisapo eulo livasiwa mo Salmo 22:1. * Tupu onondaka Sesusi apopia mbulekesa okuti Siovaa ankho “kemuanene” vali. (Jó 1:10) Siovaa wayekele Omona wae amoneswe ononkhumbi nonondyale mbae iya na Sesusi ankho utyii omokonda yatyi. Sesusi wamonesilwe unene ononkhumbi iya petupu omunthu nawike wamonesilwe ononkhumbi ngae. Tupu, onondaka mba Sesusi mbulekesa okuti ankho utyii okuti kalingile natyike tyimuipaesisa ngondingavivi.

10. Oityi tulilongesila kuetyi Sesusi apopila Tate yae?

¹⁰ Oityi tulilongesila konondaka mba Sesusi? Tyimwe tulilongesila-ko, okuti katupondola okusoka okuti Siovaa metuyakulila kovipuka aviho vilola ekolelo lietu. Ngetyi Sesusi alolelwe ale ankhia, no onthue tuesukisa okukala tyafuapo opo tutualeko okukoleleya alo kononkhia ankho tyesukisa. (Mat. 16:24, 25) Mahi, Siovaa kamayeke tulolwe notyipuka tuhevili okukoleleya. (1 Kol. 10:13) Otyikuavo tulilongesila-ko okuti, nga Sesusi no onthue matuyalwa ngwe katualingile natyike. (1 Pet. 2:19, 20) Ovanthu vokutuyele kavetyilingi mokonda tulinga ovipuka ovivi, mahi omokonda vala katulinge onthele youye iya tupu tulongesa otyili. (Suau 17:14; 1 Pet. 4:15, 16) Sesusi ankho utyii, omokonda yatyi Siovaa emuyekela amoneswe ononkhumbi. Mahi ovakuatate vamwe tyina vekahi nokumona ononkhumbi velipuka okuti, omokonda yatyi Siovaa ayekela ndyimone ononkhumbi? (Hab. 1:3) Huku yetu Siovaa una okankhenda iya wamphua-elundo novakuatate ovo. Otyo katyilekesa okuti ovakuatate ovo vetupu ekolelo, mahi tyilekesa okuti vetyi okuti vesukisa okuungumaneswa na Huku. — 2 Kol. 1:3, 4.

11. Oityi Sesusi apopila onondaka mbuli mu Suau 19:28?

¹¹ Oityi Sesusi apopile? (Tanga Suau 19:28.) Omokonda yatyi Sesusi apopila okuti: “Naliwa nohunga”? Sesusi wapopia onondaka ombo, opo “afuisepo eulo lyo Mbimbiliya” tuvasa momukanda wa Salmo 22:15, liati: “Ononkhono mbange mbakukuta ngovimphemu viombiya yoluma; elaka liange liakakanyena momulungu wange.” Ononkhumbi Sesusi amuene, mbutukuatesako okunoñgonoka  omokonda yatyi ankho alivilwa nohunga. Ankho wamoneswa unene ononkhumbi momuti wemone. Ankho wesukisa umwe okukuatesuako navakuavo aipae ohunga.

12. Oityi tulilongesila kuetyi Sesusi ati: “Naliwa nohunga”?

¹² Oityi tulilongesila konondaka mba Sesusi? Ku Sesusi okupopila vakuavo oñgeni ekahi katyilekesa okuti kapamene. No onthue ongotyo tuna okusoka. Pamwe tyina tuna ovitateka tusoka okuti hahe vali okuhapopila vakuetu etyi tuesukisa. Mahi otyiwa okuhinangela okuti, ekete ulipinda-lio, otyitohi wenda kovanthu. Naina wahankhie ohonyi okuita ku vakuenyi vekukuateseko. Mongeleka, ina tuvela ine tuakulupa, tupondola okuita kepanga lietu opo etutuale nomota yae ine etuku-tuku liae kosipitali ine kopalasa okukalanda tyimwe. Tupu, inkha tuasoya ine tuna otyitateka tyimwe, tupondola okupopia nomukulu umwe wewaneno ine epanga lietu, una oupanga wapama na Siovaa, opo etutehelele. Tupu tupondola okumuita etupopile “onondaka mbutupameka” mambutuhambukiswa. (Pro. 12:25) Apeho tuhinangelei okuti ovakuatate vetu nonomphange, vetuhole iya vahanda okutukuatesako “pomuvo wovitateka.” (Pro. 17:17) Mahi inkha katuvepopila ovitateka vietu kamavevinoñgonoka.

13. Ovipuka patyi Sesusi afuisapo etyi akala omukuatyili alo kononkhia?

¹³ Oityi Sesusi apopia? Monthiki 14 ya Nisan, ko 15 ola Sesusi apopi okuti: “Nalinga ovipuka aviho wanthuma!” (Suau 19:30) Onondaka mba Sesusi, mbutulongesa okuti, etyi Sesusi ehungi kokunkhia, ankho utyii okuti walinga atyiho Tate yae ankho ahanda. Mokuatualako noukuatyili ale ankhia Sesusi wafuisapo ovipuka ovinyingi. Tyotete, walekesa okuti Satanasi onkhembi iya omunthu wehena onkhali upondola okukoleleya noukuatyili, katyesukisile etyi Satanasi apondola okulinga. Tyavali, Sesusi waava omuenyo wae ngotyilikutila tyeyovo. Iya otyilikutila otyo, tyaavela ovanthu omphitilo yokukala omapanga a Siovaa, nokukakala apeho nomuenyo uhapu. Tyatatu, Sesusi walekesa okuti Siovaa oe Omutumini ukahi vali nawa. Tupu, waamena outumini wa Siovaa, asukukisa enyina liae.

14. Oñgeni tuna okukalako kese nthiki? Hangununa.

¹⁴ Oityi tulilongesila konondaka mba Sesusi? Tuesukisa okulikuatehila opo tukale ovakuatyili ononthiki ambuho. Tala etyi omukuatate utiwa Maxwell Friend, wali omulongesi Wosikola yo Gileade, apopia melongomona limwe alingile motyonge, lipopia konthele youkuatyili. Wati: “Wayeke etyi upondola okulinga ine okupopia hono pala muhuka. Ove utyii ine muhuka mopinduka nomuenyo? Kese nthiki kalako ngatyina onthiki yahulililako yokulekesa okuti, ove watamo okupewa omuenyo uhapu.” Naina ononthiki mbatyo ambuho, tumbutalei ngatyina ononthiki mbahulililako mbokulekesa okuti tuvakuatyili ku Siovaa! Atee umwe, inkha tuhika kokuipawa matupopi okuti: “Siovaa nalinga atyiho opo ndyilekese okuti ndyimukuatyili kuove, iya Satanasi onkhembi. Tupu nayakulila enyina liove nouhamba wove!”

15. Ngetyi tyipopia Luka 23:46, onthumbi patyi ankho Sesusi ena?

¹⁵ Oityi Sesusi apopia? (Tanga Luka 23:46.) Sesusi wapopia nonthumbi okuti: “Tate, ndyipakula omuenyo wange pomavoko ove.” (Luka 23:46) Sesusi ankho utyi okuti, okutuka opo omuenyo wae uli pomavoko a Huku  iya tupu ankho una onthumbi yokuti tate yae memuhinangela.

16. Oityi welilongesila ku Joshua?

¹⁶ Oityi tulilongesila konondaka mba Sesusi? No ove pakula omuenyo wove pomavoko a Siovaa ngetyi Sesusi alingile. Opo utyivile ove wesukisa, “okuyumba onthumbi mu Siovaa nomutima wove auho.” (Pro. 3:5) Tala ongeleka yomukuendye umwe utiwa Joshua. Omukuendye oo una omanima 15 iya ankho una ouvela umwe uhungi kokumuipaa. Omukuendye oo, waanyene okuhakulwa monkhalelo yehelikuatele novitumino vya Siovaa. Pahe etyi ehungi kokunkhia apopila me yae okuti: “Me, ame ndyili pomavoko a Siovaa. . . . Me, ame ndyipopia nonthumbi oyo, mokonda ame ndyityi okuti Siovaa makanthutilisa. Siovaa wii etyi tyili momutima wange, iya ame ndyihole Siovaa.” * Ngotyo kese wike pu onthue wesukisa okulipula okuti: ‘Inkha ndyikala notyitateka tyilola ekolelo liange, ine tyinthuala kononkhia, okuti mandyiyekela omuenyo wange pomavoko a Siovaa nonthumbi yokuti makanthutilisa?’

17-18. Ovipuka patyi tuelilongesa? (Tupu tala okakasa kati: “ Oityi Tulilongesila Konondaka Mbahulilila Mba Sesusi?”)

¹⁷ Ngetyi tuamona, onondaka mbahulililako mba Sesusi mbutulongesa ovipuka ovinyingi! Mbetuhinangelesa okuti, tuesukisa okuevela vakuetu, nokukala nonthumbi yokuti Siovaa nae metuevela. Tupu, tuna elao limwe enene liokukala novakuatate nonomphange vafuapo opo vetukuateseko. Mahi, opo vetyilinge onthue muene tuesukisa okuvepopila ovitateka vietu. Onthue tutyii okuti Siovaa metukuatesako movitateka aviho tupondola okukala navio. Tuamona okuti kese nthiki tuna omuenyo tuesukisa okuitala ngatyina onthiki yahulililako yokulekesa oukuatyili wetu. Tupu tuamona okuti, tuna okupakula omuenyo wetu pomavoko a Siovaa neyumba-nthumbi liokuti metuyakulila.

¹⁸ Tyotyili, tulilongesila ovipuka ovinyingi konondaka Sesusi apopile etyi eli momuti wemone! Siovaa wapopia okuti tuna okutavela omona wae. Inkha tulandula onondongwa tuelilongesa monthele ei, ngotyo tukahi nokutavela onondaka mba Siovaa mbati: “Mutavelei.” — Mat. 17:5.