1. Finshi ifyo Yesu acitile ifyo alefwaya abasambi bakwe balecita, kabili abasambi bakwe bacitile shani? (Moneni icikope icili pa nkupo.)

ILYO Yesu ali pano isonde alitwalilile ukubila imbila nsuma, kabili ale-enekela ukuti abantu bali no kukutika. Ifi fine ifyo alefwaya na basambi bakwe ukulacita. (Yoh. 4:35, 36) Ilyo Yesu ali na basambi bakwe balebombesha mu mulimo wa kubila imbila nsuma. (Luka 10:1, 5-11, 17) Na lyo line, ilyo Yesu bamwikete no kumwipaya abasambi bakwe tabatwalilile ukuba abacincila mu mulimo wa kubila imbila nsuma. (Yoh. 16:32) Nomba ilyo Yesu abuushiwe alibakoseleshe ukubika amano ku mulimo wa kubila imbila nsuma. Ifi abakoseleshe fyalibafwile ica kutila ilyo abwelelemo ku muulu, balicincile ukubila imbila nsuma ica kuti na balwani babo baleilishanya ukuti: “Moneni! namusalanganya isambilisho lyenu mu Yerusalemu monse.”—Imil. 5:28.

2. Bushe Yehova apaala shani umulimo wa kubila imbila nsuma?

² Yesu aletungulula umulimo wa kubila imbila nsuma mu nshiku sha Batumwa, kabili Yehova alibapaalile ica kuti abantu abengi balikutike. Ku ca kumwenako, pa Pentekoste mu mwaka wa 33 ninshi Yesu alibwelelamo ku muulu, abantu 3,000 balibatishiwe. (Imil. 2:41) Kabili abasambi balefulilako nga nshi. (Imil. 6:7) Na lyo line, Yesu alisobele ukuti mu nshiku sha kulekelesha, abantu abengi nga nshi bali no kukutika imbila nsuma.—Yoh. 14:12; Imil. 1:8.

3-4. Cinshi nalimo cilenga cileafya ukubila imbila nsuma mu ncende shimo, kabili finshi twalasambilila muli cino cipande?

³ Bonse tufwile ukulaesha apo twingapesha ukutemwa umulimo wa kubila imbila nsuma. Mu fyalo fimo calyanguka ukutwalilila ukutemwa uyu mulimo. Cinshi twalandila ifi? Pantu abantu abengi balafwaya ukusambilila Baibolo ica kuti bamo balolela fye ukuti  bamone ba Nte pa kuti batendeke ukusambilila Baibolo! Lelo mu fyalo fimbi bakasabankanya bamo cilabakosela ukubila imbila nsuma. Pantu ilingi line abantu tabasangwa pa mayanda, kabili abasangwa pa mayanda limo tabatemwa sana ukulanda pali Baibolo.

⁴ Nga mwikala mu calo umo ukubila imbila nsuma kwa-afya, ifili muli cino cipande kuti fyamwafwa. Twalasambilila pa fyo bamo bacita pa kuti balebila imbila nsuma ku bantu abengi. Kabili twalasambilila na pa fyo twingacita pa kuti tutwalilile ukutemwa umulimo wa kubila imbila nsuma nampo nga abantu balekutika nelyo iyo.

5. Mafya nshi ba Nte abengi bakwata?

⁵ Cileya cileyafishako kuli ba Nte abengi ukulanshanya na bantu pa mayanda yabo. Bakasabankanya abengi bekala ku ncende uko abantu abengi bacingilila sana amayanda yabo. Pa mayanda ya musango uyu nalimo kuti paba bamalonda abashingasuminisha umuntu ukuyapo nga ca kuti abekala pali iyo ing’anda tabamwitile. Mu ncende shimbi bakasabankanya kuti babomba ku ng’anda ne ng’anda ukwabula ubwafya ubuli bonse, lelo abantu abengi tabasangwa pa mayanda. Kabili bakasabankanya bambi nabo, bashimikila mu mishi nelyo mu ncende ishabela ukutali sana umwikala fye abantu abanono. Aba bakasabankanya nalimo kuti baenda intamfu iitali sana pa kuti fye baye balanshanye no muntu umo, kabili limbi te kuti bamusange na pa ng’anda! Nangu twakwata amafya ya musango uyu tatufwile ukunenuka. Finshi twingacita pa kuti tucimfye aya amafya no kulabomba bwino umulimo wa kubila imbila nsuma?

6. Bushe umulimo wa kushimikila abantu imbila nsuma wapalana shani no wa kwipaya isabi?

⁶ Yesu alingenye umulimo wa kubila imbila nsuma ku mulimo abalondo be sabi babomba. (Marko 1:17) Inshita shimo abalondo kuti baya mu kwipaya isabi pa nshiku ishingi, lelo ukwabula ukwikatapo nangu limo. Nomba tabanenuka. Balaalulako fimo mu fyo babomba uyu mulimo. Balaalula inshita, icifulo, e lyo ne nshila sha kwikatilamo isabi. Na ifwe bene kuti twa-alulako fimo ilyo tulebomba umulimo wa kubila imbila nsuma. Natulande pali fimo ifyo twingeshako ukucita.

7. Busuma nshi bwaba mu kwalula inshita tuya mu kubila imbila nsuma?

⁷ Mule-esha ukwalula inshita mubomba umulimo wa kubila imbila nsuma. Tukalalanda na bantu abengi nga tuleya mu kubila imbila nsuma pa nshita baba sana pa mayanda. Na kuba kulaba ilyo umuntu onse asangwa pa ng’anda! Bamunyinefwe na bankashi abengi baya mu kubila imbila nsuma akasuba nelyo mu cungulo, pantu e lyo basanga abantu abengi. Kabili pali iyi nshita abo basanga pa mayanda tabakwata ifya kucita ifingi, kabili balatemwa ukulanshanya nabo. Nalimo kuti twaeshako ukucita ifyo ba David ba eluda bacita. Batile bena na bo balebomba nabo nga babombako pa ma-awala yamo, balabwelela pa mayanda apo bashacisanga abantu. Balandile abati, “Ndomfwa bwino ukuti abantu abengi balasangwa pa mayanda apo tushacisanga abantu.” *

8. Bushe kuti twabomfya shani ifyebo fyaba pali Lukala Milandu 11:6 ilyo tulebila imbila nsuma?

⁸ Tatufwile ukunenuka. Ifi fine e fyo tulesambilila na kwi lembo apafumine umutwe wa cino cipande. (Belengeni Lukala Milandu 11:6.) Ba David abo tulandilepo tabanenwike. Pa numa ya kubwelela pa ng’anda imo imiku iingi, balisukile basanga umwine wa ilya ing’anda. Umwaume basangile alefwaya sana ukusambilila Baibolo kabili atile, “Nalikala pali ino ing’anda nalimo pa myaka 8, lelo nshamonapo ba Nte baisa mu kunshimikila imbila nsuma.” Ba David  batile, “Nalimona ukuti nga wasanga abantu pa mayanda, ilingi line balatemwa ukukutika imbila nsuma tubila.”

9. Finshi ba Nte bamo bacita pa kuti babile imbila nsuma ku bantu abo cafya ukulanshanya nabo pa mayanda?

⁹ Mule-eshako ukuya mu kubila imbila nsuma ku cifulo cimbi. Bakasabankanya bamo balaya mu kubila imbila nsuma ku ncende shimbi, pa kuti balanshanye na bo cafya ukulanda nabo pa mayanda. Ku ca kumwenako, ukubila imbila nsuma mu musebo no kubomfya utumastandi twa kubikapo impapulo, kulalenga babila imbila nsuma ku bantu abekala mu mayanda ayaba mu fifulo umo bashisuminisha ukubila imbila nsuma ku ng’anda ne ng’anda. Ishi nshila shilalenga bakasabankanya balelanshanya na bantu abekala mu mayanda ya musango uyu. Na kabili bakasabankanya abengi basanga ukuti abantu balatemwa ukulanshanya nabo nelyo ukupoka impapulo shesu mu ncende pamo nga mu maparka, pa maliketi, na mu fifulo fimbi ifya makwebo. Munyinefwe Floiran kangalila wa muputule uwa ku Bolivia atile: “Tulaya mu kubila imbila nsuma ku maliketi na mu fifulo fimbi ifya makwebo pa kati ka 13:00 na 15:00, ilyo abantu abesa mu kushita ifintu bashifula sana. Ilingi line tulalanshanya bwino na bashimakwebo, ica kuti tulatendeka na masambililo ya Baibolo.”

10. Ni nshila nshi shimbi isho twingabomfya pa kulanshanya na bantu ababa mu cifulo tubilamo imbila nsuma?

¹⁰ Mule-eshako inshila shimbi isha kubililamo imbila nsuma. Tutile mwalyesha ukuya mu kubila imbila nsuma pa ng’anda imo imiku iingi kabili pa nshita ishalekanalekana, lelo tamusangapo abantu. Bushe kwaliba inshila shimbi isho mwingabomfya pa kubila imbila nsuma ku bekala pali iyo ng’anda? Ba Katarína batile, “Ndalembela  abo nshisanga pa mayanda amakalata no kubalondolwela ifyo nacilafwaya ukulanshanya nabo.” Finshi tulesambililako ku fyo ba Katarína bacita? Tufwile ukulabomfya inshila ishalekanalekana pa kuti tushimikile abantu bonse ababa mu cifulo tubilamo imbila nsuma.

11. Cinshi cilenga abantu bamo belafwaya ukukutika ku mbila nsuma tubila?

¹¹ Abantu bamo balakaana ukukutika ku mbila nsuma tubila. Bamona ukuti tabalingile ukusambilila pali Lesa nelyo pa fyaba mu Baibolo. Tabasumina muli Lesa pa mulandu wa mafya ubwingi ayaba muli lino isonde. Balakaana ukusambilila Baibolo pantu balamona ubumbimunda bwa ntungulushi sha mapepo, abaitunga ukuti balakonka ifyo Baibolo ilanda. Abantu bambi babika fye amano ku ncito babomba, ku ndupwa shabo, nelyo ku mafya bakwata, kabili tabatontonkanya no kuti Baibolo kuti yabafwa. Kuti twacita shani pa kuti tutwalilile ukulasekelela ilyo tulebila imbila nsuma nga ca kuti abo tulelanda nabo balemona kwati imbila nsuma tubila tayacindama?

12. Bushe ukukonka amashiwi yaba pa Abena Filipi 2:4 kuti kwatwafwa shani ilyo tulebila imbila nsuma?

¹² Mulelanga ukuti mwalibika amano kubo mubilako imbila nsuma. Abengi abakeene ukukutika imbila nsuma pa kubala, balikutike ilyo bamwene ukuti kasabankanya alibabikileko amano. (Belengeni Abena Filipi 2:4.) Ku ca kumwenako, ba David abo tulandilepo kale batile: “Nga ca kuti umuntu atila talefwaya ukukutika imbila nsuma, tulabika Baibolo ne mpapulo shesu no kumweba ukutila, ‘Kuti natemwa ukwishiba ico mushifwaila ukukutika imbila nsuma.’” Abantu balamona nga natubabikako amano. Nalimo te kuti bebukishe ifyo twalandile, lelo kuti baibukisha ifyo twababikileko amano. Na lintu uo twasanga pa ng’anda ashilefwaya ukuti tulanshanye nankwe, kuti twalanga ukuti natumubikako amano mu fyo tulecita na mu fyo tulemoneka pa menso.

13. Kuti twa-alula shani ifyebo tulelandapo ukulingana na bantu twasanga?

¹³ Tulalanga ukuti twalibika amano ku bantu nga ca kuti tulealula ifyo tulelandapo ukulingana na abantu twasanga. Ku ca kumwenako, bushe pali ifyo tumwene pa ng’anda ifilelanga ukuti paliba abana? Nalimo abafyashi kuti bafwaya ukwishiba ifyo Baibolo ilanda pa kukusha bwino abana, nelyo pa fyo bengacita pa kuti mu lupwa lwabo mube insansa. Bushe kuli amaloko ayengi ku ciibi? Nalimo kuti twalanshanya naba pali iyo ing’anda pa bunkalwe ubulecitika mwi sonde, na pa fyo bulenga abantu abengi balaikala mwenso mwenso. Abo tuleshimikilako kuti batemwa ukumfwa ukuti ubunkalwe bukapwa. Lyonse ilyo mwasanga abantu abalefwaya ukukutika mule-esha ukulanshanya nabo ifyo ifyebo fyaba mu  Baibolo fingabafwa. Ba Katarína abo tulandilepo kale batile, “Ndatontonkanya pa fyo icine calenga ubumi bwandi ukuwaminako.” Ici cilalenga ba Katarína baleba abashininkisha ilyo balelanda, kabili abantu balelandako balamona ukuti nabashininkisha ifyo balelandapo.

14. Ukulingana na Amapinda 27:17, bushe bakasabankanya kuti ba-afwana shani ilyo balebila imbila nsuma?

¹⁴ Muleleka abantu bambi balemwafwa. Mu nshiku sha batumwa, Paulo alisambilishe Timote ifya kubila imbila nsuma no kusambilisha, kabili alimukoseleshe ukuti na o alesambilishako bambi. (1 Kor. 4:17) Nga filya fine cali kuli Timote, na ifwe kuti twasambililako ku ba bwananyina mu cilonganino abaishiba sana ukubila imbila nsuma no kusambilisha. (Belengeni Amapinda 27:17.) Natulande pali munyinefwe Shawn. Pa nshita imo alibombeleko bupainiya mu ncende ya mu mushi, umo abantu abengi bacindika sana imipepele yabo. Cinshi camwafwile ukutwalilila ukulasekelela? Atile: “Lyonse nale-esha ukufwaya uwakubomba nankwe mu mulimo wa mwi bala. Ilyo tulefuma pa ng’anda imo ukuya pali imbi twalelanshanya ifyo twingawamyako imisambilishishe yesu. Ku ca kumwenako, twalelanda pa fyo umwine wa ng’anda acilanda e lyo ne fyo twacicita. Lyena twalelanshanya ifyo twingacita umuku ukonkelepo nga ca kuti umwine wa ng’anda alanda amashiwi ayo uo twacilabilako imbila nsuma acilanda.”

15. Cinshi cacindamina ukupepa ilyo tushilaya mu kubila imbila nsuma?

¹⁵ Mulepepa kuli Yehova ukuti alemwafwa. Mulelomba Yehova ukuti alemutungulula lyonse ilyo mwaya mu kubila imbila nsuma. Tulakabila ukuti umupashi wakwe uwa mushilo uletwafwa muli fyonse ifyo tucita. (Amalu. 127:1; Luka 11:13) Ilyo mulepepa kuli Yehova mulemweba mu kulungatika ifyo mulefwaya amwafwe. Ku ca kumwenako, kuti mwamulomba ukuti amutungulule ku muntu uulefwaya ukukutika imbila nsuma. Lyena mufwile ukwesha na maka ukubila imbila nsuma ku muntu onse uo mwasanga.

16. Mulandu nshi tulingile ukulaisambilishisha Baibolo pa kuti tulebila bwino imbila nsuma?

¹⁶ Mulepaatulako inshita ya kuisambilisha. Icebo ca kwa Lesa citila: “Mushininkishe mwe bene ico Lesa afwaya, icisuma, icapokelelwa kabili icapwililika.” (Rom. 12:2) Nga tuleisambilisha tukalaishibilako Lesa, lyena ilyo tule-ebako abantu pali ena bakalamona ukuti natushininkisha ifyo tulebasambilisha. Ba Katarína abo tulandilepo batile: “Tapalapita sana inshita ukufuma apo naishibile ukuti nalingile ukukosha icitetekelo candi mu masambililo yamo aya mu Baibolo aya kubalilapo. E ico nali-isambilishe sana pa filanga ukuti kwaliba Kabumba, ifilanga ukuti Baibolo Cebo ca kwa Lesa, e lyo no kuti Lesa alikwata icilonganino cakwe muno nshiku.” Ba Katarína batile ukuisambilisha Baibolo kwalikoseshe icitetekelo cabo kabili kwalilengele balasekelela mu mulimo wa kubila imbila nsuma.

17. Cinshi calengele Yesu atwalilile ukutemwa ukubila imbila nsuma?

¹⁷ Yesu talekele ukutemwa umulimo wa kubila imbila nsuma kabili alitwalilile ukubomba uyu mulimo nangu ca kuti abantu bamo tabalefwaya ukukutika. Cinshi calengele? Alishibe ukuti abantu abengi balekabila ukwishiba icine kabili alefwaya ukubafwa. Na kabili alishibe ukuti bamo abalekaana, mu kupita kwa nshita bali no kukutika ku mbila nsuma. Tontonkanyeni pa fyacitike mu lupwa lwakwe. Mu myaka yonse itatu ne myeshi 6 iyo Yesu abilile imbila nsuma, bandume nankwe bonse tabali abasambi bakwe. (Yoh. 7:5) Na lyo line, ilyo abuushiwe balishileba Abena Kristu.—Imil. 1:14.

18. Mulandu nshi tutwalilila ukubomba umulimo wa kubila imbila nsuma?

¹⁸ Pa bantu abo tubilako imbila nsuma tatwaishiba abakaba ababomfi ba kwa Yehova. Palapita inshita iitali pa kuti abantu bamo bakutike ku mbila nsuma tubila. Na balya abashifwaya  ukukutika ku mbila nsuma, nga bamona imibele yesu iisuma ne fyo twatemwa umulimo tubomba, mu kupita kwa nshita balesa ‘mu kucindika Lesa.’—1 Pet. 2:12.

19. Nga fintu Baibolo ilanda pali 1 Abena Korinti 3:6, 7, finshi tulingile ukulaibukisha?

¹⁹ Nangu ca kuti tulabyala no kutapilila imbuto sha Bufumu, tufwile ukulaibukisha ukuti Lesa e umesha. (Belengeni 1 Abena Korinti 3:6, 7.) Munyinefwe Getahun uubombela ku Ethiopia atile: “Pa myaka ukucila pali 20 nine nali fye Nte ku ncende njikala. Lelo pali ino nshita kwaba bakasabankanya 14. Abali 13 pali aba balibatishiwa, ukubikako fye na abena mwandi na bana bandi batatu. Kabili abantu nalimo 32 e basangwa mu kulongana.” Ba Getahun balitemwa filya batwalilile ukubila imbila nsuma, ilyo balelolela ukuti Yehova akulile abantu ababa ne mitima iisuma ku cilonganino cakwe!—Yoh. 6:44.

20. Bushe umulimo wa kubila imbila nsuma wapalana shani no mulimo wa kupususha abantu abali mu busanso?

²⁰ Yehova amona ukuti ubumi bwa bantu bonse bwalicindama. Alitupeela ishuko lya kubombela pamo no Mwana wakwe, umulimo wa kulonganika abantu ukufuma mu nko shonse ilyo impela ya ici calo ishilaisa. (Hag. 2:7) Umulimo wa kubila imbila nsuma kuti twaupashanya ku mulimo wa kupususha abantu abali mu busanso. Kabili twaba nga abantu abo batumine ukuya mu kupususha abantu abali mu busanso pa mukoti. Nangu ca kuti abo bengasanga abatuntulu kuti baba fye abanono, umulimo uo bonse abo batuma ukuya mu kubapususha babomba walicindama. Ifi fine e fyo no mulimo wa kubila imbila nsuma waba. Tatwaishiba abantu abakapusuka ilyo impela ya cino calo ca kwa Satana ikesa. Nomba Yehova kuti abomfya uuli onse pali ifwe ukubafwa ukupusuka. Ba Andreas abekala ku Bolivia batile: “Nalishiba ukuti pa kuti umuntu asambilile icine no kubatishiwa, bamunyinefwe na bankashi balabombela pamo ukumwafwa.” Natutwalilile ukutemwa umulimo wa kubila imbila nsuma nga fintu ba Andreas bacita. Nga twacita ifi Yehova akatupaala, kabili tukalasekelela nga nshi ilyo tulebomba umulimo wa kubila imbila nsuma.