1, 2. ¿Imanö këkartan Jesus manaraq wanurnin parlarqan?

33 WATA 14 de nisan killam karqan. Mana kaqpita tumparnin y mana ruranqampita condenarninmi, Jesuspita chikeqninkuna burlakuyan, maqar sufritsiyan y qeruman warkuyan. Makinkunata y chakinkunata clavashqa kayaptinmi, cada shütarnin y parlarnin alläpa nanatsikun. Peru Diospita yachatsikunan kaptinmi upällallaqa quedakuntsu.

² Qeruchö warkurëkarnin Jesus ninqampita, y tsëpita imata yachakunqantsiktam kananqa rikäshun. Juk parlakuychöqa, imëka Jesusta wiyëkaq cuentam yachakushun (Mat. 17:5).

3. ¿Pikunapaqtan Jesusqa “perdonëki Teyta” nir mañakurqan?

³ ¿Imatatan Jesus nirqan? Qeruman clavariyaptinmi, Jesusqa Jehoväta kënö mañakurqan: “Perdonëki Teyta”. ¿Pikunapaqtan mañakuykarqan? Tsëpita ima ninqanmi, pikunapaq mañakuykanqanta rikätsikun, kënömi nirqan: “Manam musyayantsu imata rurëkäyanqanta” (Lüc. 23:33, 34). Itsapis makinkunata y chakinkunata clavayanqan Röma nacion soldädukunapaq parlëkarqan. Pëkunaqa manam Jesus pï kanqanta musyayarqantsu. O itsa pëta wanutsiyänampaq mañakoq nunakunapaqpis parlëkarqan. Pëkunapita wakinqa, tiempuwanmi Jesusman markäkuyarqan o yärakuyarqan (Hëch. 2:36-38). Jesusqa, manam chikir sufrikätsiyaptimpis tsëllaman yarparäkur cölerakurqantsu  (1 Pëd. 2:23). Tsëpa rantinqa, wanutseqninkunata Jehovä perdonëkunampaqmi mañakurqan.

4. Chikeqninkunata Jesus perdonanqampitaqa, ¿imatatan yachakuntsik?

⁴ ¿Imatatan ninqampita yachakuntsik? Jesusnömi, noqantsikpis wakinkunata perdonanantsik (Col. 3:13). Itsa Jehoväpita yachakunqantsikmannö kawakushqa, wakin nunakuna y familiantsikkunaqa contrantsik churakäyanqa. Itsapis noqantsikpaq mana alli kaqta parlayanqa, wakinkunapa puntanchö penqakatsimäshun y publicacionnintsikkunata rachiyanqa o hasta maqamänapaq kaqta nimäshun. Tsënö ruramashqaqa chikinantsikpa rantin, Jehoväta mañakushun pëkunapis pëpita imë karpis yachakuyänampaq (Mat. 5:44, 45). Pillapis alläpa mana alli tratamashqaqa, manam fäciltsu perdonëqa. Peru chikirnin ruramanqantsikllaman yarparäkushqaqa, kikintsikpaqmi mana alli kanqa, y hasta qeshyashwanmi. Tsëpaq parlarmi juk pani kënö nin: “Wakinkunata perdonëqa, manam rurayanqankunata allitanö rikëtsu, o burlakamänantsikta permititsu; sinöqa ruramanqantsikkunaman mana yarparäkuymi” (Sal. 37:8). Pitapis perdonarqa, mana cölerashqalla kanapaqmi yanapamantsik (Efes. 4:31, 32).

5. ¿Imatatan juknin kaq suwata Jesus änirqan y imanir?

⁵ ¿Imatatan Jesus nirqan? Jesustawan juntum ishkaq nunakunata qeruman warkuyarqan. Qallananllachöqa ishkanmi Jesuspita burlakuyarqan (Mat. 27:44). Peru tsëpitaqa, ima mana allitapis mana rurashqa kanqanta musyarirmi, juknin kaqqa manana burlakurqannatsu (Lüc. 23:40, 41). Y manam tsëllatsu, Jesus kawarimunampaq kaqman y rey kanampaq kaqman confiakurmi qallëkurqan. Tsëmi kënö nirqan: “Jesus, Gobiernïkiman yëkurir noqata yarpäramanki” (Lüc. 23:42). Tsëmi rikätsikun pëman markäkunqanta o yärakunqanta. Jesusmi kënö nirqan: “Rasuntam kanan neq, noqawanmi Shumaq Patsachö kanki” y manam ciëluchötsu (Lüc. 23:43). Tsë suwa nunataqa, kikin Jesusmi Shumaq Patsachö kawanampaq änikarqan. Jesusqa musyaqmi Teytan ankupäkoq o llakipäkoq kanqanta; tsëmi tsë suwa nunata manaraq wanurnin tsëta änirqan (Sal. 103:8).

6. ¿Imatatan yachakuntsik suwakoq nunata Jesus ninqampita?

⁶ ¿Imatatan ninqampita yachakuntsik? Jesusqa Teytannöllam karqan (Heb. 1:3). Jehoväqa unë ruranqantsikkunapita llapan shonquntsikwan arrepentikushqa y noqantsikrëkur Jesucristu wanunqanman markäkushqam, llakipämarnintsik perdonamäshun (1 Juan 1:7). Peru unë ruranqantsikkunapita Jehovä mana perdonamashqantsikta pensarqa, ¿imatatan ruranantsik? Këman yarpäshun: tsëllaraq pëman markäkur qallaq suwatam Jesusqa manaraq wanurnin llakiparqan. Tsëqa, ¿imanirtan Jehoväqa pëta cäsukuyänampaq kallpachakoq sirweqninkunata mana llakipëkunmantsu? (Sal. 51:1; 1 Juan 2:1, 2).

7. Juan 19:26 y 27 ninqannö, ¿imatatan Marïatawan Juanta Jesus nirqan, y imanir?

⁷ ¿Imatatan Jesus nirqan? (leyi Juan 19:26, 27). Jesusqa itsa viudayashqa maman alli cuidashqa kananta munarqan.  Jesus wanuriptinqa itsa wawqinkuna maman necesitanqantaqa procurayanman karqan. Peru pëkunaqa, itsa Jesuspa qateqninraqtsu kayarqan. Tsëqa, ¿piraq Marïata Diospita yachatsirnin sïguinman karqan? Juanqa, mana dejëpam Jesusta qatishqa karqan, y mas alli amïgunkunapita juknin kaqmi karqan. Jesuspaqqa, Jehoväta adoraqkunaqa familian cuentam kayarqan (Mat. 12:46-50). Jesusqa, mamanta alläpa kuyarmi pëpaq yarpachakoq, tsëmi Jehoväta sirwir sïguinampaq, yanapanampaq Juanta encargarqan. Kënömi Marïata nirqan: “¡Tsëchömi wamrëki këkan!”, y Juantanam kënö nirqan: “¡Tsëchömi mamëki këkan!”. Tsëpitaqa,  Marïaqa wamrantanönam Juanta rikarqan y pënam mamantanö cuidarqan. Jesusqa, yurinqampita cuidaqnin y wanunqan höra lädunchö këkaq mamäninta alläpam kuyarqan.

8. ¿Imatatan yachakuntsik Marïatawan Juanta Jesus ninqampita?

⁸ ¿Imatatan ninqampita yachakuntsik? Itsa congregacionchö wawqi panintsikkunataqa, familiantsikpitapis mas kuyantsik. Itsa wakin familiantsikkunaqa contrantsik churakäyanqa o hasta jaqimäshumpis. Peru, Jesus änikunqannömi Jehoväta y sirweqninkunata mana jaqirqa, oqranqantsikpitapis “pachak kuti” masta chaskishun. Mëtsikaqmi wamrantsikkunanö, mamantsikkunanö o teytantsikkunanö noqantsikpaq kayan (Mar. 10:29, 30). ¿Manaku Jehoväman markäkoq y pëta kuyaq wawqi panikunawan juk familianölla kanqantsikpita alläpa kushikuntsik? (Col. 3:14; 1 Pëd. 2:17).

9. Mateu 27:46 ninqanchö, ¿imatatan yachakuntsik Jesus ninqampita?

⁹ ¿Imatatan Jesus nirqan? Manaraq wanurmi, Jesusqa sinchipa kënö nirqan: “Diosllä, Diosllä, ¿imanirtaq jaqiramarqunki?” (Mat. 27:46). Bibliachöqa manam nintsu Jesus tsëta imanir nishqa kanqanta. Peru ninqampita imata yachakunqantsikta rikärishun. Tsënö nirqa, Salmus 22:1 * ninqanchö Dios musyatsikunqantam cumplikarqan. Jina tsënö ninqanqa rikätsikun, Tsurinta Jehovä mana yanapëkanqantam (Job 1:10). Jesusqa clärum entiendirqan, chikeqninkunapa makinchö Teytan jaqishqa kanqanta, tsënöpa pipis mana ruranqannö wanunqanyaq Diosman markäkunqanta rikätsikunampaq. Jina tsëta ninqanwanqa, wanutsiyänampaq imatapis mana rurashqa kanqantam rikätsikurqan.

10. Teytanta Jesus ninqampitaqa, ¿imatatan yachakuntsik?

¹⁰ ¿Imatatan ninqampita yachakuntsik? Jukqa, ima pruëbakunapitapis Jehovä tsapämänataqa manam shuyarashwantsu. Jesusnöllam, wanunqantsikyaq alli tsarakunapaq listu këkänantsik (Mat. 16:24, 25). Peru musyantsikmi ima pruëbakunachöpis tsarakuyta mana puëdinqantsikyaqqa, mana dejaramänapaq kaqta (1 Cor. 10:13). Jina Jesustanöpis, chikimaqnintsikkuna mana allita ruramänapaq kaqtam yachakuntsik (1 Pëd. 2:19, 20). Nunakunaqa chikimantsik, manam mana allita rurashqa kashqatsu, sinöqa, pëkunanö mana kashqa y rasumpa kaqta yachatsikushqam (Juan 17:14; 1 Pëd. 4:15, 16). Jesusqa musyaqmi sufrinanta Jehovä imanir permitikanqanta. Peru Jehoväta sirweq wakin nunakunaqa, mana allikunapa pasayänanta imanir permitinqantam tapukuyashqa (Hab. 1:3). Jehoväqa llakipäkoq y pacienciakoq karmi, pëman mana markäkuyanqantatsu pensan, sinöqa pëlla yanapëta puëdinqanmanmi yarpan (2 Cor. 1:3, 4).

11. Juan 19:28 ninqantaqa, ¿imanirtan Jesus parlarqan?

¹¹ ¿Imatatan Jesus nirqan? (leyi Juan 19:28). ¿Imanirtan Jesusqa “yakunämi” nirqan? Salmus 22:15 ninqanchö Dios musyatsikunqan cumplikänampaqmi. Kënömi nin: “Shimilläpis ankakëparan tsakikïkan. Qallulläpis paqwë tsakirmi  laqakashqana këkan”. Jina qeruchö warkurëkar alläpa nanatsikur sufrikarmi, yakunar pillapis yakun qarëkunanta munarqan.

12. Yakunanqanta Jesus ninqampitaqa, ¿imatatan yachakuntsik?

¹² ¿Imatatan ninqampita yachakuntsik? Jesusqa, imanö këkanqanta willakunqan dëbil kanqanta rikätsikunqantaqa manam pensarqantsu, y noqantsikpis tsëtaqa manam pensashwantsu. Itsa hörataqa, imata necesitanqantsikta willakuytaqa penqakushwan. Peru imallachöpis yanapamänata munarqa, willakunantsikmi. Këllaman pensarishun: edäna karnin o qeshyapäkurninqa, juk amïguntsiktam mañakushwan imantsikllapis rantipamänapaq o doctorman apamänantsikpaq. Llakinashqa këkarqa, itsa creikoqkunata rikaqkunata o Diosta alli sirweq cristiänu mayintsikta wiyëkamänapaq mañakushwan, o shumaq parlapëkamänata munashun (Prov. 12:25). Yarpäshun, wawqi panintsikkunaqa kuyamantsikmi, y mana allikunapa pasashqam yanapamënintsikta munayan (Prov. 17:17). Peru imapa pasëkanqantsiktaqa manam musyayantsu, tsëmi yanapamänapaqqa noqantsikraq willanantsik.

13. ¿Imatatan Jesus lograrqan wanunqanyaq tsarakunqampita?

¹³ ¿Imatatan Jesus nirqan? 14 de nisan killam, las tres de la tardimannö Jesusqa kënö nirqan: “¡Cumplikärishqam!” (Juan 19:30). Wanunampaq juk ishkë minütukuna pishikaptinmi, Teytampa llapan voluntäninta rurashqa kanqanta Jesusqa musyarqan. Wanunqanyaq alli tsarakunqanwanqa, ¿imatatan lograrqan? Juk: imachöpis mana pantaq nunata Satanas imëkata rurëkaptimpis alli tsarakuyta puëdinqanta rikätsikurmi, Jesusqa Satanas ulikoq o llullakoq kanqanta rikätsikurqan. Ishkë: nunakunarëkurmi pëqa wanurqan. Noqantsikrëkur wanushqa kaptinmi, Dioswan alli amïgu këta y imëyaqpis kawakuyta puëdintsik. Y, kima: Jesusqa Jehovälla Llapanta Gobernaq kanqanta y Teytampa jutintam respetatsikurqan.

14. ¿Imanötan cada junaq kawakushwan?

¹⁴ ¿Imatatan ninqampita yachakuntsik? Jehovällapaq kawanqantsikta cada junaq rikätsikunapaqmi churapakänantsik. Galaad Escuëlachö yachatsikoq Maxwell Friend wawqi ninqanta rikärishun. Atska nacionkunapaq asamblëachömi, Jehoväta mana dejëpa sirwinapaq yachatsikuykanqanchö, kënö nirqan: “Ama kanan ruranëkipaq o ninëkipaq kaqtaqa warëpaq jaqitsu. ¿Imanötan musyanki warë kawëkänëkipaq kaqtaqa? Imëyaqpis kawëta chaskinëkipaqnö kanqëkita, kananllana rikätsikunëkipaq kaqnö cada junaq ruranqëkiwan rikätsikuy.” Wawqi Maxwell ninqannö, Jehovällapaq kanqantsikta kananllana rikätsikoqnö cada junaq kawakushun. Tsëta rurarqa, wanunantsikpaqna këkarpis Jehovätam kënö nishun: “Llapan puëdinqämannömi, qamllapaq kanqäta y Satanas ulikoq kanqanta rikätsikurqö, y jutikita y qamlla Llapanta Gobernaq kanqëkitam respetatsikurqö”.

15. Lücas 23:46 ninqannö, ¿imatatan Jesus musyarqan?

¹⁵ ¿Imatatan Jesus nirqan? (leyi Lücas 23:46). Teytanman confiakurmi Jesus kënö nirqan: “Teytallä, makikichömi  kawatsikoq kallpäta jaqirï”. Peqa musyarqanmi, Teytan kawaritsimunampaq kaqta.

16. ¿Imatatan yachakuntsik Joshua pasanqampita?

¹⁶ ¿Imatatan ninqampita yachakuntsik? Jehoväpa makinchö kawënintsikta jaqinapaq listu këkäshun. Tsëpaqqa, llapan shonquntsikwanmi Jehoväman confiakunantsik (Prov. 3:5). 15 watayoq wawqi Joshua pasanqanman pensarishun: pëqa qeshyarmi wanunampaqna këkarqan. Diospa leyninkunapa contranchö këkaq jampikunawan jampiyänantaqa manam permitirqantsu. Wanunampaq ichikllana pishikaptinmi mamäninta kënö nirqan: “Mamä, Jehoväpa makinchömi kawënïta jaqirï”. Y kënöpis nirqanmi: “Pë kawatsimänampaq kaqtaqa segürum këkä. Pëqa musyanmi shonqüchö ima kanqanta y rasumpa kuyanqäta”. * Llapantsikmi kënö tapukushwan: “Mana allikunapa pasarnin wanunäpaqna këkarqa, ¿rikätsikushaqtsuraq Jehovällapaq kawanqäta y yarpämar kawaritsimänampaq kaqta?”.

17, 18. ¿Imakunatatan yachakushqantsik? (“ Jesus manaraq wanur ninqankunapitaqa, ¿imatatan yachakuntsik?” neqta rikäri).

¹⁷ Awmi, manaraq wanur Jesus ninqankunapitaqa, imëkatam yachakuntsik. Wakinkunata perdonanapaq y Jehovä perdonamänapaq kaqman confiakunapaqmi yarpätsimantsik. Alläpam kushikuntsik, kuyakoq y yanapakoq Jehoväpa sirweqninkunawan juk familianölla kanqantsikpita. Peru yanapamänantsikpaqqa, willakunantsikmi. Imëkapa pasar alli tsarakunapaq Jehovä yanapamänantsikpaq kaqtaqa musyantsikmi. Kanan junaqllana kawana kaptinnö, Jehoväpa kaqta puntaman churanantsikpaq kaqta, y wanushqapis pë kawaritsimänapaq kaqtaqa, segürum këkantsik.

¹⁸ Yachakunqantsiknö rurashqaqa, wamrampaq Jehovä kënö ninqantam cäsukuykäshun: “Pëta wiyayë” (Mat. 17:5).