1, 2. ¿Imakunatan Jesusta ruwaranku?

CHUNKA tawayoq nisán killapin 33 watapi Jesustaqa yanqamanta enemigonkuna tumparanku, burlakuspataq k’amiranku soq’aranku ima. Chaymantataq k’aspipi warkuranku, makintapas chakintapas clavowanmi takaykuranku. Chay k’aspipi warkusqa kashaspapas Jesusqa allin yachachikuykunamantan rimashallaran.

² ¿Imakunatan Jesús niran k’aspipi warkusqa kashaspa? ¿Imakunatan chaykunamanta yachasunman? Chaykunamantan kaypi yachasunchis. Chaymantapas yachallasuntaqmi imaraykus Jesuspa nisqanta uyarikunanchis chaytapas (Mat. 17:5).

3. ¿Pikunata perdonananpaqmi Jesús taytanmanta mañakuran?

³ Jesuspa nisqan. Jesusqa k’aspipi warkusqa kashaspan taytanta niran: “Yayáy, perdonay kay runakunata”, nispa (Luc. 23:33, 34). Yaqapaschá Jesusqa mañakusharan wañuchiqninku soldadokunata Jehová Dios perdonananpaq, otaq wañuchinankupaq yanqamanta tumpaq runakunata perdonananpaq (Hech. 2:36-38). K’amirankuña soq’arankuña Jesusta chaypas, payqa manan phiñakuranchu. Aswanpas Jehová Diostan valekuran paykunata perdonananpaq (1 Ped. 2:23).

4. ¿Imatan Jesuspa nisqanmanta yachasunman?

⁴ ¿Imatan yachasunman Jesuspa nisqanmanta? Jesús jinan noqanchispas kallpachakunanchis jujkunata perdonananchispaq (Col. 3:13). Yaqapaschá wakin familianchiskunaqa  mana munankumanchu Jehová Diosta servinanchista; jinaspa k’amiwasunman, llullakuspataq noqanchismanta mana allinta rimankuman. Yaqapaschá Biblianchistapas juj qelqanchiskunatapas wijch’upunkuman otaq kanaykapunkumanpas, yaqapaschá maqaytaraq munawasunmanpas. Chhaynapi tarikuspaqa manan phiñakunanchischu, aswanpas Jehová Diosmantan paykunapaq mañakunanchis, tiempowanqa yaqapaschá cambiapunkuman (Mat. 5:44, 45). Yaqapaschá pipas mana allinta ruwawasunman, chhaynapi tarikuspaqa sasapaschá kanman paykunata perdonay. Ichaqa chaykunarayku paykunata cheqnikapusunman chayqa manapunin allinchu kanman (Sal. 37:8). Juj hermananchismi nin: “Jujkunata perdonayqa may allinpunin, manañan paykunapaq phiñasqañachu kanki. Jujkunata perdonaspan ichaqa mana pisipaqchu qhawarikunayki”, nispa. Jujkunata perdonayqa sintipakuytapas k’araq phiñakuytapas wijch’upuymi (Efes. 4:31, 32).

5. ¿Ima niranmi Jesús ladonpi kaq suwata? ¿Imaraykun chay sumaq suyakuyta chay runaman qoran?

⁵ Jesuspa nisqan. Jesús k’aspipi warkusqa kashaqtinmi iskay suwakunaqa payta k’amiyta qallariranku, burlakuranku ima (Mat. 27:44). Juj kaq ladonpi kaq runan ichaqa repararan yanqamanta Jesús k’aspipi warkusqa kashasqanta, chaymi manaña imaniranpaschu (Luc. 23:40, 41). Chaymantapas chay runaqa Jesuspi iñisqanraykun niran: “Jesús, gobiernoykiman jaykuspayki noqata yuyarikuwanki”, nispa (Luc. 23:42). Chayta reparaspataq Jesusqa niran: “Cheqaqtan kunan niyki: Noqawanmi paraisopi kanki”, nispa (Luc. 23:43). Jesusqa manan “noqawan kuskan janaq pachapi kanki” nispachu niran, aswanpas kay pachapi paraisopi kausarimpunanmantan rimasharan. Jesusqa yacharanmi Jehová Dios khuyapayakuq kasqanta, chaymi chay runata niran paraisopi kausarimpunanta (Sal. 103:8).

6. ¿Imatan yachasunman suwa runata Jesús khuyapayasqanmanta?

⁶ ¿Imatan yachasunman Jesuspa nisqanmanta? Chayta nisqanwanmi yachanchis Jehová Diosqa perdonakuq kasqanta, chaytan Jesusqa sut’ita rikuchiran kay pachapi kashaspa (Heb. 1:3). Yaqapaschá manaraq Jehová Diosta reqsishaspa imaymana mana allin ruwaykunapi puriranchis. Chhayna kaqtinri, ¿perdonawasunmanchu Jehová Dios chay mana allinkunapi purisqanchismanta? Arí, Jehová Diosqa khuyapayakuqmi, chaymi payqa perdonawasunpuni. Chaypaqmi ichaqa juchanchiskunamanta pesapakunanchis, Jesuspa wañusqanpitaqmi iñinanchispas (1 Juan 1:7). Chaywanpas mayninpiqa yaqapaschá piensasunmanraq Jehová Diosqa juchanchiskunamanta mana perdonawananchispaq. Ichaqa manan chhaynachu. Jesusqa k’aspipi warkusqa runatapas perdonarantaq chayqa, ¿manachu noqanchistapas Jehová Dios perdonawasunman? Arí perdonawasunmi. Jehová Diosqa yachanmi payta servinanchispaq mayta kallpachakusqanchista (Sal. 51:1; 1 Juan 2:1, 2).

7. Juan 19:26, 27 nisqan jina, ¿imaniranmi Jesús mamitan Mariatapas apóstol Juantapas? ¿Imanaqtinmi chayta niran?

⁷ Jesuspa nisqan (leey Juan 19:26, 27). Jesús k’aspipi warkusqa kashaqtinqa mamitanqa ñan viudaña kasharan. Chaymi  payqa imayna mamitan kananmanta llakikusharan. Jesusqa yacharanmi wayqenkuna mamitanta cuidanankuta, ichaqa munaranmi mamitan allin iñiyniyoq kananta, chaymi Juanta valekuran iñiyninpi yanapananpaq. Chaychá mamitanta qhawarispa niran: “Mamáy, kunanmantaqa paymi wawayki kanqa”, nispa. Apóstol Juantapas nillarantaq: “Kunanmantaqa paymi mamayki kanqa”, nispa. Jesusqa familianta jinan qatikuqninkunata qhawariran, apóstol Juanpas amigonmi karan (Mat. 12:46-50). Apóstol Juanqa kasukuranmi Jesuspa nisqanta, chaymi mamitanta jina Mariata cuidaran, Mariapas wawanta jinan apóstol Juantaqa qhawariran. Mariaqa Jesuspa nacesqan p’unchaymantapachan wawan Jesuswan kasharan, wañukapushaqtinpas paywanmi kasharan. Chaychá  Jesusqa anchatapuni mamitantaqa munakuran.

8. ¿Imatan yachasunman Mariatapas Juantapas Jesuspa nisqanmanta?

⁸ ¿Imatan yachasunman Jesuspa nisqanmanta? Yaqapaschá familianchisqa Jehová Diosta servisqanchisrayku cheqnikuwasunman, noqanchiswan kaytapas manaña munankumanchu. Chhaynaña kaqtinpas manan sapallanchischu kashanchis, familianchisqa pachantinpin kashanku, paykunaqa anchatan Jehová Diosta munakunku. Paykunan yanapawasunchis sasachakuykunapi tarikuqtinchispas. Chaymi Jesuspas niran: “Noqarayku allin willakuykunarayku [imatapas] saqeqqa, [...] pachaj kutitawanraqmi kay tiempopi chaskinqa wasikunata, wayqekunata, panakunata, mamakunata, wawakunata”, nispa (Mar. 10:29, 30). ¡Ancha kusikunapaqmi Jehová Diospa llaqtanpi kayqa, hermanonchiskunawan kuska Jehová Diosta serviypas! (Col. 3:14; 1 Ped. 2:17.)

9. ¿Imatan yachasunman Mateo 27:46 textopi Jesuspa nisqanmanta?

⁹ Jesuspa nisqan. Wañupunanña kashaqtinmi Jesusqa Jehová Diosta niran: “Diosníy, Diosníy, ¿imaraykun saqerpariwanki?”, nispa (Mat. 27:46). Manaña Biblia willanchu imarayku Jesús chayta niran chaypas, imaymanatan chay nisqanmanta yachasunman. Chay nisqanwanmi junt’akusharan Salmos 22:1 textoq nisqan. * Chaymantapas ñak’arispa wañusqanwanmi rikuchisharan Jehová Diospaq junt’aq sonqo kasqanta (Job 1:10). Chaymantapas mañakusqanwanmi Jesusqa rikuchisharan yanqamanta enemigonkuna payta wañuchisqankuta.

10. ¿Imakunatan yachasunman Jesuspa mañakusqanmanta?

¹⁰ ¿Imatan yachasunman Jesuspa nisqanmanta? Jehová Diosqa manan llapa pruebakunamantachu librawasunchis, chaywanpas kallpachakunanchismi Jesús jina junt’aq sonqo kananchispaq (Mat. 16:24, 25). Ima sasachakuykunapiña tarikusunman chaypas Jehová Diosqa kallpatan qowasunchis chaykunata aguantananchispaq (1 Cor. 10:13). Chaymantapas yaqapaschá runakunaqa cheqnikuwasunchis manaña paykuna jinachu kasqanchisrayku, Jehová Diospa gobiernonmanta runakunaman willasqanchisrayku ima (Juan 17:14; 1 Ped. 2:19, 20; 4:15, 16). Jesusqa yacharanmi imarayku sasachakuykunapi tarikusqanta, noqanchismi ichaqa mayninpi mana entiendesunmanchu imarayku sasachakuykunapi tarikusqanchista. Ñaupa tiempopi Diosta serviqkunapas manan mayninpiqa entienderankuchu, chaymi niranku: “¿Imanaqtintaq mana chaninkaqta rikuchiwanki? ¿Imanaqtintaq ñak’arichiytaqa ch’inlla qhawanki?”, nispa (Hab. 1:3). Chhaynataña niranku chaypas, Jehová Diosqa manan phiñakuranchu, aswanpas kallpatan paykunaman qoran. Chhaynallatataqmi noqanchismanpas kallpata qowasunchis sasachakuykunata atipananchispaq (2 Cor. 1:3, 4).

11. Juan 19:28 nisqan jina, ¿imaraykun Jesús niran: “Ch’akiwashanmi”, nispa?

¹¹ Jesuspa nisqan (leey Juan 19:28). Jesusmi niran: “Ch’akiwashanmi”, nispa. Chay nisqanwanmi junt’akusharan Salmos 22:15 textopi profeciaq nisqan. Chaypin nin:  “Kallpayqa k’arpa jinan karapun, qalluypas simi ukhuypin k’askarapun”, nispa. Chaymantapas Jesustaqa imaymanatan ruwaranku, soq’aranku, k’aspipi warkuranku ima. Chhaynapi tarikuspaqa maytachá ch’akichikuran, chaypaschá niran: “Ch’akiwashanmi”, nispa.

12. ¿Imatan yachasunman “ch’akiwashanmi” nispa Jesuspa nisqanmanta?

¹² ¿Imatan yachasunman Jesuspa nisqanmanta? Jesusqa mana manchakuspan niran: “Ch’akiwashanmi”, nispa. Chhaynatan noqanchispas mana manchakuspa jujkunaq yanapayninta mañakunanchis. Yaqapaschá wakinninchisqa kuraqña kashanchis otaq onqosqapas kashasunman. Chhaynapi tarikuspaqa hermanonchiskunaq yanapaynintan mañakunanchis. Yaqapaschá paykunata nisunman ima necesitasqanchistapas rantimpuwananchispaq otaq doctormanpas pusawananchispaq. Chaymantapas yaqapaschá wakinninchisqa pisikallpayashasunman, otaq ima sasachakuypi tarikuspapas llakisqa kashasunman. Chhaynapi tarikuspaqa hermanonchiskunaq umalliqkunaq yanapaynintan mañakunanchis, paykunan iñiyninchispi yanapawasunchis kallpachariwasunchis ima (Prov. 12:25). Hermanonchiskunaqa anchatan munakuwanchis, chaymi “llaki-phutiy tiempopipas” yanapariwasunchis (Prov. 17:17). Manapunin p’enqakunanchischu imayna kashasqanchista hermanonchiskunaman willakuytaqa. Sichus mana willakusunchu chayqa, paykunaqa manan yachanqakuchu imayna kashasqanchista.

13. ¿Imaraykun allinpuni karan wañupunankama Jesuspa kasukusqan?

¹³ Jesuspa nisqan. Wañupunanpaqña kashaqtinmi Jesusqa 14 nisán killapi las tresta jina niran: “¡Junt’akunñan!”, nispa (Juan 19:30). Jesusqa wañupunankaman Jehová Diospa kamachikuyninta llapallanta junt’aran. Kasukuq kasqanwanmi rikuchiran Saqraqa llulla kasqanta. Saqraqa piensan runakunaqa interesraykulla Diosta servisqanchistan. Jesusmi ichaqa runaña kashaspapas Jehová Diospaq junt’aq sonqo karan, chhaynapin rikuchiran Saqraq nisqanqa yanqa kasqanta. Chaymantapas Jesusqa noqanchisraykun wañuran. Paypa wañusqanraykun juchasapaña kanchis chaypas Jehová Diosman achhuykuyta atinchis, wiñay kausaytapas jamuq tiempopi chaskikusunchis. Chaymantapas Jesusqa junt’aq sonqo kaspan Jehová Diospa sutinta ch’uyanchasharan.

14. ¿Imata ruwananchispaqmi sapa p’unchay kallpachakunanchis?

¹⁴ ¿Imatan yachasunman Jesuspa nisqanmanta? Kallpachakunanchismi Jesús jina wañupunanchiskama Jehová Diosta kasukunanchispaq. Chaymanta rimaspan Galaad escuelapi yachachiq hermanonchis Maxwell Friend juj asambleapi niran: “Noqanchisqa manan yachanchischu paqarin kausasunchu icha manachus chaytaqa. Chaymi sapa p’unchay kallpachakunanchis Jehová Diosta astawan servinanchispaq”, nispa. Hermanonchis Maxwell Friend nisqan jina, sichus kallpachakusunchis Jehová Diospa munayninta ruwashanallanchispaq chayqa, Saqraqa llulla kasqantan rikuchisunchis, Jehová Diospa sutintataq jatunchasunchis.

15. Lucas 23:46 nisqan jina, ¿imatan Jesús allinta yacharan?

¹⁵ Jesuspa nisqan (leey Lucas 23:46). Jesusmi niran: “¡Yayáy, makiykimanmi vidayta  jap’ichiyki!”, nispa. Jesusqa yacharanmi wañupuqtin Jehová Dios kausarichimpunanta, chaymi chayta niran.

16. ¿Imatan yachasunman Joshua hermanonchismanta?

¹⁶ ¿Imatan yachasunman Jesuspa nisqanmanta? Noqanchispas tukuy sonqomantan Jehová Diospi confiananchis, wañupusunmanña chaypas Jehová Diosqa kausarichimpuwasunmi (Prov. 3:5). Yachasun Joshua hermanonchismanta. Payqa 15 watanpi kashaqtinmi sinchitapuni onqopuran, payqa manan imawanpas qhaliyayta atiranñachu. Chaymi doctorkunaqa jampiyta munaspa yawarwan churayta munaranku, paymi ichaqa Jehová Diosta kasukusqanrayku mana munaranchu. Chaymi manaraq wañupushaspa mamitanta niran: “Mamáy, noqaqa anchatan Jehová Diosta munakuni. Wañupusaqña chaypas payqa kausarichimpuwanqan”, nispa. * Noqanchispas chhaynapi tarikuspaqa kallpachakunanchismi junt’aq sonqo kananchispaq, Jehová Diospa kamachikuyninkunatapas kasukunanchispaq. Wañupusunmanña chaypas Jehová Diosqa kausarichimpuwasunmi.

17, 18. ¿Imakunamantan kaypi yachamuranchis? (Qhaway “ Wañupunan patapi Jesuspa nisqan” nisqata.)

¹⁷ Yachamusqanchis jina, Jesús k’aspipi warkusqa kashaspaqa allin yachachikuykunatan yachachishallaran. Chaykunamantan yacharunchis Jehová Diosqa anchata munakuwasqanchista, chaymi juchanchiskunatapas perdonawanchis; noqanchispas kallpachakunanchismi cheqnikuwaqninchiskunata perdonananchispaq. Chaymantapas noqanchisqa manan sapallanchischu kashanchis, hermanonchiskunaqa pachantinpin kashanku, chaymi paykunaq yanapayninta mañakunanchis. Chaymantapas ima sasachakuykunapiña tarikuqtinchispas Jehová Diosqa yanapawasunpunin. Sapa p’unchaytaqmi kallpachakunanchis Jehová Diospa kamachikuyninkunata kasukunanchispaq, junt’aq sonqo kananchispaq ima. Jinaspapas wañupusunmanña chaypas Jehová Diosqa kausarichimpuwasunmi.

¹⁸ Sichus kaypi yachasqanchisman jina kausasunchis chayqa Jesustan uyarikushanchis (Mat. 17:5).