1, 2. ¿Bin yak ta kʼaxel ta stojol-a te Jesús te kʼalal ay bin la yale?

TA 14 yuʼun nisan ta jaʼbil 33 te Jesús la yichʼ lebeyel smul yuʼun te skontratak, la slabanik, la yichʼ majel sok la sjijpanik ta teʼ. Te bitʼil jipil ta teʼ kʼux ya yaʼiy te kʼalal ya yichʼ ikʼ sok te ya xkʼopoj. Ma xjuʼ ya skom sba ta kʼop melel ay bintik mukʼ skʼoplal ya yal.

² Kilbeytik skʼoplal te bin la yal te Jesús te kʼalal jipil ta teʼ-ae sok te bin ya yakʼ jnoptik. Te bin ya skʼan ya yal jaʼ te ya kaʼiybeytik te skʼope (Mat. 17:5).

3. ¿Machʼatik skʼoplal te kʼalal jich la yal te Jesús: «JTat pastiklanbeya perdon»?

³ Te bin la yal te Jesús. Te kʼalal jipilix ta teʼ-ae te Jesús jich la yalbey te Jehová: «JTat pastiklanbeya perdon». ¿Machʼatik yak ta yalbeyel skʼoplal? Ya yakʼ jnaʼtik te kʼalal jich la yal: «Yuʼun ma snaʼik te bin yakik ta spasel» (Luc. 23:33; 23:34, TNM). Jaʼniwan skʼoplalik te soldado romanoetik te la sjijpanik ta teʼ sok te ma snaʼik machʼa-a te Jesús. Jaʼniwan skʼoplalik-euk te ants winiketik te la yakʼik ta milel te Jesús pero ta patil la yakʼ schʼuunel yoʼtanik ta stojol (Hech. 2:36-38). Te Jesús maba la skʼej yilinba yuʼun te bin ma stojiluk pasbote (1 Ped. 2:23). Te bin la spas jaʼ te la skʼanbey te Jehová te yakuk spasbey perdon te machʼatik milot yuʼune.

4. ¿Bin ya yakʼ jnoptik te Jesús te bitʼil la spasbey perdon te skontratak?

 ⁴ Te bin ya yakʼ jnoptik. Jich bitʼil la spas te Jesús jaʼnix jich te joʼotik ya skʼan ya jpasbeytik perdon te yantike (Col. 3:13). Ayniwan ants winiketik o jfamiliatik ya skontrainotik yuʼun te ma xkʼot ta yoʼtanik te bintik jchʼuunejtik sok te bitʼil ya xkuxinotik. Yaniwan yalik lot ta jtojoltik, ya slabanotik ta komon sitil, ya schʼiʼtiklan te jpublikasiontik o ya yalik te ay bin ya spasbotik. Ma skʼan ya jkʼej kilinbatik ta stojolik te bin ya jpastik jaʼ te ya jkʼanbeytik te Jehová te ayuk bin-ora ya snaʼbeyik sbae (Mat. 5:44, 45). Ayniwan wokol ya kaʼiytik spasbeyel perdon te machʼa ay bin ma lek la spasbotik, pero teme ya jkʼej kilinbatik joʼotiknix ya kutsʼin jbatik. Jtul ermana jich ya yal: «Te kʼalal ay machʼa ya jpasbey perdon maba ya skʼan ya yal te ya jmulan te bin ya spase o te ya jmulan te ya yutsʼinonike, jaʼ ya skʼan ya yal te ya jlokʼes ta koʼtan te ilinbae» (Sal. 37:8). Kʼalal ya jpastik perdon maba ya kakʼtik te ya schebajtes koʼtantik te bin ma lek la kichʼtik pasbeyel (Efes. 4:31, 32).

5. ¿Bin albot yuʼun Jesús te winik te jipil ta stsʼeel sok bin yuʼun te jich albot?

⁵ Te bin la yal te Jesús. Ta stsʼeel te Jesús la yichʼ jijpanel chaʼtul j-elekʼetik te jaʼnix jich labanwanik (Mat. 27:44). Pero te yane kejchaj ta labanwanej, melel la sta ta ilel te «mayuc bin chopol spasoj» te Jesús (Luc. 23:40, 41). Jaʼnix jich la yal te ya xchaʼkuxaj te Jesús sok te ya x-och ta ajwalil, jaʼ yuʼun jich la yal: «Jesús: Naʼawon te cʼalal ya [x-ochat] ta banti ay te cuentahinel awuʼune» (Luc. 23:42). Chikan ta ilel te bayal schʼuunel yoʼtan jaʼ yuʼun te Jesús jich la yalbey: «Yoʼtik jamal ya kalbat, yame ajokinon ta Nichimal Kʼinal», ma jaʼuk ta Wentainel (Luc. 23:43, TNM). Te kʼalal la yal te Jesús «yame ajokinon» chikan ta ilel te jaʼnax yak ta yalbeyel te winik, melel snaʼoj te ya snaʼ yoʼbolil jbatik te sTat, jaʼ yuʼun la yakʼbey smukʼul yoʼtan te winik te kʼalal mato xlaj-ae (Sal. 103:8).

6. ¿Bin ya yakʼ jnoptik te bin la yalbey Jesús te j-elekʼe?

⁶ Te bin ya yakʼ jnoptik. Te Jesús jaʼ pajal sok te sTate (Heb. 1:3). Te Jehová ya spasbotik perdon sok ya snaʼ yoʼbolil jbatik teme ya jsujtes koʼtantik ta swenta te bin chopol jpasojtik sok teme ya kakʼ schʼuunel koʼtantik te bitʼil la yakʼ sba ta lajel te Jesús (1 Juan 1:7). Pero ¿bin ya jpastik teme wokol ya kaʼiytik schʼuunel te ya spasbotik perdon te Jehová? Te kʼalal mato xlaj-a te Jesús la snaʼbey yoʼbolil sba jtul j-elekʼ te yaktonax ta chʼiel-a te schʼuunel yoʼtan. ¿Mabal jichuk te Jehová ya snaʼbey yoʼbolil sba te j-abatetik yuʼun te ya spasik tulan ta schʼuunbeyel skʼop? (Sal. 51:1; 1 Juan 2:1, 2).

7. Jich bitʼil ya yal te Juan 19:26, 27, ¿bin la yalbey Jesús te María sok te Juan sok bin yuʼun?

⁷ Te bin la yal te Jesús (kʼopona Juan 19:26, 27). Te Jesús la skʼan te yakuk yichʼ kanantayel ta lek te snan te lajemwanix-a te smamalale. Te kʼalal lajemix-a te Jesús, te yijtsʼinab jaʼ ya yakʼbey te bintik ya xtuun yuʼun te  snanike, pero jich yilel te mato ba ochemik ta jnopojel-a. Jaʼ yuʼun, ¿machʼa ya xkoltayot yuʼun te María ta swenta te schʼuunel yoʼtan? Te Juan jun yoʼtan yakʼoj sba sok jaʼ lekil amigo yuʼun te Jesús. Te machʼatik ya yichʼik ta mukʼ te Jehová jich ya yil bitʼil sfamilia (Mat. 12:46-50). Te bitʼil kʼux ta yoʼtan snan te Jesús sok te ya smel yoʼtan ta stojol, jaʼ yuʼun la yakʼbey skanantay te Juan, melel snaʼoj te jaʼ ya skoltay yuʼun ya x-abatinxan ta stojol te Jehová. Jich la yalbey te María: «Tey ay te awale» sok ta patil jich la yalbey te Juan: «Tey ay te anane». Teyto-abi te María jich la yil te Juan bitʼil skerem-al sok kanantayot  yuʼun. Te Jesús la yakʼbey yil skʼuxul yoʼtan te machʼa chʼitesot yuʼun sok tey ay-a te kʼalal laje.

8. ¿Bin ya yakʼ jnoptik te bin la yalbey te Jesús te María sok te Juan?

⁸ Te bin ya yakʼ jnoptik. Jaʼniwan junxan ayotik sok te ermanoetik te bitʼil te jfamiliatik. Ayniwan chaʼoxtul jfamiliatik ya skontrainotik o ya stenotik lokʼel ta jnatik. Jich bitʼil la yal ta jamal te Jesús teme nopol ayotik ta stojol te Jehová sok te organisasion yuʼun, ya kichʼtik «hoʼwinic (100) buelta sjelol» te bin la jchʼaytike. Jich ya xkʼot bitʼil kal jnichʼnabtik o jmeʼ jtatik (Mar. 10:29, 30). ¿Bin-utʼil ya kaʼiy jbatik te ayotik ta familia te pajal schʼuunel koʼtantik sok te kʼux ta koʼtantik te Jehová sok te kermanotaktik? (Col. 3:14; 1 Ped. 2:17).

9. ¿Bin ya yakʼ jnoptik te bin la yal te Jesús ta Mateo 27:46?

⁹ Te bin la yal te Jesús. Te kʼalal nopol ya xlajix-a te Jesús tulan awun, jich la yal: «Dios cuʼun, Dios cuʼun, ¿bin yuʼun apihtesejon?» (Mat. 27:46). Te Biblia ma xyal te bin yuʼun jich la yal te Jesús pero jnop kaʼiytik te bin ya yakʼ jnoptik. Te kʼalal jich la yal yak ta skʼotesel ta pasel te albilkʼop te ay ta Salmo 22:1. * Te bin la yal te Jesús la yakʼ ta ilel te maba kanantayot ta jkʼaxel yuʼun te Jehová (Job 1:10). Te Jesús kʼot ta yoʼtan te ijkitayot yuʼun Jehová ta skʼab te skontratak yuʼun ya yakʼ ta ilel te ay schʼuunel yoʼtan jaʼto kʼalal ya xlaj, te maʼyuk jich kʼaxem ta stojol jtuluk ants winik. Jaʼnix jich la yakʼ ta naʼel te maʼyuk smul te ya yichʼ milel yuʼune.

10. ¿Bin ya yakʼ jnoptik te bin la yalbey sTat te Jesuse?

¹⁰ Te bin ya yakʼ jnoptik. Ma skʼan ya jmaliytik te spisil-ora ya skanantayotik te Jehová te kʼalal ya xkʼax jwokoltik. Jich bitʼil la spas te Jesús ya skʼan te chapalukotik yuʼun jun koʼtan ya kakʼ jbatik jaʼto kʼalal ya xlajotik (Mat. 16:24, 25). Pero te Dios maba ya yakʼ te ya xkʼax jwokoltik te ma xkujch kuʼuntik (1 Cor. 10:13). Te binxan ya yakʼ jnoptik te bitʼil kʼax ta stojol te Jesús jaʼniwan te ay bin ma stojiluk ya kichʼtik pasbeyel (1 Ped. 2:19, 20). Te ants winiketik maba ya skontrainotik yuʼun ay bin chopol jpasojtik, jaʼ ya skontrainotik te bitʼil maba pajalotik sok te balumilal sok te ya kaltik te smelelil kʼop (Juan 17:14; 1 Ped. 4:15, 16). Te Jesús kʼoem ta yoʼtan bin yuʼun te Jehová ya yakʼ ta ya xkʼax swokol. Pero ay j-abatetik yuʼun Dios te kʼalal ya xkʼaxik ta prueba ya sjojkʼoybey sbaik bin yuʼun te Jehová ya yakʼ te ya xkʼax swokolik (Hab. 1:3). Te bitʼil te Jehová ya snaʼ yoʼbolil jbatik sok ya snaʼ maliywanej ya xkʼot ta yoʼtan te ma yuʼunuk maʼyuk schʼuunel yoʼtanik, te bin ya skʼanik jaʼ te ya x-akʼbot smukʼul yoʼtanik (2 Cor. 1:3, 4).

11. ¿Bin yuʼun la yal te Jesús te bin tsʼibaybil ta Juan 19:28?

¹¹ Te bin la yal te Jesús (kʼopona Juan 19:28). ¿Bin yuʼun la yal te Jesús te takin yoʼtane? Yuʼun jich ya xkʼot ta  pasel te albilkʼop te jich ya yal: «Taquinix que jich bitʼil te taquin xejtʼel oxom; slapʼojix sba cacʼ ta yutil que» (Salmo 22:15, TZOXCH). Te skʼuxul ya yaʼiy te bitʼil jipil ta teʼ sok te bitʼil la yichʼ utsʼinel takij yoʼtan yuʼun sok la skʼan la yuchʼ jaʼ.

12. ¿Bin ya jnoptik yuʼun te bitʼil la yal te Jesús te takin yoʼtane?

¹² Te bin ya yakʼ jnoptik. Te bitʼil la yal te Jesús te bin yaʼiyel ya yaʼiy sba ma yuʼunuk maʼyuk yip yoʼtan, jaʼnix jich te joʼotik ma skʼan te jich ya jnoptik. Ayniwan ma xkalbeytik yantik te bin ya xtuun kuʼuntik, pero teme ay bin-ora ya jkʼantik koltayel ya skʼan ya kaltik. Jich bitʼil teme ayix kaʼbilaltik o ayotik ta chamel, ayniwan machʼa ya jkʼanbeytik yuʼun ya yikʼotik bael ta smanel te jbiluktik o ya yikʼotik bael ta doktor. Teme chebajem koʼtantik yaniwan skʼan ya jkʼanbeytik koltayel jtul ansiano o jtul ermano te ya yaʼiybotik te jkʼoptik sok te ya yakʼbotik smukʼul koʼtantik (Prov. 12:25). Juluk ta koʼtantik te kʼuxotik ta yoʼtan te kermanotaktik sok ya skʼan ya skoltayotik «ta yorahil wocol» (Prov. 17:17). Pero ma snaʼik te bin yak ta kʼaxel ta jtojoltik, jaʼ yuʼun ya skʼan ya kalbeytik teme ya jkʼantik koltayel.

13. ¿Bin lokʼ yuʼun-a te Jesús te bitʼil jun yoʼtan la yakʼ sbae?

¹³ Te bin la yal te Jesús. Ta yoxebal oraniwan ta stibiltayel ta 14 yuʼun nisan, te Jesús jich la yal: «Huʼix» (Juan 19:30). Te kʼalal nopol ya xlajix-ae, te Jesús ay ta yoʼtan te la spas spisil te bin kʼanbot yuʼun te Jehová. ¿Bin lokʼ yuʼun-a te bitʼil jun yoʼtan la yakʼ sbae? Sbabial, la yakʼ ta ilel te jaʼ jpas lot te Satanás sok te bitʼil tojil ants winik ya xjuʼ te jun yoʼtan ya yakʼ sba manchukme ya x-akʼbot swokol yuʼun te Satanás. Schebal, la yakʼ sba ta lajel yuʼun la stoj jmultik, ta swenta-abi te ants winiketik ya xjuʼ te lek ya yil sbaik sok te Dios sok ya sta skuxlejalik ta sbajtelkʼinal. Yoxebal, te Jesús la skoltaybey skʼoplal te bitʼil ya xwentainwan te Jehová sok te ma xyichʼ bolobtesbeyel skʼoplal sbiil te sTate.

14. Chola te bin-utʼil ya skʼan ya xkuxinotik ta jujun kʼajkʼal.

¹⁴ Te bin ya yakʼ jnoptik. Ya skʼan te jun koʼtan ya kakʼ jbatik ta jujun kʼajkʼal. Kiltik te bin la yal te ermano Maxwell Friend, te jaʼ jpʼijubteswanej ta Eskuela yuʼun Galaad. Ta jun mukʼul tsoblej internasional jich la yal ta sdiskurso: «Mame pajelukto xa apas te bin ya xjuʼ ya apas o ya awal ta ora ini, melel ¿yabal anaʼ teme yato sakub kʼinal awuʼune? Akʼa ta ilel ta jujun kʼajkʼal te ya akʼan ya xkuxinat ta sbajtelkʼinal». Jich bitʼil la yal te ermano ya skʼan te jun koʼtantik ya kakʼ jbatik ta jujun kʼajkʼal. Manchukme ya xlajotik ya xjuʼ jich ya kalbeytik te Jehová: «La jpas tulan yuʼun jun koʼtan la kakʼ jba, la kakʼ ta ilel te jaʼ jpas lot te Satanás sok la jchʼultesbat te abiil sok te bitʼil ya xwentainwanat».

15. Jich bitʼil ya yal te Lucas 23:46, ¿bin kʼoem ta yoʼtan te Jesús?

¹⁵ Te bin la yal te Jesús (kʼopona Lucas 23:46, TNM). Sok spisil yoʼtan te Jesús jich la yal: «JTat, ya kakʼbat ta  akʼab te jkuxlejal». Snaʼoj ta lek te jaʼ ay ta skʼab Jehová te skuxlejal sok te ma x-ijkitayot yuʼun.

16. ¿Bin ya yakʼ jnoptik te bin kʼax ta stojol te Joshua?

¹⁶ Te bin ya yakʼ jnoptik. Akʼa kakʼtik ta skʼab Jehová te jkuxlejaltik, yuʼun jich ya xjuʼ ya jpastik ya skʼan ya smukʼulin koʼtantik sok spisil koʼtantik (Prov. 3:5). Jnop kaʼiytik te bin kʼax ta stojol te Joshua jtul Testigo te 15 yaʼbilal, te yichʼoj chamel te maʼyuk spoxil. Ma la skʼan la yichʼ poxetik te ya skontrain te bin ya yal te Dios. Te kʼalal nopol ya xlajix-a, jich la yalbey te smama: «Ayon ta skʼab te Jehová, ya xjuʼ ya kalbat ta jamal te ya xchaʼkuxajtesone. Jaʼ yilojbon te bin ay ta koʼtan sok ya snaʼ te kʼux ta koʼtan ta smelelil». * Jaʼ yuʼun ya skʼan ya jojkʼoybey jbatik, «teme ya jsitintay tulan wokolil te ya xjuʼ ya xlajon yuʼun, ¿junbal koʼtan ya kakʼ jba ta stojol te Jehová sok yabal smukʼulin koʼtan te ya xchaʼkuxajteson?».

17, 18. ¿Bintik la jnoptik? (Ilawil te rekuadro « Te bin ya yakʼ jnoptik te bin la yal te Jesús»).

¹⁷ Te bin la yal te Jesús ay bintik mukʼ skʼoplal ya yakʼ jnoptik, ya sjultes ta koʼtantik te ya skʼan ya jpasbeytik perdon te yantik sok te ya smukʼulin koʼtantik te ya spasbotik perdon te Jehová. Ayotik ta jun organisasion te spisil-ora ya skʼan ya skoltayotik. Pero te kʼalal ya jkʼantik koltayel ya skʼan ya kaltik. Ya jnaʼtik te Jehová ya skoltayotik ta sitintayel biluk wokolil. Kʼoem ta koʼtantik te mukʼ skʼoplal te jujun kʼajkʼal ya kakʼtik ta ilel te jun koʼtantik ta stojol te Jehová sok schʼuunej koʼtantik te ya schaʼkuxajtesotik teme ya xlajotike.

¹⁸ Teme ya jpas ta jkuxlejaltik spisil te bin la jnoptike, yakotik ta spasel te bin la yal te Jehová ta swenta te sNichʼan te kʼalal jich la yal: «Aʼiybeya awaʼiyic scʼop» (Mat. 17:5).