1-2. Ko nchani chidachitika Yesu akanati wayankhula mawu yake yomalizira?

PENZE pa Nisani 14, gole ya 33 Yesu wabwera kale. Padati wanamiziriwa na kuweruziwa kuti ni wophonya pa vinthu vomwe alibe kuchita, Yesu adanyozewa, kudzudziwa ndipo patsogolo pake adamukhomerera pamuti wodzudzikirapo. Adakhomerera manja na minyendo yake. Kupuma kulikose komwe angachita na mawu yaliyose yomwe angayankhula, iye angabva kuwawa. Podiya kuti venze tene iye angadikana kuyankhula basi, ndawa wenze na mawu yakudikana kuti ayankhule.

² Manje naboni tikambirane va mawu yomwe Yesu adayankhula pomwe iye angafa pamuti wodzudzikirapo na vomwe tingapfunzirepo. M’mawu yanango tingalewe kuti ‘naboni timubvesere.’—Mat. 17:5.

3. Ko Yesu padati: ‘Ababa, akhululukireni’ ambalewa va kukhululukira mbani?

³ Ko Yesu adanena chani? Alikhomererewe pamuti, Yesu adapemphera kuti: ‘Ababa, akhululukireni.’ Kukhululukira mbani? Tichagumana dawiro mu mawu aya: ‘Ndawa ankudziwalini vomwe ankuchita.’ (Luka 23:33, 34) Pamwapa Yesu ambalewa masocha yachiroma yomwe yadamukhomerera pamuti. Iwo angadziwalini bwino-bwino kuti iye wenze mbani. Ndipo iye angaganizira pomwe wale womwe enze muchigulu chile omwe patsogolo pake adamukhulupirira. (Mac. 2:36-38) Yesu angadziwiratu kuti amalizire kufa. Podiya venze teno, alibe kuwasungira chakumoyo wanthu womwe ambamudzudza. (1 Pet. 2:23) Koma iye adakumbira Yahova kuti akhululukire omwe angamupha.

4. Ko tingapfunzirepo chani pa momwe Yesu adakhululukirira wanthu omwe angamutsutsa?

 ⁴ Ko tinkupfunzira chani na mawu ya Yesu? Ninge Yesu, isembo tichadekana kumbakhululukira anzathu. (Akol. 3:13) Anango, pabodzi na azibale achatitsutsa ndawa ya vomwe tichakhulupirira na momwe tichachitira vinthu pamoyo wathu. Iwo achatinamizira, achatinyoza pali wanthu, kung’amba mabukhu yathu mpakana nthawe zinango achatigopsa kuti atimenye. M’malo mokalipa, tingamukumbire Yahova kuti afungule maso ya omwe ankutitsutsa kuti nthawe zinango adzapfunzire chonadi. (Mat. 5:44, 45) Nthawe zinango, vingatishupe kukhululukira, maka-maka tikachitiriwa vinthu vilibe chilungamo. Koma tikabvuma kuti ukali na kusakhululukira vitenge malo m’moyo mwathu, tichadzidzonga tekha. Mulongo munango adati: ‘Kukhululukira anango kuchathandauzalini kuti vomwe iwo achita ni vabwino panango kuti apitirize kukuchitira vinthu voipa. Koma vichathandauza kusalula kusasunga chakukhosi.’ (Sal. 37:8) Tikasaina kukhululukira, tichakhala tikusalula kuti vinthu voipa visapitirize kutikhumudwisa na kutikalipisa.—Aef. 4:31, 32.

5. Ko Yesu adapolomisa chani kwa chigananga chadamanikiwa nacho pabodzi, ndipo ndawa chani adachita polomisi mweyi?

⁵ Ko Yesu adanena chani? Vigananga viwiri venze vidakhomererewa pasaidi pa Yesu. Pakuyamba, wose awiri angamutsutsambo Yesu. (Mat. 27:44) Koma patsogolo pake, m’bodzi adachinja moyo wake. Iye adafika pakudziwa kuti Yesu ‘alibe kuchita chilichose chakuipa.’ (Luka 23:40, 41) Kuingizira pamwapa, adafotokoza va chikhulupiriro chake chakuti Yesu adzamukisiwe kwa wakufa nakuti ntsiku inango adzatonge ninge mpfumu. Iye adauza Yesu kuti: ‘Yesu, mudzanikumbukire mukakangena mu Ufumu wanu.’ (Luka 23:42) Mwechi chenze chikhulupiriro chikulu! Pakudawira, Yesu adati: ‘Shuwadi ninkukuwuza lero, iwepo udzakhale na ine [osati mu Ufumu, koma] m’Paradaiso.’ (Luka 23:43) Onani kuti Yesu adachita polomisi mweyi maso na maso pakunena mawu yakuti ‘ninkukuwuza,’ ‘iwepo,’ na ‘ine.’ Yesu adayankhula mawu yopasa chidikhiro kwa chigananga chimwechi, ndawa ambadziwa kuti Ababa wake ni wachifundo.—Sal. 103:8.

6. Ko tinkupfunzira chani na mawu ya Yesu yomwe adauza chigananga chile?

⁶ Ko tinkupfunzira chani na mawu ya Yesu? Yesu adatewedzera ndendende Ababa wake. (Aheb. 1:3) Yahova ni wokonzeka kutikhululukira na kutiwonesa chifundo peno tinkudzibvera ntsisi pa vomwe tidachita kale mwa kukhulupirira kuti tingakhululukiriwe machimo yathu ndawa ya m’magazi ya Yesu Khrisitu. (1 Yoh. 1:7) Anango achashupika kukhulupirira kuti Yahova angawakhululukire pa vomwe adachita kale-kale. Peno imwepo nthawe zinango muchabvambo tene, dziwani kuti padasala pang’ono kuti afe, Yesu adafotokoza mawu yachifundo kwa chigananga chinango chomwe kwenze kuyamba kuwonesa chikhulupiriro. Tsono kuli tani kwa atumiki wake wokhulupirika, womwe ankuchita vose vomwe angakwanise pakubvera malamulo yake!—Sal. 51:1; 1 Yoh. 2:1, 2.

7. Pa Yohane 19:26, 27, ko Yesu adalewa chani kwa Mariya na kwa Yohane ndipo ndawa chani?

⁷ Ko Yesu adanena chani? (Lewengani Yohane 19:26, 27.) Yesu angada kusamalira amayi wake, womwe panthawe mweyi enze wamasiye. Panango azibale wake adakawasamalira mwakuthupi. Koma ko ni mbani  adakawasamalira mwauzimu? Palibe chomwe chinkuwonesa kuti panthawe mweyi azibale wake enzembo wopfunzira. Podiya kuti venze teno, Yohane wenze mtumi wokhulupirika na shamwali wa Yesu wapamoyo. Yesu angawona kuti wale womwe angatumikira naye pabodzi Yahova ni azibale wake wauzimu. (Mat. 12:46-50) Ndawa ya chikondi na nkhawa kwa Mariya, Yesu adakumbira Yohane kuti awasamalire, iye ambadziwa kuti awasamalire mwauzimu. Iye adauza amayi wake kuti: ‘Uyu akhale mwana wanu!’ Ndipo adauza Yohane kuti: ‘Awa akhale amayi wako!’ Kuyambira ntsiku mweyo kuyenda kutsogolo, Yohane adakhala ninge mwana wa Mariya ndipo angawasamalira ninge kuti ni amayi wake. Pamwapa Yesu adawonesa chikondi chikulu kwa nkazi yemwe adamusamalira kuyambira padabadwa ndipo  mpakana pa ntsiku ya impfa yake, iwo enze naye pafupi!

8. Ko tinkupfunzira chani pa mawu yomwe Yesu adauza Mariya na Yohane?

⁸ Ko tinkupfunzira chani na mawu ya Yesu? Tinkupfunzira kuti ni vokwanisika kubvana maninge na abale na alongo wathu kusiyana na momwe tingabveranirane wa m’banja yathu. Nthawe zinango abale wathu angambatitsutse na kutithawa, koma ninga momwe Yesu adapolomisira, tikakhala kumbali ya Yahova na gulu yake, ‘tidzagumane kupitirira ka 100’ kuposha vomwe tidaluza. Anango adzakhale ninge wana kwa ise, amayi panango ababa. (Maliko 10:29, 30) Ko muchabva tani kukhala m’banja yauzimu ya wathu wobverana, wokhulupirika, wokonda Yahova na anzawo?—Akol. 3:14; 1 Pet. 2:17.

9. Ko tinkupfunzira chani pa mawu ya Yesu yogumanika pa Mateyu 27:46?

⁹ Ko Yesu adanena chani? Padasala pang’ono kufa, Yesu adakuwa kuti: ‘Mulungu wangu, Mulungu wangu, mwanisiyiranyi?’ (Mat. 27:46) Baibolo ichafotokozalini kuti ndawa chani Yesu adalewa vimwevi. Wonani vomwe mawu mwaya yankutiuza. Chakuyamba, pakunena mawu mwaya, Yesu adakwanirisa ulosi wogumanika pa Salimo 22:1. * Kuyingizira pamwapa, mawu mwaya yankuwoneseratu kuti Yahova ‘wenze adaleka kumuteteza modabwisa’ Mwana wake. (Yobu 1:10) Yesu adazindikira kuti Ababa wake ankulekerera kuti adani wake amuyese mpakana mapeto. Palibe munthu yemwe adayesewako ninge mwavidakhalira na Yesu. Kuyingizira mwapa, mawu mwaya yankuwonesa kuti iye wenze alibe chifukwa chakuti afere.

10. Ko tinkupfunzira chani pa mawu yomwe Yesu adauza Ababa wake?

¹⁰ Ko tinkupfunzira chani na mawu ya Yesu? Chibodzi chomwe tinkupfunzirapo ni chakuti tisambadikhire kuti Yahova atiteteze ku mabvuto yoyesa chikhulupiriro chathu. Ninge momwe Yesu adayeserewa mpakana mapeto, isembo tichadekana kukhulupirika mpakana impfa peno ni vokwanisika. (Mat. 16:24, 25) Koma tinashuwa kuti Yahova adzabvumelini kuti tiyesewe kufika pakukanga kupirira. (1 Akor. 10:13) Chinthu chinango chomwe tinkupfunzira ni chakuti, ninge Yesu, tingambabonerembo podiya kuti tilibe kuphonya. (1 Pet. 2:19, 20) Wanthu wotsutsa, sikuti achatitsutsa ndawa yakuti taphonyesa vinthu, koma ndawa yakuti tirilini mbali ya dziko nakuti tinkuchitira umboni choonadi. (Yoh. 17:14; 1 Pet. 4:15, 16) Yesu adabvesa kuti ndawa chani Yahova adabvuma kuti iye abonere. Koma mwakusiyana na iye, Akhrisitu wokhulupirika nthawe zinango akambagumana na mabvuto, achabvunza kuti ndawa chani Yahova wabvuma kuti vinthu vinango vichitike. (Hab. 1:3) Mulungu wathu wachifundo na wodekha achadziwa kuti wanthu mwawa sikuti alibe chikhulupiriro, iwo achadikana chitonthozo chomwe ndiye yekha angapereke.—2 Akor. 1:3, 4.

11. Ndawa chani Yesu adalewa mawu yogumanika pa Yohane 19:28?

¹¹ Ko Yesu adanena chani? (Lewengani Yohane 19:28.) Ndawa chani Yesu adalewa kuti: ‘Ninkubva nyota’? Iye adalewa vimwevi ‘kuti akwanirise ulosi,’ wogumanika pa Salimo 22:15 womwe uchati: ‘Mphanvu yangu yawuma gwaa, ninge nyaphale. Lilimi yangu yalamatira kuchikhama kwangu.’ Padamaliza kudzudzika na vose vimwevi pabodzi na ululu  wadabva pamuti wodzudzikirapo, iye adabva nyota. Ndipo angadekana thandizo kuti amalise nyota yake.

12. Ko tingapfunzire chani pa mawu ya Yesu yakuti ‘ninkubva nyota’?

¹² Ko tinkupfunzira chani na mawu ya Yesu? Yesu alibe kuwona kuti nkuphonya kuwonesa momwe ankubvera, ndipo isembo osati timbadzibise. Nthawe zinango pamoyo wathu, tingawone kuti viribwino kundokhala ne kuuza anango vomwe tinkugumana navo. Koma tikagumana na bvuto yomwe tingakwaselini kuisenza tekha, osati timbazeze kukumbira thandizo kwa anango. Mwakulinganiza, peno ndise wokalamba panango tichadwaladwala, tingakumbireko munthu kuti atiperekeze kukagula vinthu panango pakuyenda kushipitali. Peno tinkutsutsiwa panango tinankhawa, tingakumbire thandizo kwa akulu panango kwa shamwali wathu wokhuma mwauzimu kuti atibvesere panango kuti atilimbikiseko na ‘mawu yabwino.’ (Miy. 12:25) Osati timbayebwe kuti abale na alongo wathu achatikonda ndipo achada kutithandiza pa ‘nthawe za mabvuto.’ (Miy. 17:17) Dziwani kuti iwo angadziwelini vomwe tinkuganiza. Iwo angadziwelini kuti tinkufunika thandizo tikaleka kuwafotokozera.

13. Ko Yesu adakwanirisa chani ndawa yokhala wokhulupirika mpakana impfa?

¹³ Ko Yesu adanena chani? Cha m’ma 15 ora masikati pa ntsiku ya Nisani 14, Yesu adakuwa kuti: ‘Nakwanirisa vomwe muchada!’ (Yoh. 19:30) Podiya kuti impfa yake yenze idafendera, Yesu wenze wokonzeka kuchita vose vomwe Yahova angadikhira kuti iye achite. Ndawa yakuti Yesu adakhala wokhulupirika mpakana impfa, iye adakwanirisa vinthu vizinji. Chakuyamba, adawonesa kuti Satana ni wabodza. Yesu adawonesa kuti munthu wangwiro angakwanise kukhala wokhulupirika podiya kuti Satana amubweresere mayesero yosiyanasiyana. Chachiwiri, Yesu adapereka moyo wake ninge dipo. Impfa yake yodzudzika idapereka mwayi kwa wanthu wochimwa kuti Mulungu awawone ninge wolungama, ndipo adawapasa pomwe mwayi wodzakhala na moyo wosapera. Chachitatu, Yesu adawonesa kuti Yahova ni wolamulira wachilungamo ndipo adachenesa dzina ya Ababa wake.

14. Ko ntsiku iliyose timbakhale wotsimikiza kuchita chani? Fotokozani.

¹⁴ Ko tinkupfunzira chani na mawu ya Yesu? Tichadekana kukhala wotsimikiza kupitiriza kukhala wokhulupirika ntsiku iliyose. Bvani mawu ya m’bale Maxwell Friend, yemwe adatumikirako ninge mpfunzisi mu Shikola ya Giliyadi yopfunzisa Baibolo. Pa nsonkhano unango wadera, m’bale Maxwell Friend mu nkhani yake yolewa va kukhulupirika adafotokoza kuti: ‘Vamungafune kulewa panango kuchita lero, ayi kuvisungira mangwana. Imwepo munashuwa kuti mukhale na moyo mpakana mangwana? Ntsiku iliyose mumbaiwone kuti ni mwayi wanu wowonesa kuti munkufuna kudzagumana moyo wosapera.’ Ntsiku iliyose naboni timbaiwone kuti ni mwayi wathu womalizira wowonesa kukhulupirika kwathu! Ndipo peno tingafe, vingakhale ninge talewa kuti: ‘Yahova, nachita vose vaningakwanise kuti nikhale wokhulupirika, pakuwonesa kuti Satana ni wabodza, kuchenesa dzina yanu na kuwonesa kuti ndimwe wolamulira wabwino!’

15. Mwakubverana na Luka 23:46, ko ni chidaliro chiponi chomwe Yesu wenze nacho?

¹⁵ Ko Yesu adanena chani? (Lewengani Luka 23:46.) Na chidaliro chose, Yesu adati:  ‘Ababa, ninkuikhisa mzimu wangu m’manja mwanu.’ Yesu angadziwa kuti tsogolo yake ingathemba Yahova, ndipo wenze nachidaliro chakuti Ababa wake adzamukumbukire.

16. Ko munkupfunzira chani na vomwe vidachitikira m’bale wa magole 15?

¹⁶ Ko tinkupfunzira chani na mawu ya Yesu? Khalani wofunisisa kuikha moyo wanu m’manja mwa Yahova. Kuti muchite vimwevi muchadikana ‘kuthemba Yahova na moyo wanu wose.’ (Miy. 3:5) Onani chitsanzo cha m’bale Joshua wamagole 15 yemwe ankubonera na matenda. Iye alibe kubvuma kupasiwa mankhwala yosabverana na malamulo ya Mulungu. Padasala pang’ono kufa adawuza amayi wake kuti: ‘Amayi, nili m’manja mwa Yahova. . . . Ningakutsimikizireni ivi amayi, Yahova adzanimukise inepano. Iye achadziwa va m’moyo mwangu, ndipo nichamukonda.’ * Aliyese wa ise angadzibvunze kuti: ‘Peno nidzagumane na mabvuto yomwe yadzayese chikhulupiriro changu, ko nidzakwanise kuikha moyo wangu m’manja mwa Yahova nichimbatsimikiza kuti adzanikumbukire?’

17-18. Ko tapfunzira chani? (Onani pomwe bokosi yakuti: “ Vomwe tikupfunzira pa mawu yomalizira ya Yesu.”)

¹⁷ Tingapfunzire vizinji pa mawu yomalizira yomwe Yesu adayankhula! Tinkukumbusiwa kudikana kokhululukira anango na kutsimikizira kuti Yahova adzatikhululukire. Tinamwayi wokhala m’banja ibodzi pabodzi na abale ana alongo omwe ni wokonzeka kutithandiza. Koma kuti atithandize, timbawafotokozere mabvuto yathu. Tinashuwa kuti Yahova adzatithandize kupirira bvuto iliyose yatingagumane nayo. Ntsiku iliyose timbaiwone kuti ni mwayi wathu womalizira wowonesa kuti ndise wokhulupirika, tichimbatsimikiza kuti moyo wathu ni wotetezeka m’manja mwa Yahova.

¹⁸ Mawu yomwe Yesu adafotokoza pa nthawe yomwe angafa pa muti wodzudzikirapo yangatipfunzise vizinji! Tikaphatisira basa vomwe tinkupfunzirapo, tidzakhale tinkubvera mawu ya Yahova yolewa va Mwana wake kuti: ‘Mumbamubvere.’—Mat. 17:5.