1, 2. ¿Kʼusitik la snuptan Jesus kʼalal jutuk xa ox skʼan xchame?

JAʼO 14 yuʼun nisan ta sjabilal 33. Kʼalal sjutojbeik xa ox smul Jesus xchiʼuk laj yalik ti ta xichʼ milele, li yajkontratake la snaʼleik, tsots la smajik xchiʼuk la sbajik ta jtel teʼ. Kʼalal te xa ox bajbil li yok skʼobe, kʼux chaʼi kʼalal chichʼ ikʼ o kʼalal chkʼopoje. Pe mu stakʼ ti te noʼox tsʼijil chkome, yuʼun oy kʼusitik tsots skʼoplal ti skʼan xal komele.

² Jkʼeltik batel kʼusi laj yal Jesus kʼalal jaʼo te jokʼol li ta jtel teʼe xchiʼuk li kʼusi chakʼ jchantike, jaʼ xkaltik, jchikintatik li kʼusi laj yale (Mat. 17:5).

3. ¿Buchʼutik la snopbe skʼoplal Jesus kʼalal xi laj yale: «Tot, paso ta perton skotolik»?

³ Li kʼusi laj yal Jesuse. Kʼalal laj xa ox sbajik ta jtel teʼ li Jesuse, xi laj yalbe li Jeovae: «Tot, paso ta perton skotolik». ¿Buchʼutik skʼoplal taje? Xi to laj yal ta tsʼakal ti chakʼ kaʼitik buchʼutik jaʼe: «Mu snaʼ li kʼusi tspasike» (Luk. 23:33, 34). Yikʼaluk van jaʼ laj yalbe skʼoplal li soltaroetik ta Roma ti la sbajik ta jtel teʼe, yuʼun mu snaʼik buchʼu jaʼ ta melel. Jech xtok, yikʼaluk van jaʼ laj yalbe skʼoplal li buchʼutik laj yalik ti akʼo xichʼ milele, pe ti kʼotik ta yajchankʼop ta mas tsʼakale (Ech. 2:36-38). Akʼo mi mu sta-o ti xichʼ milel li Jesuse, muʼyuk ti te xtiʼet-o kom sjol ta stojolal li buchʼutik milvanike (1 Ped. 2:23). Yuʼun laj yalbe Jeova ti akʼo spasanan ta pertone.

4. ¿Kʼusi chakʼ jchantik Jesus ti laj yakʼan ta perton li yajkontratake?

⁴ Li kʼusi chakʼ jchantike. Skʼan xkakʼtik ta perton yantik jech kʼuchaʼal la spas li Jesuse (Kol. 3:13). Yikʼaluk van junantik krixchanoetik o kutsʼ kalaltike tskontrainutik  ta skoj ti mu xaʼibeik smelolal li kʼusi jchʼunojtike o ti kʼu yelan kuxulutike. Xuʼ van sjut jmultik, xchopol kʼoptautik ta yeloval sat yantik, tsjat jvuntik o chalbutik ti oy kʼusi chopol tspasbutike. Pe skʼan mu jnakʼ skʼakʼal koʼontontik. Jkʼanbetik Jeova ti akʼo xchʼamik mantal ta tsʼakale (Mat. 5:44, 45). Bateltike, vokol chkaʼitik ti xij-akʼvan ta pertone, mas to mi toj chopol li kʼusi la spasbutike. Pe mi chkakʼtik ti spasutik ta mantal li skʼakʼal koʼontontike, voʼotik noʼox me chkil jvokoltik. Xi chal jun ermanae: «Kʼalal chkakʼ ta perton li yantike, maʼuk skʼan xal ti lek chkil li kʼusitik chopol tspasike o ti lek xa chkaʼi li kʼusitik chopol tspasbeikune, jaʼ skʼan xal ti muʼyuk ta jnakʼ skʼakʼal koʼontone» (Sal. 37:8). Kʼalal chij-akʼvan ta pertone, jaʼ skʼan xal ti muʼyuk chkakʼtik ti sokes li jkuxlejaltike (Efes. 4:31, 32).

5. Li Jesuse, ¿kʼusi laj yalbe li jun j-elekʼ ti te jokʼol ta xokone, xchiʼuk kʼu yuʼun ti jech laj yale?

⁵ Li kʼusi laj yal Jesuse. Te ta xokontak Jesuse laj yichʼ jokʼanel ta jtel teʼ chaʼvoʼ j-elekʼetik. Ta slikebale la slabanik (Mat. 27:44). Pe ta tsʼakale, oy jun ti mu xa jechuk la spase, yuʼun laj yakʼ venta ti «chʼabal kʼusi chopol spasoj» li Jesuse (Luk. 23:40, 41). Pe maʼuk noʼox, yuʼun laj yakʼ ta ilel ti xchʼunoj ti ta xichʼ chaʼkuxesel li Jesuse xchiʼuk ti chkʼot ta ajvalile. Xi laj yalbee: «Jesus, naʼun me kʼalal mi la-och li ta Ajvalilal avuʼune» (Luk. 23:42). Jamal xvinaj ti lek tsots xchʼunel yoʼontone. Li Jesuse xi la stakʼe: «Chkalbot ta melel li avie: te chachiʼinun ta Paraiso» (Luk. 23:43). Pe maʼuk laj yalbe ti chchiʼin ta Ajvalilale. Kʼalal «te chachiʼinun» xie, laj yakʼ ta aʼiel ti jaʼ laj yalbe stuk li vinike. Li Jesuse snaʼoj ti oy xkʼuxul yoʼonton li Stote, jaʼ yuʼun laj yakʼbe spatobil yoʼonton li j-elekʼ kʼalal jutuk xa ox skʼan xchame (Sal. 103:8).

6. ¿Kʼusi chakʼ jchantik li kʼusi laj yalbe jun j-elekʼ li Jesuse?

⁶ Li kʼusi chakʼ jchantike. Li kʼusitik la spas Jesuse chakʼ ta ilel ti kʼu yelan stalelal li Stote (Ebr. 1:3). Li Jeovae chakʼutik ta perton xchiʼuk chkʼuxubinutik mi ta melel ta jsutes koʼontontik ta skoj li kʼusitik chopol la jpastik ta voʼnee xchiʼuk mi chkakʼ xchʼunel koʼontontik ti ay yakʼ xkuxlejal ta jtojolaltik li Jesukristoe (1 Juan 1:7). Pe li kʼusi xuʼ jpastik mi mu jchʼuntik ti chakʼutik ta perton ta melel li Jeova ta skoj li kʼusi chopol la jpastike, jnopbetik skʼoplal liʼe: kʼalal poʼot xa ox xcham li Jesuse, laj yakʼbe ta ilel xkʼuxul yoʼonton li j-elekʼ ti jaʼtik toʼox laj yakʼ ta ilel xchʼunel yoʼonton ta stojolale. Jaʼ yuʼun chaʼa, ¿kʼuxi xa noʼox ti muʼyuk chakʼ ta ilel xkʼuxul yoʼonton Jeova ta stojolal li yajtuneltak ti tukʼ yakʼoj sbaik xchiʼuk ti chakʼik persa xchʼunbel smantale? (Sal. 51:1; 1 Juan 2:1, 2).

7. Jech kʼuchaʼal chal Juan 19:26 xchiʼuk 27, ¿kʼusi albatik yuʼun Jesus li Maria xchiʼuk Juane, xchiʼuk kʼu yuʼun?

⁷ Li kʼusi laj yal Jesuse (kʼelo Juan 19:26, 27). Li Jesuse tskʼan ti lekuk oy li smeʼ ti xuʼ van chamem xa ox li smalale. Kʼalaluk mi chame, li yitsʼinabtake xuʼ xakʼbeik li kʼusitik chtun yuʼun jujun kʼakʼale, pe yaʼeluke maʼukik toʼox yajtsʼaklomtak. Jaʼ yuʼun, ¿buchʼu van chkoltaat ta mantal li Mariae? Li Juane jaʼ jun jtakbol ti tukʼ yakʼoj sbae xchiʼuk  jaʼ yamigo li Jesuse. Li Jesuse xkoʼolaj kʼuchaʼal yutsʼ yalal ta mantal chil li buchʼutik chichʼ ta mukʼ Jeovae (Mat. 12:46-50). Jaʼ yuʼun, ta skoj ti skʼanoj tajek li smeʼ xchiʼuk ti tskʼan ti lekuk oye, laj yalbe Juan ti akʼo xchabie, yuʼun snaʼoj ti jaʼ xuʼ skolta sventa xtun-o ta stojolal li Jeovae. Xi laj yalbe li Mariae: «¡Te oy li akereme!». Vaʼun xi laj yalbe li Juan eke: «¡Te oy li ameʼe!». Kʼalaluk jech albatike, li Mariae laj yil kʼuchaʼal yol li Juane, li Juan eke laj yil kʼuchaʼal smeʼ li Mariae. Kʼalal jech la spas Jesuse, jaʼ jech laj yakʼ ta ilel ti skʼanoj tajek li Maria ti jaʼ tsʼitesate xchiʼuk ti te chiʼinat-o jaʼ to ti kʼuxi chame.

8. ¿Kʼusi chakʼ jchantik li kʼusi albatik yuʼun Jesus li Maria xchiʼuk Juane?

 ⁸ Li kʼusi chakʼ jchantike. Xuʼ me mas nopol chkaʼi jbatik ta stojolal kermanotaktik ti jaʼ mu sta kʼuchaʼal li kutsʼ kalaltike. Junantik kutsʼ kalaltike yikʼaluk van tskontrainutik o tstenutik komel; pe jech kʼuchaʼal laj yal Jesuse, mi nopol oyutik ta stojolal Jeova xchiʼuk li s-organisasione, «sien to me mas» ta jtatik li kʼusi chchʼay kuʼuntike. Li kermanotaktike chkʼotik kʼuchaʼal jkeremtik, jtsebtik, jmeʼtik o jtotik (Mar. 10:29, 30). ¿Kʼu yelan chkaʼi jbatik ti te kapal jkʼoplaltik li ta jun utsʼ alalil ta mantal ti oy xchʼunel koʼontontike, ti jkʼanojtik li Jeovae xchiʼuk li kermanotaktike? (Kol. 3:14; 1 Ped. 2:17).

9. ¿Kʼusi chakʼ jchantik li kʼusi laj yal Jesus ta Mateo 27:46?

⁹ Li kʼusi laj yal Jesuse. Kʼalal jutuk xa ox skʼan xchame, xi avane: «Dios kuʼun, Dios kuʼun, ¿kʼu yuʼun ti laj aviktaune?» (Mat. 27:46). Li Vivliae muʼyuk chalbe smelolal kʼu yuʼun jech laj yal li Jesuse. Pe jnopbetik skʼoplal li kʼusi chakʼ jchantike. Baʼyele, li Jesuse yakal chakʼ kʼotuk ta pasel li albil kʼop chal ta Salmo 22:1. * Ta yan xtoke, li kʼusi laj yale jamal laj yakʼ ta ilel ti muʼyuk setuoj ta mok Xnichʼon li Jeova sventa xchabie (Job 1:10). Li Jesuse laj yaʼibe smelolal ti laj yichʼ akʼel ta skʼob yajkontratak sventa xakʼ ta ilel ti tsots-o xchʼunel yoʼonton jaʼ to ti kʼuxi chchame, ti muʼyuk buchʼu jech snuptanoj-oe. Jech xtok, kʼalal jech laj yale, jamal laj yakʼ ta ilel ti muʼyuk kʼusi chopol spasoj ti sta-o xichʼ milele.

10. ¿Kʼusi chakʼ jchantik li kʼusi laj yalbe Stot li Jesuse?

¹⁰ Li kʼusi chakʼ jchantike. Skʼan mu jmalatik ti chtal spojutik Jeova kʼalal chkichʼtik akʼel ta prevae. Jech kʼuchaʼal la spas Jesuse, skʼan jchapan jbatik sventa tukʼuk-o xkakʼ jbatik akʼo mi xkichʼtik-o milel (Mat. 16:24, 25). Pe jnaʼojtik ti muʼyuk onoʼox chakʼ permiso Jeova ti akʼo xkichʼtik akʼel ta preva mi mu stsʼik kuʼuntike (1 Kor. 10:13). Yan kʼusi chakʼ jchantike jaʼ ti xuʼ xkichʼtik jutbel jmultik jech kʼuchaʼal la snuptan li Jesuse (1 Ped. 2:19, 20). Li krixchanoetike maʼuk tskontrainutik-o ta skoj ti oy kʼusi chopol jpasojtike, yuʼun jaʼ ta skoj ti muʼyuk te kapal jkʼoplaltik li ta balumil liʼe xchiʼuk ti chkaltik batel li kʼusi melele (Juan 17:14; 1 Ped. 4:15, 16). Li Jesuse laj yaʼibe smelolal kʼu yuʼun laj yakʼ permiso Jeova ti akʼo xil svokole. Pe junantik yajtuneltak ti laj yil svokolike la sjakʼbe sbaik kʼu yuʼun laj yakʼ permiso ti chil svokolike (Abak. 1:3). Ta skoj ti oy xkʼuxul yoʼonton xchiʼuk oy smalael yuʼun li Jeovae, xaʼibe smelolal ti maʼuk jech tsjakʼbe sbaik ta skoj ti chʼabal lek xchʼunel yoʼontonike, yuʼun jaʼ tskʼanik ti xpatbat yoʼontonik yuʼun li Jeovae (2 Kor. 1:3, 4).

11. ¿Kʼu yuʼun laj yal Jesus li kʼusi chal ta Juan 19:28?

¹¹ Li kʼusi laj yal Jesuse (kʼelo Juan 19:28). ¿Kʼu yuʼun laj yal Jesus ti chtakij yoʼontone? Jaʼ sventa xkʼot ta pasel li albil kʼop chal ta Salmo 22:15 ti xi chale:  «Takijem xa kipal jech kʼuchaʼal li sjepelul kʼusi pasbil ta lum ti takin xae; tspakʼ sba ta ke li kokʼe». Jech xtok, teuk me ta joltik ti toj kʼux chaʼi ti te jokʼol ta jtel teʼe xchiʼuk ti ep xa ox yakʼojbeik svokole. Jaʼ yuʼun, takijem yoʼonton xchiʼuk tskʼan ti oyuk buchʼu x-akʼbat yuchʼ voʼe.

12. ¿Kʼusi chakʼ jchantik kʼalal laj yal Jesus ti chtakij yoʼontone?

¹² Li kʼusi chakʼ jchantike. Kʼalal la skʼan koltael li Jesuse, muʼyuk la snop ti jaʼ svinajeb ti kʼun ta mantale xchiʼuk skʼan mu jechuk jnoptik ek. Stalel onoʼox ti chijkʼexav kʼalal chkalbetik yantik li kʼusi chtun kuʼuntike, pe skʼan onoʼox me jkʼantik koltael mi chtun kuʼuntike. Jech kʼuchaʼal liʼe, mi oy xa jabilaltik o mi iputike, xuʼ van jkʼanbetik junuk kamigotik ti akʼo skoltautik smanel li kʼusi chtun kuʼuntike o ti xchiʼinutik kʼalal chijbat ta doktore. Mi chibajemutik noʼox chkaʼi jbatike, yikʼaluk van jkʼanbetik koltael junuk mol ta tsobobbail o junuk ermano ti yij ta mantal ti akʼo xchikintabutik xchiʼuk ti spat koʼontontike (Prov. 12:25). Jvules ta joltik ti skʼanojutik tajek li kermanotaktike xchiʼuk tskʼan tskoltautik «kʼalal oy jvokoltike» (Prov. 17:17). Pe li kermanotaktike mu me xilik li kʼusi ta jnoptike, jaʼ yuʼun mu me snaʼik kʼusi chtun kuʼuntik mi muʼyuk chkalbetike.

13. ¿Kʼusi lek kʼot ta pasel koliyal ti tukʼ laj yakʼ sba li Jesuse?

¹³ Li kʼusi laj yal Jesuse. Tetik van ta oxib ora ta bat kʼakʼal li ta 14 yuʼun nisane xi laj yale: «¡Kʼot xa ta pasel!» (Juan 19:30). Kʼalal jutuk xa ox skʼan xcham li Jesuse, snaʼoj ti laj xa ox spas skotol li kʼusi albat yuʼun Jeovae. ¿Kʼusi lek kʼot ta pasel koliyal ti tukʼ laj yakʼ sbae? Baʼyel, jamal laj yakʼ ta aʼiel ti jaʼ jun jutkʼop li Satanase, yuʼun laj yakʼ ta ilel ti xuʼ tukʼ xakʼ sba li jun tukʼil krixchano akʼo mi ep ch-akʼbat svokol yuʼun li Satanase. Xchibal, laj yakʼ xkuxlejal kʼuchaʼal pojelal. Koliyal ti laj yakʼ xkuxlejale, xuʼ lek xil sbaik xchiʼuk Dios li krixchanoetike xchiʼuk ti xuʼ xkuxiik ta sbatel osile. Yoxibal, li Jesuse la spakbe skʼoplal li sbi Stote xchiʼuk ti kʼu yelan tspas mantale.

14. ¿Kʼu yelan skʼan xijkuxi jujun kʼakʼal? Albo smelolal.

¹⁴ Li kʼusi chakʼ jchantike. Skʼan jpʼeluk ta koʼontontik ti tukʼ chkakʼ jbatik jujun kʼakʼale. Jkʼeltik kʼusi laj yal li ermano Maxwell Friend ti jaʼ toʼox jun jchanubtasvanej li ta Chanob vun sventa Vivlia ta Galaad yuʼun Watchtower. Li ta jun asamblea internasional xi laj yal li ta mantal laj yetʼese: «Mu jaʼuk to xaval o xapas okʼom li kʼusi xuʼ xapas avie, yuʼun mu xanaʼ mi kuxulot li okʼome. Nopo ti slajeb xa kʼakʼal kuxulote xchiʼuk akʼo ta ilel ti xata-o chakuxi sbatel osile». Jech kʼuchaʼal laj yal li ermanoe, kakʼtik persa ti tukʼuk xkakʼ jbatik li jujun kʼakʼal ch-echʼe. Mi jech la jpastike, xuʼ me xi xkalbetik Jeova akʼo mi xijchamutike: «La jpas ti bu kʼalal xuʼ kuʼun sventa tukʼ xkakʼ jba ta atojolale; laj kakʼ ta ilel ti jaʼ jun jutkʼop li Satanase, la jpakbe skʼoplal li abie xchiʼuk ti kʼu yelan chapas mantale».

15. Jech kʼuchaʼal chal Lukas 23:46, ¿kʼusi ti spatoj-o lek yoʼonton li Jesuse?

¹⁵ Li kʼusi laj yal Jesuse (kʼelo Lukas 23:46). Xi laj yal ta sjunul yoʼontone: «Tot, chkakʼ ta akʼob li yip jkuxlejale».  Snaʼoj ti jaʼ noʼox Jeova xuʼ xal li kʼusi xuʼ xkʼot ta stojolale xchiʼuk xchʼunoj lek ti ch-akʼbat smoton yuʼun li Stote.

16. ¿Kʼusi chakʼ jchantik li kʼusi la snuptan Joshuae?

¹⁶ Li kʼusi chakʼ jchantike. Kakʼtik akʼo sventain jkuxlejaltik li Jeovae. Sventa spas kuʼuntik taje, skʼan jpat lek koʼontontik ta stojolal (Prov. 3:5). Jnopbetik skʼoplal li kʼusi kʼot ta stojolal Joshua ti yichʼoj 15 sjabilal xchiʼuk ti tsakbil ta jun chamel ti chmilat-oe. Muʼyuk xchʼam poxtaeletik ti chal Vivlia ti mu stakʼ jchʼamtike. Kʼalal jutuk xa ox skʼan xchame, xi laj yalbe li smeʼe: «Jaʼ oy ta yok skʼob Jeova li jkuxlejale». Xi to laj yale: «Xi chkalbot ta sjunul koʼontone meʼ: jnaʼoj ti chchaʼkuxesun li Jeovae, yuʼun snaʼoj li kʼusi oy ta koʼontone xchiʼuk snaʼoj ti jkʼanoj ta melele». * Jkotoltik xi skʼan jakʼbe jbatike: «Mi oy kʼusi tsots la jnuptan ti xuʼ jaʼ xicham-oe, ¿mi tukʼ chkakʼ jba xchiʼuk mi jpatoj lek koʼonton ti teun ta snopben Jeova xchiʼuk ti chchaʼkuxesune?».

17, 18. ¿Kʼusitik la jchantik talel? (Kʼelo li rekuadro « ¿Kʼusi chakʼ jchantik li kʼusi laj yale?»).

¹⁷ Toj tsots skʼoplal kʼusi chakʼ jchantik li kʼusi laj yal Jesus kʼalal jutuk xa ox skʼan xchame. Tsvules ta joltik ti skʼan xkakʼbetik perton li yantike xchiʼuk ti jpat koʼontontik ti jech chakʼutik ta perton li Jeova eke. Oy kutsʼ kalaltik ta mantal ti oy ta yoʼontonik tskoltautike, pe skʼan me jkʼantik koltael kʼalal chtun kuʼuntike. Jnaʼojtik ti tskoltautik Jeova mu ventauk li kʼusi ta jnuptantike. Laj kaʼibetik smelolal ti skʼan xkakʼtik persa ti tukʼuk xkakʼ jbatik li jujun kʼakʼal ch-echʼe xchiʼuk ti jpʼeluk ta koʼontontik ti chchaʼkuxesutik Jeova mi lijchamutike.

¹⁸ Mi chkakʼ ta jkuxlejaltik li kʼusi laj xa jchantik tale, jaʼ me jech ta jchʼuntik kʼalal xi laj Jeova ta stojolal li Xnichʼone: «Chikintaik li kʼusi chale» (Mat. 17:5).