Yi enu ci yí le mɛ ji

Yi yi mɛnyɔwo tɔxu

ENUKPLAKPLA NYƆTA 20

Kpɔtɔ aɖo susu nywi do ao kunuɖeɖedɔ lɔ nu

Kpɔtɔ aɖo susu nywi do ao kunuɖeɖedɔ lɔ nu

“Tɔ́ jinuku dodo . . . ŋgbe mi edɔ wawa keke a nanɔ fiɛfi o.”​—ŊUN. 11:6.

EHAJIJI 70 Midi Ame Siwo Dze

SUSU VEVI LƆ *

Ci Yesu yi jeŋkwimɛɔ, yi nukplaviwo ɖe kunu koɖo ezolelanmɛ le Ʒerusalɛmu koɖo afi sugbɔ buwo (Kpɔ mamamɛ 1)

1. Kpɔwɛ ci Yesu ɖo ɖɛ nɔ yi dokplɔtɔwoɔ, yí lé wowa nu doɔ? (Kpɔ foto ci yí le akpa lɔ ji.)

HWENU Yesu le nyigban jiɔ, éɖo susu nywi mɔ amowo aɖo to ye le kunuɖeɖedɔ lɔ mɛ yí eji mɔ susu nywi cɛ le kpɔtɔ anɔ ye dokplɔtɔwo can shi. (Ʒan 4:35, 36) Ci Yesu le koɖo yi nukplaviwoɔ, wowa kunuɖeɖedɔ lɔ koɖo ezolelanmɛ. (Luiki 10:1, 5-11, 17) Vɔ ci wolé Yesu yí wui goduɔ, ezo ci nukplaviwo ɖo do kunuɖeɖedɔ lɔ nu ɖe kpɔtɔ na nɔ hwenu kleŋ ɖe. (Ʒan 16:32) Yi godu ci Yesu fɔn so kuɔ, édo ŋsɛn wo mɔ wo le sɔ susu ɖo kunuɖeɖedɔ lɔ ji. Gbesɔ kpe ni, ci eyi jeŋkwimɛɔ, woɖe kunu nɔ amowo koɖo ezo keke wowo ketɔnɔwo tɔ nyɔ toto mɔ: “Mí kpɔ enu ci mí wa ɖaa! Míwo nukplakpla kpe do Ʒeruzalɛmu keŋkeŋ.”—Edɔ. 5:28.

2. Lé Yehowa cu shi do eŋɛnywidradradɔ lɔ ji doɔ?

2 Yesu dasɛ emɔ nɔ exwe sanŋdi ŋkɔtɔ mɛ Kristotɔwo yí woɖe kunu yí Yehowa kpedo wo nu. Ecɛ wɛ mɔ amɛ sugbɔ xɔ wowo ŋɛdu lɔ. Le kpɔwɛ mɛ, agbetɔ 3000 han yí wa ʒinʒindoshimɛ le Pantekoti exwe 33 K.H. (Edɔ. 2:41) Sɔ bɔdo nuɔ, nukplaviwo hlɛnhlɛnmɛ gbekpɔtɔ sukɔgbɔ doji. (Edɔ. 6:7) Vɔ Yesu nu daɖɛ mɔ amɛ sugbɔ alɔn Fyɔɖuxu ŋɛnywi lɔ le ŋkeke kpɛtɛkpɛtɛwo mɛ.—Ʒan 14:12; Edɔ. 1:8.

3-4. Nyi yí taɖo kunuɖeɖedɔ lɔ gbɔnnɔnu nɔ mɛɖewoɔ, yí nyi yí mìakpɔ le nyɔta cɛ mɛɔ?

3 Mì pleŋ yí tekpɔ ɖo susu nywi do kunuɖeɖedɔ lɔ nu. Le eju ɖewo mɛɔ, ele fafɛɖe mɔ woawɛ ahan. Nyi yí taɖoɔ? Ðo amɛ sugbɔ jinɔ mɔ wo le va kpla Bibla koɖo yewo yí ɖewo le wo mɛ ɖo anɔ te keke ana nɔ hwenu Yehowa Kunuɖetɔ ɖe avo akplɛ koɖo wo! Vɔ akpaxwe buwo nɔ nyigban lɔɔ, kunuɖeɖedɔ lɔ gbɔnnɔnu nɔ eŋɛnywidratɔwo sugbɔ, ɖo wodekpɔnɔ amowo le axomɛ o, yí nɔ wokpɔ wo le axomɛ can ɔ, wodesɔnɔ ɖe le ji ahan o.

4 Nɔ èle fini kunuɖeɖedɔ lɔ gbɔnnɔnu leɔ, emɔdasɛnamɛ ciwo yí le nyɔta cɛ mɛ atɛnŋ akpedo eo nu. Mìagbekpɔ enu ci mɛɖewo wa yí kpɔ amɛ sugbɔ le wowo kunuɖeɖedɔ lɔ mɛ. Yí agbeje enu ci yí taɖo mìakpɔtɔ aɖo susu nywi nɔ amowo ɖokɔ to mìwo ŋɛdu lɔ alo gbe.

KPƆTƆ AÐO SUSU NYWI NƆ EGBƆNKƆNU MƆ ÀKPƆ AMOWO

5. Cukaɖa ciwo Kunuɖetɔ sugbɔ dokɔ goɔ?

5 Egbɔnnɔnu nɔ Kunuɖetɔ sugbɔ mɔ woakpɔ amowo le wowo xwewo mɛ. Eŋɛnywidratɔ ɖewo le nyigbanmama ciwo mɛ wocu axwe ganganwo do, glanɔ agbo lɔwo yí cɔnɔ axwe lɔwo. Le nɔtɔxuwoɔ, nɔ mɛɖe deyɔ eoɔ, axwecɔtɔ lɔwo dalɔn yí naɖo mɛ o. Eŋɛnywidratɔ buwo tɛnŋ wakɔ so axomɛ yi axomɛ, vɔ wodekpɔnɔ amɛ sugbɔ le axwe lɔwo mɛ o. Eŋɛnywidratɔ ɖewo ɖenɔ kunu le emɔ ji alo texwe ciwo amɛ kankin ɖewo le. Wotɛnŋ zɔn mɔ yi texwe jinjinwo yí atekpɔ mɔ yewoakpɔ mɛɖe le axomɛ, vɔ nɔ woɖo nɔɔ, kleeɖe! Nɔ mìdonɔ go cukaɖa cɛ hanwo le mìwo nyigbanmama mɛɔ, mìdeɖo agbɔjɔ o. Nyi mìatɛnŋ awa yí aɖu cukaɖa cɛwo ji yí axo nuxu nɔ amɛ sugbɔ le kunuɖeɖedɔ lɔ mɛɔ?

6. Lé eŋɛnywidratɔwo le shigbe kpaviletɔwo nɛ doɔ?

6 Yesu sɔ kunuɖeɖedɔ lɔ sɔ koɖo kpavileledɔ. (Maki 1:17) Eɖɔdatɔwo tɛnŋ wa dɔ azan sugbɔ, vɔ yí wodakpɔ kpavi kuɖeka kpeti alé o. Ele ahan gan wodegbɔnɔjɔ o; wotrɔnɔ alɔ nɔ lé woalé kpaviwo do. Wotrɔnɔ gamɛ, texwe koɖo alɔkpa ci woazan asɔ lé kpaviwo. Mìatɛnŋ atrɔ alɔkpa nɔ mìwo kunuɖeɖedɔ lɔ ahan. Mìakpɔ emɔdasɛnamɛ cɛwo.

Nɔ èɖekɔ kunu le texwe ciwo wodekpɔkɔ amowo le axomɛ ahan ɔ, tekpɔ ayinɔ wo gbɔ le gamɛ vovovowo ji, aji wo le texwe vovovowo alo azan alɔkpa vovovowo (Kpɔ mamamɛ 7-10) *

7. Nyɔna ci mìakpɔ nɔ mìɖenɔ kunu le gamɛ vovovowo jiɔ?

7 Tekpɔ aji amowo kpɔ le gamɛ vovovowo ji. Mìakpɔ amɛ sugbɔ, nɔ mìɖenɔ kunu le hwenu ci mìatɛnŋ akpɔ wo le axomɛ. Ðo nɔ mɛɖe yi fiɖe duuɔ, égbɔnɔ va axomɛ. Nɔviŋsu koɖo nɔvinyɔnu sugbɔ kpɔɛ mɔ anyɔ mɔ yewoaɖenɔ kunu le fiɛfiwo, ɖo ganɔtɔmɛɔ, wokpɔnɔ amɛ sugbɔ le axomɛ. Gbesɔ kpe niɔ, axomɛnɔtɔ lɔ tɛnŋ vo yí axo nuxu koɖo mì ganɔmɛ. Alo taŋfuin àkpɔ mɔ nɔ yewa do emɔdasɛnamɛ ci hamɛmɛshinshin ɖeka ci yí tɔ mɔ David ena jiɔ, akpedo ye nu sugbɔ. Énu mɔ nɔ yeyi nyigbanmama ɖe mɛ na nɔ hwenu ɖeɔ, ye koɖo ye kpena trɔnɔ yi axwe ciwo mɛ yewodekpɔ mɛɖe le sa o. Énu mɔ: “Nɔ mìtrɔ yiɔ, ekpanɔcaŋ mɔ mìkpɔnɔ amɛ sugbɔ le axwe lɔ mɛ.” *

Nɔ èɖekɔ kunu le texwe ciwo wodekpɔkɔ amowo le axomɛ ahan ɔ, tekpɔ ayinɔ wo gbɔ le gamɛ vovovowo ji (Kpɔ mamamɛ 7-8)

8. Lé mìatɛnŋ awa do Ŋununyatɔ 11:6 ji le mìwo kunuɖeɖedɔ lɔ mɛ doɔ?

8 Mìdeɖo agbɔjɔ nɔ mìdekpɔkɔ amowo le axomɛ o. Mawunyɔkpukpui ci ji wocu nyɔta lɔ do ɖo ŋwi susu ci mìɖo aɖo nɔ mì. (Hlɛn Ŋununyatɔ 11:6.) David ci nu mìxo nuxu so vayi degbɔjɔ o. Éyinɔ axwe ɖeka mɛ gbɛmɛgbɛmɛ keke na nɔ hwenu evakpɔ amɛ le axwe lɔ mɛ. Ŋsu ci ekpɔ lɔn mɔ woakan seŋ koɖo ye le Bibla mɛ. Ŋsu lɔ nu mɔ: “Ewa xwe amɛnyi han yí ŋle lɛ, vɔ ŋdekpɔ Yehowa Kunuɖetɔ ɖe le anyi xomɛ kpɔ o.” David nu mɔ: “Blaŋblaŋ ɔ, nɔ ètekpɔ keke vakpɔ amowo le axomɛɔ, wolɔnnɔ mɔ yewoaɖo to eŋɛnywi ci mìdrakɔ.”

Nɔ èɖekɔ kunu le texwe ciwo wodekpɔkɔ amowo le axomɛ ahan ɔ, tekpɔ aji wo le texwe vovovowo (Kpɔ mamamɛ 9)

9. Lé Kunuɖetɔ ɖewo wɛ yí kpɔnɔ mɛ ciwo wodekpɔnɔ fafɛɖe le axomɛɔ?

9 Tekpɔ aji wo le texwe vovovowo. Gbɔxwe woatɛnŋ akpɔ mɛ ciwo wodekpɔnɔ fafɛɖe le axomɛɔ, eŋɛnywidratɔ ɖewo trɔnɔ texwe ci woɖenɔ kunu le. Le kpɔwɛ mɛ, ci wodeɖenɔ emɔ mɔ woawa kunuɖeɖe so axomɛ yi axomɛ le nyigbanmama ciwo mɛ wocu axwe ganganwo doɔ, eŋɛnywidratɔwo kpɔɛ mɔ kunuɖeɖe koɖo kekevi le emɔ ganganwo ji nyi emɔ nywi ci ji yewoato yí ake do mɛ ciwo yí nɔnɔ axwe ŋtɔ́wo mɛ nu. Ecɛ kpenɔdo Kunuɖetɔwo nu yí woxonɔ nuxu koɖo mɛ ciwo yí nɔnɔ axwe gangan ŋtɔ́wo mɛ ŋmɛŋmɛ. Gbesɔ kpe niɔ, eŋɛnywidratɔ sugbɔ kpɔɛ mɔ amowo xɔnɔ mìwo wemawo le texwe ciwo wowa ɖɛ do jugbajatɔxuwo yí amowo vagbɔnnɔ le nɔ, afimɛwo koɖo ajɔdoxu ganganwo. Floiran ci yí nyi ekán lɔ mɛ hamɛwo jikpɔtɔ le Bolivie nu mɔ: “Mìyinɔ afimɛ koɖo ajɔdoxuwo so ga 1:00 vaɖo ga 3:00 gblamɛ, ɖo hwenɔnuɔ, enusatɔwo dexanɔ sugbɔ o. Blaŋblaŋ ɔ, mìtɔnɔ seŋ kankan koɖo wo yí tɔnɔ Bibla kplakpla koɖo wo hɛnnɛ.”

Nɔ èɖekɔ kunu le texwe ciwo wodekpɔkɔ amowo le axomɛ ahan ɔ, tekpɔ azan alɔkpa vovovowo (Kpɔ mamamɛ 10)

10. Alɔkpa ciwo mìatɛnŋ azan akpɔ amowoɔ?

10 Tekpɔ azan emɔ vovovowo. Sɔɛ mɔ èjekɔ agbla gbɛmɛgbɛmɛ mɔ yeake do mɛɖe nu. Èyi gbɔ le gamɛ vovovowo ji, vɔ dekpɔɛ le axomɛ o. Emɔ buwo gbeli ciwo ji àto akpɔ amɛ lɔa? Katarína nu mɔ: “Ŋŋwlɛnɔ wema nɔ mɛ ciwo ŋdekpɔnɔ gbeɖe le axomɛ o, yí nunɔ nɔ wo mɔ ŋji mɔ naxo nuxu koɖo wo ŋmɛŋmɛ sa.” Nyi mìakpla so enu cɛ mɛɔ? Tekpɔ ato emɔ ɖekpokpui ji yí aji mɛshiamɛ kpɔ le ao nyigbanmama lɔ mɛ nɔ èle kunuɖeɖedɔ lɔ wakɔ.

KPƆTƆ AÐO SUSU NYWI NƆ AMOWO DESƆKƆ ÐE LE JI O

11. Nyi yí taɖo mɛɖewo desɔnɔ ɖe le mìwo ŋɛdu lɔ jiɔ?

11 Mɛɖewo desɔnɔ ɖe le mìwo ŋɛdu lɔ ji o. Wodenya mɔ yewoɖo ajeshi Mawu alo akpla Bibla o. Ci wokpɔ efunkpekpe sugbɔ le agbe lɔ mɛɔ, eyi dɔ wodexɔ Mawu ji se o. Wogbe Bibla, ɖo wokpɔkpɔ enumajɔmajɔ koɖo ayemɛnu ciwo sɛnsɛnŋkɔnɔtɔ ciwo nunɔ mɔ yewojeshi Bibla wakɔ. Edɔwawa, xomu koɖo agbemɛ cukaɖawo yí xa mɛbuwo yí wodekpɔɛ mɔ Bibla atɛnŋ akpedo yewo nu o. Lé mìakpɔtɔ akpɔkɔ jijɔ nɔ mɛ ciwo mìɖekɔ kunu nɔ kpɔɛ mɔ mìwo ŋɛdu lɔ dele veviɖeɔ?

12. Lé mìatɛnŋ awa do nyɔ ciwo yí le Filipitɔwo 2:4 mɛ ji doɔ?

12 Dasɛ mɔ yesɔ ɖe le ji nɔ wo. Amɛ sugbɔ ciwo yí dejinɔ sa mɔ yewoase mìwo ŋɛdu lɔ vakpɔɛ mɔ eŋɛnywidratɔ ɖe sɔ ɖe le ji nɔ yewo veviɖe yí wovalɔn ɖokɔ to mì. (Hlɛn Filipitɔwo 2:4.) Le kpɔwɛ mɛ, David ci nu mìxo nuxu so vayi nu mɔ: “Nɔ mɛɖe nu mɔ yedesɔ ɖe le jiɔ, mìsɔnɔ mìwo Bibla koɖo mìwo wemawo donɔ godu mɛ yí nunɔ mɔ: ‘Ajɔ ji nɔŋ mɔ nanya enu ci yí dɔ ewakɔ ahan nɔ eo.’” Nɔ mìsɔ ɖe le ji nɔ amowoɔ, wonyanɔ. Wotɛnŋ ŋlɔbe nyɔ ci teŋ mìnu nɔ wo doŋkɔ, vɔ wotɛnŋ ɖo ŋwi lé mìwa nu do wo nu do. Nɔ axomɛnɔtɔwo delɔn yí mìxo nuxu nɔ wo can ɔ, lé mìwa nu do wo nu koɖo lé mìwa ŋmɛ do atɛnŋ adasɛ mɔ mìsɔ ɖe le ji nɔ wo.

13. Lé mìawɛ yí mìwo ŋɛdu lɔ ajɔ ji nɔ axomɛnɔtɔ ɖekaɖekaɔ?

13 Mìadasɛ mɔ mìsɔ ɖe le ji nɔ axomɛnɔtɔ ɖe nɔ mìtrɔ nyɔ ci mìjikɔ anu yí esɔ koɖo yi ʒanwo koɖo enu ci yí ajɔ ji ni. Le kpɔwɛ mɛ, èkpɔ ŋɖe ci yí dasɛ mɔ axomɛnɔtɔ lɔ ɖo viwoa? Ejɔnɔ ji nɔ jilawo nɔ wona Bibla nukplamu wo so lé woahɛn ɖeviwo do koɖo lé woawɛ jijɔ anɔ xomu mɛ. Èkpɔ mɔ wodo safli sugbɔ do wowo hɔnwo nua? Mìtɛnŋ nu mɔ mìaxo nuxu so danuwawa koɖo vɔnvɔn ci yí le agbe lɔ mɛ nu. Yi goduɔ, etɛnŋ jɔ ji nɔ axomɛnɔtɔ lɔ nɔ ése mɔ enu ŋtɔ́wo avɔ gbeɖeka. Nɔ èkpɔ mɛɖe yí eji mɔ yeaɖo toɔ, tekpɔ akpedo nu nɔ akpɔ lé Bibla nukplamuwo atɛnŋ akpedo nu do. Katarína ci nu mìxo nuxu so vayi nu mɔ: “Ŋɖonɔ ŋwi lé Bibla kpedo ŋnu sugbɔ do le anyi gbemɛ.” Ecɛ na yí Katarína xonɔ nuxu koɖo kankandoji yí amɛ lɔwo kpɔɛni ahan.

14. Sɔ koɖo Elododo Wema 27:17 ɖe, lé mìatɛnŋ akpenɔdo mìwonɔnɔwo nu doɔ?

14 Kpɔ nyɔna so mɛbuwo kpekpedonu mɛ. Le exwe sanŋdi ŋkɔtɔ mɛɔ, Pɔlu nu alɔkpa ciwo ezan sɔ ɖenɔ kunu koɖo ci esɔ kpla nu amowo nɔ Timɔte. Édo ŋsɛn Timɔte mɔ yɛ le zan alɔkpa ŋtɔ́wo asɔ kpedo mɛbuwo nu. (1 Kor. 4:17) Shigbe Timɔte nɛɔ, mìatɛnŋ akpɔ nyɔna so kpekpedonu ciwo nɔvi kpɔnutɔxuwo ana mì le mìwo hamɛ lɔ mɛ. (Hlɛn Elododo Wema 27:17.) Mìakpɔ nɔviŋsu Shawn kpɔwɛ. Na nɔ hwenu jinjin ɔ, éwa mɔɖeɖedɔ lɔ le kɔxwi ci mɛ yí amɛ sugbɔ dejinɔ mɔ yewoase sɛnsɛn buɖe nyɔ ze to yewo sɛnsɛn nu o. Nyi yí na ekpɔtɔ kpɔkɔ jijɔɔ? Énu mɔ: “Nɔ ŋɖe dejɔɔ, nyɛ koɖo mɛɖeka yí tonɔ duu. Nɔ mìso le axwe ɖe mɛ yikɔ bu mɛɔ, mìkpenɔdo mìwonɔnɔwo nu keŋ abi doji le kunuɖeɖedɔ lɔ mɛ. Le kpɔwɛ mɛ, mìkannɔ seŋ so nyɔ ci axomɛnɔtɔ lɔ nu koɖo lé mìwa nu do nu do. Yi goduɔ, mìkannɔ seŋ so lé mìatɛnŋ awa nu do nɔ nyɔ cɛ han gbevacu mì ke.”

15. Nyi yí taɖo gbedodoɖa le veviɖe le mìwo kunuɖeɖedɔ lɔ mɛɔ?

15 Do gbe ɖaɖa nɔ Yehowa nɔ akpedo eo nu. Biɔ Yehowa nɔ akpedo eo nu hweɖekpokpuinu ci èle kunuɖeɖedɔ lɔ wakɔ. Nɔ yi gbɔngbɔn kɔkɔɛ sɛnŋ lɔ tɔ dɛn le mɛɔ, mìdasun ji awa ŋɖe o. (Eha. 127:1; Luiki 11:13) Xo nuxu so ŋɖe nu koŋ le gbedodoɖa lɔ mɛ. Le kpɔwɛ mɛ, biɔ Yehowa mɔ yɛ le kplɔ ye yi mɛ ciwo yí aji mɔ yewoase mìwo ŋɛdu lɔ gbɔ. Yi goduɔ, èɖo aje agbla yí aɖe kunu nɔ mɛɖekpokpui ci àdo go.

16. Nyi yí taɖo amɛɖekishi nukplakpla le veviɖe nɔ mìwo kunuɖeɖedɔ lɔ anyɔ dojiɔ?

16 Ji gamɛ akplanɔ nu eoŋtɔ. Mawu Nyɔ lɔ nu mɔ: mìwoŋtɔwo le “jeshi enu ci yí nyi Mawu nudrodro. Enu ci yí nyi enu nywi, enu ci yí jeŋmɛ nɔ amɛ koɖo enu ci yí sɔgbe.” (Rɔm. 12:2) Nɔ mìkplakpla nu so Mawu nuɔ, mìvajenɔshi ɖɛ doji. Eyi nɔ mìxokɔ nuxu so Mawu nu nɔ amowoɔ, wokpɔɛni mɔ mìkando nyɔ ci mìnukɔ ji nyao. Katarína ci nu mìxo nuxu so vayi nu mɔ: “Ewa hwɛɖeka yɛ yí ŋkpɔɛ mɔ ŋɖo akpla Bibla gɔnmɛjeje nukplakpla ɖewo keŋ asɔ do ŋsɛn anyi xɔse. Eyi ŋtɔ enu kplakpla citocito so enu ci yí dasɛ mɔ Enuwowatɔ ɖeka li yí Mawu Nyɔ yí Bibla nyi nyao. Ŋgbekpla enu ci yí dasɛ mɔ Mawu ɖo habɔbɔ ɖeka ci ezankɔ le nyigban ji egbɛ.” Katarína nu mɔ enukpakpla ŋtɔ́ ci yewa do ŋsɛn ye xɔse yí yevakpɔkɔ jijɔ doji le kunuɖeɖedɔ lɔ mɛ.

ENU CI YÍ TAÐO MÌAKPƆTƆ AÐO SUSU NYWI LE MÌWO KUNUÐEÐEDƆ LƆ MƐ

17. Nyi yí taɖo Yesu kpɔtɔ ɖo susu nywi le yi kunuɖeɖedɔ lɔ mɛɔ?

17 Yesu kpɔtɔ ɖonɔ susu nywi le kunuɖeɖedɔ lɔ mɛ nɔ amowo deji mɔ yewoase yi ŋɛdu lɔ can. Nyi yí taɖoɔ? Énya mɔ amɛ sugbɔ ɖo akpla nu so nyɔnɔnwi lɔ nu, eyi eji mɔ yeakpedo amɛ sugbɔ nu lé yeakpe ji do. Gbesɔ kpe niɔ, énya mɔ mɛ ciwo yí delɔn mɔ yewoase ŋɛdu lɔ avasi le yiyimɛ. Kpɔ enu ci yí jɔ le yiŋtɔ xomu mɛ ɖa. Le exwe amɛtɔn koɖo fan ciwo pleŋ esɔ wa kunuɖeɖedɔ lɔ mɛɔ, nɔviɛ kuɖeka kpeti detrɔ yi nukplavi o. (Ʒan 7:5) Vɔ le fɔnfɔnsoku yi tɔ goduɔ, wovanyi Kristotɔwo.—Edɔ. 1:14.

18. Nyi yí taɖo mìɖo akpɔtɔ aɖenɔ kunuɔ?

18 Mìdenya mɛ ciwo yí avaxɔ nyɔnɔnwi lɔ le ŋkɔmɛ o. Mɛɖowo ɖe blɛ yí ɖonɔ to mìwo ŋɛdu lɔ wu mɛbuwo. Nɔ mɛ ciwo yí delɔn ɖonɔ to mì kpɔkɔ mìwo nuwana nywiwo koɖo susu nywi ci yí le mì shiɔ, taŋfuin wotɛnŋ vatɔ ‘Mawu kanfukanfu.’—1 Piɛ 2:12.

19. Sɔ koɖo 1 Korɛntitɔwo 3:6, 7 ɖe, nyi mìɖo anyaɔ?

19 Nɔ mìdo nu yí wu shi niɔ, mìɖo anya mɔ Mawu yí na eshinnɔ. (Hlɛn 1 Korɛntitɔwo 3:6, 7.) Nɔviŋsu Getahun ci yí sumɔkɔ le Ethiopie nu mɔ: “Wu xwe 20 ɔ, nyɛɖekɛ yí nyi Kunuɖetɔ le mìwo nyigbanmama lɔ mɛ, wodeɖenɔ kunu le lɛ ahan o. Vɔ evyɛɔ, eŋɛnywidratɔ 14 yí le lɛ yí amɛ witɔn wa ʒinʒindoshimɛ le wo mɛ, ashinyɛ koɖo vinyɛ amɛtɔn can le mɛ. Nɔ woami sɔsɔminasɔɛɔ, amɛ 32 yí vanɔ bɔbɔwo.” Eji jɔ Getahun mɔ yekpɔtɔ ɖekɔ kunu so hwenɔnu yí do ʒinxo yí le te kpɔ Yehowa nɔ adɔn ejinywitɔwo va Yi habɔbɔ lɔ mɛ!—Ʒan 6:44.

20. Lé mìle shigbe amɛhwlɛngantɔwo nɛ doɔ?

20 Yehowa kpɔnɔ agbetɔwo pleŋ mɔ wole veviɖe. Éhun mɔ nɔ mì mɔ mìawa dɔ koɖo ye Viye yí abɔ jukɔnwo pleŋ mɛ tɔwo gbɔxwe vɔvɔnu nɔ xexe vwin cɛ aɖo. (Agai 2:7) Mìwo kunuɖeɖedɔ lɔ le shigbe amɛhwlɛngandɔ nɛ. Yí mìle shigbe mɛ ciwo yí le gbɛbɔbɔ ɖe mɛ yí wodɔ nɔ woaɖe mɛ ciwo yí xa ci dodu gangan ɖe mɛ ti hannɛ. Ci enyi amɛ hwɛɖeka yí wotɛnŋ hwlɛn ti le dodu lɔ mɛ can ɔ, edɔ ci amɛhwlɛngantɔ lɔwo pleŋ wa le veviɖe. Ahanke eŋɛnywidradradɔ lɔ can le nɛ. Mìdenya amɛ nɛni ci yí woahwlɛn gan so Satana xexe cɛ mɛ o. Vɔ Yehowa atɛnŋ azan mɛɖekpokpui le mì mɛ yí akpedo wo nu. Andreas ci yí le Bolivie nu mɔ: “Nɔ mɛɖe kpla nyɔnɔnwi lɔ keke yí wa ʒinʒindoshimɛɔ, ŋnya mɔ amɛ sugbɔ yí wa dɔ alɔlealɔmɛ gbɔxwe enyi ahan.” Le vamɛ mɔ mìakpɔtɔ aɖo susu nywi ŋtɔ́ han do mìwo kunuɖeɖedɔ lɔ nu. Nɔ mìwɛ ahan ɔ, Yehowa acu shi nɔ mì, eyi kunuɖeɖedɔ lɔ ana mìakpɔkpɔ jijɔ haan.

EHAJIJI 66 Miɖe Gbeƒã Nya Nyui Mavɔ La

^ par. 5 Lé mìatɛnŋ akpɔtɔ aɖo susu nywi le kunuɖeɖedɔ lɔ mɛ, nɔ mìdekpɔnɔ amɛ sugbɔ le axomɛ alo wodejinɔ mɔ yewoase mìwo ŋɛdu lɔɔ? Nyɔta cɛ akpedo mì nu yí mìakpɔ emɔ vovovo ciwo ji mìato akpɔtɔ aɖenɔ kunu nɔ amowo keŋ akpɔtɔ akpɔnɔ jijɔ.

^ par. 7 Eŋɛnywidratɔwo ɖo awa do kunuɖeɖe mɔnu vovovo ciwo nu mìxo nuxu so le nyɔta cɛ mɛ ji. Vɔ woɖo agbewanɔ do ese ciwo yí glɔn ta nɔ enyɔ ciwo yí kudo mɛɖekamɛɖeka nu ji.

^ par. 60 FOTOWO MƐ ÐEÐE: (So le ji yi gɔnmɛ): Asu koɖo ashi ɖeka ɖekɔ kunu le fini egbɔnnɔnu le mɔ woakpɔ amowo le axomɛ. Axomɛnɔtɔ ŋkɔtɔ le yi dɔmɛ, evetɔ yi dotoxwe yí etɔntɔ le afimɛ. Wotrɔ yi axomɛnɔtɔ ŋkɔtɔ gbɔ le fiɛfi kpa ji le ŋkeke lɔ mɛ. Wodo go axomɛnɔtɔ amɛvetɔ ci wowakɔ jugbaja kunuɖeɖe le axa nɔ dotoxwe lɔ. Wovaxokɔ nuxu koɖo axomɛnɔtɔ amɛtɔntɔ le telefonu ji.