1-2. Jé é ne ntañ, a ô ne mfi ôvé?

ÉYOÑ Adam a nga bo Yéhôva melo, a nga sub ényiñ ya nnom éto, to’o bone bé. Adam émien nnye a nga tyi’i na a bo éngana’a, ajô te teke avale Yéhôva a mbe ve jamé nye. Mfa’a bone bé ki? Be be nji be valé éyoñ Adam a nga bo Yéhôva melo. Adam a mbe a yian awu amu mbia jam a nga bo. (Bero. 5:12, 14) Ve ye Yéhôva a mbe ve bo jôm éziñ asu na bone b’Adam be be nyiñe nnôm éto? Ôwé! Éyoñ Adam a boya nye melo, Yéhôva a nga taté na a liti aval é kôté bemillion be bone b’Adam nsem a awu. (Met. 3:15) Yéhôva a nga tyi’i na, mbamba éyoñ, é lôme Mone wé asu na a zu “ve ényiñe jé ntañe bôt abui.”​—Marc 10:45; Jean 6:51.

² Jé é ne ntañ? Éyoñ mintilane ya nkobô Grec mia belan éfia “ntañ,” mia kômbô kobô ajô ntañ Yésus a nga ya’an asu na a bulane jôme Adam a nga jañele. (1 Bec. 15:22) Amu jé é mbe é sili’i na Yésus a bo de? Amu atiñe Yéhôva ébien é mbe é jô’ô na ényiñ ja yiane veban asu na é tañ ényiñ évok. (Nk. 21:23, 24) Adam a nga jañele ényiñ é mbe teke bijô ya nsem. Ajô te, asu na miñyiane ya zôsô Zambe mi jaleban, Yésus a nga ve ényiñ jé é mbe teke bijô ya nsem. (Bero. 5:17) Jôm ete nje Bible a jô na Yésus a ne “Ésaa ya nnôm éto” asu bôte bese ba buni ntañ.​—És. 9:6; Bero. 3:23, 24.

3. Bela’ane Jean 14:31 a 15:13 na ô kate amu jé Yésus a nga kañese ve ényiñe jé?

³ Yésus a nga kañese ve ényiñ jé amu a nye’e Ésaa wé a amu a nye’e bia. (Lañe’e Jean 14:31; 15:13.) Nye’an ôte ñwô ô nga bo na a ba’ale mbunane wé akekui awu, a bo nkômban Ésaa wé. Nalé a nga bo na nsôñane Yéhôva a  mbe a bili atata’a a lat a bone be bôt a si nyô ô tôéban. Ayé’é di, bii yen amu jé Yéhôva a nga kañese na Yésus a ju’ a mintaé ôsusua na a wu. Bii yene fe aval avé ntili Kalate Zambe éziñ a nga liti na a nyane ntañ. Éyoñ ete nje bii su’ulane yen aval avé bi ne liti na bia nyane ntañ, a mam bi ne bo asu na bi ve Yéhôva ba Yésus akéva asu mba jam be nga bo bia.

4. Mam mevé Yésus a nga jibi ôsusua na a wu?

⁴ Tame simesane mam mese besiñ be Yésus be nga bo nye ôsusua na ba wôé nye. Akusa bo a mbe ve loone bizu’u beéngele na be kamane nye, a nga jô’é na bezimbi be zu bi nye a wo’o nye ébôm. (Mt. 26:52-54; Jean 18:3; 19:1) Be nga yite nye a minkasa mi mbe mi balé’ nye meveñe nyul. Mvuse ya valé, be nga tindi nye na a be’e adit élé mvus a meveñ mete mese. Ane Yésus a nga be’e je, a taté na a ke vôme bé ke wôé nye. Éyoñe be nga yene na a kate wulu, bezimbi be nga bi môte mfe na a volô nye be’e élé éte. (Mt. 27:32) Éyoñe Yésus a nga kui vôm be mbe na ba wôé nye, bezimbi be nga bômôlô nye mesene mo a mebo, a tyelé nye élé mintaé yôp. Mbôle nyule jé ése é mbe é fane ve mesene mete, nalé a mbe a bo’o na meveñe ya mo mé a ma ya mebo mé me tu’a nyaé. Bemvôé be Yésus a nyia wé be mbe be yônô’ôk, ve betebe ôsu ya Bejuif be mbe be kpwe’ele nye. (Luc 23:32-38; Jean 19:25) Yésus a nga jibi mintaé mite tañ abui mewolo. Ane éyoñ é mbe é lôte’e, nlem a nku’u Yésus bi mbe bi taé nye aval é ne na a mbe a kate’e vebe. Nde a nga tôkane ngul ése é mbe é li’iya nye asu na a ye’elane Yéhôva, éyoñ ete nje a nga sili nlô wé si a suu mvebe. (Marc 15:37; Luc 23:46; Jean 10:17, 18; 19:30) Yésus a nga jibi fo’o abui ôsame a mintaé ôsusua na a wu.

5. Jé é mbe é dañe tyelé Yésus nleme yôp?

⁵ Sake mintaé a nga jibi ôsusua na a wu mmie mi mbe mi dañe tyelé Yésus nleme yôp. Jam é mbe é dañe taé nye nlem é mbe amu be nga bôte nye ajô na a nga biasé Zambe. (Mt. 26:64-66) Jam ete e mbe e ndeñele’e Yésus aval e ne na a nga sili Yéhôva nge a ne nye vaa ôsam ôte nyul. (Mt. 26:38, 39, 42) Amu jé Yéhôva a nga jô’é na édiñe Mone jé é jibi mintaé, a wu aval ete? Bi tame yene beamu bela.

6. Amu jé Yésus a mbe a yiane wu élé mintaé yôp?

⁶ Jam ôsu, Yésus a mbe a yiane wu élé mintaé yôp asu na a vaa Bejuif biyo’é. (Beg. 3:10, 13) Be nga be’e biyo’é bite amu be nga bo Yéhôva ngaka’a na bé tôñe Atiñe Moïse, ve be nji bo de. Biyo’é bite bi nga zu kô’ôlane biyo’é nsem Adam ô mbe ô veya be. (Bero. 5:12) Atiñe Moïse e mbe e jô’ô na ba yiane wôé môt ase a bo nsem wo yian awu, a tyelé mbime wé élé mintaé yôp. * (Dt. 21:22, 23; 27:26) Awu Yésus élé mintaé yôp e nga kôté bone b’Israël, akusa bo be nga bene nye.

7. Kate’e jame baa da bo’olô na Yésus a mbe a yiane wu awu mintaé?

⁷ Jame baa, Yéhôva a mbe a kômesa’ane Yésus asu ésaé Beta prêtre a mbe na a bo mvus awu dé. Yésus a nga kôme yen aval avé e ne bo ayaé ya bo Yéhôva  mewôk meve’ele été. Meve’ele a nga tôbane me me mbe ngul aval e ne na, a nga ye’elane Yéhôva “a beta ñyônan a mili’i mis.” Mbôle Yésus émien fe a nga tôbane meve’ele, a ne yeme tebe été jangan, “a ne ngule ya volô” bia éyoñ bia “yene meve’ele.” Bi ne mevak amu Yéhôva a nga ve bia Beta prêtre a ne ngule ya “wô’ô ate’e dangan.”​—Beh. 2:17, 18; 4:14-16; 5:7-10.

8. Jam avé afe da liti amu jé Yéhôva a nga kañese na Mone wé a wu awu mintaé?

⁸ Jame lale, Yéhôva a mbe a kômbô’ô ve éyalan ya beta nsili nyi: Ye môt a binam a ne ngule ya bo Yéhôva ésaé to’o éyoñ a tôbane beta minjuk? Satan a nga jô na ‘Teké’é’. A nga jô na bone be bôt ba bo Yéhôva ésaé amu ba sôñ jôm éziñ. A simesane na, aval ane Adam, be vo’o bo Yéhôva ésaé a nlem ôse. (Job 1:9-11; 2:4, 5) Mbôle Yéhôva a mbe a to ndi na Mone wé é bo nye mewôk, a nga kañese na a tôban abui meve’ele. Yésus a nga dañe minju’u mise a nga tôbane mie, a liti na Satan a ne nlaa minsos a dañ.

9. Mbamba éve’ela mbé nlômane Jean ô nga li’i bia?

⁹ Ntañ ô nga yemete mbunan abui Bekristen. Be ne mban ésaé nkañete akusa bo étibila’a ése ba tôbane je. Bi tame yen éve’ela nlômane Jean. A nga kañete benya mejôô a lat a Krist a ntañ bebé mimbu 60. Éyoñ a nga bi bebé mimbu 100, nde éjôé ya Rome é nga futi nye minkôm ékôte mañ ya Patmos. Amu jé? “Amu ajô Zambe a nkañetane ya [ajô] Yésus.” (Nli. 1:9) Jean a nga li’i fo’o bia mbamba éve’ela mfa ya mbunan a mbane ya jibi minjuk.

10. Aval avé Jean a nga liti na a nyane ntañ?

¹⁰ Mintilane mi Jean mia liti abim avé a mbe a nye’e Yésus, a abim avé a mbe a nyane’e ntañ. A nga kobô ajô ntañ nge ke ajô bibotan ntañ wo soo bie bebé biyoñ 100. Éve’an é ne na, Jean a nga jô na: “Nge môt éziñ a bo abé, bi bili Mvañ be Ésaa, Yésus Krist, nnye a ne zôsô.” (1 Jean 2:1, 2) A nga ngôné fe mfi ya bo ésaé “nkañetane [ajô] Jésus.” (Nli. 19:10) Da kôme yené na ntañ ô mbe nya édima mise me Jean. Aval avé bi ne vu nye?

11. Jé é ne volô bia na bi wosane mbia minkômban?

¹¹ Wosa’ane nkômbane ya bo jam e ne abé. Nge bia nyane ntañ, bia ye ke bo bi jô’ô biabebiene na: ‘Me nji yiane wu nju’u na ma wosan a mbia minkômban, amu to’o ma bo jam e ne abé, mé sili njaman mvuse ya valé.’ Ve, éyoñ bi tele aval été éte, bia yiane jô na: ‘Teké’é! Abime mvam Yéhôva ba Yésus be nga liti ma di! Nne me ne bele kôme bo mbia jame nyina aya?’ Ajô te, bia yiane ke ôsu a sili Yéhôva ngule jé, a ye’elane nye bi jô’ô na: ‘Te me’ete na me ku meve’ele été.’​—Mt. 6:13.

12. Aval avé bi ne tôñe melep bia koone me 1 Jean 3 :16-18?

¹² Nyeke’e bobejañ a besita. Nge ô bo de, wé liti na wo nyane ntañ. Amu jé bia jô nalé? Amu Yésus a nji ve ényiñe jé ve asu dôé étam. A nga ve fe je asu bobejañ a besita bevok. Nge a nga kañese wu asu dap, ane amu be’efe be ne édima mise mé. (Lañe’e 1 Jean 3:16-18.) Nye’ane bia nye’e bobejañ wo yené avale bia nyoñe be. (Beép. 4:29, 31–5:2) Bi ne  volô be éyoñ ba kon, nge ke su’u be éyoñ be tele minju’ été. Ve jé bia yiane bo nge mojañ nge ke sita éziñ a bo nge jô jam da taé bia nlem?

13. Amu jé bia yiane jamé bôte bevok?

¹³ Ye e kuiya wo môs éziñ na ô kate jamé mojañ nge ke sita éziñ. (Lv. 19:18) Nge e kuiya wo nalé, tôñe’e melebe ma: “Wua a jibi’i nyô mbok, a wua a jamé’é nyô mbok. Nge môt éziñ a bili nyô mbo’ ajô, aval ane Tate a nga jamé mia, nalé ate fe mi bo’ok.” (Beco. 3:13) Éyoñ ése bia jamé bôte bevok, bia liti Yéhôva na bia nyane ntañ. Mam mevé mefe bi ne bo asu na bi liti na bia nyane ntañ?

14. Jam avé bi ne bo asu na bi tu’a liti Yéhôva na bia nyane ntañ?

¹⁴ Va’a Yéhôva akéva asu ntañ. Joanna, sita éziñ ya Inde a bili mimbu 83, a jô na: “Môs ôse, éyoñ ma ye’elane Yéhôva, ma yene na é ne mfi na me kobô fe ajô ntañ a ve nye akéva.” Éyoñ wo ye’elan, simesa’ane bikobe wo te bo môs ôte, a sili Yéhôva njaman. Ve nge wo te bo mbia nsem, wo yiane fe sili bemvendé mvolan. Bé vô’ôlô wo, a ve wo mbamba melep ma so Kalate Zambe. Bé ye’elane Yéhôva nsamba a wo, a sili Nye na a jamé wo, ndemben wé beta bi mbamba élat a Nye.”​—Jc. 5:14-16.

15. Amu jé bia yiane nyoñ éyoñ ya lañ a bindi mam mese me tii a ntañ?

¹⁵ Bindi’i mam mese me tii a ntañ. Rajamani, sita éziñ a bili mimbu 73, a jô na: “Éyoñ ése ma lañe nkañete Yésus, a yene mintaé mise a nga jibi, mili’i ma kui ma mis.” Bia fe bi ne wô’ô mintaé nlem éyoñ ése bia simesane mam mese Yésus a nga tôbane me. Ve nge bi kele ôsu a bindi beta jam Yésus a nga bo asu dangan, bii tu’a nye’e nye, a bii tu’a nye’e Ésaa wé. Nga ô ne nyoñe ntyi’ane ya bindi mam mese me tii a ntañ ayé’é étam dôé, nge ke ayé’é ya nda bôt jôé.

16. Bibotan bivé bia bi éyoñ bia ye’ele bôt bevok ajô ya ntañ? (Fombô’ô fôtô ya ékô’ôla)

¹⁶ Ye’ele’e bôt bevok ajô ya ntañ. Éyoñ ése bia ye’ele bôt bevok ajô ya ntañ, wo tu’a bo édima mise mangan. Bi bili mbamba bikpwelé bi ne volô bia na bi liti  bôt amu jé Yésus a nga wu asu dangan. Bi ne belane nlô ajô 4 ya nsoé kalate Mbamba mefoé ma so be Zambe. Nlô ajô ôte ô ne na: “Za a ne Yésus Krist?” Bi ne fe belane kabetôlô 5 ya kalate Jé Kalate Zambe a ne ye’ele bia? Nlô ajô ya kabetôlô ate ô ne na: “Ntañ​—Beta das a so be Zambe”. Éyoñ ése bia tabe môse Mesimesa’ane mbu ôse a bañete bôt bevok na be zu tabe a bia, nalé a bo na ntañ ô tu’a bo édima mise mangan. Yéhôva a nga bo bia beta mvom éyoñ a nga ve bia fane ya ye’ele bôte bevok ajô ya Mone wé.

17. Dase fé da dañe mam mese Yéhôva a nga ve bia, a amu jé?

¹⁷ Bi bili fo’o abui beamu ya ve Yéhôva akéva asu ntañ. A ngalane ya ntañ, bi ne bi ngul élat a Yéhôva akusa bo bi be’e metyi ya abé. Ntañ ñwô wé bo na mimboone mi mam mi Satan mise mi tyamban. (1 Jean 3:8) Ntañ ñwô fe wé bo na nkômbane Yéhôva asu si nyô ô boban. Si nyô ése jé mane bo Paradis, bôte bese bé nye’e Yéhôva a bo nye ésaé a nleme wua. Nde, nkelan ôsu a jeñe mezene ya ve Yéhôva akéva asu beta das a nga bo bia: ntañ.