1-2. Tlhamuxela xiyimu lexi Yesu a a li ka xone loko a hlaya mazritu ya wugamu swanga mhunu wa nyama.

I NHLIKANHI wa 14 ka Nisani, 33 N.Y. Ntsrhaku ka ku lumbetiwa ni ku tsremeliwa nandzru wa mintxhumu leyi a nga yi yentxangakiki, Yesu a poyiliwa, a xanisiwa hi ndlela ya tihanyi a tlhela a gongondzreliwa a mhandzrini ya nxanisa. Hi loko swipikizri swi tsrunya milenge ni mavoko yakwe. Loko a hefemula ni loko a vulavula a twa ku vavisa lokukulu. Kambe swi djula a khanela hikusa a ni mintxhumu ya lisima a fanelaka ku yi hlaya.

² A hi buleni hi mazritu ya lisima lawa Yesu a ma hlayiki loko a li kusuhi ni ku fa a mhandzrini ya nxanisa ni leswi hi swi dondzraka ku wone. Hi mahlayela mambeni, a hi “mu yingeleni”.—Mt 17:5.

3. Xana Yesu a a tava a hlaya vamani loko a ku ‘[Papayi], va dzrivalele’?

³ Xana Yesu a te yini? Ntsrhaku ka loko a gongondzreliwe a mhandzrini ya nxanisa, Yesu a khongote a ku: ‘[Papayi!] va dzrivalele.’ A dzrivalela vamani? Nhlamulo yi le ka mazritu lama landzrelaka: ‘A va swi tivi leswi va swi yentxaka.’ (Lk 23:33, 34) Swi tikomba na Yesu a a khanela hi masotxha ya Varoma lawa ma mu gongondzreliki milenge ni mavoko hi swipikizri. A va nga mu tivi ha hombe lweyi va mu gongondzreliki. Swi nga yentxeka Yesu a a pimisa ni hi vambeni a xikazri ka xitsrhungu lava sindzrisiki leswaku a dlayiwa, kambe va gamiki va kombisa lipfumelo kwakwe. (Min 2:36-38) Yesu a a nga faneliwi hi ku fa. Nambi tanu, a nga talanga hi xiviti, nambi ku yala ku dzrivalela lava mu xanisiki. (1Pe 2:23) A matsrhan’wini ya leswo, a kombele Yehovha leswaku a dzrivalela lava mu dlayiki.

4. Hi nga dondzra yini ka kuva Yesu a tiyimisela ku dzrivalela vakaneti vakwe?

⁴ Hi nga dondzra yini ka mazritu ya Yesu? Ku fana na Yesu, hi fanela ku tiyimisela ku dzrivalela vambeni hi ku ntsrhunxeka.  (Kl 3:13) Van’we, ku patsra ni maxaka yezru, va nga ha hi kaneta hi leswi va nga ti twisisiki ha hombe tindondzro ni mahanyela yezru. Va nga ha hi hembela, va hi danisa mahlweni ka vambeni, va handzrulela mabuku yezru kumbe va hi txhavisela va ku va ta hi ba. A matsrhan’wini ya ku va bekela xiviti, hi nga kombela Yehovha a pfula matihlo ya lava va hi kanetaka akuva siku dzrimbeni va kota ku vona xihlayelamfuzri. (Mt 5:44, 45) Minkama yimbeni swi nga ha hi kazratela ku dzrivalela, ngopfungopfu loko va hi khome hi ndlela ya ku biha swinene. Kambe loko hi tsrhama na hi kwatile hi tlhela hi pfumelela xiviti xi dzima mitsru a mbilwini yezru, hi to tivavisa ha wuswezru. Makwezru wa kukazri wa xisati a tlhamuxele leswi: “Ni vona leswaku loko ni dzrivalela vambeni a swi hlayi swone leswaku no pfumela ku doheliwa kumbe ku xololiwa. Swi hlaya ntsena leswaku a ni djuli ku bekela mhunu xiviti.” (Ps 37:8) Loko hi teka xiboho xa ku dzrivalela, hi va na hi hlawula ku va hi nga pfumeleli mintxhumu ya ku biha yi hi yentxa hi tsrhama na hi hlundzrukile.—Ef 4:31, 32.

5. I yini leswi Yesu a dumbisiki xin’we ka swidohi leswi a swi gongondzreliwile a tlhelweni kwakwe, nakone ha yini?

⁵ Xana Yesu a te yini? Swidohi swibidzri a swi li ku gongondzreliwe na Yesu. A ku sunguleni, ha swibidzri a swi li ku mu sandzreni. (Mt 27:44) Kambe ntsrhaku, xin’we ka swone xi game xi tsrhika ku mu sandzra. Xi twisise leswaku Yesu ‘a nga yentxanga ntxhumu leximfani’. (Lk 23:40, 41) Ntlhantakubidzri, xi kombise lipfumelo ka leswaku Yesu a a ta pfuxiwa nakone siku dzrin’wana a a ta fuma. Xi byele Muhuluxi lweyi a a li ku feni xi ku: ‘Yesu, ndzri dzrimuke loko u ta ta ku fumeni kwaku.’ (Lk 23:42) Vona lipfumelo ledzrikulu dzra wanuna lweyo! Yesu a mu hlamule a ku: ‘Kunene ndzri li ku wene namunhla: u ta va na mine [ku nga li a mfun’wini, kambe] a Paradeyisini.’ (Lk 23:43) Xiya leswaku Yesu a yentxe xidumbiso lexo hi ku kongoma hi ku va a ku “ndzri”, a ku “wene”, ni ku tlhela a ku “mine”. Leswi a a swi tiva leswaku Papayi wakwe a ni timpswalu, Yesu a hlaye mazritu lama yentxiki xidohi lexiyani a xi li ku feni xi va ni dumbo.—Ps 103:8.

6. Hi dondzra yini ka mazritu lawa Yesu a nga ma byela xidohi?

⁶ Hi nga dondzra yini ka mazritu ya Yesu? Yesu a fana ni Papayi wakwe hi ku helela. (Hb 1:3) Yehovha a tiyimisele ku hi dzrivalela a tlhela a hi komba timpswalu. Kambe a to yentxa leswo loko hi tisola swi sukela a mbilwini hi kola ka mintxhumu ya ku biha leyi hi samiki hi yi yentxa, ni loko hi kombisa lipfumelo ka gandzrelo dzra Yesu. (1Yh 1:7) Vambeni swi nga ha va kazratela ku pfumela leswaku Yehovha a nga va dzrivalela hi kola ka swidoho leswi va samiki va swi yentxa. Loko u pfana u titwa hi ndlela leyo, yanakanya hi leswi: Na a li kusuhi ni ku fa, Yesu a kombise timpswalu xidohi lexi yavanyiseliwiki lifu, lexi a xo ho sungula ku kombisa lipfumelo. Xileswo, hi nga tiyiseka ka leswaku Yehovha a nga kombisa timpswalu vagandzreli vakwe va ku dumbeka, lava va zamaka hi tindlela hinkwatu ku yingiseta swileleto swakwe!—Ps 51:1; 1Yh 2:1, 2.

7. Hi ku ya hi Yohan 19:26, 27, he wani mazritu lawa Yesu a ma byeliki Mariya na Yohane, nakone ha yini a hlaye mazritu lawu?

⁷ Xana Yesu a te yini? (Dondzra Yohan 19:26, 27.) Yesu a a kazrateka hi mamana wakwe, lweyi swi tikombaka na a a feliwe hi nuna. Swi nga yentxeka vamakwavu va Yesu a va ta mu hlayisa hi tlhelo dzra nyama. Kambe i mani lweyi a a ta mu hlayisa hi tlhelo dzra moya? Swi tikomba na vamakwavu a va nge si va vadondzrisiwa vakwe. Nambi tanu, Yohane a a li mupostola lwa dumbekaka a tlhela a va munghanu lwenkulu wa  Yesu. Yesu a a vona lava mu seketelaka a ku gandzreleni ka Yehovha swanga ndangu wakwe wa moya. (Mt 12:46-50) Xileswo, hi ku susumetiwa hi lizrandzru ni ku zron’weka ha Mariya, Yesu a mu siye a mavokweni ya Yohane, na a tiyiseka leswaku a a ta mu hlayisa hi tlhelo dzra moya. A byele leswi mamana wakwe: ‘Vona, a n’wanaku hi lwe.’ Kutani ku Yohane a ku: ‘Vona, a mamana waku hi lwe.’ Ku sukela siku ledzro, Yohane a ndzruluke swanga n’wana ka Mariya a va a mu bekisa swanga mamana wakwe. Mawaku lizrandzru ledzrikulu ledzri Yesu a dzri kombisiki wansati lwiyani wa lisima, lweyi a mu hlayisiki hi lizrandzru ku sukela loko a pswaliwa a za a ya fa na a yime tlhelweni kwakwe!

8. Hi nga dondzra yini ka mazritu lawa Yesu a ma byeliki Mariya na Yohane?

⁸ Hi nga dondzra yini ka mazritu ya Yesu? Wuxaka  byezru ni vamakwezru va moya byi nga tiya swinene ku tlula wuxaka byezru ni maxaka ya nyama ya le kusuhi. Maxaka yezru ma nga ha hi kaneta, nambi ku hi fulazrela. Kambe hi lani Yesu a dumbisiki ha kone, loko hi namazrela Yehovha ni nhlengeletanu Yakwe, hi ta kuma vamakwezru lava tlulaka ka 100 lava hi va luziki. Vanyingi vavu va ta va swanga vana, vamamana ni vapapayi lava va hi zrandzraka. (Mr 10:29, 30) U titwisa kuyini hi ku va xizro xa ndangu wa moya lowu tlhanganisiwiki hi lipfumelo ni lizrandzru—lowu zrandzraka Yehovha wu tlhela wu zrandzra xizro xin’wana ni xin’wana xa wone?—Kl 3:14; 1Pe 2:17.

9. Mazritu ya Yesu lama nga ka Matewu 27:46 ma hi dondzrisa yini?

⁹ Xana Yesu a te yini? Loko a li kusuhi swinene ni ku fa, Yesu a huwelele a ku: “Xikwembu Nkulukumba wanga, Xikwembu Nkulukumba wanga, u ni tsrhikele yini?” (Mt 27:46) Bibele a dzri tlhamuxeli leswaku ha yini Yesu a hlaye mazritu lawo. Nambi tanu, yanakanyisisa hi leswi ma hi byelaka swone. Hi ku hlaya mazritu lawo, Yesu a a hetisisa mazritu lama kumekaka ka Amapsalma 22:1. * Handle ka leswo, mazritu lawo ma swi beke livaleni leswaku Yehovha a a nga mu ‘biyelelanga matlhelo hinkwawu hi pangu’ n’wanakwe. (Yb 1:10) A matsrhan’wini ya leswo, a pfumelele leswaku n’wanakwe a dzringiwa hi valala vakwe, nakone Yesu a a swi twisisa leswo. Ndlela leyi a dzringiwiki ha yone yi ve yikulu swinene, a ku na mhunu lweyi a samiki a dzringiwa hi ndlela liyani. Mazritu lawo ma kombise leswaku a ku nge na nandzru lowu Yesu a a fanela ku fa ha wone.

10. Hi nga dondzra yini ka mazritu lawa Yesu a ma byeliki Papayi wakwe?

¹⁰ Hi nga dondzra yini ka mazritu ya Yesu? Yin’we ya tindondzro leti hi ti kumaka hi leswaku a hi fanelanga ku yimela leswaku Yehovha a hi sizrelela ka swikazratu leswi dzringaka lipfumelo dzrezru. Ku fana ni leswi Yesu a dzringiwiki hi tindlela hinkwatu, na hine hi fanela ku tibekisela ku va lava dumbekiki a lipfumelweni ku ya tlhasa ku feni loko swi vileleka. (Mt 16:24, 25) Nambi tanu, hi nga tiyiseka leswaku Xikwembu Nkulukumba a nge ti pfumelela leswaku hi dzringiwa hi ndlela leyi tlulaka leswi hi nga kotaka ku swi tiyiselela. (1Ko 10:13) Dondzro yimbeni hi yi kumaka i ya leswaku ku fana na Yesu, hi nga ha xanisiwa handle ka nandzru. (1Pe 2:19, 20) Lava va hi kanetaka va yentxa leswo, ku nga li hi leswaku hi hone xa kukazri, kambe hi leswi hi nga hambikiki tlhelo dzra misava ni leswi hi nyikelaka wumboni mayelanu ni xihlayelamfuzri. (Yh 17:14; 1Pe 4:15, 16) Yesu a swi twisisile leswaku ha yini Yehovha a pfumelele kuva a xanisiwa. Nambi tanu, ku hambana na yene, vagandzreli va ku dumbeka loko va dzringiwa va tivutisa leswaku ha yini Yehovha a pfumelele mintxhumu ya kukazri yi humelela. (Hab 1:3) Xikwembu Nkulukumba wezru, lwa nga ni timpswalu a tlhela a lehisa mbilu, awa swi twisisa leswaku vagandzreli lavo a va pfumali lipfumelo, kambe vo djula ntxhavelelo lowu va nga nyikiwaka ntsena ha yene.—2Ko 1:3, 4.

11. Ha yini Yesu a hlaye mazritu lama nga ka Yohan 19:28?

¹¹ Xana Yesu a te yini? (Dondzra Yohan 19:28.) Ha yini Yesu a te: ‘Ndzri ni tozra?’ A hlaye leswo ‘akuva a tsralwa dzri hetiseka’—ku nga wuprofeta lebyi kumekaka ka Amapsalma 22:15, lebyi liki: ‘A ntamu wanga wu womile swanga xizrengelo, ni lidzrimi langa li namazreli malakatxeni yanga.’ Handle ka leswo,  ntsrhaku ka tinxanisa hinkwatu leti Yesu a kumaniki na tone, ku patsra ni ku vavisa lokukulu a mhandzrini ya nxanisa, a swi fanela kuva Yesu a twa tozra ledzrikulu. A a djula ku pfuniwa akuva a tima tozra.

12. Xana hi nga dondzra yini ka mazritu ya Yesu lama liki ‘ndzri ni tozra’?

¹² Hi nga dondzra yini ka mazritu ya Yesu? Yesu a nga swi vonanga na ku li ku tsrana loko a hlaye leswi a a titwisa xiswone. Na hine a hi fanelanga hi pimisa hi ndlela leyo. Minkama ya ku tala hi nga ha hlawula kuva hi nga va byeli vambeni leswi hi swi vilelaka a wuton’wini. Kambe loko ku tlhasa nkama lowu hi vilelaka mpfunu, a hi fanelanga ku txhava ku kombela mpfunu wa vambeni. Hi xikombiso, loko hi duhwalile kumbe hi vabya, hi nga ha kombela munghanu a hi heleketa bazara kumbe a xipiritana hi boleya. Loko hi hele ntamu, hi nga ha kombela nkulu kumbe munghanu lwa nga mukriste lwa wupfiki akuva a hi yingiseta kumbe a hi byela ‘zritu ledzrinene’ leswaku hi kuma ntamu. (Pr 12:25) A hi dzrimukeni leswaku vamakwezru va hi zrandzra nakone va djula ku hi pfuna a “makhombyeni”. (Pr 17:17) Kambe a va swi tivi leswi hi swi pimisaka. A va nge swi tivi leswaku hi djula ku pfuniwa handle ka loko hi zrange hi va byela.

13. Xana Yesu a hetisise yini hi ku tsrhama na a dumbekile ku ya tlhasa a ku feni?

¹³ Xana Yesu a te yini? Kolomu ka madambu ya ma 15 wora, hi 14 ka Nisani, Yesu a bandlukane a ku: ‘Swi hetisekile.’ (Yh 19:30) Mazritu ya Yesu ma hi dondzrisa leswaku na a li kusuhi swinene ni ku fa, a hetisisa hinkwaswu leswi Yehovha a a lavisele leswaku a swi yentxa. Hi ku tsrhama na a dumbekile ku ya tlhasa ku feni, Yesu a hetisise mintxhumu yinyingi. Wa ku sungula, a kombise leswaku Sathana i muhembi. Yesu a kombise leswaku mhunu lwa hetisekiki a nga swi kota ku dumbeka hi tindlela hinkwatu nambi o yentxiwa yini ha Sathana. Wa wubidzri, Yesu a nyikele wutomi byakwe swanga xitizrulo. Leswi a nyikeliki wutomi byakwe swanga xitizrulo, swa koteka kuva vhanu lava nga hetisekangakiki va va ni wuxaka na Xikwembu Nkulukumba va tlhela va lavisela ku hanya hi la ku nga helikiki. Wa wuzrazru, Yesu a yimeleli mfanelo ya Yehovha ya ku va hosi a tlhela a basisa vito dzra Papayi wakwe ka hinkwaswu leswi a ntxhimisiwiki ha swone.

14. Xana hi fanela ku tiyimisela ku hanyisa kuyini siku ni siku? Tlhamuxela.

¹⁴ Hi nga dondzra yini ka mazritu ya Yesu? Siku dzrin’wana ni dzrin’wana hi fanela ku tiyimisela ku tsrhama na hi dumbekile. Twana mazritu ya makwezru Maxwell Friend, lweyi a tizriki swanga mudondzrisi a Xikole xa Gileyadi. Ka Nhlengeletanu yin’wana Leyikulu ya Matiko, ka wukaneli byakwe lebyi khanelaka hi ku dumbeka, makwezru Friend a te: “U nga swi tsrhikeli mundzruku leswi u nga swi yentxaka kumbe u nga swi hlayaka namunhla. Wa dumba leswaku u ta dzri vona dzra mundzruku? Hanya siku dzrin’wana ni dzrin’wana swanga ndjombo ya wugamu leyi u nga na yone ya ku kombisa leswaku wa faneleka ku hanya hi la ku nga helikiki.” Ingiki hi nga hanya siku dzrin’wana ni dzrin’wana swanga mukhandlu wezru wa wugamu wa ku kombisa ku dumbeka kwezru! Xileswo, nambi loko hi langusana ni lifu, hi nga swi kota ku hlaya hi ku: “Yehovha, ni yentxe leswi ni nga swi kotaka akuva ni tsrhama ni dumbekile, ni kombisa leswaku Sathana i muhembi ni tlhela ni lwela vito dzraku ni wuhosi byaku!”

15. Hi ku ya hi Luka 23:46, xana Yesu a a tiyiseka hi yini?

¹⁵ Xana Yesu a te yini? (Dondzra Luka 23:46.) Na a ni ku dumba loku heleliki, Yesu a te: ‘Papayi, ndzri nyiketa moya wanga a mavokweni  yaku.’ Yesu a a swi tiva leswaku a wumundzruku byakwe byi le mavokweni ya Yehovha, nakone a a tiyiseka leswaku Papayi wakwe a a ta mu dzrimuka.

16. Hi dondzra yini ka xikombiso xa Mboni ya Yehovha leyi nga ni 15 wa malembe?

¹⁶ Hi nga dondzra yini ka mazritu ya Yesu? Tiyimisele ku beka wutomi byaku a mavokweni ya Yehovha. Akuva u yentxa leswo, u fanela ku ‘dumba Yehovha hi mbilu yaku hinkwayu’. (Pr 3:5) Vona xikombiso xa Joshua, Mboni ya Yehovha leyi nga ni 15 wa malembe, lweyi a a vabya swinene nakone a a li kusuhi ni ku fa. A yale ku dahiwa hi ndlela leyi lwisanaka ni nawu wa Xikwembu Nkulukumba. Na ke sala kutsrongonyana akuva a fa, a byele mamana wakwe a ku: “Mamana, ni le mavokweni ya Yehovha. . . . Mamana, ni ku byela leswi na ni tiyisekile hi ku helela: Na swi tiva leswaku ha kakunenenene Yehovha a ta ni pfuxa a ku pfukeni ka vafi. Awa ni tiva hi ku helela, mfuzri ni mu zrandzra hi mbilu hinkwayu.” * Hinkwezru hi nga yentxa swone hi ku tivutisa, hi ku: “Loko a no langusana ni lifu ledzri dzringaka lipfumelo dzranga, xana a ni ta beka wutomi byanga a mavokweni ya Yehovha ni va ni dumba leswaku a ta ni dzrimuka?”

17-18. Hi dondzre yini? (Tlhela u vona bokisi ledzri liki “ Leswi Hi Swi Dondzraka Ka Mazritu Ya Wugamu Ya Yesu”.)

¹⁷ Hi kuma tindondzro ta lisima swinene a mazritwini ya wugamu ya Yesu! Hi dzrimuxiwa leswaku hi fanela ku dzrivalela van’wana hi tlhela hi dumba leswaku Yehovha a ta hi dzrivalela. Hi ni ndjombo ya ku va ni ndangu wa moya wa ku xonga swinene wa vamakwezru va xinuna ni va xisati lava tiyimiseliki ku hi pfuna; kambe loko hi vilela mpfunu a hi fanelanga hi yimela leswaku va yentxa hi ku swi tsrumbula. Ha swi tiva leswaku Yehovha a ta hi pfuna ku tiyisela ndzringo wini na wini lowu nga hi welaka. Nakone ha dzri vona lisima dzra ku hanya siku dzrin’wana ni dzrin’wana swanga hi loko a li siku dzra wugamu dzra ku kombisa ku dumbeka kwezru, na hi tiyiseka leswaku a wutomi byezru byi sizrelelekile a mavokweni ya Yehovha.

¹⁸ Nakunene, mazritu lawa Yesu a ma hlayiki loko a li ku feni a mhandzrini ya nxanisa ma ni ntlhamuxelo lowukulu! Loko hi tizrisa leswi hi swi dondzriki lani, hi ta va na hi yingiseta mazritu ya Yehovha hi ku kongoma mayelanu ni n’wanakwe, loko a ku: “Mu yingisetani.”—Mt 17:5.