1-2. Konkhoskani vo vinguchitika Yesu wechendakambi mazu ngaki ngakumaliya.

PENGA pa Nisan 14, mu 33 C.E. ndi msana. Pavuli pakumumba mulandu waboza kweniso kumuyeruzga kuti ngwakunanga pa vinthu vo wanguchita cha, Yesu angumunyoza, kumutombozga mwankhaza ndipu pavuli paki angumukhoma pachimiti chakutombozgekiyapu. Iyu angumukhoma ndi mizumali mumanja kweniso mumaphazi. Pa nyengu iyi, Yesu wasuzgikanga ukongwa kututa kweniso kulongoro. Chinanga kuti venga viyo, iyu wakhumbikanga kukamba mazu nganyaki ngakukhumbika.

² Tiyeni tikambiskani mazu ngo Yesu wangukamba pa nyengu yo wenga pafupi kufwa pachimiti chakutombozgekiyapu kweniso vo tisambira pa mazu ngo wangukamba. Mu mazu nganyaki tingakamba kuti, tiyeni ‘timuvwiyi.’—Mate. 17:5.

3. Kumbi Yesu watenere kuti wakambanga ayani wachikamba kuti: “Ada, agowokiyeni”?

³ Kumbi Yesu wangukambanji? Pa nyengu yo Yesu wangukhomeka pachimiti wangupemphera kuti: “Ada, agowokiyeni.” Kumbi mbayani wo iyu wakhumbanga kuti Awisi aŵagowoke? Mazu ngo Yesu wangukamba pavuli paki, ngatitiwovya kuvwisa za ŵanthu wo wakambanga. Iyu wangukamba kuti: “Aziŵa cha vo achita.” (Luka 23:33, 34) Yesu watenere kuti wakambanga asilikali a Aroma wo angukhoma manja ndi maphazi ngaki pachimiti chakutombozgekiyapu. Asilikali ŵenaŵa amuziŵanga umampha cha kuti iyu ndi Mwana waku Chiuta. Yesu watenere so kuti wakambanga za ŵanthu anyaki wo ŵenga pa gulu la ŵanthu wo akambanga kuti iyu wabayiki, wo pavuli paki anguvwana mwaku iyu. (Machi. 2:36-38) Yesu wanguzomereza  cha kuti vinthu vambula urunji vo vingumuchitikiya vimuchitiski kuti wakwiyi kweniso kuti waleki kugowoka. (1 Petu. 2:23) Mumalu mwaki, iyu wangupempha Yehova kuti wagowoke ŵanthu wo angumubaya.

4. Kumbi tingasambiranji kwaku Yesu pa nkhani yakunozgeka kugowoke ŵanthu wo amususkanga?

⁴ Kumbi tingasambiranji pa mazu ngo Yesu wangukamba? Mwakuyanana ndi Yesu, nasi tijengi akunozgeka kugowoke anyidu. (Ako. 3:13) Anyaki mwa ŵanthu wo tikhumbika kuŵagowoke mbabali ŵidu. Yiwu angatisuska chifukwa chakuti avwisa cha vinthu vo tigomezga kweniso mo tichitiya vinthu pa umoyu widu. Yiwu angakamba so vinthu vaboza vakukwaskana ndi isi, kutilengeska pa masu pa ŵanthu, kunanga mabuku ngidu kweniso chinanga nkhutichitiya vinthu vankhaza. Mumalu mwakukwiya, tingapempha Yehova kuti waŵajuli masu ŵanthu wo atitisuska kuti zuŵa linyaki azisambiri uneneska. (Mate. 5:44, 45) Nyengu zinyaki vingatisuzga kuŵagowoke, ukongwa asani akutichitiya vinthu viheni ukongwa. Kweni asani tilutirizga kukwiya ndipuso kuleka kuŵagowoke, ndikuti titijipweteka taŵeni. Mzichi munyaki wangukamba kuti: “Ndinguziŵa kuti kugowoke ŵanthu anyaki, kung’anamuwa kuti ndilongo kuti akundichitiya vinthu vamampha cha, pamwenga kuti ndizomereza kuti yiwu andichitiyengi vinthu viheni. Kweni ving’anamuwa waka kuti ndikhumba cha kulutirizga kuŵakwiyiya.” (Salimo 37:8) Asani tasankha kugowoka, ting’anamuwa kuti tikhumba cha kulutirizga kukwiya ndi vinthu viheni vo munthu watinangiya.—Aefe. 4:31, 32.

5. Kumbi Yesu wanguchilayizganji chigeŵenga cho chingukhomeka pafupi ndi iyu, nanga ntchifukwa wuli wangukamba layizgu lenili?

⁵ Kumbi Yesu wangukambanji? Vigeŵenga viŵi vingukhomeka pafupi ndi Yesu. Pakwamba, ŵanthu ŵaŵi ŵenaŵa nawu amunyozanga. (Mate. 27:44) Kweni pavuli paki, yumoza waku yiwu wangusintha mtima waki. Iyu wangufika pa kuzomereza kuti Yesu “wakunangapu chechosi cha.” (Luka 23:40, 41) Ndipu chakuzirwa ukongwa ntchakuti, iyu wangulongo kuti wangugomezga kuti Yesu wazamuyuskika kwa akufwa ndipu zuŵa linyaki wazamulamuliya nge fumu. Munthu uyu wangukambiya Mtaski yo wenga pafupi kufwa kuti: “Yesu, uzindikumbuki asani wazisere mu Ufumu waku.” (Luka 23:42) Kukamba uneneska, munthu uyu wangulongo kuti wenga ndi chivwanu chikulu! Yesu wangumumuka kuti: “Nditikukambiya msanawale, wazamuja ndi ini [mu Ufumu cha, kweni] mu Paradayisu.” (Luka 23:43) Wonani kuti Yesu pakugwiriskiya ntchitu mazu ngakuti “nditikukambiya,” “wazamuja” ndipuso ngakuti “ini,” walayizganga munthu yo pakuyija. Chifukwa chakuti Yesu waziŵanga kuti Awisi mbalisungu, wangukamba mazu ngo nganguwovya chigeŵenga ichi cho chenga pafupi kubayika kuja ndi chilindizga.—Salimo 103:8.

6. Kumbi tisambiranji pa mazu ngo Yesu wangukambiya chigeŵenga?

⁶ Kumbi tingasambiranji pa mazu ngo Yesu wangukamba? Yesu walongo mo Awisi aliri. (Ahe. 1:3) Yehova ngwakukhumbisisa kutigowoke kweniso kutilongo lisungu asani talapa kutuliya pasi pa mtima vinthu viheni vo tinguchita kuvuli ndipuso asani tilongo kuti tivwana kuti Iyu wangatigowoke maubudi ngidu kuziya mu ndopa zaku Yesu Khristu. (1 Yoha. 1:7) Anyaki vingaŵasuzga kugomezga kuti Yehova wangaŵagowoke maubudi ngo anguchitapu kuvuli. Asani ndimu namwi muvwiya nyengu zinyaki, ŵanaŵaniyani fundu iyi: Kwati kwaja kamanavi kuti Yesu wafwi, wanguchilongo lisungu chigeŵenga cho chingwamba ŵaka kulongo chivwanu. Asani umu ndimu venge ndi chigeŵenga ichi, ndikuti Yehova wangatondeka cha kuŵalongo lisungu ateŵeti ŵaki akugomezgeka, wo atesesa kuvwiya marangu ngaki!—Salimo 51:1; 1 Yoha. 2:1, 2.

7. Nge mo pakambiya pa Yohane 19:26, 27, kumbi Yesu wangukambanji kwaku Mariya ndi Yohane, nanga ntchifukwa wuli wangukamba venivi?

⁷ Kumbi Yesu wangukambanji? (Ŵerengani Yohane 19:26, 27.) Yesu waŵafipiyanga mtima  anyina, wo pa nyengu iyi atenere kuti ŵenga choko. Panyaki avurwa ŵaki atingi aŵaphweriyengi mwakuliŵavu anyinawu. Kweni kumbi ndiyani yo watingi waŵawovyengi kuti alutirizgi kuja akugomezgeka kwaku Yehova? Palivi ukaboni wewosi wo ulongo kuti pa nyengu iyi avurwa ŵaki ndipu mbakusambira ŵaki. Chinanga kuti venga viyo, Yohane wenga wakutumika wakugomezgeka kweniso wenga yumoza mwa mabwezi nga pa mtima ngaku Yesu. Yesu wawonanga kuti ŵanthu wo wasopiyanga nawu limoza Yehova, mbanthu a mu banja laki lauzimu. (Mate. 12:46-50) Mwaviyo, chifukwa chakuti Yesu waŵayanjanga anyina kweniso waŵafipiyanga mtima, wangupempha Yohane kuti waŵaphweriyengi. Ve viyo chifukwa waziŵanga kuti iyu watingi waŵawovyengi kuti alutirizgi kuteŵete Yehova. Yesu wangukambiya anyina kuti: “Wonani! Mwana winu ndi uyu!” Ndipu Yohane  wangumukambiya kuti: “Awona! Anyoku ndi yaŵa!” Kutuliya pa nyengu yeniyi, Yohane wanguja nge mwana waku Mariya ndipu waŵaphweriyanga nge mbanyina chayiwu. Kukamba uneneska, Yesu wangulongo kuti waŵayanjanga ukongwa anyina, wo angumuphwere mwachanju kutuliya po wanguwiyaku, ndipu ŵenga nayu pafupi pa nyengu yo wafwiyanga!

8. Kumbi tingasambiranji pa mazu ngo Yesu wangukambiya Mariya ndi Yohane?

⁸ Kumbi tingasambiranji pa mazu ngo Yesu wangukamba? Tingayanjana ukongwa ndi abali ndi azichi kuluska mo tingayanjiyana ndi abali ŵidu chayiwu akuliŵavu. Abali ŵidu akuliŵavu angatisuska pamwenga angafika so pakutikana. Kweni nge mo Yesu wakulayizgiya, asani tilutirizga kuja kuchigaŵa chaku Yehova ndi gulu Laki, ‘tilondiyengi maulendu 100’ kuluska vinthu vo tikutaya. Ndipu anandi mwa abali ndi azichi ŵidu ŵenaŵa, aŵengi ŵana ŵidu anthulumi, ŵana ŵidu anthukazi, anyinafwi pamwenga awusefwi. (Mariko 10:29, 30) Kumbi mutuvwa wuli kuja kuchigaŵa cha banja lauzimu lo ŵanthu ŵaki mbakukoliyana chifukwa cha chivwanu kweniso chanju, kung’anamuwa kuti atanja Yehova kweniso atanjana yumoza ndi munyaki?—Ako. 3:14; 1 Petu. 2:17.

9. Kumbi tisambiranji pa mazu ngo Yesu wangukamba pa Mateyu 27:46?

⁹ Kumbi Yesu wangukambanji? Kwati kwaja kamanavi kuti wafwi, Yesu wangudaniriza kuti: “Chiuta wangu, Chiuta wangu, ntchifukwa wuli mwandisiya?” (Mate. 27:46) Bayibolu likonkhoska cha chifukwa cho Yesu wangukambiya mazu yanga. Kweni kumbi tisambiranji pa mazu ngenanga? Chinthu chakwamba cho tisambirapu ntchakuti, pakukamba mazu yanga, Yesu wafiskanga uchimi wa pa Salimo 22:1. * Chachiŵi, mazu yanga ngalongore limu kuti Yehova wangumuzingiliza ndi mpanda cha Mwana waki kuti wamuvikiliyi. (Yobu 1:10) Yesu wanguziŵa kuti Awisi anguzomereza arwani ŵaki kuti amuyesi mwakukwana mpaka nyifwa. Ndipu palivi munthu yo wakuyesekapu nge mo Yesu wanguyeseke. Ndipu chachitatu, mazu ngo Yesu wangukamba ngalongore limu kuti palivi chiheni chechosi cho iyu wanguchita chakwenere kubayikiya.

10. Kumbi tisambiranji pa mazu ngo Yesu wangukambiya Awisi?

¹⁰ Kumbi tingasambiranji pa mazu ngo Yesu wangukamba? Chinthu chakwamba cho tisambirapu ntchakuti, tingakhazganga cha kuti Yehova wativikiliyengi ku masuzgu ngo ngatesa chivwanu chidu. Nge mo Yesu wanguyeseke mpaka nyifwa, nasi tikhumbika kuja akunozgeka kuti tilongo kuti te akugomezgeka mpaka nyifwa asani mphakwenere. (Mate. 16:24, 25) Chinanga kuti ve viyo, tingasimikiza kuti Chiuta wazomerezengi cha kuti tiyeseki kujumpha po tingakunthiyapu. (1 Akori. 10:13) Chinthu chachiŵi cho tisambirapu ntchakuti, nge mo venge ndi Yesu, nasi tingasuzgika ndi vinthu vambula urunji. (1 Petu. 2:19, 20) Ŵanthu wo atitisuska atitichitiya venivi chifukwa chakuti tananga cha, kweni chifukwa chakuti te a charu cha ndipuso tichitiya ukaboni uneneska. (Yoha. 17:14; 1 Petu. 4:15, 16) Yesu wanguvwisa chifukwa cho Yehova wanguzomereze kuti iyu wasuzgiki. Kweni mwakupambana ndi iyu, ateŵeti aku Chiuta anyaki akugomezgeka wo akumana ndi mayeseru, nyengu zinyaki atijifumba chifukwa cho Yehova wazomereze kuti vinthu venivi vichitikengi. (Haba. 1:3) Chiuta widu walisungu kweniso wakuzikira, wavwisa kuti ŵanthu ŵenaŵa alivi chivwanu cha, kweni akhumbika kupembuzgika ndipu iyu pe ndiyu wangaŵapembuzga.—2 Akori. 1:3, 4.

11. Ntchifukwa wuli Yesu wangukamba mazu nga pa Yohane 19:28?

¹¹ Kumbi Yesu wangukambanji? (Ŵerengani Yohane 19:28.) Ntchifukwa wuli Yesu wangukamba kuti: “Nde ndi nyota?” Iyu wangukamba venivi “kuti lemba lifiskiki.” Ndipu wenuwu wenga uchimi wa pa Salimo 22:15, wo ukamba kuti: “Nthazi  zangu zamila nge dinga; lilimi langu lakaniriya kuchavu changu.” Kweniso chifukwa chakuti Yesu angumutombozga ukongwa ndipuso wavwanga urwirwi ukulu we pachimiti chakutombozgekiyapu, watenere kuti wavwanga nyota ukongwa. Mwaviyo, wakhumbikanga kuwovyeka kuti nyota yimali.

12. Kumbi tingasambiranji pa mazu ngo Yesu wangukamba ngakuti “nde ndi nyota”?

¹² Kumbi tingasambiranji pa mazu ngo Yesu wangukamba? Yesu wanguŵanaŵanapu cha kuti kwenga kunanga kukamba mo wavwiyanga. Ndipu nasi tikhumbika cha kuchita soni kukamba mo tivwiya. Pa umoyu widu, pe vinthu vinandi vo tingakhumba kuti anyidu atiwovyi, kweni tingakhumba cha kuŵakambiya. Kweni asani nyengu zinyaki tiwona kuti tikhumbika anyidu kuti atiwovyi, tingatondekanga cha kuŵapempha chovyu. Mwakuyeruzgiyapu, asani te akukota pamwenga titama, tingapempha munyidu kuti watipingeku pakuluta kuchigula vinthu pamwenga asani tikhumba kuluta kuchipatala. Asani taguŵa ndi vinthu vinyaki, tingakhumbika kupempha mura pamwenga Mkhristu wakukhwima mwauzimu kuti timukambiyeku vinthu vo vatiguŵiska pamwenga kuti watikambiyeku “mazu ngamampha” ngo ngangatichiska. (Nthanthi 12:25) Tikumbukengi kuti abali ndi azichi ŵidu atitiyanja ndipu akhumba kutiwovya “pa nyengu ya suzgu.” (Nthanthi 17:17) Kweni yiwu angaziŵa cha vo tiŵanaŵana. Yiwu angaziŵa cha kuti tikhumbika chovyu pijapija asani taŵakambiya.

13. Kumbi Yesu wangufiskanji chifukwa cha kulutirizga kuja wakugomezgeka mpaka nyifwa?

¹³ Kumbi Yesu wangukambanji? Cha m’ma 3 koloku ndi msana pa Nisani 14, Yesu wangudaniriza kuti: “Vafiskika!” (Yoha. 19:30) Mazu ngo Yesu wangukamba kwati kwaja kamanavi kuti wafwi, ngalongo kuti wanguziŵa kuti wafiska vosi vo Yehova wakhumbanga kuti wachiti. Chifukwa chakuti Yesu wangulutirizga kuja wakugomezgeka mpaka po wangufwiya, wangufiska vinthu vinandi. Chakwamba, iyu wangulongo kuti Satana ngwaboza. Yesu wangulongo kuti munthu wakufikapu wangalutirizga kuja wakugomezgeka chinanga kuti Satana wangamuchitiya vinthu vakupambanapambana. Chachiŵi, Yesu wangupereka umoyu waki nge sembi. Chifukwa chakuti Yesu wangupereka umoyu waki nge sembi, vikuchitiska kuti ŵanthu ambula kufikapu aje pa ubwezi ndi Chiuta kweniso kuti aje ndi chilindizga cha umoyu wamuyaya. Ndipu chachitatu, Yesu wangulongo kuti Yehova ngwakulamuliya wa urunji kweniso wanguchitiska kuti zina la Awisi lileki kunyozeka.

14. Kumbi zuŵa lelosi tikhumbika kuyesesa kuchitanji? Konkhoskani.

¹⁴ Kumbi tingasambiranji pa mazu ngo Yesu wangukamba? Zuŵa lelosi tikhumbika kuyesesa kuchita vo tingafiska kuti tilutirizgi kuja akugomezgeka. Wonani vo Mubali Maxwell Friend wangukamba, yo wanguteŵetiyapu nge musambizi wa Sukulu ya Giliyadi. Mu nkhani yakukwaskana ndi kugomezgeka yo Mubali Friend wangukamba pa unganu unyaki wa vyaru, wangukambamu kuti: “Vo mukhumba kukamba pamwenga kuchita msanawale, mungaviziŵanizganga cha kuti mwazamukamba pamwenga kuchita mawa. Kumbi muziŵa kuti mawa muŵengi ndi umoyu? Zuŵa lelosi muliwonengi nge kuti ndi mwaŵi winu wakumaliya kuti mulongo kuti mwe akugomezgeka ndipu musimikiza kuti Chiuta wazakukupaskani umoyu wamuyaya.” Mwaviyo, tingachita umampha kuti zuŵa lelosi tiliwonengi nge kuti ndi mwaŵi widu wakumaliya kuti tilongo kuti te akugomezgeka! Asani tachita viyo, chinanga kuti tingaŵa pafupi kufwa, tingafiska kukamba kuti: “Yehova, ndayesesa kuchita vo ndingafiska kuti ndilutirizgi kuja wakugomezgeka kulongo kuti Satana ngwaboza, ndachitiska kuti zina linu lileki kunyozeka kweniso ndalongo kuti ndimwi wakwenere kulamuliya!”

15. Mwakukoliyana ndi Luka 23:46, kumbi ndi vinthu wuli vo Yesu wakayikiyanga cha?

¹⁵ Kumbi Yesu wangukambanji? (Ŵerengani Luka 23:46.) Yesu wangukamba mwakusimikiza  kuti: “Ada, mzimu wangu nditiwuŵika mu manja mwinu.” Yesu waziŵanga kuti umoyu waki wakunthazi uthemba Yehova, ndipu wakayikiyanga cha kuti Awisi azakumukumbuka.

16. Kumbi musambiranji pa vo vinguchitikiya Kaboni munyaki wa vyaka 15?

¹⁶ Kumbi tingasambiranji pa mazu ngo Yesu wangukamba? Lutirizgani kuja akugomezgeka kwaku Yehova chinanga kuti umoyu winu ungaŵa pangozi. Kuti muchiti venivi, mukhumbika ‘kugomezga Yehova ndi mtima winu wosi.’ (Nthanthi 3:5) Tiyeni tiwoni chakuwoniyapu cha Kaboni munyaki zina laki Joshua wa vyaka 15, yo watamanga matenda ngakulu ukongwa. Iyu wangukana kulonde chovyu chakuchipatala cho chakoliyananga cha ndi marangu ngaku Chiuta. Kwati kwaja kamanavi kuti wafwi, Joshua wangukambiya anyina kuti: “Ama, nde mumanja mwaku Yehova. . . . Ama ndikamba ivi ndi mtima wosi: Ndiziŵa kuti Yehova wazamutondeka cha kundiyuska pa nyengu ya chiyuka. Iyu waziŵa maŵanaŵanu ngangu kweniso mo ndivwiya ndipu nditimuyanja ukongwa.” Weyosi waku isi wangachita umampha kujifumba kuti: ‘Asani chivwanu changu chingayeseka ndi chinthu cho chingachitiska kuti ndifwi, kumbi ndilutirizgengi kuja wakugomezgeka kwaku Yehova ndi kugomezga kuti iyu wazakundikumbuka?’

17-18. Kumbi tasambiranji pa mazu ngo Yesu wangukamba? (Wonani bokosi lakuti “ Vo Tisambira pa Mazu Ngakumaliya ngo Yesu Wangukamba.”)

¹⁷ Tingasambira fundu zakukhumbika ukongwa pa mazu ngakumaliya ngo Yesu wangukamba! Mazu ngenanga ngatitikumbuska kuti tikhumbika kugowoke anyidu kweniso tigomezgengi kuti Yehova watigowokiyengi. Te ndi mwaŵi kuti te ndi abali ndi azichi wo mbakunozgeka kutiwovya. Kweni asani tikhumba chovyu, titenere kuŵapempha kuti atiwovyi. Tiziŵa kuti Yehova watiwovyengi kukunthiyapu mayeseru ngengosi ngo tingakumana nangu. Ndipu tawona kukhumbika kwa kulongo kuti zuŵa lelosi tiliwonengi nge kuti ndi zuŵa lidu lakumaliya kulongo kuti te akugomezgeka, ndipu tichitengi venivi te ndi chigomezgu kuti umoyu widu ngwakuvikilirika mu manja mwaku Yehova.

¹⁸ Kukamba uneneska, mazu ngo Yesu wangukamba wepafupi kufwa pachimiti chakutombozgekiyapu, ngangatisambiza vinthu vinandi! Asani tigwiriskiyengi ntchitu fundu zo tasambira, ndikuti tivwiyengi mazu ngo Yehova wangukamba ngakukwaskana ndi Mwana waki kuti: “Muvwiyeni.”—Mate. 17:5.