1-2. Ngimba ikitabulilo findu fiki kangi nongwa yafiki tukulondiwa ikitabulilo?

BO umundu ungolofu Adamu atulile inongwa, umwene ataghile ulusako ulwakwikala nu bumi kwa bwila na bwila. Isi sikalimpalamasisye mwene loli syabapalamasisye na bana aba bayagha pakupapiwa nkyeni. Adamu akalondiwagha ukuhobokeliwa pa isi abombile. Umwene asalile ukutula inongwa. Loli bule ukuyoba isya banake? Abene bakabombilepo ikindu kilikyosa ikibibi kangi bakalinkasisye Adamu akuti atule inongwa. (Rom. 5:12, 14) Adamu alondiwagha ukufwa panongwa ya isi abombile. Loli ngimba Yehova alondiwagha ukubombapo simo ukuti abana ba Adamu basikale nu bumi kwa bwila na bwila? Ena. Bo Adamu atulile itolo inongwa, Yehova alyandile ukunangisya muno abaghile ukubapokela abana bingi ba Adamu ukufuma ku butulanongwa ninifwa. (Bwa. 3:15) Pakabalilo kake akanunu, Yehova alintumile Umwanake ukufuma kumwanya “ukuti asabike ubumi bwake ukuya bwa kubatabula ba bingi.”—Mar. 10:45; Yoh. 6:51.

² Ngimba ikitabulilo findu fiki? Ukufwana na Malemba gha mu Chigiriki, ikitabulilo gho ntengo ughu Yesu abikile ukuti ule iki Adamu ataghile. (1 Kor. 15:22) Nongwa yafiki tukulondiwa ikitabulilo? Panongwa yakuti ifundo isyabugholofu isya Yehova bo muno syabikiwe mundaghilo syayobagha ukuti ubumi ukubika ubumi. (Kuso. 21:23, 24) Adamu ataghile ubumi bwake ubugholofu. Ukuti Kyala anangisye ubugholofu bwake, Yesu abikile ubumi bwake ubugholofu. (Rom. 5:17) Yonongwa yake ali “yo Tata unsita kufwamo” ku bosa aba bikunangisya ulwitiko nkitabulilo kyake.—Yes. 9:6; Rom. 3:23, 24.

3. Ukufwana na Yohani 14:31 na 15:13, nongwa yafiki Yesu aliyipile ukubika ubumi bwake ubugholofu?

³ Yesu aliyipile ukubika ubumi bwake panongwa ya lughano lwake ulunywamu kwa Tata wake wakumwanya na ku myitu. (Belenga Yohani 14:31; 15:13.) Panongwa yakuti Yesu alinganile fiyo Yehova na uswe, umwene asimikisye ukuti ikuya pakukindilila ukuya  nsubiliwa ubumi bwake bosa kangi nukufwanisya ubwighane bwa Tata wake. Panongwa ya isi abombile, ubwighane ubu Yehova alinabo ku bandu na ku kisu bukwisa pakufwanisiwa. Mu nkhani iyi tukuya pakumanyila inongwa iyi Kyala alitikisye ukuti Yesu atamiwe fiyo bo akali ukufwa. Kangi mbupimba tukuya pakuyobesania isya ndembi yumo uwa Baibolo uyu andaghisye fiyo ikitabulilo. Kangi pabumalilo tukuya pakuyobesania muno tubaghile ukunangisyila ukuti tukundaghisya ikitabulilo nikemo ili Yehova na Yesu batupele.

4. Lingania muno Yesu afwilile.

⁴ Inong’onela isi syabombiwe isiku lyabumalilo bo Yesu akali ukufwa. Umwene abaghile ukubasuma abandumi bingi ukuti basamfighilile. Loli sikaya syo isi abombile. M’malo mwake, abalekile abasilikali Abaroma ukuti bampinye nukunkoma. (Mat. 26:52-54; Yoh. 18:3; 19:1) Abene bankomelagha ikikoti iki kyalimfulesye fiyo mumbili wake. Ukufuma apo, balimpimbisye ikipiki ikisito pakibegha kyake. Yesu apimbile ikipiki iki ukufika pamalo agha balondagha ukungoghela loli kwakabalilo akapimba abasilikali Abaroma balimbulile umundu uyungi ukuti yo ampimbile ikipiki iki. (Mat. 27:32) Bo Yesu afikile pamalo agha ayagha pakufwila, abasilikali balinkomelile imisumali mmaboko na mmalundi pa mpiki uwakutamiliwapo. Ubusito bwa mbili wa Yesu bwapangisye ukuti ifilonda ifi balinkomelile nimisumali fiye finywamu. Abamanyani bake na mama wake balinkulila loli abalaghili ba ku Yuda balinkumwangalila Yesu. (Luka 23:32-38; Yoh. 19:25) Yesu atamiwe fiyo kwa maawala mingi. Panongwa ya muno balinkomelile pa mpiki, indumbula na mapapalafu ghake ghatoliwagha ukubomba imbombo kangi atoliwagha ukutuya kanunu. Yesu asimenye ukuti anangisye ubusubiliwa kangi bo asyele panandi ukufwa umwene aliputile kwa Yehova akabumalilo. Pabumalilo alinkughoneka untu alinkusililika. (Mar. 15:37; Luka 23:46; Yoh. 10:17, 18; 19:30) Yesu alinkufwa panandipanandi, alinkupilika ifyakubaba kangi afwile inifwa iyakukosya fiyo isoni.

5. Ngimba kindu kiliku iki kyali kibibi fiyo kwa Yesu ukukinda namuno balingoghile?

⁵ Kwa Yesu muno balingoghile kikali kindu kibibi fiyo iki alyaghene nakyo. Loli ikindu ikibibi fiyo yali yonongwa iyi abene baketagha ukuti ikulondiwa ukughoghiwa. Balinsyobekisye ukuti annyozagha Kyala. (Mat. 26:64-66) Panongwa yakuti bansyobekesyagha ukuti annyozagha Kyala, isi syalimbabile fiyo Yesu kangi umwene akalondagha ukuti Tata wake itikisye ukuti akosiwe isoni munjila bo iyi. (Mat. 26:38, 39, 42) Nongwa yafiki Yehova alitikisye ukuti Umwanake unganiwa atamiwe nukufwa? Isagha tuyobesanie ififukwa fitatu.

6. Nongwa yafiki Yesu alondiwagha ukukomeleliwa pa mpiki uwakutamiliwapo?

⁶ Ikyakwanda, Yesu alondiwagha ukukomeliwa pa mpiki uwakutamiliwapo ukuti Abayuda babuliwe kukighune. (Gal. 3:10, 13) Abene baghuniwe panongwa yakuti bafingile ukupilikila indaghilo sya Kyala loli abene bakapilikile. Yonongwa yake balondiwagha ukufwa panongwa yakuti bali bana ba Adamu kangi abene bakindilile ukughuniwa. (Rom. 5:12) Indaghilo sya Kyala syatighi linga umundu atulile inongwa iyakughogha umundu, yope alondiwagha ukughoghiwa. Ukufuma apo, umbili wake umfwano utubalilo tumo baghupayikagha pa mpiki. * (Kukumbu. 21:22, 23; 27:26) Panongwa yakuti Yesu akomeliwe pa mpiki uwakutamiliwapo, syapangisye ukuti Abayuda babuliwe ukufuma kubughuniwa kangi ikemo lyake lyabatulile nalinga ukuti balinkanile.

7. Ngimba kifukwa kiliku ikyabubili iki Kyala alitikisye ukuti Umwanake atamiwe?

⁷ Inong’onela ikifukwa ikyabubili iki Kyala alitikisye ukuti umwanake atamiwe. Umwene ammanyisyagha Yesu ubudindo ubu isakuya nabo  nkyeni pakuya Mputi witu Unkulumba. Isi Yesu alyaghene nasyo syalintulile ukumanya muno kukuyila kukafu ukumpilikila Kyala pakabalilo ka ngelo inywamu. Umwene atamiwe fiyo mundumbula, yonongwa yake alinkusuma ndwiputo “pamopene ninguto ingulumba namasosi.” Panongwa yakuti Yesu atamiwe fiyo, umwene ikupilikisya isi tukulonda kangi “ikulonda ukututula linga tukugheliwa nukukubilwa.” Tukundaghisya fiyo kwa Yehova panongwa yakutusalila Umputi Unkulumba uyu ali nikisa kangi abaghile “ukutupasikisya mbonywa bwitu.”—Hib. 2:17, 18; 4:14-16; 5:7-10.

8. Ngimba kifukwa kiliku ikyabutatu iki Kyala alitikisye ukuti Yesu agheliwe fiyo?

⁸ Ikyabutatu, Yehova alitikisye ukuti Yesu atamiwe fiyo ukuti ilalusyo ilyakulondiwa fiyo lyamuliwe, ilyakuti: Ngimba abandu babaghile ukukindilila ukuya basubiliwa kwa Yehova nalinga ukuti bikugheliwa fiyo? Setano ikuti umundu akabaghila ukuya nsubiliwa. Umwene ikuti abandu bikumbombela Kyala panongwa yakuti bikulonda ukuti abape ikindu kimo. Kangi umwene ikusubila ukuti tukangana Yehova bo muno Adamu abombile. (Jobu 1:9-11; 2:4, 5) Panongwa yakuti Yehova ali nulusubilo losa ukuti Yesu ikuya pakukindilila ukuya nsubiliwa, alitikisye ukuti umwanake agheliwe fiyo. Yesu akindilile ukuya nsubiliwa kangi anangisye ukuti Setano ntungulu.

9. Ngimba kifwanikisyo kiliku iki untumiwa Yohani atunangisye?

⁹ Abakristu bingi bakasisye ulwitiko lwabo panongwa ya isi bamanyile isyakufwana ni kitabulilo kya Yesu. Abene bikukindilila ukufumusya nalinga ukuti bikususiwa kangi bikwifimbilisya ku ndamyo isyakukindanakindana pa bumi bwabo. Inong’onela ikifwanikisyo kya ntumiwa Yohani. Umwene aliyipile ukufumusya ubwanaloli ubwakuyoba isya Kristu nikitabulilo kyake lumo kwa fyinja ifyakukinda 60. Bo asyele panandi ukufwanisya ifyinja 100, iboma lya Baroma lyaketagha ukuti ali mundu wakutilisya fiyo yonongwa yake balintumile kulusungo lwa Patmo. Ngimba atulile inongwa yiliku? Umwene “ayobagha isya Kyala nukunsisimikisya isya Yesu.” (Ubuset. 1:10.) Yohani anangisye ikifwanikisyo ikinunu fiyo ikyakuya nulwitiko kangi nukwifimbilisya.

10. Ngimba isi Yohani alembile sikunangisya bulebule ukuti andaghisyagha ikitabulilo?

¹⁰ Yohani anangisye ulughano lwake ulwakufuma pasi pandumbula kwa Yesu kangi andaghisyagha ikitabulilo ukwendela mu isi alembile. Umwene ayobile isya ikemo amabulendo aghakukinda 100 pamo ukuti ifindu ifinunu ifi ikitabulilo kyafwanisye. Mwakifwanikisyo, Yohani alembile ukuti: “Loli linga yumo atulile inongwa tulinawe uwakutwimila kwa Tata, yu Yesu Kristu, ungolofu.” (1 Yoh. 2:1, 2) Kangi isi Yohani alembile sikututula ukuti tuyeghe “nulusisimikisyo lwa Yesu.” (Ubuset. 19:10) Ukuyoba ubwanaloli, Yohani andaghisyagha fiyo ikitabulilo. Ngimba uswe tubaghile ukunangisya bulebule ukuti tukundaghisya ikitabulilo?

11. Ngimba findu fiki ifi fibaghile ukututula ukuti tukane ukugheliwa?

¹¹ Mukaneghe ukugheliwa ukubomba ubutulanongwa. Linga tukundaghisya ikitabulilo ukufuma pasi pandumbula tutikuya pakwinong’ona ukuti: ‘Ndikulondiwa ukwiyipa ukuti ndeke ukutula inongwa linga ngugheliwa. Mbaghile ukukindilila ukutula inongwa kangi pabumalilo nguya pakusuma uluhobokelo.’ M’malo mwake, linga tukugheliwa ukuti tubombe ikindu kimo ikibibi, tukuya pakukana, nukuyoba ukuti: “‘Panongwa yakwinong’onela syosa isi Yehova na Yesu bambombile ngabaghila ukubomba ikindu ikibibi bo iki.’” Mwakukolelana nifundo iyi, tubaghile ukunsuma Yehova ukuti atupe amaka, nukunsuma ukuti: “Ungatubikagha ndughelo, loli utupoke na kumbibi.”—Mat. 6:13.

12. Ngimba tubaghile ukukonga bulebule ubulongosi ubu buli pa 1 Yohani 3:16-18?

 ¹² Mubaghaneghe abakamu na balumbu binu. Linga tukunangisya ulughano bo ulu, tukunangisya kangi ukuti tukundaghisya ikitabulilo. Nongwa yafiki? Panongwa yakuti Yesu abikile ubumi bwake komma panongwa yitu twibene loli na panongwa ya bakamu na balumbu bitu. Umwene aliyipile ukubafwila. Yonongwa yake abaghanile fiyo. (Belenga 1 Yohani 3:16-18.) Tukunangisya ulughano lwitu ku bakamu na balumbu ukufwana namuno tukubombela nabo ifindu. (Ef. 4:29, 31–5:2) Mwakifwanikisyo, tukubatula linga babinile pamo linga bikwifimbilisya ku ndamyo isyakukindanakindana ukongelelapo ingozi syakipeliwa. Loli ngimba tukulondiwa ukubomba isyafiki linga Unkristu umwinitu ayobile pamo abombile ifindu ifi fitukalalisye?

13. Nongwa yafiki tukulondiwa ukubahobokela abangi?

¹³ Ngimba utubalilo tumo mukuketa ukuti kukafu ukunhobokela Unkristu umwininu? (Lev. 19:18) Linga mo siyilile amukonge ubulongosi ubu: ‘Mufisanileghe ilyoyo, kangi linga yumo ali ninongwa nunnine muhobokelaneghe. Bo apa Yehova abahobokile umwe, mo mubombeleghe nanumwe.’ (Kolos. 3:13) Linga akabalilo kosa tukunhobokela unkamu pamo umulumbu witu, tukunangisya kwa Tata witu wakumwanya ukuti tukundaghisya ikitabulilo. Ngimba tubaghile ukukindilila bulebule ukundaghisya ukufuma pasi pandumbula ikyabupe ikyakufuma kwa Kyala iki?

14. Ngimba yo njila yimo yiliku iyi tubaghile ukunangisya ukuti tukundaghisya ikitabulilo ukufuma pasi pandumbula?

¹⁴ Munndaghisyeghe Yehova panongwa ya ikitabulilo. Umulumbu Joanna uwa fyinja 83 uyu ikwikala ku India atile, “Nguketa ukuti kwakulondiwa fiyo ukuyoba isya kitabulilo nukundaghisya Yehova isiku lililyosa linga ngwiputa. Isiku lililyosa linga mukwiputa, mumbuleghe Yehova ifindu ifibibi ifi mubombile kangi munsumeghe ukuti abahobokele. Momumo ukuti linga mutulile ubutulanongwa ubunywamu mukulondiwa kangi ubutuli ku bakulumba ba kipanga. Abene bikuya pakubapilikisya nukubapa ubulongosi ubwakufuma M’masyu gha Kyala mwalughano. Bikuya pakwiputa nanumwe nukunsuma Yehova ukuti abombele imbombo ikemo lya Yesu “ukuti mubumbulusiwe.”—Yak. 5:14-16.

15. Nongwa yafiki tukulondiwa ukuya nakabalilo akakubelenga inkhani isyakufwana nikitabulilo kangi nukwinong’onelapo?

¹⁵ Mwinong’oneleghe isya kitabulilo. Umulumba Rajamani uyu ali nifyinja 73 ayobile atile, “Linga  ngubelenga inkhani isyakufwana namuno Yesu atamiliwe m’maso mwangu mukwisula amasosi.” Nanumwe mubaghile ukupalamasiwa fiyo linga mubaghile ukwinong’onela muno umwana wa Kyala atamiliwe. Loli linga mukwinong’onela fiyo muno Yesu abikile ikemo, ulughano lwinu kumyake na kwa Tata wake lukukula fiyo. Ukuti mwinong’oneleghe fiyo isya kitabulilo, mubaghile ukughelaghela ukukagha akabalilo akakuti mumanyile inkhani iyi pakumanyila kwinu kwa pamwibene.

16. Ngimba ukubamanyisya abangi isyakufwana nikitabulilo kubaghile ukututula bulebule? (Keta ikithuzi kya pakikope.)

¹⁶ Mubamanyisyeghe abangi isyakufwana nikitabulilo. Linga akabalilo kosa tukubamanyisya abangi isyakufwana nikitabulilo tukukindilila fiyo ukundaghisya. Tuli na mabuku amanunu fiyo na mavidiyo agha ghikututula ukubalingania abangi inongwa iyi Yesu atufwilile. Mwakifwanikisyo, tubaghile ukubombela ikimanyilo 4 mu ka bulosha akakuti, Amasyu Amanunu Aghakufuma kwa Kyala. Ikimanyilo iki kili numutu uwakuti, “Ngimba Yesu yo Nani?” Pamo mubaghile ukunnangisya ikimanyilo 5 mu buku ilyakuti Ngimba Ibaibolo Likutumanyisya Isyafiki? Ikimanyilo iki kili numutu uwakuti, “Ukutabuliwa—Kyabupe Kyapamwanya iki Kyala Atupele.” Ikyinja kilikyosa tukunangisya ukuti tukundaghisya ikitabulilo mwakwaghiwapo pakukumbukila inifwa ya Yesu nukwiyipa ukubakolela abangi ukuti tusaye nabo pampene. Yehova atupele ulusako ulunywamu fiyo ulwakubamanyisya abangi isyakufwana nu mwanake.

17. Nongwa yafiki ikitabulilo ikyakufuma kwa Kyala kyabupe kyapamwanya fiyo iki abapele abandu?

¹⁷ Kisita kukayika tuli nififukwa ifinunu fiyo ifyakukindilila ukundaghisya kitabulilo. Panongwa ya kitabulilo, tubaghile ukuya pabumanyani ubwamaka fiyo na Yehova nalinga ukuti tuli bandu basitabugholofu. Panongwa ya kitabulilo, imbombo syosa isya Mohesi sisakumalika. (1 Yoh. 3:8) Panongwa ya kitabulilo, ubwighane bwa Yehova ku kisu bwisakufwanisiwa. Ikisu kyosa kisakuya paladaiso. Aliwesa uyu mwisakwaghana nawe isakungana fiyo Yehova nukumbombela umwene. Isagha isiku lililyosa tunangisyeghe ukuti tukundaghisya ikitabulilo iki kyo kyabupe ikyapamwanya fiyo iki Kyala abapele abandu.