1-2. Tlhamusela ciyimo a nga hi ka cona Jesu a cikhati a nga wula magezu yo gumesa laha mhandzeni.

HI DHIYA 14 ka Nisani wa 33 Nguveni ya Hina, Jesu i no lumbetiwa a tlhela a lamuliwa na a nga wonhangi nchumu; a poyilelwa, a biwa hi ndlela ya xapi, a guma a belelwa laha mhandzeni ya hlomulo. A cikhati va nga mu belela, a zvipikiri zvi no bhoxa mandla ni mikondzo yakwe zvi nghena zvi huma hi seno. Khati ni khati a nga hefemula kutani ku vhulula nomu a wula nchumu, zvi wa bayisa zva tanani mu ta wona. Kanilezvi, zvi no boha ku a wulawula, hakuva ku wa hi ni zvilo zva lisima a nga fanele ku wula.

² A hi kambisiseni lezvi Jesu a nga wula na afa laha mhandzeni ya hlomulo hi tlhela hi wona lezvi hi gondzako ka zvona. Hi wulela gin’wani, a hi ‘mu ingiseleni.’ — Mat. 17:5.

3. Hi vamani lava kuzvilava Jesu a nga va wula a cikhati a ngaku: “Papayi, va tsetselele”?

³ Lezvi Jesu a nga wula: A cikhati leci Jesu a nga belelwe laha mhandzeni, i no khongela aku: “Papayi, va tsetselele.” I wa wula vamani? Hi kuma masema ka lezvi a nga wula hi kulandzela, zvaku: “A va zvi tivi lezvi va mahako.” (Luka 23:33, 34) Zvi wonekisa ku Jesu i wa wula masochwa ya Roma lawa ma nga belela mandla ni mikondzo yakwe laha mhandzeni. Va wa nga zvi tivi a ku Jesu i N’wana wa Nungungulu. Zva koteka kambe ku na a wula vanhu lava va nga koxa ku a dawa, lava va nga guma va kholwa ka yena. (Miti. 2:36-38) Hambu lezvi Jesu a nga kari a dawa na a nga hi na nandzu, a nga zangarangi a va vekela civiti lava va nga kari va mu xanisa. (1 Ped. 2:23) Kanilezvi, i no kombela  Jehovha lezvaku a tsetselela lava va mu dayako.

4. Hi gondza yini ka lezvi Jesu a nga ti yimisele ku tsetselela valala vakwe?

⁴ Lezvi hi gondzako ka magezu lawa ya Jesu: A ku fana na Jesu, hinawu hi fanele ku tshama hi longile ku tsetselela van’wani. (Kol. 3:13) A vokari — a ku patsa ni maxaka ya hina — va nga hi vhukela hi ku kala va nga zvi zwisisi lezvi hi zvi kholwako ni mahanyela ya hina. Va nga wulawula mawunwa hi hina, va hi poyilela phambeni ka vanhu, va handzulela kutani ku hisa mabhuku ya hina, hambu ku hi byela ku va ta hiba kutani ku hi maha zvin’wani zva hava. Wutshan’wini ga ku va vekela civiti, hi nga kombela Jehovha lezvaku a va vhuna kasi hi kufamba ka cikhati va tiva lisine va li vhumela. (Mat. 5:44, 45) Ka zvikhati zvin’wani zvi nga hi karatela ku tsetselela van’wani, nguvhunguvhu loku va hi mahele kubiha ka hombe. Kanilezvi, loku hi simama hi zangarile hi tlhela hi boha khwita, lezvo zvi wonha hina. A makabye wo kari wa cisati i te: “Ndzi wonile lezvaku a ku tsetselela van’wani a zvi wuli lezvaku ndzo zvi tsakela a zvilo zvo biha lezvi va ndzi mahelako kutani ku vhumela ku xololiwa hi van’wani. Kanilezvi, zvi wula ku ndzi no ti mahela ciboho ca ku nga simami ndzi va zangarela.” (Lis. 37:8) Loku hi maha ciboho ca ku tsetselela van’wani, ho hlawula ku nga vhumeli ku tshama hi zangarile hi kota ya zvilo zvo biha lezvi hi nga mahelwa. — Efe. 4:31, 32.

5. Zvini lezvi Jesu a nga tsumbisa cigevenga leci ci nga hi laha tlhelweni gakwe? Hikuyini a nga ci tsumbisa?

⁵ Lezvi Jesu a nga wula: Laha Jesu a nga belelwe kona ku wa hi ni zvigevenga zvimbiri. Kusanguleni zvonawu zvi no mu poyilela. (Mat. 27:44) Kanilezvi, a mun’we wabye i no cica, a nga ha mu poyileli. I no pola lezvaku Jesu “a nga gohangi nchumu”. (Luka 23:40, 41) I zile a kombisa lezvaku wa kholwa ku ka siku go kari Jesu i ta vhuxiwa hi ka vafileko a tlhela a fuma kota hosi. I no byela Jesu aku: “Ndzi alakanye a cikhati leci u to nghena Mufun’weni wa wena.” (Luka 23:42) Hi nga wona kukholwa ka hombe loku a wanuna loyi a ku kombisileko! Jesu i no mu hlamula aku: “Ndza tiyisa ka wena nyamutlha ndziku: U tava na mina Paradhiseni.” (Luka 23:43) Wona lezvaku Jesu hi yena a nga ramba wanuna loyi hi kukongoma. Lezvi Jesu a nga tiva ku a Papayi wakwe i na ni tipswalo, i no tsumbisa cigevenga leco ci nga kari cifa lezvaku ci tava paradhiseni. — Lis. 103:8.

6. Hi gondza yini ka lezvi Jesu a nga byela a cigevenga?

⁶ Lezvi hi gondzako ka magezu lawa ya Jesu: Jesu i mu pimanyisa hi kumbhelela a Papayi wakwe. (Mah. 1:3) Jehovha i tshama a longile ku hi tsetselela ni ku hi mahela wuxinji loku hi ti sola ka zvilo zvo biha lezvi hi zvi mahileko hi tlhela hi kholwa ku Jehovha i ta hi tsetselela hi ku tirisa nkhata wa Jesu lowu a halatileko. (1 Joh. 1:7) A vokari zva va karatela ku kholwa ku Jehovha a nga va tsetselela zviwonho lezvi va zvi mahileko kale. Loku u tshuka u ti zwisa lezvo, ehleketa hi mhaka leyi: Lezvi Jesu a nga kombisa wuxinji ka cigevenga leci ci nga sangula ku kombisa kukholwa a cikhati a nga hi kusuhani ni kufa, Jehovha a nga tsandzeka ku va mahela wu wuxinji a vakhozeli vakwe vo tsumbeka, lava va mahako zvontlhe zvi nga ntan’wini wabye kasi ku ingisa zvileletelo zvakwe ke? — Lis. 51:1; 1 Joh. 2:1, 2.

7. Hi kuya hi Johani 19:26, 27, zvini lezvi Jesu a nga byela Mariya na Johani, niku hikuyini a nga wula magezu lawa?

⁷ Lezvi Jesu a nga wula: (Lera Johani 19:26, 27.) Jesu i wa zvi lava nguvhu a ku mamani wakwe a khatalelwa, loyi zvi wonekisako ku i wa  felwe hi nuna ka cikhati leco. A vamakabye vakwe kuzvilava na va khatalele mamani wakwe hi tlhelo ga nyama. Kanilezvi hi mani a nga wa ta mu vhuna ku simama a tsumbekile ka Jehovha? A ci kona ci kombako ku ka cikhati leco a vamakabye vakwe va wa hi vapizani vakwe. Kanilezvi Johani i wa hi mupostoli wo tsumbeka, niku i wa hi mun’we wa vanghana va Jesu va hombe nguvhu. Lava Jesu a nga hi zvin’we navo va khozela Jehovha, i wa va wona va hi va ngango mun’we hi tlhelo ga moya. (Mat. 12:46-50) Makunu, lezvi Jesu a nga mu randza nguvhu Mariya, i no mu siya na Johani, hakuva i wa zvi tiva ku i ta mu vhuna ku simama a tirela Jehovha. I no byela mamani wakwe aku:  “A n’wana wa wena hi loyi!” A byela Johani aku: “A mamani wa wena hi loyi!” Ku sukela ka siku lego, Johani i wa ku khwatsi i n’wana wa Mariya; yenawu Johani a hlayisa Mariya a ku khwatsi i mamani wakwe. Hi nga wona lirandzo leli Jesu a li kombisileko ka mamani wakwe, loyi a nga mu wundla kusukela a pswaliwa kala kuza a mu wona ni kufa!

8. Zvini hi gondzako ka lezvi Jesu a nga byela Mariya na Johani?

⁸ Lezvi hi gondzako ka magezu lawa ya Jesu: A wunghana ga hina ni vamakabye gi nga tiya nguvhu a ku hundza legi hi nga nago ni zviro zva ngango wa hina. A maxaka ya hina ma nga hi vhukela kutani ku hi tsika hi lezvi hi khozelako Jehovha. Kanilezvi, kota lezvi Jesu a nga tsumbisa, loku hi nga mu tsiki Jehovha ni hlengeletano yakwe hi ta kuma zvotala ku hundza lezvi hi nga zvi luza. A vokari lomu hlengeletanweni hi ta va randza ku fana ni vana, vamamani, kutani vapapayi va hina. (Mar. 10:29, 30) U ti zwisa kuyini hi ku lumba ngango wa vamakabye va kholwako zvalezvi zva zvin’we, va randzako Jehovha va tlhela va randzana ke?— Kol. 3:14; 1 Ped. 2:17.

9. Lezvi Jesu a nga wula ka Matewu 27:46 zvi hi komba yini?

⁹ Lezvi Jesu a nga wula: Zvalezvi Jesu a nga lava kufa, i no tlakusa gezu, aku: “Nungungulu wa mina, Nungungulu wa mina, u ndzi tsikele yini?” (Mat. 27:46) A Bhibhiliya a gi wuli ku hikuyini a ngaza a wula magezu lawa. Hambulezvo, hi nga ehleketa hi lezvi hi gondzako ka magezu lawa. Ha zvi tiva ku hi magezu lawa, Jesu i wo tatisa lezvi zvi nga phrofetilwe ka Lisimu 22:1. * Ahandle ka lezvo, zvi kombile lezvaku Jehovha i wa nga ‘mu vhikeli’ a N’wana wakwe. (Joba 1:10) Jesu i wa zvi zwisisa lezvaku a Papayi wakwe i wa tsikile valala vakwe kasi va mu ringa kala magumo — a ringiwa hi ndlela ya ku a ku na munhu a nga tshuka a ringiswa lezvo. A magezu lawa kambe ma komba ku i wa zvi tiva lezvaku o dayelwa tshoho, i wa nga wonhangi nchumu.

10. Hi gondza yini ka lezvi Jesu a nga wula ka Papayi wakwe?

¹⁰ Lezvi hi gondzako ka magezu lawa ya Jesu: A cin’we ca lezvi hi gondzako hi leci: A hi faneli ku rindzela ku Jehovha a hi vhikela ka zvikarato zvi ringako kukholwa ka hina. A ku fana ni lezvi Jesu a nga ringiwa kala magumo, hinawu hi fanele ku tshama hi longile ku tsumbeka kala hifa, loku zvi lava lezvo. (Mat. 16:24, 25) Hambulezvo, a mhaka yo tiya hi ku Nungungulu a nga ta hi tsika hi ringiwa ku hundza ntamu wa hina. (1 Kor. 10:13) A cin’wani hi gondzako hi ku a ku fana na Jesu, hi nga tshuka hi mahelwa zva kubiha. (1 Ped. 2:19, 20) A valala va hina a va hi vhukeli hi ku hi no maha zvo biha. Va hi vhukela hi ku a hi va tiko niku hi chumayela lisine. (Joh. 17:14; 1 Ped. 4:15, 16) Jesu i wa zvi tiva a ku hikuyini Jehovha a nga vhumela ku a xanisiwa. Hambulezvo, a maKristu yo kari yo tsumbeka ma xanisekako ma tshuka ma karateka ma ti wutisa ku hikuyini Jehovha a tsikako zvilo zvo kari zvi maheka. (Hab. 1:3) A Nungungulu wa hina wa tipswalo ni lihlazva-mbilu, wa zvi zwisisa ku a hi ku khwatsi a maKristu lawo mo kala ma nga hi na kukholwa. Mo lava kuchavelelwa loku ku tako hi ka yena.— 2 Kor. 1:3, 4.

11. Hikuyini Jesu a nga wula magezu ma nga ka Johani 19:28?

¹¹ Lezvi Jesu a nga wula: (Lera Johani 19:28.) Hikuyini Jesu a ngaku: “Ndzizwa tora”? I wulile lezvo “kasi ku tatiseka a mutsalo” — ku  nga ciphrofeto ci nga ka Lisimu 22:15, leci ci nge: ‘A ntamu wa mina wu womile khwatsi cirengele, a lirimi la mina li namarele tihlayeni ta mina.’ Ahandle ka lezvo, zva zwisiseka futsi a ku i wazwa tora. Phela i wa xanisilwe nguvhu, a patsa ni kuzwa kubayisa ka zvimbe laha mhandzeni ya hlomulo. I wa lava ku vhuniwa futsi kasi a tima tora.

12. Hi gondza yini ka magezu lawa Jesu a nga wula, yaku: “Ndzizwa tora”?

¹² Lezvi hi gondzako ka magezu lawa ya Jesu: Jesu a nga zvi wonangi na zvi bihile ku wula lezvi a nga kari a zvi lava. Hinawu zvi lava ku hi ti tlhatlha zvifuva, hi wula lezvi zvi lavekako ka hina. A vokari va hina a va zvi randzi a ku kombela van’wani lezvaku va va vhuna. Kanilezvi loku hi lava civhuno, i chukwana ku kombela van’wani futsi va hi vhuna. Hi cikombiso, loku hi khosahele kutani loku hi babya, zvi nga lava ku hi kombela munghana kasi a famba na hina hi ya xava zva laha mutini kutani ku hi heleketa cipitali. Loku hi mbhelile ntamu kutani hi karatekile, zvi nga lava ku hi kombela dhota kutani muKristu mun’wani wo buvha lezvaku a hi ingisela na hi ti phofula kutani a hi byela ‘magezu ma nene’ kasi ku hi tiyisa. (Mav. 12:25) Alakanya lezvaku a vamakabye va hina va hi randza niku va lava ku hi vhuna “kuxanisekeni” ka hina. (Mav. 17:17) Kanilezvi a va nge zvi tivi lezvi zvi nga mbilwini ya hina, ahandle ka loku hi ranga hi hina hi ti tlhatlha zvifuva, hi va byela lezvi hi zvi lavako.

13. Zvini zvi nga maheka hi lezvi Jesu a nga tsumbeka kala afa?

¹³ Lezvi Jesu a nga wula: Hi dhiya 14 ka Nisani, kwalomo ka ma 15, Jesu i no tlakusa gezu, aku: “Zvi mbhelile!” (Joh. 19:30) Ka cikhati leco, ku nga kiyela kutsongwani kasi Jesu afa, makunu i wa mbhetile zvontlhe lezvi Jehovha a nga mu byelile ku a maha. I mahile zvotala futsi hi kuva a tsumbekile kala afa. Co sangula, i kombile lezvaku Sathani wa hemba. I kombile lezvaku a munhu wo mbhelela a nga tsumbeka hi kumbhelela hambu loku Sathani o maha yini. Ca wumbiri, Jesu i nyikele wutomi gakwe kasi ku ponisa vanhu. Lezvi a ngafa zvi maha ku a vanhu vo kala ku mbhelela va kumeka na va lulamile mahlweni ka Nungungulu zvi tlhela zvi vhulula ndlela ya ku va kuma wutomi ga pindzukelwa. Ca wunharu, i kombile lezvaku Jehovha i Hosi ya yi nene a tlhela a basisa vito ga Papayi wakwe.

14. Siku ni siku hi fanele ku ti yimisela ku hanyisa kuyini? Tlhamusela.

¹⁴ Lezvi hi gondzako ka magezu lawa ya Jesu: Hi fanele ku ti yimisela ku tsumbeka ka Jehovha siku ni siku gi cako. Wona lezvi zvi nga wuliwa hi Makabye Maxwell Friend, a nga gondzisa Cikola ca Gileyadhe. Ka kanelo a nga veka ka mutlhangano wo kari wa hombe, i wulile lezvi xungetano hi kutsumbeka; i te: “Lezvi u nga lava ku maha kutani ku wula nyamutlha u nga zvi tsiki uku kala mandziko. U zvi tivisa kuyini ku a mandziko u tava kona? Siku ni siku gi wone na gi hi go gumesa, u maha zvontlhe u zvi kotako kasi u ringanelwa hi ku kuma wutomi ga pindzukelwa.” Hi zvezvo, siku ni siku a hi gi woneni kota siku go gumesa ga ku hi tsumbeka ka Jehovha! Loku hi maha lezvo, ni loku zvi lava ku hifa, hi tava ni hlanha wa ku wula ku: “Jehovha, ndzi mahile zvontlhe zvi nga ntan’wini wa mina kasi ndzi tsumbeka ka wena, ndzi komba ku Sathani o hemba, ndzi yimela wuhosi ga wena, ndzi tlhela ndzi basisa vito ga wena!”

15. Hi kuya hi Luka 23:46 zvini lezvi Jesu a nga tiyiseka hi zvona?

¹⁵ Lezvi Jesu a nga wula: (Lera Luka 23:46.) Jesu i wulile na a tiyile aku: “Papayi, ndza nyikela  a moya wa mina mandleni ya wena.” Jesu i wa zvi tiva ku a wutomi gakwe gi wa hi mandleni ya Jehovha. I wa nga kanakani ku a Papayi wakwe i ta mu vhuxa.

16. U gondza yini ka lezvi zvi nga wuliwa hi makabye wa 15 wa malembe?

¹⁶ Lezvi hi gondzako ka magezu lawa ya Jesu: Ti yimisele ku veka wutomi ga wena mandleni ya Jehovha. Kasi u maha lezvo, zvi lava ku u ‘tsumba Jehovha hi mbilu ya wena yontlhe’. (Mav. 3:5) Wona lezvi zvi nga humelela Joshua, a jaha ga 15 wa malembe, gi nga babyela kufa. I no ala ku tiriwa hi ndlela yi lwisanako ni nayo wa Nungungulu. Laha a nga lava kufa, i no byela mamani wakwe aku: “Mama, u nga karateki, ndzi le mandleni ya Jehovha. . . . Ndzi ku byela na ndzi nga kanakani ndziku: Ndza kholwa hi mbilu yontlhe a ku Jehovha i ta ndzi vhuxa. Wa zvi wona lezvi zvi nga mbilwini ya mina, wa zvi wona ku ndza mu randza.” * I chukwana ku a mun’we ni mun’wani wa hina a ti wutisa lezvi: ‘Loku ndzo kumeka ka ciyimo zvi lavako ku ndzifa, ndzi wa ta zvi kota ku veka wutomi ga mina mandleni ya Jehovha, ndzi tsumba ku i ta ndzi vhuxa ke?’

17-18. Zvini hi gondzileko ka ndzima leyi? (Wona ni kwadru “ Lezvi hi gondzako ka magezu yo gumesa ya Jesu.”)

¹⁷ Hakunene hi gondza zvilo zva lisima nguvhu ka magezu yo gumesa ya Jesu! Ma hi alakanyisa lezvaku hi fanele ku tsetselela van’wani hi tlhela hi tsumba ku Jehovha i ta hi tsetselelawu. Hi ni thomo ga kuva ngangweni wa vamakabye va tshamako va longile ku hi vhuna. Kanilezvi, loku hi lava ku vhuniwa zvi lava ku hi va kombela ku va hi vhuna. Ha zvi tiva kambe ku Jehovha i ta hi vhuna ku timisela ni cihi cikarato hi kumanako naco. Hi gondza ku zva lisima kambe a ku siku ni siku hi hanyisa ku khwatsi i siku go gumesa ga ku hi tsumbeka ka Jehovha, na hi tiyiseka lezvaku loku hifa, a wutomi ga hina gi hlayisekile mandleni ya Jehovha.

¹⁸ Lisine futsi, hi gondza zva hombe nguvhu ka lezvi Jesu a nga wula na afa laha mhandzeni ya hlomulo! Loku hi hanya hi lezvi hi nga gondza, hi tava hi maha lezvi Jehovha a nga wula xungetano hi N’wana wakwe, zvaku: “Mu ingiseni.” — Mat. 17:5.