1-2. Andi bi pasa ku Jesosi ufö a taki dee lasiti wöutu ufö a dëdë?

A 14 Nisan u di jaa 33 baka Keesitu, hën wan gaan soni bi pasa. De bi kuutu Jesosi u wan soni di an bi pena du seei. De bi mbei ën fa, de bi fon mën a wan hogihati fasi, söseei de bi pekëën a wan posu. Peegu bi dë pekapeka nëën maun ku ën futu. Nöö hiniwan böö di a bi ta hai, nasö hiniwan wöutu di a bi o taki, bi ta mbei a bi ta fii pen. Ma tökuseei fanöudu soni dë di a bi musu taki.

² Boo luku wantu soni di Jesosi bi taki, di a bi ta dëdë a di posu, söseei boo luku andi u sa lei a dee soni dee a bi taki. Dee soni aki o da u taanga fuu „haika” Jesosi.​—Mat. 17:5.

3. Wë ambë da dee sëmbë dee Jesosi bi ta hakisi hën Tata fu an hoi a bëë?

³ Andi Jesosi bi taki? Di Jesosi bi dë pekapeka a di posu, a bi begi Gadu taa: „Taata o, na hoi dee sëmbë ta kii mi aki a bëë e.” Wë ambë da dee sëmbë dee Jesosi bi ta hakisi hën Tata fu an hoi a bëë? Dee soni Jesosi taki baka di dë, ta heepi u fuu ko fusutan ambë a bi ta taki. A bi taki taa: „De an saandi de ta du” (Luk. 23:33, 34). Wë a sa dë sö taa Jesosi bi ta taki u dee Loomë sodati, dee bi peka hën maun ku hën futu a di posu. Dee sodati dë an bi sabi ambë da Jesosi tuutuu. A kan tu taa Jesosi bi ta pakisei so u dee sëmbë dee bi hakisi u de kii ën, dee bi o ko ta biibi ën bakaten (Tjab. 2:36-38). Hii fa de bi kuutu Jesosi a wan föutu fasi, tökuseei hati fëën an bi boonu,  nöö an bi hoi dee sëmbë dee bi ta du ku ën a bëë. Ka faa du di soni dë, hën a hakisi Jehovah faa da dee sëmbë dee bi o kii ën paadon.

4. Andi u sa lei u di dë di Jesosi bi dë kabakaba u da dee felantima fëën paadon?

⁴ Andi u sa lei a dee soni dee Jesosi bi taki? Leti kuma Jesosi u musu ta dë kabakaba u da wotowan paadon (Kol. 3:13). Dee famii fuu, nasö woto sëmbë sa ta du ku u, u di de an ta fusutan di biibi fuu, söseei u di de an ta fusutan di fasi fa u ta libi. Kandë de ta mindi soni da u, kandë de ta da u sen a woto sëmbë dendu, kandë de ta poi dee buku fuu, nasö kandë de ta bë wojo da u taa de o du wan soni ku u, ee wa disa di biibi fuu. Ka fuu hoi de a bëë, nöö u sa hakisi Jehovah faa heepi de u de ko fusutan di tuutuu lei (Mat. 5:44, 45). Kandë a sa ta taanga da u fuu da wan sëmbë paadon so juu, möönmöön te di sëmbë dë du wan gaan hati soni ku u. Ma ee u ta hoi wotowan a bëë, nöö di soni dë o mbei u fii pen. Wan sisa bi taki taa: „Mi ko si taa te i ta da wan sëmbë paadon, nöö di soni dë an kë taki taa di soni di di sëmbë bi du an bi hogi, söseei an kë taki taa i ta disa wotowan u de du andi de kë ku i. Ma a kë taki taa i disa di soni dë, nöö ja ta hoi de a bëë” (Ps. 37:8). Te u ta da wotowan paadon, hën da wa ta da pasi u dee soni dee wotowan ta du ku u ta mbei u fii bookosaka, nasö ta mbei hati fuu ta dë boonuboonu.​—Ef. 4:31, 32.

5. Andi Jesosi bi paamusi wan u dee hogiduma di de bi peka nëën bandja, nöö faandi mbei a bi paamusi ën di soni dë?

⁵ Andi Jesosi bi taki? De bi peka tu hogiduma a Jesosi bandja. Bigibigi dee womi aki bi ta mbei Jesosi fa (Mat. 27:44). Ma bakaten, wan u de ko tooka pakisei. A bi ko fusutan taa Jesosi an bi du na wan hogi möönsö (Luk. 23:40, 41). A bi taki tu taa a ta biibi taa Jesosi o weki ko a libi baka, söseei taa a o tii kuma könu. A bi piki Jesosi taa: „Jesosi o, mëni mi te i dë a di Könuköndë fii e” (Luk. 23:42, NW). Wë di womi aki bi lei taa a bi abi biibi. Jesosi bi toona piki di womi aki taa: „Tuutuu mi ta piki i tide taa joo dë ku mi a di Paladëisi” (Luk. 23:43, NW). Jesosi seei hën bi paamusi di womi aki wantewante dë taa a o dë a di Paladëisi. Di soni mbei Jesosi bi sa piki di womi aki taa a o dë a di Paladëisi, hën da u di Jesosi bi sabi taa hën Tata abi tjalihati u sëmbë.​—Ps. 103:8.

6. Andi u ta lei a di soni di Jesosi bi piki di hogiduma?

⁶ Andi u sa lei a dee soni dee Jesosi bi taki? Jesosi dë kuma hën Tata (Heb. 1:3). Jehovah dë kabakaba u da u paadon, söseei u lei taa a abi tjalihati fuu ee u lei tuutuu taa u ta tjali u wan soni di u bi du, söseei te u ta biibi taa a o sa da u paadon, u di Jesosi ko dëdë paka paima da u (1 Joh. 1:7). A sa ta taanga da so sëmbë u de biibi taa Jehovah o da de paadon u wan soni di de bi du di an bi bunu. Ee sö i ta fii so juu, nöö buta pakisei a di soni aki: Kölö sö ufö Jesosi dëdë, a bi lei taa a bi abi tjalihati u wan hogiduma, di bi bigi lei taa a bi abi biibi. Wë nöö an dë u taki taa Jehovah seei o lei taa a abi tjalihati u dee dinima fëën, dee ta mbei möiti u de hoi dee wëti fëën.​—Ps. 51:1; 1 Joh. 2:1, 2.

7. Andi Jesosi bi piki Malia ku Johanisi, te u luku di soni di sikifi a Johanisi 19:26, 27, nöö faandi mbei a bi taki di soni aki?

⁷ Andi Jesosi bi taki? (Lesi Johanisi 19:26, 27.) Jesosi bi ta booko hën hedi ku hën mama, u di a kan taa a di ten dë hën manu bi lasi libi kaa. Ma ambë bi o heepi hën mama fu hën ku Jehovah ko dë möön gaan mati? Wë a  kan taa a di ten dë, dee baaa u Jesosi an bi ko dë bakama fëën jeti. Ma Johanisi bi dë wan apösutu u Jesosi, di Jesosi bi lobi gaanfa seei. Jesosi bi ta si dee sëmbë dee bi ta dini Jehovah makandi ku ën kuma famii fëën (Mat. 12:46-50). U di Jesosi bi lobi hën mama Malia, söseei u di a bi ta booko ën hedi ku ën, mbei a bi hakisi Johanisi faa sa ta heepi ën faa dini Jehovah go dou. Fëën mbei Jesosi bi piki hën mama taa: „Luku di womi mii fii!” Söseei a bi piki Johanisi taa: „Luku i mama dë!” Sensi di daka dë, hën Johanisi bi ko dë kuma wan womi mii u Malia, nöö a bi ta sölugu ën. Jesosi bi lei taa a lobi hën mama, di bi sölugu ën sensi di a pai ën, söseei di bi dë ku ën di de pekëën a wan posu.

8. Andi u sa lei a dee soni dee Jesosi bi piki Malia ku Johanisi?

 ⁸ Andi u sa lei a dee soni dee Jesosi bi taki? Wë u ta lei taa u ku dee baaa ku dee sisa u di kemeente, sa ko dë möön gaan mati möön dee famii fuu seei. Dee famii fuu sa du ku u, söseei de sa bia baka da u. Ma Jesosi bi paamusi u taa te u ku Jehovah ko dë mati, söseei te u ta nama ku di ölganisaasi fëën, nöö woo feni dee soni dee u bi lasi, „wan höndö toon baka.” Woo feni womi mii, mujëë mii, mama ku tata (Maik. 10:29, 30). Unfa i ta fii te i ta pakisei taa i abi baaa ku sisa a di kemeente di ta libi fiifii ku deseei, u di de abi biibi, söseei u di de abi lobi?​—Kol. 3:14; 1 Pet. 2:17.

9. Andi u sa lei a dee soni dee Jesosi bi taki a Mateosi 27:46?

⁹ Andi Jesosi bi taki? Kölö sö ufö Jesosi bi hai di lasiti böö fëën, hën a bai taa: „Gadu e, di Gadu u mi, andi mbei i bia baka disa mi sö?” (Mat. 27:46) Di Bëibel an ta piki u faandi mbei Jesosi bi taki di soni aki. Ma boo luku andi u sa lei a dee wöutu aki. Wë, wan soni di u sa lei, hën da Jesosi bi mbei wan tjabukama woto di sikifi a Psalöm 22:1, pasa tuutuu. * Wan woto soni di u sa lei, hën da Jehovah an bi tjubi di Womi Mii fëën a wan apaiti fasi (Jöpu 1:10). Jesosi bi fusutan taa hën Tata bi da pasi u dee felantima fëën du ku ën u te a dëdë. Tesi an bi miti wan libisëmbë a di lö fasi aki wan daka. Wan woto soni di u ta lei a di soni aki, hën da dee soni dee Jesosi taki bi ta lei taa an bi du na wan soni faa bi sa kisi dëdë sitaafu.

10. Andi u sa lei u di soni di Jesosi bi piki hën Tata?

¹⁰ Andi u sa lei a dee soni dee Jesosi bi taki? Wan soni di u sa lei, hën da wa musu ta dë ku di mëni taa Jehovah o tjubi u da soni ka u musu lei taa u ta hoi useei nëën. Leti kumafa Jesosi bi musu hoi hënseei a Jehovah u te a dëdë, sö nöö useei musu dë kabakaba u lei taa u ta hoi useei a Jehovah, aluwasi u musu dëdë seei (Mat. 16:24, 25). Wë u sa dë seiki taa Jehovah an o da pasi u wan tesi ko a u, di wa sa tja (1 Kol. 10:13). Wan woto soni di u sa lei, hën da leti kuma Jesosi, sëmbë sa du ku u, hii fa wa du na wan soni (1 Pet. 2:19, 20). Sëmbë an ta du ku u, u di u ta du wan soni di an bunu. Ma de ta du ku u, u di wa dë ku de a wan së, söseei de ta du ku u, u di u ta konda soni u di tuutuu lei da wotowan (Joh. 17:14; 1 Pet. 4:15, 16). Jesosi bi fusutan faandi mbei Jehovah bi da pasi u sëmbë du ku ën. So juu dinima u Jehovah di ta hoi deseei nëën, ta hakisi deseei ee faandi mbei Jehovah da pasi u so soni miti de (Hab. 1:3). Jehovah da wan Gadu di abi tjalihati, söseei a abi pasensi. A ta fusutan taa de lö sëmbë aki abi kötöhati fanöudu, ma na taa biibi de an abi.​—2 Kol. 1:3, 4.

11. Faandi mbei Jesosi bi taki di soni di sikifi a Johanisi 19:28?

¹¹ Andi Jesosi bi taki? (Lesi Johanisi 19:28.) Faandi mbei Jesosi bi taki taa: „Dëëwata kisi mi?” Wë Jesosi bi taki di soni aki u di a bi kë taa di soni di „sikifi a di Buku u Gadu” pasa tuutuu, kumafa a sikifi a Psalöm 22:15. A taki naandë taa: „Ma ko abi kaakiti möön. Mi ko dë kuma wan piki pisi u wan bookobooko paabi di mbei ku doti. Töngö u mi dë pekapeka a mi buka dendu.” Dëëwata bi kisi Jesosi, u di a bi tja sömëni sitaafu, möönmöön di peka di de bi pekëën a wan posu. Fëën mbei a bi ta suku soni u bebe.

12. Andi u sa lei a di soni di Jesosi bi taki, di a bi taki taa „dëëwata kisi mi?”

 ¹² Andi u sa lei a dee soni dee Jesosi bi taki? Jesosi an bi si kuma a bi dë wan föutu soni u taki unfa a ta fii. Nöö sö useei tu, wa musu si kuma a dë wan föutu soni u konda unfa u ta fii. Kandë wa abi di guwenti u konda da wotowan andi ku andi u abi fanöudu. Ma ee u abi heepi fanöudu, nöö wa musu fëëë u hakisi wotowan u de heepi u. Kandë u ko gaandi kaa, nasö kandë u dë ku wan suwaki, nöö u sa hakisi wan mati fuu u tja u go a wënkë, nasö faa tja u go a data. Ee u ta fii bookosaka, nasö kandë ee u lasi hati, nöö u sa hakisi wan gaanwomi, nasö wan baaa, nasö sisa di taanga a di biibi, faa haika u, nasö faa konda wan soni da u di sa da u taanga (Nöng. 12:25). Boo hoi a pakisei taa dee baaa ku dee sisa fuu lobi u, nöö de kë heepi u te u dë a fuka (Nöng. 17:17). Dee baaa ku dee sisa fuu an o sabi unfa soni dë da u, ee wa kondëën da de.

13. Andi ku andi Jesosi bi sa du, u di a bi hoi ënseei a Gadu u te a dëdë?

¹³ Andi Jesosi bi taki? A 14 Nisan, a di pisiten u dii juu, hën Jesosi bai taa: „A kaba!” (Joh. 19:30) Di Jesosi taki di soni aki, ten an bi fika hia möön ufö a dëdë. Ma a bi du hii soni di Jehovah bi kë faa du. U di a bi hoi ënseei a Jehovah u te a dëdë, mbei a bi sa du sömëni soni. Di fosu soni, hën da a bi sa lei taa Saatan da wan mindisonima. Jesosi bi lei taa wan sëmbë di an abi zöndu, sa hoi ënseei a Jehovah aluwasi andi Saatan ta du ku ën. Di u tu soni, hën da Jesosi bi paka di lusupaima da u. Di dëdë di a bi dëdë da u, mbei taa zöndu libisëmbë bi sa ko dë bunu ku Gadu, söseei taa de bi sa abi di okasi u libi u teego. Di u dii soni, hën da Jesosi bi lei taa Jehovah hën abi di leti u tii hii soni, söseei a bi mbei di në fëën Tata ko santa.

14. Konda unfa u musu ta kë libi hiniwan daka.

¹⁴ Andi u sa lei a dee soni dee Jesosi bi taki? U musu dë kabakaba u hoi useei a Gadu hiniwan daka. Buta pakisei a di soni di Baaa Maxwell Friend bi taki. A bi dë wan baaa di bi ta lei sëmbë soni a di Giliati siköö. Di baaa aki bi hoi wan taki a wan gaan komakandi, di ta taki u di hoi di u musu hoi useei a Jehovah. A bi taki taa: „Ee i sa taki wan soni tide, nasö ee i sa du wan soni tide, nöö na wakiti u te amanjan dou ufö i du ën. Ja sabi ee joo dë a libi amanjan.” Fëën mbei boo ta si hiniwan daka kuma di lasiti daka di u abi u dini Gadu, nöö u hoi useei nëën. Te u ta du sö, nöö aluwasi ee u musu dëdë u Jehovah hedi seei, woo sa taki taa: „Jehovah o, mi du hii soni di mi bi sa du u hoi miseei a i, u lei taa Saatan da wan mindisonima, u mbei di në fii ko santa, söseei u lei taa i abi leti u tii hii di mundu.”

15. Fuun soni Jesosi bi dë seiki, te u luku di soni di sikifi a Lukasi 23:46?

¹⁵ Andi Jesosi bi taki? (Lesi Lukasi 23:46.) Jesosi bi taki ku hii ën hati taa: „Taata o, gaantangi, tei di [libi] u mi e. Mi disëën da i.” Jesosi bi dë seiki taa Jehovah an bi o fëëkëtë ën.

16. Andi i ta lei a di woto u wan baaa di bi abi 15 jaa?

¹⁶ Andi u sa lei a dee soni dee Jesosi bi taki? I musu dë kabakaba u hoi iseei a Jehovah aluwasi i sa lasi i libi seei. Ee i kë du di soni aki, nöö i musu buta futoou a Jehovah ku hii i hati (Nöng. 3:5). Luku di woto u wan baaa de kai Joshua. Di baaa aki bi abi 15 jaa, nöö a bi abi wan siki di bi o kii ën bakaten. An bi kë u data kulëën a wan fasi di an ta kai ku dee wëti  u Gadu. Kölö sö ufö a dëdë, hën a piki hën mama taa: „Mama, libi u mi dë a Jehovah maun. Mi dë seiki taa Jehovah o weki mi ko a libi baka. A sabi andi dë a mi hati, nöö a sabi taa mi lobi ën tuutuu.” * A bi o bunu u hiniwan fuu hakisi useei di soni aki: ’Ee wan soni miti mi ka mi sa lasi mi libi, söseei ka mi musu lei taa mi ta biibi Gadu, mi o hoi miseei a Jehovah, nöö mi biibi taa an o fëëkëtë mi ö?’

17-18. Andi u bi lei? (Luku di pisi „ Soni di u lei a dee lasiti soni di Jesosi bi taki.”)

¹⁷ U sa lei fanöudu soni seei a dee lasiti soni di Jesosi bi taki. De ta heepi u fuu hoi a pakisei taa u musu ta da wotowan paadon, söseei fuu biibi taa Jehovah o da u paadon tu. U ta wai seei taa u abi baaa ku sisa di ta dë kabakaba u heepi u. Ma te u abi heepi fanöudu, nöö wa musu fëëë u hakisi de u de heepi u. U sabi taa Jehovah o heepi u fuu hoi dou aluwasi un fuka ta miti u. Boiti di dë, u bi si faandi mbei a dë fanöudu fuu ta si hiniwan daka kuma di lasiti daka di u abi u dini Gadu, nöö u hoi useei nëën, u di u dë seiki taa libi fuu dë nëën maun.

¹⁸ Awa, u ta lei sömëni soni a dee soni dee Jesosi bi taki ufö a dëdë, di a bi dë pekapeka a di posu. Te u ta du dee soni dee u lei a Jesosi, nöö a o dë taa u ta du di soni di Jehovah bi taki. A bi taki taa: „Hën fuun ta haika e.”​—Mat. 17:5.