Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

EDWƐKƐ 15

Sukoa Debie Fi Gyisɛse Edwɛkɛ Mɔɔ Li Awieleɛ La Anu

Sukoa Debie Fi Gyisɛse Edwɛkɛ Mɔɔ Li Awieleɛ La Anu

Ɛhye a le me Ra mɔɔ mekulo ye, na melie ye medo nu a. Bɛdie ye.”—MAT. 17:5.

EDWƐNE 17 “Mekulo”

MƆƆ YƐBAZUKOA *

1-2. Ka tɛnlabelɛ mɔɔ Gyisɛse hɔle nu kolaa na yeaha ye edwɛkɛ mɔɔ li awieleɛ la anwo edwɛkɛ.

ƐNEE ɔle alehyenlɛ nu wɔ Naesan 14, 33 Y.M. Mɔɔ bɛdole Gyisɛse ɛzonle na bɛbuale ye fɔlɛ wɔ ɛtane mɔɔ ɔtɛyɛle la anwo la, bɛgolole ɔ nwo, bɛhilele ye nyane na akee bɛbɔle ye baka nu wɔ amaneɛnwunlɛ baka zo. Bɛbɔle ɔ sa nee ɔ gyakɛ anu pɛlɛko. Saa ɔdie ɛnwomenle anzɛɛ ɔtendɛ biala a ɔte nyane. Noko ɔwɔ kɛ ɔtendɛ, ɔluakɛ ɔlɛ edwɛkɛ mɔɔ nwolɛ hyia mɔɔ ɔkulo kɛ ɔka a.

2 Maa yɛzuzu edwɛkɛ mɔɔ Gyisɛse hanle wɔ mekɛ mɔɔ ɔlɛwu wɔ amaneɛnwunlɛ baka ne azo nee mɔɔ yɛsukoa yɛfi nu la anwo. Wɔ adenle fofolɛ zo, bɛmaa ‘yɛdie ye.’—Mat. 17:5.

“EGYA, FA KYƐ BƐ”

3. Mɔɔ Gyisɛse hanle kɛ “Egya, fa kyɛ bɛ” la, nwane mɔ a ɔbayɛ kɛ ɛnee ɔlɛka bɛ nwo edwɛkɛ a?

3 Duzu edwɛkɛ a Gyisɛse hanle a? Mɔɔ Gyisɛse henda baka ne azo la, ɔyɛle asɔne kɛ: “Egya, fa kyɛ bɛ.” Nwane mɔɔ a ɔkulo kɛ ɔ Ze fa kyɛ bɛ a? Edwɛkɛ mɔɔ doa zo la maa yɛnwu menli mɔɔ ɛnee ɔlɛka bɛ nwo edwɛkɛ la. Ɔse: “Bɛnze mɔɔ bɛlɛyɛ a.” (Luku 23:33, 34) Ɔbayɛ kɛ ɛnee Gyisɛse ɛlɛka Wulomu sogyama mɔɔ vale pɛlɛko ne bɔle ɔ sa nee ɔ gyakɛ anu la anwo edwɛkɛ. Ɛnee bɛnze sonla holɛ mɔɔ ɔde a. Eza bie a ɛnee ɔlɛka menli bie mɔ mɔɔ boka menli dɔɔnwo ne anwo mɔɔ liele dole nu kɛ bɛhu ye noko nzinlii bɛbanyia ye nu diedi la anwo edwɛkɛ. (Gyi. 2:36-38) Bɛbuale Gyisɛse mgbɔvodɛne noko yeanva ɛya yɛɛ yeanva mɔɔ bɛyɛle ye la anwo edwɛkɛ yeanzie ye nu. (1 Pita 2:23) Emomu, ɔzɛlɛle Gyihova kɛ ɔva menli mɔɔ ɛlɛku ye la ɛtane ɔhyɛ bɛ.

4. Duzu a yɛsukoa yɛfi ɛhulolɛ mɔɔ ɛnee Gyisɛse lɛ kɛ ɔbava menli mɔɔ dwazole tiale ye ɛtane yeahyɛ bɛ la anu a?

4 Duzu a yɛsukoa yɛfi Gyisɛse edwɛkɛ ne anu a? Ɔwɔ kɛ yɛnyia ɛhulolɛ kɛ yɛbava awie mɔ ɛtane yɛahyɛ bɛ kɛ mɔɔ Gyisɛse yɛle la. (Kɔl. 3:13) Bie a awie mɔ nee yɛ mbusuafoɔ badwazo atia yɛ ɔluakɛ bɛnde ninyɛne mɔɔ yɛdie yɛdi nee kɛzi yɛbɔ yɛ ɛbɛla la abo. Bie a bɛbaha yɛ nwo adalɛ edwɛkɛ bɛahile awie mɔ, bɛbabɔ yɛ anyiemgba wɔ menli nyunlu, bɛbazɛkye yɛ mbuluku anzɛɛ bɛbanwunlonwunla yɛ kɛ bɛbaboda yɛ. Kɛ anrɛɛ yɛbava menli mɔɔ dwazo tia yɛ la anwo edwɛkɛ yɛazie yɛ nu la, yɛbahola yɛazɛlɛ Gyihova kɛ ɔbuke bɛ nye amaa kenle bie bɛanwu nɔhalɛ ne. (Mat. 5:44, 45) Ɔdwu mekɛ ne bie a ɔyɛ se kɛ yɛbava ɛtane yɛahyɛ, titili saa bɛ nee yɛ anli ye boɛ fee a. Noko saa yɛfa ɛya yɛsie yɛ nu a ɔbagyegye yɛdayɛ mumua ne. Adiema raalɛ ko hanle kɛ: “Menwunle kɛ saa mefa ɛtane mekyɛ a, ɔngile kɛ mebu ɛtane mɔɔ awie mɔ yɛ la kɛ nvonleɛ ɛnle nwo anzɛɛ memaa bɛ adenle memaa bɛsisi me. Mɔɔ ɔkile la ala a le kɛ menrɛva edwɛkɛ ne menrɛzie me nu.” (Edw. 37:8) Saa yɛsi kpɔkɛ kɛ yɛfa ɛtane yɛahyɛ a, ɛnee yɛlɛkile kɛ yɛnrɛhɔ zo yɛnrɛva ɛtane mɔɔ awie mɔ ɛyɛ yɛ la anwo ɛya.—Ɛfɛ. 4:31, 32.

“ƐBABOKA ME NWO WƆ PALADAESE”

5. Duzu ɛwɔkɛ a Gyisɛse bɔle awule bie mɔɔ bɛbɔle ye baka nu wɔ ɔ nwo ɛkɛ ne la a, na duzu ati a ɔbɔle zɔhane ɛwɔkɛ ne a?

5 Duzu edwɛkɛ a Gyisɛse hanle a? Bɛbɔle nwule nwiɔ baka nu wɔ Gyisɛse anwo ɛkɛ. Mɔlebɛbo ne, bɛ mu nwiɔ bɛgolole ɔ nwo. (Mat. 27:44) Noko nzinlii, ko hakyile ye adwenle. Ɔranwunle kɛ Gyisɛse “ɛtɛyɛle ɛtane biala.” (Luku 23:40, 41) Eza ɔlale ye ali kɛ ɔlɛ diedi kɛ bɛbadwazo Gyisɛse bɛavi ewule nu na yeayɛ belemgbunli kenle bie. Ɔhanle ɔhilele Ngoanedievolɛ ne mɔɔ ɛlɛwu la kɛ: “Gyisɛse, ɛba wɔ Belemgbunlililɛ ne anu a kakye me.” (Luku 23:42) Nrenyia zɔhane lale diedi kpole ali! Gyisɛse buale ye kɛ: “Nɔhalɛ nu meka meahile wɔ ɛnɛ kɛ, ɛbaboka me nwo [tɛ Belemgbunlililɛ ne anu, emomu] wɔ Paladaese.” (Luku 23:43) Yɛ ye nzonlɛ kɛ, Gyisɛse vale edwɛkɛ agbɔkɛ “me” yɛɛ “wɔ” lile gyima mɔɔ kile kɛ ɛwɔkɛ ne fale ɔdaye nee nrenyia ne angomekye anwo. Kɛ mɔɔ Gyisɛse ze kɛ ɔ Ze se anwunvɔne la ati, ɔhanle edwɛkɛ mɔɔ maanle awule ɛhye mɔɔ ɛlɛwu la nyianle anyelazo la.—Edw. 103:8.

6. Duzu a yɛsukoa yɛfi edwɛkɛ mɔɔ Gyisɛse hanle hilele awule ne la anu a?

6 Duzu a yɛsukoa yɛfi Gyisɛse edwɛkɛ ne anu a? Gyisɛse le kɛ ɔ Ze pɛpɛɛpɛ. (Hib. 1:3) Gyihova kulo kɛ ɔse yɛ anwunvɔne na ɔfa yɛ ɛtane ɔkyɛ yɛ. Noko saa ɔbayɛ ye zɔ a, kyesɛ yɛnu yɛ nwo bɔkɔɔ wɔ ɛtane mɔɔ yɛyɛle ye dɛba la anwo na yɛnyia Gyisɛse Kelaese afɔlebɔlɛ ne anu diedi. (1 Dwɔn 1:7) Bie mɔ ɛnlie ɛnli kɛ Gyihova bava ɛtane mɔɔ bɛyɛle ye dɛba la ahyɛ bɛ. Saa ɔyɛ a ɛte nganeɛ zɔhane a, suzu ɛhye anwo: Mɔɔ ɔka ekyi Gyisɛse wu la, ɔzele awule ne mɔɔ bɛbuale ye ewule fɔlɛ na bɔ zo mɔɔ ɔlɛnyia diedi wɔ ye nu la anwunvɔne. Ɛnee fane nyɛ a Gyihova ɛnrɛze ye azonvolɛ nɔhavoma mɔɔ ɛlɛbɔ mɔdenle kɛ bɛbali ye mɛla zo la anwunvɔne a!—Edw. 51:1; 1 Dwɔn 2:1, 2.

“NEA! Ɛ RA NRENYIA ƐNE! . . . NEA! WƆ MAME ƐNE!”

7. Kɛ mɔɔ bɛha ye wɔ Dwɔn 19:26, 27 la, duzu edwɛkɛ a Gyisɛse hanle hilele Mɛle nee Dwɔn a, na duzu ati a ɔhanle ɛhye a?

7 Duzu edwɛkɛ a Gyisɛse hanle a? (Kenga Dwɔn 19:26, 27.) Ɛnee Gyisɛse ɛlɛdwenle ye mame mɔɔ ɔbayɛ kɛ ɔle kunlavolɛ la anwo. Bie a ɔ mediema ne mɔ bahola ava nwonane afoa nu ninyɛne mɔɔ ɔhyia nwo la amaa ye. Noko nwane a bahola ali ye sunsum nu ngyianlɛ nwo gyima a? Debie biala ɛngile kɛ ɛnee Gyisɛse amediema ne mɔ ɛrayɛ ye ɛdoavolɛma. Noko, ɛnee Dwɔn le ɛzoanvolɛ mɔɔ ɔdi nɔhalɛ yɛɛ ɔle Gyisɛse agɔnwo kpalɛ. Ɛnee Gyisɛse bu menli mɔɔ ɔ nee bɛ bɔ nu sonle Gyihova la kɛ ye sunsum nu abusua. (Mat. 12:46-50) Ɛnee Gyisɛse kulo Mɛle edwɛkɛ kpalɛ, ɔti ɛnee ɔkulo kɛ awie nea ye. Yemɔti ɔhanle ɔhilele Dwɔn kɛ ɔnlea ye, ɔluakɛ ɛnee ɔze kɛ Dwɔn baboa ye yeamaa yeahɔ zo yeazonle Gyihova. Gyisɛse zele ye mame kɛ: “Nea! Ɛ ra nrenyia ɛne!” Yɛɛ ɔzele Dwɔn noko kɛ: “Nea! Wɔ mame ɛne!” Ɔvi kenle zɔhane, ɔrayɛle kɛ Mɛle ara a le Dwɔn na Dwɔn nleanle ye kɛ asɛɛ ye mame ɔ. Nea ɛlɔlɛ mɔɔ Gyisɛse lale ye ali hilele raalɛ ne mɔɔ vile ɛlɔlɛ nu nleanle ye wɔ ye awolɛ nu na ɔgyi ɔ nwo ɛkɛ wɔ mekɛ mɔɔ ɔlɛwu la a!

8. Duzu a yɛsukoa yɛfi edwɛkɛ mɔɔ Gyisɛse hanle hilele Mɛle nee Dwɔn la anu a?

8 Duzu a yɛsukoa yɛfi Gyisɛse edwɛkɛ ne anu a? Agɔnwolɛvalɛ mɔɔ yɛ nee yɛ mediema Kilisienema lɛ la anu kola yɛ se kpalɛ tɛla agɔnwolɛvalɛ mɔɔ yɛ nee yɛ mbusuafoɔ mɔɔ bikye yɛ lɛ la. Bie a yɛ mbusuafoɔ badwazo atia yɛ anzɛɛ bɛbakpo yɛ bɔbɔ, noko kɛ mɔɔ Gyisɛse bɔle ɛwɔkɛ la, saa yɛbeta Gyihova nee Ye ahyehyɛdeɛ ne a, yɛbanyia ninyɛne mɔɔ yɛminli ye la “mɔnwo 100.” Bɛ nuhua dɔɔnwo bayɛ kɛ yɛ ra nrenyia, yɛ ra raalɛ, yɛ mame anzɛɛ yɛ papa mɔɔ kulo yɛ la. (Maake 10:29, 30) Ɛboka sunsum nu abusua mɔɔ diedi nee ɛlɔlɛ mɔɔ bɛlɛ bɛmaa Gyihova nee bɛ nwo la ɛmaa bɛyɛ ko la anwo. Ɔti kɛzi ɛhye maa ɛte nganeɛ ɛ?—Kɔl. 3:14; 1 Pita 2:17.

“ME NYAMENLE, DUZU ATI A WƆKPO ME A?”

9. Duzu a Gyisɛse edwɛkɛ mɔɔ wɔ Mateyu 27:46 la, maa yɛnwu ye a?

9 Duzu edwɛkɛ a Gyisɛse hanle a? Mɔɔ ɔka ekyi Gyisɛse wu la, ɔdeanle nu kɛ: “Me Nyamenle, me Nyamenle, duzu ati a wɔkpo me a?” (Mat. 27:46) Baebolo ne angilehile deɛmɔti Gyisɛse hanle ɛhye la anu. Noko, suzu mɔɔ zɔhane edwɛkɛ ne maa yɛnwu ye la anwo. Debie ko mɔɔ ɔmaa yɛnwu ye la a le kɛ, mɔɔ Gyisɛse hanle zɔhane edwɛkɛ ne la ɛnee ɔlɛmaa ngapezo mɔɔ wɔ Edwɛne 22:1 la ara nu. * Eza edwɛkɛ ne maa ɔda ali wienyi kɛ ɛnee Gyihova ‘ɛtɛdiele bane’ wɔ ɔ Ra ne anwo. (Dwobu 1:10, ɔbdw.) Ɛnee Gyisɛse te ɔ bo kɛ ɔ Ze ɛlɛmaa ye agbɔvolɛ adenle yeamaa bɛazɔ ye diedi ne banlea too yeahɔ ewule nu. Bɛtɛsɔle sonla dasanli biala bɛtɛneanle zɛhae ɛlɛ. Bieko, ɛnee edwɛkɛ ɛhye mɔ maa ɔda ali kɛ ɔtɛyɛle ɛtane biala mɔɔ ɔwɔ kɛ bɛku ye a.

10. Duzu a yɛsukoa yɛfi edwɛkɛ mɔɔ Gyisɛse hanle hilele ɔ Ze la anu a?

10 Duzu a yɛsukoa yɛfi Gyisɛse edwɛkɛ ne anu a? Ɛzukoalɛdeɛ ko mɔɔ wɔ nu la a le kɛ, ɔnle kɛ yɛmaa yɛ nye da kɛ Gyihova babɔ yɛ nwo bane avi ngyegyelɛ mɔɔ sɔ yɛ diedi nea la anwo. Kɛ mɔɔ bɛzɔle Gyisɛse bɛnleanle too ɔhɔle ewule nu la, zɔhane ala a ɔwɔ kɛ yɛdayɛ noko yɛsiezie yɛ nwo kɛ saa ɔwɔ kɛ yɛdi nɔhalɛ yɛkɔ ewule nu a yɛbayɛ ye zɔ a. (Mat. 16:24, 25) Noko yɛlɛ anwodozo kɛ, Nyamenle ɛnrɛmaa bɛnrɛzɔ yɛ bɛnrɛnlea bɛnrɛdɛla mɔɔ yɛkɛhola ɔ nloa gyinla la. (1 Kɔl. 10:13) Ɛzukoalɛdeɛ bieko mɔɔ wɔ nu la a le kɛ, kɛ mɔɔ Gyisɛse anyɛ ɛtane noko ɔnwunle amaneɛ la, bie bahola ado yɛdayɛ noko. (1 Pita 2:19, 20) Tɛ kɛ yɛyɛ ɛtane la ati a menli dwazo tia yɛ a, emomu kɛ mɔɔ yɛnle ewiade ne afoa na yɛdi nɔhalɛ ne anwo daselɛ la ati ɔ. (Dwɔn 17:14; 1 Pita 4:15, 16) Ɛnee Gyisɛse te deɛmɔti Gyihova maanle adenle ɔmaanle ɔnwunle amaneɛ la abo. Noko ɔyɛ a azonvolɛ nɔhavoma bie mɔ ɛnnwu deɛmɔti ɔyɛ a Gyihova maa adenle maa ninyɛne bie mɔ sisi la. (Hab. 1:3) Yɛ anwunvɔnezelɛ Nyamenle ne mɔɔ lɛ abotane la te ɔ bo kɛ, tɛ kɛ menli ɛhye mɔ ɛnlɛ diedi la ati ɔ, emomu bɛnwu kɛ ɔ ngomekye ala a ɔbahola yeakyekye bɛ rɛle a.—2 Kɔl. 1:3, 4.

“NZUHƆNE ƐLƐKU ME”

11. Duzu ati a Gyisɛse hanle edwɛkɛ mɔɔ wɔ Dwɔn 19:28 la ɛ?

11 Duzu edwɛkɛ a Gyisɛse hanle a? (Kenga Dwɔn 19:28.) Duzu ati a Gyisɛse hanle kɛ, “Nzuhɔne ɛlɛku me” a? Ɔhanle ye zɔ amaa ngɛlɛlera ne ara nu—yemɔ a le ngapezo mɔɔ Edwɛne 22:15 mɔɔ se: “Me anwosesebɛ ɛwie kɛ buakɛ ebule la; me tafinlima ɛbeta me enangunli” la. Bieko, kɛmɔ Gyisɛse nwunle amaneɛ dɔɔnwo mɔɔ bie a le nyane mɔɔ ɔdele wɔ amaneɛnwunlɛ baka ne azo la ati, ɔbahola yeara kɛ ɛnee nzuhɔne ɛlɛku ye kpalɛ. Ɛnee ɔhyia nzule.

12. Duzu a yɛsukoa yɛfi Gyisɛse edwɛkɛ “nzuhɔne ɛlɛku me” anu a?

12 Duzu a yɛsukoa yɛfi Gyisɛse edwɛkɛ ne anu a? Gyisɛse annyia adwenle kɛ ɔle nvonleɛ kɛ ɔbaha kɛzi ɔte nganeɛ la na ɔnle kɛ yɛdayɛ noko yɛnyia adwenle zɔ. Fane dɔɔnwo ne ala, bie a yɛngulo kɛ yɛka yɛ ngyianlɛ nwo edwɛkɛ yɛkile awie mɔ. Noko saa ɔdwu mekɛ ne bie na yɛhyia moalɛ a, ɔwɔ kɛ yɛka yɛkile awie mɔ yɛmaa bɛboa yɛ. Kɛ neazo la, saa yɛyɛ kpanyinli anzɛɛ yɛnde kpɔkɛ a, yɛbahola yɛaha yɛahile yɛ gɔnwo bie kɛ ɔva yɛ ɔhɔ gua nu ɔmaa yɛhɔli gua anzɛɛ ɔva yɛ ɔhɔ asopiti. Saa yɛ sa nu ɛdo anzɛɛ yɛ rɛle ɛbɔ a, bie a ɔhyia kɛ yɛka yɛkile asafo nu kpanyinli anzɛɛ yɛ gɔnwo bie mɔɔ ɛnyi sunsum nu la amaa yeadie yɛ anzɛɛ yeaha “edwɛkɛ kpalɛ” mɔɔ ɔbamaa yɛ anwosesebɛ la. (Mrɛ. 12:25) Bɛmaa yɛhakye kɛ, yɛ mediema ne mɔ kulo yɛ na bɛkulo kɛ bɛboa yɛ wɔ “anwongyelelɛ mekɛ” nu. (Mrɛ. 17:17) Noko bɛnrɛhola bɛnrɛnwu mɔɔ wɔ yɛ adwenle nu la. Bie a bɛnze kɛ yɛhyia moalɛ kyesɛ yɛka yɛkile bɛ.

“YEWIE”

13. Kɛmɔ Gyisɛse lile nɔhalɛ hɔle ewule nu la ati, duzu a ɔmaanle ɔholale ɔyɛle a?

13 Duzu edwɛkɛ a Gyisɛse hanle a? Kɛyɛ ewiazo dɔne nsa wɔ Naesan 14, Gyisɛse deanle nu kɛ: “Yewie!” (Dwɔn 19:30) Mɔɔ ɔka ekyi Gyisɛse wu la, ɛnee ɔze kɛ yeyɛ debie biala mɔɔ Gyihova kulo kɛ ɔyɛ la yewie. Kɛmɔ Gyisɛse lile nɔhalɛ hɔle ewule nu la ati, ɔholale ɔyɛle ninyɛne dɔɔnwo. Mɔɔ limoa, ɔmaanle ɔlale ali kɛ Seetan le adalɛ. Gyisɛse maanle ɔlale ali kɛ sonla mɔɔ di munli la bahola ali nɔhalɛ bɔkɔɔ ɔnva nwo biala mɔɔ Seetan bava ayɛ ye la. Mɔɔ tɔ zo nwiɔ, Gyisɛse vale ye ngoane maanle kɛ ɛkpɔnedeɛ. Kɛmɔ ɔvale ye ngoane ɔbɔle afɔle la ati, alesama mɔɔ ɛnli munli la bahola abikye Nyamenle na bɛanyia anyelazo kɛ bɛbadɛnla aze dahuu. Mɔɔ tɔ zo nsa, Gyisɛse maanle ɔlale ali kɛ Gyihova tumililɛ le kpalɛ na ɔdele ɔ Ze duma nwo.

14. Duzu a ɔwɔ kɛ yɛbɔ kpɔkɛ kɛ yɛbayɛ ye alehyenlɛ biala a? Kilehile nu.

14 Duzu a yɛsukoa yɛfi Gyisɛse edwɛkɛ ne anu a? Ɔwɔ kɛ yɛbɔ kpɔkɛ kɛ yɛbali nɔhalɛ kenle ko biala. Suzu edwɛkɛ mɔɔ Adiema Maxwell Friend mɔɔ ɛnee kile debie wɔ Ɛzinzalɛ Arane Geleade Baebolo Sukulu ne anu hanle la anwo. Wɔ maanle maanle avinli nyianu bie abo, Adiema Friend hanle ye wɔ nɔhalɛlilɛ nwo ɛdendɛlɛ bie mɔɔ ɔmaanle la anu kɛ: “Mmatu mɔɔ ɛkola ɛyɛ anzɛɛ ɛka ye ɛnɛ la ɛsie ɛhyema. Ɛdie ɛdi kɛ ɛhyema bado wɔ ɔ? Bɔ wɔ ɛbɛla kɛ asɛɛ ɛnɛ ala a ɛlɛ adenle ɛkile kɛ ɛfɛta dahuu ngoane a.” Bɛmaa yɛbɔ yɛ ɛbɛla kɛ asɛɛ ɛnɛ ala a yɛlɛ nwolɛ adenle yɛkile kɛ yɛdi nɔhalɛ a! Amaa saa yɛlɛwu bɔbɔ a yɛahola yɛaha kɛ: “Gyihova, mebɔ mɔdenle meli nɔhalɛ, memaa Seetan ɛyɛ adalɛ yɛɛ mede wɔ duma nee wɔ tumililɛ ne anwo!”

“ME NGOANE WƆ Ɛ SA NU”

15. Kɛ mɔɔ Luku 23:46 kile la, anwodozo boni a ɛnee Gyisɛse lɛ a?

15 Duzu edwɛkɛ a Gyisɛse hanle a? (Kenga Luku 23:46.) Gyisɛse vale anwodozo kpole hanle kɛ: “Egya, me ngoane wɔ ɛ sa nu.” Ɛnee Gyisɛse ze kɛ saa ɔbadwazo yeara ngoane nu bieko a, ɔgyi Gyihova anwo zo na ɛnee ɔlɛ anwodozo bɔkɔɔ kɛ ɔ Ze bahakye ye.

16. Duzu a ɛsukoa ɛfi Dasevolɛ bie mɔɔ ɛli ɛvolɛ 15 la anwubielɛ ne anu a?

16 Duzu a yɛsukoa yɛfi Gyisɛse edwɛkɛ ne anu a? Nyia ɛhulolɛ kɛ ɛbava wɔ ngoane wɔawula Gyihova asa anu. Amaa wɔahola wɔayɛ zɔ la, “fi wɔ ahonle muala anu fa ɛ nwo to Gyihova anwo zo.” (Mrɛ. 3:5) Suzu Joshua, Dasevolɛ bie mɔɔ ɛli ɛvolɛ 15 mɔɔ ɛnee ɔnde kpɔkɛ fee la anwo. Yeanlie ayileyɛlɛ bie mɔɔ tia Nyamenle mɛla la yeando nu. Mɔɔ ɔka ekyi ɔwu la, ɔhanle ɔhilele ye mame kɛ: “Me mame, mewɔ Gyihova asa anu. . . . Mebahola meazi ye pi meahile wɔ kɛ: Meze kɛ ye biala anu Gyihova badwazo me. Yenwu ye wɔ me ahonle nu kɛ mekulo ye kpalɛ.” * Ɔwɔ kɛ yɛ nuhua ko biala biza ɔ nwo kɛ, ‘Saa meyia me diedi ne anwo sɔnea mɔɔ ɔbahola yeamaa meawu bɔbɔ la a, asoo mebava me ngoane meawula Gyihova asa anu na meanyia anwodozo kɛ ɔbahakye me ɔ?

17-18. Duzu a yɛzukoa a? (Eza nea ɛlɛka “ Mɔɔ Yɛsukoa Yɛfi Gyisɛse Edwɛkɛ Mɔɔ Li Awieleɛ Anu La.”)

17 Nea ɛzukoalɛdeɛ ngɛnlɛma mɔɔ yɛnyia yɛvi Gyisɛse edwɛkɛ mɔɔ li awieleɛ la anu a! Bɛkakye yɛ kɛ, ɔhyia kɛ yɛfa awie mɔ ɛtane yɛkyɛ bɛ na yɛanyia anwodozo kɛ Gyihova noko bava yɛ ɛdeɛ ahyɛ yɛ. Yɛlɛ mediema mrenyia nee mraalɛ dɔɔnwo wɔ asafo ne anu mɔɔ bɛziezie bɛ nwo kɛ bɛboa yɛ a. Noko saa yɛhyia moalɛ a ɔwɔ kɛ yɛdimoa yɛka yɛkile bɛ. Yɛze kɛ Gyihova baboa yɛ yeamaa yɛagyinla sɔnea biala mɔɔ yɛbayia la anloa. Yɛnwu kɛzi ɔhyia kɛ yɛbabɔ yɛ ɛbɛla alehyenlɛ ko biala kɛ asɛɛ kenle ko zɔhane ala a yɛlɛ adenle yɛkile kɛ yɛdi nɔhalɛ a, na yɛnyia anwodozo kɛ yɛ ngoane wɔ Gyihova asa anu na ɔbabɔ nwolɛ bane.

18 Nɔhalɛ nu, edwɛkɛ mɔɔ Gyisɛse hanle wɔ mekɛ mɔɔ ɛnee ɔlɛwu wɔ baka ne azo la kilehile yɛ ninyɛne dɔɔnwo! Saa yɛfa ninyɛne mɔɔ yɛzukoa la yɛdi gyima a, ɛnee yɛlɛtie edwɛkɛ mɔɔ Gyihova hanle ye wɔ ɔ Ra ne anwo la: “Bɛdie ye.”—Mat. 17:5.

EDWƐNE 126 Bɛzinza, Bɛgyinla Kpundii, Bɛmaa Bɛ Nwo Ɛyɛ Se

^ ɛden. 5 Kɛ mɔɔ Mateyu 17:5 maa yɛnwu ye la, Gyihova kulo kɛ yɛtie ɔ Ra ne. Wɔ edwɛkɛ ɛhye anu, yɛbazuzu ninyɛne mɔɔ yɛbahola yɛazukoa yɛavi edwɛkɛ mɔɔ Gyisɛse hanle wɔ mekɛ mɔɔ ɛnee ɔlɛwu wɔ amaneɛnwunlɛ baka ne azo anu la anwo.

^ ɛden. 9 Saa ɛkulo kɛ ɛnwu deɛmɔti ɔbayɛ kɛ Gyisɛse hanle edwɛkɛ mɔɔ wɔ Edwɛne 22:1 la anwo edwɛkɛ dɔɔnwo a, nea “Kpuya Mɔɔ Vi Kengavolɛma Ɛkɛ” mɔɔ wɔ magazine ɛhye anu la.

^ ɛden. 16 Nea edwɛkɛ “Joshua’s Faith—A Victory for Children’s Rights” mɔɔ wɔ January 22, 1995 Awake! ne anu la.