1-2. Ginipai namangi mbata fu Yesu gumba yangara afugoko?

SI ANGIA Nisana 14 uru, rogo gu garã nangia 33 Fuo Batikayo Kristo. Fuo i kitingbanga Yesu ni ziree na ki saringbanga ko tipa gu ingapai ko aamanganga ha ya, i asawia ko, ki rungosiko nikerehe, na ki banga ko na anari kuti ngbunduru ngua-rungosi. Agu anari i abanga ko na ami akoro abeko na anduko. Ko adu rogo igirã ti ai gu regbo ko aaonga na ai gu regbo ko aafura. Ono si aaida ko fura afura mbiko nyanyakipa apai adu kinaho si aaida ko gumbaha.

² Ani sakingo pai tipa agu afugo Yesu agumbaha ho ko aakpi ni ti ngbunduru ngua-rungosi na agu apai rengbe ani ka wirikaha ti ni. Mangaha wo nika undo rani ani “gí pa ko” watadu ani gisangbako.—Mt. 17:5.

3. Si nawiraha nga ada Yesu aafura tipa yo ho ko aya ni wẽ: “Buba, mo vú yo”?

³ Ginipai Yesu agumbaha? Ho Yesu adu ni ti ngbunduru ngua-rungosi, ko amangi kparakpee ki ya: “Buba, mo vú yo.” Ada ko aaida Bako vú yo? Agu afugo Yesu ko agumbaha tifuo gure naundo rani ani rugutirani na pa ada ko aafura tipa yo. Ko aya: “I aina nga gu pai i amanga te re.” (Rk. 23:33, 34) Si nawira gupai nga Yesu aafura tipa agu abanzengere nangia ga Roma yo nga aguyo nabanga abeko na anduko na anari kuti ngbunduru ngua-rungosi. I aainongo gupai nga Wiri Mbori nangia ko te. Si ima rengba kadu a nga agu aboro naadu berãko yo angia agu aboro naadu dagba bakere rimbasa aboro nga aguyo naaida i imiko ono nga aguyo si adu nga i nika maa idapase amaa kutiko kusa. (Amo. 2:36-38) Si aarẽnga Yesu kpi te. Ono ko aadunga na zinga ni kerehe si ki sa gupai nga ko zanga mbupai fu agu aboro naarungosi ko te. (1 Pet. 2:23) Kuba gure, ko asana Yekova ko mbupai fu agu aboro naimiko.

4. Ginipai rengbe ani ka wirikaha ti du Yesu na nyemu ka mbupai fu agu aboro narungosi ko?

 ⁴ Ginipai rengbe ani ka wirikaha ti afugo Yesu? Wakina Yesu, si naida ani mbupai fu kura aboro. (Koro. 3:13) Gu kura aboro kodihe na agumerani ima rengba ka soga rani mbiko gupai nga i aruganga tiyo na gaani aida gbiati gaani gene raka te. I ima rengba ka gumba aziree tipa rani, ka ba zee tirani ku bangiri aboro, ka gbarasa gaani awaraga, watadu zavura ka serekpo rani nga i nika imisa kpotorani. Kuba gupai nga ka kpipai kuti agu aboro nasoga rani, ani ima rengba ka sana Yekova tipa ko zaki bangiriyo i ini rengo. (Mt. 5:44, 45) Ti kura aregbo, si ima rengba kadu ni kpakarakpakaraha gbe ani mbupai fuyo ka si du nga i amangi rani ni gbegberẽhe gbe. Ono ka ani mbu zinga gbiati kpipai si zi baha ngbaduraniyo, ani nika imisa kina tirani. Kura wirina sa ni dee aya: “Mi aye ka rugatire na gupai nga, anga mbupai fu kura aboro nayugo gupai nga mo naberãha nga gupai i amangihe re adu ni ruruhe watadu ka mbugene fuyo i naamanga ro gbegberẽ te. Ono mbupai nayugo gupai nga, mo sia gupai nga ka zanga nye na zinga.” (Tam. 37:8) Ho ani adiaberã ni ka mbupai, ani nasia ka zanga mbu gu gbegberẽ apai namangi rani si sarani ani naandu kindi kumbatayo kaa du na gberãrago gbiati zinga.—Ef. 4:31, 32.

5. Dagba agu abamangi gbegberẽ apai ue i aaimo yo na Yesu, gini kidohe Yesu afuhe fu gu ni sa, na tipagine ko amangi gu kidohe re ti ni?

⁵ Ginipai Yesu agumbaha? I aˈasi abamangi gbegberẽ apai ue pati Yesu ti ngua rungosi. Ti tonatonaha, i ue dunduko atona sawia Yesu. (Mt. 27:44) Ono kusa, kura ni sa ambu sawia ko. Ko aye ka rugatiko na gupai nga, Yesu “ainga nga pai wa sa te.” (Rk. 23:40, 41) Kurii gure, ko aidi kuti gupai nga, rogo kura uru sa, Yesu nika zinga azinga be kpio na ki zogorago ni bakindo. Ko agumba gupai fu Yesu nga: “Yesu, mo tíngidi pa re ho mo ka da ni ku rogo ga ngbi.” (Rk. 23:42) Gu kumba re aima yugo bakere idapase! Yesu akaragapai fuko ki ya: “Ya mi foro ni rengo, areme, ani adú na mo Paradiso yo.” (Rk. 23:43) Oni bingo gupai nga ho Yesu aamanga gu kidohe re, ko amangisunge na agu afugo nga “mi” gbiati “mo,” nayugo gupai nga ko aafura fu boro sa. Yesu adu na rengba ka fu maabangirise fu gi bamangi gbegberẽ apai re bambiko ko aima ino gupai nga Bako nga boro inapai.—Tam. 103:8.

6. Ginipai ani awirikaha ti agu afugo Yesu ko apehe fu bamangi gbegberẽ apai?

⁶ Ginipai rengbe ani ka wirikaha ti afugo Yesu? Yesu wakina Bako. (Eb. 1:3) Yekova nga regerege ka mbupai furani na ki yugu inapai furani ka si du nga ani mangi saberã nzunzu ti gu gbegberẽ apai ani amangihe mbata kusayo na ani kidu na idapase nga i ima rengba ka mbupai furani ti gaani aingapai vurube gu kure Yesu Kristo nauka. (1 Yo. 1:7) Si ima rengba kadu ni kpakarakpakaraha fu kura aboro i idi kuti gupai nga Yekova ima rengba ka mbupai fuyo ti agu aingahe i amangihe mbata kusayo. Ka si du nga aregbo kinaho mo naaberã wa gure, mo berẽnga kurii gipai re: Ngbutuko mbata fu Yesu kpi, ko ape afugo nga ga inapai fu gu bamangi gbegberẽ apai natona ka maa idapase kutiko. Ka si du nga Yesu ayugu inapai fu gu bamangi gbegberẽ apai re, ani ima rengba kadu na gu kido nga, Yekova nayugo inapai ni bakerehe kisusi fu ruru airisiko nga aguyo namanga ome ka irisa gako arugute!—Tam. 51:1; 1 Yo. 2:1, 2.

7. Ginipai Yesu agumbaha fu Maria gbiati Yoane a wa duhe ni kekehe rogo Yoane 19:26, 27, na tipagine ko agumba gipai re ti ni?

⁷ Ginipai Yesu agumbaha? (Oni gedi Yoane 19:26, 27.) Yesu aabakabangiriko tipa nako nga  guri si awira gupai nga ri angia dekurugbo. Isoke awirinako aima rengba ka ngerafuo ri rogo borose yo. Ono ya mo ka i arengbe ka ngerafuo gu gari azingo nga ga toro? Gopai ho nayugo gupai nga awirinako aima da ni abawiriki ti gu regbo re te. Ono tie, Yoane angia ruru bawiriki na ko angia boro sa dagba mbembedi abakurea Yesu yo. Yesu abi agu aboro nakoditiyo na ko rogo iriso Yekova yo ni gako aborokporo nga ga toro yo. (Mt. 12:46-50) Sidu, Yesu aima kpinyemu Maria na kini berẽpa ri, si du nasa gupai nga ko mbupa ngerafuo ri ku be Yoane bambiko ko aima ino gupai nga Yoane nika ngera angerafuo ri rogo toro yo. Yesu aya fu nako: “Mo ngére, wiro!” Na ko ki ya fu Yoane: “Mo ngére, namo!” Naatona rogo gu uru re ka ndu kumbatayo, Yoane ada fu Maria wakina wiiri na ko kini ngerefuo ri si kidu wa ka i ya ri angia  kina boro ndikidi nako. Yesu aima yugo bakere nyemuse fu gi nyanyakipa dee natona ngerafuo ko mbuko tooni re, na ri aru kina patiko ti regbo kpioko!

8. Ginipai rengbe ani ka wirikaha ti ga Yesu afugo fu aMaria na Yoane?

⁸ Ginipai rengbe ani ka wirikaha ti afugo Yesu? Gaani pagume na agu awirinarani nga aKristano ima rengba kadu ni nyanyakihe gbe kisusi gu pagume du dagbarani na agu agumerani nga ga borose yo. Agumerani ima rengba ka soga rani watadu zavura ki mburani, ono a wa Yesu akidohe, ka ani nye mbembedi na Yekova gbiati Gako riigbu, ani nika gbia agume “bara 100” kisusi aguyo ani nazanga yo. Dunguyo nika ye kadu furani wakina awirani, anarani, watadu abarani. (Mk. 10:29, 30) Gamo bipai nga gine tipa du na awirina rogo dungurati nga aguyo du ni kodikodi yo mbiko i na idapase na mbiko i na nyemuse tipa Yekova gbiati akurayo?—Koro. 3:14; 1 Pet. 2:17.

9. Ginipai agu afugo Yesu du ni kekehe rogo Matayo 27:46 ayugoho furani?

⁹ Ginipai Yesu agumbaha? Ngbutuko mbata fu Yesu kpi, ko akpari kuari ki ya: “Gi Mbori, gi Mbori, guari mo ti re sa gine?” (Mt. 27:46) Ziazia Kekeapai asakanga ndu gupai Yesu ape gipai re ti ni te. Ono tie, ani bingo agu apai rengbe ani ka wirikaha ti agu afugo re. Gu bambatapai ani awirikaha nga, nigumba Yesu agi afugo re, ko aadigiso gu sangbanebi du rogo Atambuahe 22:1. * Na berewe, agu afugo re ayugu gupai ziazia nga Yekova aamaanga “gbata . . . kirikiri” pati Wiriko te. (Eyo. 1:10) Yesu aima rugatiko na gupai nga Bako aima mbu agu aboro naasoga ko tipa i asadi ko da ti kpio. Boro ho i aasadi ni wa gu i aasadi Yesu te. Kurii gure, agu afugo re aayugo gupai nga Yesu aamanganga gupai narẽ na kpio te.

10. Gini apai rengbe ani ka wirikaha ti agu afugo Yesu ko agumbaha fu Bako?

¹⁰ Ginipai rengbe ani ka wirikaha ti afugo Yesu? Pai sa rengbe ani ka wirikaha nga, ka ani berẽnga gupai nga Yekova nika banda rani ti agu akpakarapai naˈasada gaani idapase ya. A kina wai i aasadi Yesu da kina kuo ko arengbe ka hipai kuo ni, si naida ani mbakaditirani a ka nye ni rururani da ti kpio ka si da wo. (Mt. 16:24, 25) Ono tie, ani ima rengba kadu na gu kido nga, Mbori ambunga rani i asadi rani susi gu ka ani hihe te. (1 Kor. 10:13) Gu kurapai ani awirikaha berewe nga, a wakina Yesu, ani ima rengba ka rungo zavura ho ani amanganga irairapai ni ya. (1 Pet. 2:19, 20) Agu aboro narungosi rani namangaha wo angianga mbiko gupai nga ani namanga gbegberẽ pai ya, ono mbiko gupai nga ani nga aboro gi zegino re te na ani namanga dezirepai tipa rengo. (Yo. 17:14; 1 Pet. 4:15, 16) Yesu aima rugatiko na ndu gupai Yekova ambuko ti ni ko rungo. Ono kura ruru airisi Yekova nagbiatiyo na arungosiro ninaabaka bangiriyo ti kura aregbo tipa ndu gupai Yekova ambu kura apai ti ni si nimangi. (Abak. 1:3) Ono gaani Mbori du na inapai gbiati zerangbaduse ima rugatiko na gupai nga, anga gi ruru airisiko re zanga idapase te; i naida na gu wasa kina ko narengbe ka fuhe fuyo.—2 Kor. 1:3, 4.

11. Tipagine Yesu agumba agu afugo ti ni du rogo Yoane 19:28?

¹¹ Ginipai Yesu agumbaha? (Oni gedi Yoane 19:28.) Tipagine Yesu ape gupai ti ni nga: “Gomoro ime namanga re”? Ko amangihe wo tipa gupai nga fugo “Ziazia Kekeapai da ti rengo,” naida ka ya, ka digiso gu fugo Ziazia Kekeapai du rogo Atambuahe 22:15, nga gu naya: “Omere ugu wa ngbadi akoro, mirãre nadika tihe kuti biringa ngbare.” Na berewe, fuo Yesu rungo na  kodihe na gu kere igirã ko adu rogoho ti ngbunduru ngua-rungosi, si nangera wa ko aima du na bakere gomoro ime. Ko aaida undo tipa ka zeresa gako gomoro ime.

12. Ginipai rengbe ani ka wirikaha ti agu afugo Yesu nga, “Gomoro ime namanga re”?

¹² Ginipai rengbe ani ka wirikaha ti afugo Yesu? Yesu aaberãnga gupai nga irairapai du naadu ka gumba pa wai ko adu te; si naida ani gumbapa wai agumba a du ani. Agu akura rani kinaho ninaaidanga ka sana kura aboro tipa undo ya. Ono ka regbo duho nga gu ani aida na undo, ka ani zanganga ka sana kura aboro tipa undo ya. Ni kpiapai, ka si du nga ani nga gbinza aboro watadu ani na kpakarapai nga ga kaza kpotose, ani ima rengba ka sana bakurearani ni ndu na ani tipa ani ngbe agu ahe ani aidaha watadu ka ndu ka bi munganga. Ka si du nga ani na bakere gberãrago, ani ima rengba ka sana bakumba watadu gu bakurearani Kristano naima nyaka rogo toroyo ni degetuni furani watadu ni pe “wene fugo” si ngarasi rani. (Snz. 12:25) Si naida ani tingidi gupai nga awirinarani ima kpinyemu rani, na i naida ka undo rani ti “rago gberãngbi.” (Snz. 17:17) Ono i arengbanga ka ino gupai du berãrani yo te. I arengbanga ka ino gupai nga ani naida na undo te kina gu ka ani gumbaha fuyo.

13. Ginipai Yesu adigisihe ni bandako gako padu ni ruruse daho ko akpi ni?

¹³ Ginipai Yesu agumbaha? Tingbafuo bebere uru bara ti saa biata rogo Nisana 14, Yesu akpari kuari ki ya: “Si nyasi.” (Yo. 19:30) Agu afugo Yesu agumbaha ngbutuko mbata fu ko kpi, nayugo gupai furani nga ko aima ino gupai nga ko ima manga agu apai dunduko Yekova aaida ko mangihe. Mbiko gupai nga Yesu abanda gako padu ni ruruse daho ko akpi ni, ko adigisi badungu apai. Ni bambataha, ko ayugu gupai nga Satana nga iraziree. Yesu aima yugo gupai nga rengberengbe boro ima rengba ka banda rengberengbe padu ni ruruse ka Satana vura manga kina ginipai funi vurũ. Uepai nga, Yesu afu unga ko ni motumo tumorii. Mbiko gupai nga ko afu gako unga ni motumo tumorii, si aye kadu taata fu kpakpa aboro i du na pagume na Mbori na kidu na maabangirise tipa raka nyeanye kindi. Biatapai nga, Yesu ayugu gupai nga Yekova nga ruru bazogo na ko ki ziasi rimo Bako ti zanga irisa.

14. Wai du si aida ani diberã kaa raka na aˈuru dũ? Oni sakinga rogoyo.

¹⁴ Ginipai rengbe ani ka wirikaha ti afugo Yesu? Si naida ani diberã ka banda gaani padu ni ruruse na aˈuru dunduko. Oni bingo agu afugo Wiriba Maxwell Friend agumbaha nga gu ko namangisunge ni bayugupai rogo gu Sukuru nga ga Girada. Ti regbo gu bakere dunguratise nga ga dungu aringara, Wiriba Friend agumba gupai rogo gako gumbapai yo tipa padu ni ruruse nga: “Ka mo mbunga gupai rengbe mo ka mangaha watadu ka gumbaha areme da ku gba ya. Ya mo mo na kido nga mo adu kindi gba ni ungaro? Mo naaraka na aˈuru dũ si kidu wa ka i ya si nga yangada momu foro ka yugo gupai nga mo ima rẽ ka raka nyeanye kindi.” Ani naaraka na aˈuru dũ si kidu wa ka i ya gure nga yangada momu furani ani banda gaani padu ni ruruse! Sidu, ka si vura du nga ani gbiatirani na kpio, ani ima rengba ka ya, “Yekova, mi ima manga gupai rengbe omere na ni tipa ka banda gimi padu ni ruruse, ka yugo Satana nga ko nga iraziree, ka ziasi rimoro, na ka songoda gamo bakere pagbia!”

15. Ringbisihe kuti Ruka 23:46, ginipai Yesu adu na kido tipaha?

¹⁵ Ginipai Yesu agumbaha? (Oni gedi Ruka 23:46.) Yesu ape gupai na bakere kido nga: “Buba, mi fu torore ku bero!” Yesu aima ino gupai nga gako raka kumbatayo adu ku be Yekova, na ko aima du na kido nga Bako nika tingidapa ko atingida.

16. Ginipai rengbe ani ka wirikaha ti gu kpiapai nga ga kura Dezire Yekova sa garãko adu nga 15?

 ¹⁶ Ginipai rengbe ani ka wirikaha ti afugo Yesu? Mo du na nyemu ka mbu raka ro ku be Yekova. Tipa ka mangaha wo, si naida “mo kída kuti Yekova na kpotoro yo dunduko.” (Snz. 3:5) Oni bingo gu kpiapai nga ga kura Dezire Yekova sa du rimoko nga Joshua garãko adu nga 15 nawoki ki kpi be kere kaza. Ko aká ka ida na gu gene husa akaza nakuo ga Mbori aNdiko. Ngbutuko mbata fu ko kpi, ko agumba gupai fu nako nga: “Nina, raka re kina ku be Yekova. . . . nina, mi nagumba gupai foro na bakere kido nga: Mi ima inoho ni rengo nga, Yekova nika zingisa re azingisa be kpio. Ko ima ino gimi aberã na gimi abipai, na mi ima kpinyemuko nzunzu.” * Ani dunduko rengbe ka sana tirani nga, ‘Ka si du nga gimi idapase ni asadiasadi he be gupai rengbe ka ye na kpio kuti re, ya mo mi anye niruru re fu Yekova na kidu na gu kido kutiko nga ko nika tingidapa re atingida?’

17-18. Gini apai ani nawirikihe? (Oni bi gu sanduki a nga, “ Agu Apai Rengbe Ani ka Wirikaha ti gu Yangara Afugo Yesu Agumbaha.”)

¹⁷ Ani ima rengba ka wirika nyanyakipa apai ti gu yangara afugo Yesu agumbaha! Si natingida rani na gupai nga, si naida ani mbupai fu aboro na kidu na gu kido nga Yekova nika mbupai ambu furani. Ani na bawene momu berani kadu na badungu awirinarani rogo dungurati nga aguyo du regerege tipa ka undo rani. Ono ho ani aida undo ni, si naida ani sanayo asana tipaha. Ani ima ino gupai nga Yekova nika undo rani aundo ani hi ai gu asada rengbe ani ka gbiatirani na ni. Na ani nabipa raka na aˈuru dunduko si kidu wa ka i ya gure nga gaani yangada uru ka yugo gaani padu ni ruruse na nyanyakipaha, kidu na gu kido nga Yekova nika zingisa rani azingisa be kpio ka ani kpi.

¹⁸ Nirengo, agu afugo Yesu agumbaha ho ko aakpi ni ti ngbunduru ngua-rungosi ima rengba ka yugo badungu apai furani! Ni manga ani pai kuti agu apai ani nawirikihe, gure nga ani nagiasangba agu afugo Yekova ko apehe tipa Wiriko nga: “Oni gí pa ko.”—Mt. 17:5.