1-2. Ka nyi yange i er ve Yesu mase ôron akaaôron a na a masetyô laa?

LU IYANGE i Nisan 14 inyom i 33. Yange i wa Yesu aie iyol, shi i kure un ijir sha aie i na un ibo shi i naha un tar shi i er un ican tsung, mba been yô i za mande un sha kon. Ukusa mba i mande un a mi la pev un ave man angahar cii kar kôr ken kon. Lu ôôn shi lamen sha ican, kpa lu a akaa a a soo u ôron hange hange yô, nahan gba u una lam.

² De se time sha akaa a Yesu ôr er lu kpen sha kon la, man akaa a se fatyô u henen ker yô. Aluer se er nahan yô, kwagh la una wase se u ‘ungwan un.’—Mat. 17:5.

3. Shighe u Yesu kaa ér: “Tere, de ve isholibo ve” la ikyav tese ér lu unô lu ôron kwagh ve?

³ Kwagh u Yesu ôr yô. Shighe u i mande Yesu sha kon la, a er msen a kaa ér: “Tere, de ve isholibo ve.” Lu unô Yesu lu kaan ér ter na a de ve kwaghbo? Mkaanem nam ma dondon man ma a wase se u fan ior mba lu ôron yô. Yange kaa er: “Ve fa kwagh u ve lu eren ga.” (Luka 23:33, 34) Ikyav tese ér, lu ushoja mba Mbaroma mba ve mande un ukusa sha ave man shin angahar la lu ôron kwagh ve ye. Yange ve fa or u Yesu lu jim jim ga. Gayô alaghga lu ior mbagen ken ikpelaior i i lu kaan ér i wua un mba lu u vea va na un jighjigh ken hemen la, lu ôron kwagh ve ye. (Aer. 2:36-38) Yesu yange de ér gbenda u i er kwagh a na sha mimi ga la u na ishima i vihi un shin una hingir u wan kwagh ishima a ior mbagenev ga. (1 Pet. 2:23) Kpa gema sôn Yehova ér a de ior mba ve lu wuan un la kwaghbo ve.

4. Ka nyi se fatyô u henen ken Yesu sha ieren na i keghen a kegh iyol u den mbahyomov nav kwaghbo laa?

 ⁴ Kwagh u se fatyô u henen ken mkaanem ma Yesu mara yô. Doo u se kegh iyol u den mbagenev kwaghbo er Yesu nahan. (Kol. 3:13) Alaghga ior mbagen vea hendan a vese, kua anmgbianev asev mba hen tsombor je kpaa, sha ci u ve fa akaa a se ne jighjigh a mi kua gbenda u se eren akaa ken uma wase la ga. Alaghga vea wa se mbaaie iyol gayô vea hee se sha ashe a ior shin vea ande ityakeda yase, gayô vea anger se ér vea bula se je kpaa. Doo u se wa kwagh ishima a mba ve hendan a vese la ga, kpa se fatyô u sônon Yehova ser a bugh ve ashe sha er iyange igen yô, ve kpa vea va fa mimi ne yô. (Mat. 5:44, 45) Ashighe agen alaghga a taver se u den kwaghbo hemban je yô, shighe u i er kwagh a vese caveraa yô. Kpa aluer se de ser ishima i vihi se kpishi shi se wa kwagh ishima a ior yô, se lu nan iyol yase ican. Anmgbian u kwase ugen kaa wener: “Ka mea deen mbagenev kwaghbo yô tese ér kwagh u ve er a mo la ka u shami yum ve m de ve ga, shin m de mer ve nzughul a nzughul a mo ga. Kpa ka i lu sha ci u m soo u wan kwagh ishima a ve ga.” (Ps. 37:8) Ka sea deen mbagenev kwaghbo yô, se de sha ci u se soo ser se zer henen sha akaa a vihin a ve er a vese la ga, sha er ishima ia saa vihin se ga yô.—Ef. 4:31, 32.

5. Yesu yange er ityendezwa a ormbaiv ugen u i mande un a na imôngo la ér nyi, man er nan ve er ityendezwa laa?

⁵ Kwagh u Yesu ôr yô. Yange i mande mbaiv uhar ape i mande Yesu la. Sha hiihii la ve mba uhar mbara cii ve lu nahan un tar. (Mat. 27:44) Kpa shighe kar yô, ugen la gema ishima. A mase kaven er Yesu “a er ma kwaghbo ga” yô. (Luka 23:40, 41) Heela tseegh ga, shi yange na jighjigh ér a va nder Yesu shin ku shi iyange igen una hingir tor. Nahan a kaa a Yesu ér: “Yesu, umbur mo zum u u nyôr ken Tartor wou yô.” (Luka 23:42) Nenge imba jighjigh u or la na la sha wono! Tsô Yesu kaa a na ér: “Mimi je m kaan we nyian ne, u va lu vea mo [a lu sha Tartor ga, kpa a lu] ken Paradiso.” (Luka 23:43) Umbur wer Yesu yange er ityendezwa ne a or la. Yange gba jimin zwa ôron kwagh a ior wuee ga, a ter asember er “M” man “we” kua “mo” nahan. Yesu yange ôr kwagh u nan ormbaiv ne ishimaverenkeghen sha ci u fa er Ter na a zungwen mhôônom yô.—Ps. 103:8.

6. Ka nyi se hen ken mkaanem ma Yesu ôr a ormbaiv laa?

⁶ Kwagh u se fatyô u henen ken mkaanem ma Yesu mara yô. Yesu bee ter na vindi vindi. (Heb. 1:3) Yehova ka a kegh a kegh iyol u den se kwaghbo shi zungwen se mhôônom zum u se gem ishima sha mimi sha akaabo a yange se er yô. Nahan kpa, saa se na nagh ku Yesu Kristu kura jighjigh ve una de se ye. (1 Yoh. 1:7) Nahan kpa, alaghga a taver mbagen u nan jighjigh ér, Yehova una de ve a akaabo a yange ve er la. Aluer we kpa kape ashighe agen ka i lu u la yô, hen sha kwagh ne: Umbur wer, cii ve Yesu a mase kpen sha kon yô, yange zungwe ormbaiv u hii u geman ishima yô mhôônom. Nahan ka Yehova ve una kera zungwe mbacivir un sha mimi, mba ve lu nôngon sha afatyô ve cii u kuran atindi a na la mhôônom ga yee!—Ps. 51:1; 1 Yoh. 2:1, 2.

7. Ka nyi Yesu yange ôr a Maria man Yohane er i nger ken Yohane 19:26, 27 nahana, man yange ôr nahan sha ci u nyi?

⁷ Kwagh u Yesu ôr yô. (Ôr Yohane 19:26, 27.) Kwagh u ngô u Yesu u a shi nan kpa lu kwasecôghol la yange gba un ishima. Alaghga anmgbianev nav mba ve lu ngô môm la, ma ve fatyô u nengen sha mbamgbe mba ngô ve ne.  Kpa ka an lu u nana wase un una za hemen u civir Yehova sha mimi? Kwagh môm tese ér hen shighe ne anmgbianev nav lu mbahenen ga. Yohane yange lu apostoli u Yesu shi lu ijende na i kôôsôô. Yesu yange nengen mba ve civir Yehova a na imôngo la er ka anmgbianev nav mba sha tsombor nahan. (Mat.12:46-50) Maria yange doo Yesu ishima, nahan Yesu kaa a Yohane ér a nengen sha a na. Sha ci u fa je ér Yohane una wase un una za hemen u civir Yehova. Nahan Yesu kaa a ngô na ér: “Nenge! Wan wou ngula!” Shi kaa a Yohane ér: “Nenge! Ngôu ngula!” Hii sha iyange la je Yohane hingir er ka wan u Maria nahan, maa gba nengen sha Maria er ka ngô na kpôô kpôô nahan. Nenge ase er Yesu er a kwase u injaa u mar un shi nenge  sha a na iyev je, u tile ikyua ape i mande un la doo doo sha wono!

8. Ka nyi se fatyô u henen ken kwagh u Yesu ôr a Maria man Yohane laa?

⁸ Kwagh u se fatyô u henen ken mkaanem ma Yesu mara yô. Ijende i se ye vea anmgbianev asev mbanomso man mbakasev mba ken tiônnongo la ia na se fatyô u hemban lun a ve kangenaa a anmgbianev asev mba hen tsombor. Alaghga mba hen tsombor wase vea fatyô u hendan a vese shin kenden se, kpa Yesu tôndo zwa ér aluer se za hemen u lun kôôsôô a Yehova man nongo Na yô, se zua a akaa a a saa se la “a hemba kwa 100.” Mbagen vea hingir se er ônov mba nomso man mba kasev shin ngô gayô ter nahan. (Mar. 10:29, 30) Ka wea nenge er u lu ken tsombor u mba ve doo ayol a ve sha ci u akaa a ve ne jighjigh a mi la, man sha ci u Yehova kua mbagenev doo ve ishima la nahan i lu u nena?—Kol. 3:14; 1 Pet. 2:17.

9. Ka nyi se fatyô u henen ken mkaanem ma Yesu ma i nger ken Mateu 27:46 laa?

⁹ Kwagh u Yesu ôr yô. Cii man Yesu kpe yô, a genger imo a kaa ér: “Aôndo wam, Aôndo wam, er nan u undumu?” (Mat. 27:46) Bibilo pase se er i hii ve Yesu yange ôr mkaanem man ga. Nahan kpa, nenge ase kwagh u se fatyô u henen ken mkaanem nam mara yô. Kwagh môm u se fatyô u henen ker yô, Yesu yange ôr mkaanem mara sha u kuren kwaghôron u profeti u i nger ken Pasalmi 22:1 * la. Heela tseegh ga, mkaanem mara shi yange ma tese wang ér Yehova yange ‘wa igyar kase’ Wan na ga. (Yobu 1:10) Yesu yange kav er Ter na de ér mbahyomov nav ve kar jighjigh na u nan zan zan i ar ken ku yô, man i gbe je ka a kar orumace môm er yange i kar Yesu nahan ga. Mkaanem nam mara shi yange ma tese ér, un er kwaghbo môm u kuman ku ga.

10. Ka nyi se fatyô u henen ken mkaanem ma Yesu ôr a Ter na laa?

¹⁰ Kwagh u se fatyô u henen ken mkaanem ma Yesu mara yô. Kwagh môm u se fatyô u henen yô, gba u se ver ishima ser Yehova una kura se sha hanma kwagh u se tagher a mi u karen jighjigh wase la ga. Er yange i kar jighjigh u Yesu zan zan ar ken ku nahan, se kpa a gba u se wa agoyol sha er zum u i kar jighjigh wase yô, se tile sha mimi aluer ar ken ku je kpaa se cia ga yô. (Mat. 16:24, 25) Nahan kpa, se fatyô u lun a vangertiôr ser mayange Aôndo una lumun ér i va mee se i hemba agee a ase ga. (1 Kor. 10:13) Kwagh ugen u shi se fatyô u henen yô, ashighe agen se ya ican shin er se er kwaghbo ga er Yesu nahan kpaa. (1 Pet. 2:19, 20) Mba ve hendan a vese la, ka ve hendan a vese sha ci u se er kwaghbo yum ga, kpa ka i lu sha ci u se mba ior i tar ne ga shi se mba eren shiada sha kwagh u mimi yum. (Yoh. 17:14; 1 Pet 4:15, 16) Yesu yange fa er hii ve Yehova de ér una ya ican yô. Kpa ashighe agen mbacivir Yehova sha mimi ka vea yaan ican kpa, ve fa er i hii ve Yehova a de ér akaa agen a er ga. (Hab. 1:3) Aôndo wase u a zungwen mhôônom shi a we ishima a vese la nengen mbacivir un mban ér ve ban a jighjigh ga. Ka un tseegh una fatyô u surun ve ishima ye.—2 Kor. 1:3, 4.

11. Er nan ve Yesu ôr mkaanem ma i nger ken Yohane 19:28 laa?

¹¹ Kwagh u Yesu ôr yô. (Ôr Yohane 19:28.) Er nan ve Yesu kaa ér: “Imura kôrom”? Yange ôr kwagh ne “sha u kuren kwagh u ruamabera ôr yô.” Ka kwaghôron u profeti u a lu ken Pasalmi 22:15 la. A kaa ér: “Agee am uma kera er icenge nahan, nombor wam varem sha  ikighô.” Bee kera yô, ican i Yesu ya la kua mnyoonom ma lu ker shighe u i mande un sha kon la na yô, lu u imura ia fatyô u kôron un. Yange sar un u man kwagh sha er imura ia de u kôron un yô.

12. Ka nyi se fatyô u henen ken mkaanem ma Yesu ôr ér “imura kôrom” laa?

¹² Kwagh u se fatyô u henen ken mkaanem ma Yesu mara yô. Yesu yange nenge ér ka kwaghbo u pasen er lu un ken ishima la ga. Nahan se kpa doo u se ôron er i lu se ken ishima la. Se mbagenev kpishi se mba soon u pinen mbagen iwasen ga, ka a lu shighe u kwagh a gbe se a iwasen je kpaa. Nahan shighe u kwagh a gbe se a iwasen yô, i de taver se u pinen mbagenev iwasen ga. Ikyav i tesen yô, aluer se bee iyol shin se mba dedoo ga yô, se fatyô u kaan a ma ijende yase ser nana tôô se a za a vese ken kasua se za yam kwagh, gayô nana za ver se, se za nenge a ortwer. Aluer iyol kpe se shin se vôr yô, se fatyô u lamen a ortamen shin Orkristu u nan vie ken jijingi, u nana kegh ato a vese shin nana ôr se ma “kwaghôron u saan saan” sha er ishima ia taver se yô. (Anz. 12:25) Doo u se umbur ser, se doo anmgbianev asev mbanomso man mbakasev ishima shi ka ve soo u wasen se ken “ayange a ican.” (Anz. 17:17) Kpa vea fatyô u fan kwagh u se lu henen ken ishima shin er i lu se ken ishima la ga. Alaghga vea fa er kwagh a gbe se a iwasen ga, sar se ôr ve.

13. Yesu yange tile sha mimi zan zan ku na nahan fatyô u eren nyi?

¹³ Kwagh u Yesu ôr yô. Yange ka va kom er ahwa atar atetan sha iyange i Nisan 14 yô, Yesu genger imo kaa ér: “Bee ve!” (Yoh. 19:30) Mkaanem ma Yesu mara tese ér, er mase shin kpuaa u una sule la yange fa je ér un er hanma kwagh u Yehova wa ishima ér una va er la cii un bee. Er Yesu tile sha mimi zan zan ku na yô, yange er akaa kpishi kure. Hiihii yô, yange tese wang ér Satan ka oraie. Yesu yange tese ér, orumace u vough nana fatyô u tilen sha mimi aluer Satan er nan nyi je kpaa. Sha uhar yô, Yesu yange na uma na hingir ipaan. Nagh ku yange na sha uma na la gema bugh uumace mba ve yen ne gbenda u yan ijende vea Aôndo shi lun a ishimaverenkeghen i va lun uma gbem sha won. Sha utar yô, Yesu yange tese ér Yehova hemen sha perapera shi tsegha iti i Ter na kpaa.

14. Ka nyi i doo u se kange ishima u eren hanma iyange? Ta iwanger.

¹⁴ Kwagh u se fatyô u henen ken mkaanem ma Yesu mara yô. Gba u se nôngo sha afatyô wase se tilen sha mimi hanma sev cii. Nenge ase kwagh anmgbian ugen u i yer iti ne ér Maxwell Friend u yange tesen ken Makeranta u Henen Bibilo u Watchtower u Gileadi la, yange ôr yô. Anmgbian Friend yange lu nan kwaghôron sha mkohol u ityar i ityar sha kwagh u jighjigh u nan nahan kaa ér: “De we ahô sha kwagh u ma u ôr shin ma u er nyian la we kper tsô u ôr shin u er ga. U hen wer u nyôr ken iyange i kper laa? Hanma iyange i u nyer ker yô, tôô wer ka iyange you i masetyô i u mase shin a ian i tesen wer u kuma u lun uma gbem sha won je la.” Nahan hanma iyange i se nyer ker cii se eren kwagh inja er ka iyange i masetyô i se mase shin a ian i tilen sha mimi je la! Sha nahan yô, sea kpe kpa se fatyô u kaan a Yehova sha jighjigh wase la ser, “Yehova m er kwagh u m fetyô cii u tilen sha mimi, tesen mer Satan ka oraie shi tseghan iti you shi tesen mer ka we tswen u kom u hemen ye!”

15. Sha kwagh u Luka 23:46 a er yô, Yesu yange lu a vangertiôr ér nyi?

¹⁵ Kwagh u Yesu ôr yô. (Ôr Luka 23:46.)  Yesu yange ôr vangertiôr ér: “Tere, m wa uma wam sha ikyev you.” Yesu yange fa er mlu na u ken hemen cii har sha Yehova, shi lu a vangertiôr ér Ter na una umbur un yô.

16. Ka nyi u hen ken kwagh u er anmgbian ugen u lu anyom 15 laa?

¹⁶ Kwagh u se fatyô u henen ken mkaanem ma Yesu mara yô. Kegh iyol u wan uma wou sha ikyev i Yehova aluer uma wou ngu sha zongo je kpaa. Saa u “suur sha TER a ishima you cii” ve u fatyô u eren kwagh ne ye. (Anz. 3:5) Nenge ase ikyav i anmgbian ugen u lu anyom 15 u i yilan un ér Joshua yô. Yange gba bouange ugen kpa lumun ér i er un twer u u per atindi a Aôndo ga. Cii man mase kpen yô, kaa a ngô na ér: “Mômi uma wam ngu sha ikyev i Yehova. . . . Mômi me fatyô u kaan a we vangertiôr mer, m fa wang mer Yehova una va nderem shin ku. A fa ishima yam, a fa er m soo un sha mimi yô.” * Doo u hanma wase nana pine iyol i nan ér, ‘Aluer m tagher a kwagh u karen jighjigh wam u nan shighe u uma wam a lu sha zongo nahan, me wa uma wam sha ikyev i Yehova shi me lu a vangertiôr mer una va umbur mo kpa?’

17-18. Ka akaa a injaa a nyi se hene? (Nenge ngeren u kiriki u a lu a itinekwagh ér “ Kwagh u Se Fatyô u Henen ken Akaa a Yesu Mase Ôron la Yô.”)

¹⁷ Nenge ase akaa a injaa a se fatyô u henen ken akaa a Yesu mase ôron cii ve kpe la sha wono! A umbur se er i gbe u se deen mbagenev kwaghbo shi se suur sha Yehova ser a de se a asorabo a ase yô. Shi se mba a anmgbianev mba nomso man mba kasev ken tiônnongo mba ka ve kegh a kegh iyol u wasen se yô. Nahan kpa, shighe u kwagh a gbe se yô se pine ve iwasen. Se fa ser Yehova una wase se u wan ishima a hanma zayol u se tagher a mi cii. Shi se nenge er i gbe hange hange u hanma iyange i se nyer ker cii se tôô ser ka iyange i se mase shin a mi i tilen sha mimi je la, shi lun a vangertiôr ser aluer se kpe kpa, uma wase ngu sha ikyev i Yehova nahan una va nder se yô.

¹⁸ Sha mimi yô, akaa a Yesu mase ôron cii ve kpe sha kon la nga a inja kpen kpen! Aluer se mba dondon akaa a se hen la yô, se lu eren kwagh u Yehova a ôr a vese sha kwagh u Wan na la. A kaa ér: “Ungwan nen un.”—Mat. 17:5.