1. ¿Achkë tzʼetbʼäl xyaʼ qa Jesús chkiwäch ri rutzeqelbʼëy, y achkë xkiʼän ryeʼ? (Tatzʼetaʼ ri achbʼäl ri kʼo pä chwäch re revista reʼ).

TAQ Jesús xjeʼ chwäch le Ruwachʼulew, ryä majun bëy xikʼo ta rukʼuʼx chutzjoxik ri Ruchʼaʼäl Dios. Ryä ke riʼ chqä nrajoʼ chë nkinaʼ ri rutzeqelbʼëy (Juan 4:35, 36). Ri tiempo ri xjeʼ Jesús kikʼë rutzeqelbʼëy, ryeʼ kan kiʼ kikʼuʼx xkitzjoj Ruchʼaʼäl Dios (Luc. 10:1, 5-11, 17). Ye kʼa ma kan ta xuʼij chik riʼ kan xkiʼän ri samaj riʼ taq kitijonel xyut äl chqä xkamsäx (Juan 16:32). Taq ya xkʼasöx pä, Jesús xuʼij chkë rutzeqelbʼëy chë ma tkiyaʼ ta qa rubʼanik ri samaj riʼ. Ryeʼ kan xkinmaj rutzij rma, tapeʼ Jesús kʼo chik chkaj, kan xkiyaʼ kan chbʼanik ri samaj riʼ. Rma riʼ, ri winäq ri itzel xkinaʼ chkë xkiʼij chkë: «Inujsan chik Jerusalén rkʼë ri naʼoj xerukʼüt qa» (Hech. 5:28).

2. ¿Achkë rubʼanik rukʼutun Jehová chë ruyaʼon utzil pa ruwiʼ ri samaj chrij rutzjoxik ri utziläj taq rutzjol?

² Jesús xkʼwaj bʼey chkiwäch ri cristianos pa naʼäy siglo chpan ri samaj chrij rutzjoxik ri Ruchʼaʼäl Dios. Y rkʼë rutoʼik Jehová, kan ye kʼïy winäq xenman ri naʼoj xerukʼüt qa. Jun tzʼetbʼäl chrij riʼ ya riʼ ri xbʼanatäj pa Pentecostés rchë ri junaʼ 33. Ri qʼij riʼ, jun ye 3,000 winäq xeqasäx pa yaʼ (Hech. 2:41). Kan chpan qa ri qʼij riʼ, ri rutzeqelbʼëy Jesús kan más xekʼiyär (Hech. 6:7). Ye kʼa Jesús chqä xuʼij qa chë kan ye kʼïy winäq xtkajoʼ xkeʼok rutzeqelbʼëy chkipan ri rukʼisbʼäl taq qʼij (Juan 14:12; Hech. 1:8).

3, 4. a) ¿Achkë rma jojun tinamït kan kʼayewal nuʼän chkiwäch ri qachʼalal nkitzjoj le Biblia? b) ¿Achkë xtqatzʼët chpan re tjonïk reʼ?

³ Jontir röj, ri rutzeqelbʼëy Jesús, nqatäj qaqʼij rchë ma nikʼo ta qakʼuʼx chutzjoxik le Biblia. Chkipan jojun tinamït ma kʼayewal ta naʼän riʼ, rma kan ye kʼïy winäq nkajoʼ nkitjoj kiʼ chrij le  Biblia. Riʼ nuʼän chë ri qachʼalal nkitzʼët na achkë winäq xtkitjoj naʼäy. Ye kʼa chkipan jojun chik tinamït, ri publicadores más kʼayewal nuʼän chkiwäch nkiʼän re samaj reʼ. ¿Achkë rma? Rma ma kan ta yekïl ri winäq chkachoch. Y taq yekïl, rkʼë jbʼaʼ ma kan ta nkajoʼ nkikʼoxaj chrij le Biblia.

⁴ We yoj kʼo chpan jun tinamït ri akuchï kʼayewal natzjoj le Biblia, ri naʼoj xkeqatzʼët chpan re tjonïk reʼ janina xkojkitoʼ. Xtqatzʼët achkë kibʼanon jojun qachʼalal rchë ye tzjonäq kikʼë más winäq, chqä achkë rma ütz chë ma nikʼo ta qakʼuʼx chutzjoxik ri Ruchʼaʼäl Dios tapeʼ ri winäq ma nkiyaʼ ta kixkïn chqë.

5. ¿Achkë kʼayewal nkiqʼaxaj ye kʼïy qachʼalal?

⁵ Ye kʼïy qachʼalal kan más kʼayewal najin nuʼän chkiwäch yeʼapon kikʼë ri winäq chkachoch rchë yetzjon kikʼë. ¿Achkë rma? Rma ye kʼo jojun winäq ye kʼo chkipan jay ri akuchï ma nyaʼöx ta qʼij chë rä xa bʼa achkë winäq ntok apü. Kïy mul, kʼo jun winäq ri nchajin kichë ri jay riʼ, y xa xuʼ nuyaʼ qʼij che rä jun winäq ntok we xskʼïx rma jun winäq ri kʼo chkipan ri jay riʼ. Ye kʼo chik nkʼaj tinamït, ri qachʼalal ütz nuʼän chkiwäch yeʼapon chuchiʼ kachoch ri winäq, ye kʼa ma kan ta yekïl chkachoch. Ye kʼo chqä publicadores ri nkibʼetzjoj le Biblia pa taq juyuʼ ri akuchï ma kan ta ye kʼïy winäq ye kʼo. Rkʼë jbʼaʼ kʼo chë kʼa näj yebʼä wä rchë yetzjon rkʼë jun winäq, ye kʼa taq yeʼapon, majun ta rajaw ri jay. We pa qa-territorio nbʼanatäj riʼ, ¿achkë ütz nqaʼän rchë ma nikʼo ta qakʼuʼx chqä rchë nqkowin nqtzjon kikʼë más winäq?

6. ¿Achkë rma nqaʼij chë ri rutzjoxik le Biblia junan jbʼaʼ rkʼë ri yeʼachäp kär?

⁶ Jesús xjnamaj ri natzjoj le Biblia rkʼë yeʼachäp kär (Mar. 1:17). Jun ajchapöy kär rkʼë jbʼaʼ majun ta jun kär nuchäp chkipan kʼïy qʼij. Tapeʼ ke riʼ, ma nikʼo ta rukʼuʼx. Pa rukʼexel riʼ, ryä nbʼä chik jun hora chkichapik kär, nbʼä jukʼan chik peraj che rä ri yaʼ o nukanuj nkʼaj chik rubʼanik rchë nuʼän rusamaj. Röj chqä ütz nqaʼän ya riʼ taq nqatzjoj le Biblia. Keqatzʼetaʼ jojun naʼoj.

7. ¿Achkë rkʼë jbʼaʼ xtbʼanatäj we yeqabʼetzʼetaʼ ri winäq jun chik hora?

⁷ Keqabʼetzʼetaʼ jun chik hora. Xtqkowin xtqtzjon kikʼë más winäq we xtq-el chutzjoxik le Biblia chkipan ri horas ri ye kʼo ri winäq chkachoch. Kantzij na wä chë majun ta jun winäq ma ta xttzolin chrachoch. Ye kʼïy qachʼalal nkitzjoj le Biblia tqaqʼij o taq ntok qa aqʼaʼ rma yekïl más winäq chkachoch. Chqä chkipan ri horas riʼ, rkʼë jbʼaʼ ri winäq más jamäl kiwäch, y riʼ xtuʼän chë kan xtkiyaʼ kixkïn chqë. O rkʼë jbʼaʼ ütz nqaʼän ri nuʼän jun ukʼwäy bʼey ri rubʼiniʼan David. Taq ya xqʼax jun o kaʼiʼ horas ye kʼo pa territorio, ryä chqä rachiʼil yetzolin chkipan ri jay ri akuchï majun winäq xkïl ta pa naʼäy mul. Ryä nuʼij: «Kan ye kʼïy winäq yeʼel pä taq nqtzolin chkachoch pa rukaʼn mul». *

8. ¿Achkë rubʼanik nqasmajij Eclesiastés 11:6 taq nq-el chutzjoxik le Biblia?

⁸ Ri texto rchë re tjonïk reʼ nunataj chqë chë kʼo chë ma nikʼo ta qakʼuʼx chbʼanik qasamaj (taskʼij ruwäch Eclesiastés 11:6). Ya riʼ nqatamaj chrij David, ri xqatzjoj qa chpan ri jun párrafo. Taq ryä kʼïy mul xtzolin chpan jun jay, kʼa riʼ xrïl rajaw. Chpan ri jay riʼ kʼo wä jun achï ri nqä chwäch nutamaj más chrij le Biblia. Re achï reʼ xuʼij che rä: «Jbʼaʼ ma 8 junaʼ yïn kʼo chpan re jay reʼ, y kʼa ya reʼ ri naʼäy mul yiruchʼaʼej jun testigo de Jehová chwachoch». David nuʼij: «Xintzʼët chë taq yeʼawïl ri winäq ri ma ye awlon ta chkachoch, kʼïy chkë ryeʼ kan nkiyaʼ kixkïn chawä».

9. ¿Achkë nkiʼän jojun qachʼalal rchë yetzjon kikʼë ri winäq ri ma yekïl ta chkachoch?

 ⁹ Tqatzʼetaʼ akuchï yeqïl wä ri winäq. Jojun publicadores ye bʼenäq chik jukʼan rchë nkitzjoj le Biblia chkë ri winäq ri ma yekïl ta chkachoch. Jun tzʼetbʼäl. Chkipan ri tinamït ri akuchï ye kʼo mamaʼ taq jay ri akuchï ma ütz ta yatok apü rchë nabʼetzjoj le Biblia, ri publicadores ütz rubʼanon chkiwäch nkitzjoj le Biblia pa taq bʼey chqä chrij exhibidor. Rma kibʼanon riʼ, ri qachʼalal yekowin yetzjon kikʼë ri winäq ri ma ütz ta yetzjon kikʼë rubʼanon qa. Ye kʼïy publicadores kitzʼeton chqä chë ri winäq más nkiyaʼ kixkïn o nkajoʼ nkikʼän qa jun publicación taq ye kʼo pa parque, pa kʼaybʼäl o akuchï kan ruyon kʼayij kʼo. Floiran, jun ukʼwäy bʼey ri nbʼechʼaʼen kichë ri congregaciones ri aj Bolivia, nuʼij: «Röj nqbʼä pa kʼaybʼäl o chkipan ri kʼayij taq nuʼän pä la una, las dos o las tres tqaqʼij, rma ya riʼ ri hora taq ri kʼayinel majun ta más kʼayij chkiwäch. Ri winäq kan nkiyaʼ kixkïn chqë, y ye kʼo jojun nqachäp jun tjonïk chrij le Biblia kikʼë».

10. ¿Achkë chik nkʼaj ütz nqaʼän rchë nqatzjoj le Biblia chkë jontir winäq?

¹⁰ Tqajalaʼ rubʼanik nqatzjoj le Biblia. Tqabʼanaʼ che rä chë chpan qa-territorio kʼo jun jay ri ma qlon ta rajaw tapeʼ jalajöj hora qakanun. ¿Achkë chik nkʼaj rubʼanik xtqkowin xtqatzjoj le Biblia che rä? Jun qachʼalal ri rubʼiniʼan Katarína nuʼij: «Rïn ntzʼibʼaj cartas chkë ri winäq ri ma yenwïl ta chkachoch. Chriʼ nbʼij äl chkë ri xinbʼij ta chkë xa ta xenwïl». ¿Achkë nukʼüt qa reʼ chqawäch? Chë kʼo chë jalajöj rubʼanik nqatzjoj le Biblia rchë nqtzjon kikʼë jontir ri winäq pa qa-territorio.

11. ¿Achkë rma ye kʼo jojun winäq ma nkiyaʼ ta kixkïn chqë?

¹¹ Ye kʼo jojun winäq ma nkiyaʼ ta kixkïn chqë taq nqatzjoj le Biblia chkë. Ryeʼ nkiquʼ chë ma nkʼatzin ta nkitamaj chrij Dios nixta chrij le Biblia. Rkʼë jbʼaʼ ma nkinmaj ta chrij Dios rma nkitzʼët chë kowan tijöj poqonal kʼo chwäch le Ruwachʼulew. O ma nkajoʼ ta nkitamaj chrij le Biblia rma nkitzʼët chë ri ukʼwäy taq bʼey pa taq religiones ma nkismajij ta ri naʼoj nkikʼüt. Ye kʼo chik jojun, rma más bʼenäq kan chrij kisamaj, ki-familia o ri kʼayewal najin nkiqʼaxaj, ma nkiquʼ ta chë chpan le Biblia ye kʼo naʼoj ri janina xkekitoʼ. ¿Achkë ütz nqaʼän rchë ma nikʼo ta qakʼuʼx tapeʼ ye kʼïy winäq ma nkiyaʼ ta rejqalen ri naʼoj nqatzjoj chkë?

12. ¿Achkë rubʼanik nqasmajij ri naʼoj kʼo chpan Filipenses 2:4 taq nqatzjoj le Biblia chkë ri winäq?

¹² Tqakʼutuʼ chkiwäch ri winäq chë nqchʼpü chkij. Ye kʼïy winäq ri rubʼanon qa ma nkajoʼ ta nkiyaʼ kixkïn chqë, komä ya nkiyaʼ chik kixkïn chqë. ¿Achkë rma? Rma xkitzʼët chë ri qachʼalal ri xtzjon kikʼë kan xchʼpü rukʼuʼx chkij (taskʼij ruwäch Filipenses 2:4). Tqatzʼetaʼ achkë nuʼij David, ri qachʼalal ri xqatzjoj yän qa. Ryä nuʼij: «We kʼo jun winäq nuʼij chqë chë ma nrajoʼ ta nqrkʼoxaj, nqakʼöl qa qa-Biblia o qa-publicaciones y nqakʼutuj che rä achkë rma ke riʼ nuquʼ». Ri winäq nkinaʼ taq jun chik nchʼpü rukʼuʼx chkij. Rkʼë jbʼaʼ xtkimestaj ri xtqaʼij chkë, ye kʼa ri ma xtkimestaj ta ya riʼ ri qanaʼoj xqaʼän kikʼë. Yajün taq ri winäq kan ma nkiyaʼ ta qʼij chqë rchë nqtzjon, rkʼë ri qanaʼoj chqä ri qachbʼäl xtqakʼüt chwäch chë kan nchʼpü qakʼuʼx chrij.

13. ¿Achkë chik jun rubʼanik nqakʼüt chë nchʼpü qakʼuʼx chkij ri winäq?

¹³ Jun rubʼanik rchë nqakʼüt chkiwäch ri winäq chë nchʼpü qakʼuʼx chkij ya riʼ taq nqatzʼët achkë naʼoj rkʼë jbʼaʼ xtkʼatzin chkë pa kikʼaslemal. Jun tzʼetbʼäl. ¿Kʼo jun nkʼutü chqawäch chë ri winäq ye kʼo ralkʼwal? We ke riʼ, rkʼë jbʼaʼ ri teʼej tataʼaj xtkajoʼ xtkikʼoxaj ri naʼoj nuyaʼ le Biblia chrij ri achkë rubʼanik yekʼiytisäx ri akʼalaʼ o chrij ri achkë nkʼatzin nkiʼän rchë kiʼ kikʼuʼx nkiʼän pa kikʼlajil. ¿Y achkë ütz nqaʼän we chuchiʼ jun jay nqatzʼët chë kʼo kʼïy candados? Ütz nqatzjoj che rä ri winäq chë jun qʼij ma xkejeʼ ta chik alqʼomaʼ. Ronojel mul ri xtyaʼ ruxkïn jun winäq chqë tqatoʼ rchë nqʼax pa rujolon chë chpan le Biblia ye kʼo naʼoj ri xtkitoʼ pa rukʼaslemal. Ya Katarína, ri xqatzjoj chpan ri peraj 10, nuʼij: «Rïn nquʼ rij achkë rubʼanik yirutoʼon pa nkʼaslemal ri naʼoj ye kʼo chpan le Biblia». Ri nuʼän riʼ nukʼüt chkiwäch ri winäq ri achoq kikʼë ntzjon wä chë kan runman ri naʼoj yerukʼüt.

14. Rkʼë ri nuʼij chpan Proverbios 27:17, ¿achkë utzil nqïl we kʼo jun qachiʼil taq nq-el chutzjoxik le Biblia?

 ¹⁴ Tqakʼamaʼ ri toʼïk ri nkiyaʼ ri nkʼaj chik chqë. Pa naʼäy siglo, Pablo xkʼüt chwäch Timoteo achkë rubʼanik nutzjoj Ruchʼaʼäl Dios chqä achkë rubʼanik yerutjoj ri winäq. Ryä chqä xuʼij che rä Timoteo chë tkʼutuʼ ri naʼoj riʼ chkiwäch ri nkʼaj chik (1 Cor. 4:17). Achiʼel xbʼanatäj rkʼë Timoteo, röj chqä nqkowin nqatamaj kʼïy naʼoj chkij ri qachʼalal pa congregación (taskʼij ruwäch Proverbios 27:17). Tqatzʼetaʼ ri xbʼanatäj rkʼë jun qachʼalal ri rubʼiniʼan Shawn. Ryä xok precursor chpan jun tinamït ri akuchï kan konojel bʼaʼ winäq kiʼ kikʼuʼx rkʼë ki-religión. ¿Achkë xtoʼö Shawn rchë ma xikʼo ta rukʼuʼx? Ryä nuʼij: «Taq ütz nuʼän, nkʼwaj wä jun wachiʼil rchë nqabʼetzjoj le Biblia rkʼë. Loman yoj bʼenäq wä pa bʼey rchë nqbʼä chpan jun chik jay, nqatzjoj rkʼë wachiʼil achkë rubʼanik más ütz nqaʼän che rä rutzjoxik le Biblia. Rchë riʼ kʼo mul nqatzjoj äl rkʼë wachiʼil ri tzij xqaʼän rkʼë jun winäq. Chrij riʼ nqatzjoj chqawäch achkë ütz xtqaʼij we kʼo chik jun winäq nuʼij riʼ chqë».

15. ¿Achkë rma kan rajwaxik nqakʼutuj qatoʼik che rä Jehová taq nq-el chutzjoxik le Biblia?

¹⁵ Tqakʼutuj qatoʼik che rä Jehová. Ronojel mul ri nq-el chutzjoxik le Biblia tqaʼij che rä Jehová chë tkʼwaj bʼey chqawäch. Kan nkʼatzin chë ryä nuyaʼ pä ri loqʼoläj ruchqʼaʼ pa qawiʼ rchë nqkowin nqaʼän ri samaj ruyaʼon qa pa qaqʼaʼ (Sal. 127:1; Luc. 11:13). Taq xtqakʼutuj qatoʼik che rä Jehová, tqaʼij che rä achkë rubʼanik nqajoʼ röj chë nqrtoʼ pä. Jun tzʼetbʼäl. Röj ütz nqaʼij che rä chë tqrtoʼ rchë nqïl jun winäq ri xtrajoʼ xtyaʼ ruxkïn chqë. Chrij riʼ, tqatjaʼ qaqʼij rchë nqatzjoj le Biblia che rä xa bʼa achkë winäq xtqïl.

16. Rchë kan ütz nuʼän ri samaj chrij rutzjoxik le Biblia chqawäch, ¿achkë rma kan nkʼatzin chë nqatjoj qiʼ chrij le Biblia pa qayonïl?

¹⁶ Tqajamaʼ qawäch rchë nqatjoj qiʼ chrij le Biblia pa qayonïl. Ri Ruchʼaʼäl Dios nuʼij: «[Tqʼalajin] chiwäch chë kan ütz, kan chöj chqä kan tzʼaqät ri ruraybʼal Dios» (Rom. 12:2). Taq röj nqatjoj qiʼ chrij le Biblia, más nqatamaj ruwäch Dios. Reʼ xtuʼän chë taq xtqtzjon kikʼë ri nkʼaj chik chrij ryä, xtkitzʼët chë kan nqanmaj ri najin nqatzjoj chkë. Ya Katarína nuʼij: «Ojer qa jbʼaʼ xintzʼët chë nkʼatzin wä nkowirisaj ri nkʼuqbʼäl kʼuʼx chkij jojun naʼoj ri ye kʼo chpan le Biblia. Rma riʼ kan xintäj nqʼij chkinukʼuxik naʼoj ri nkikʼüt chë kʼo Dios, chë le Biblia ya riʼ ri Ruchʼaʼäl chqä chë komä, Dios kʼo jun rutinamit ri rukʼwan rubʼiʼ». Ya Katarína nuʼij chë ri rutjonik chrij le Biblia pa ruyonïl xtoʼ rchë xkowïr ri rukʼuqbʼäl kʼuʼx chqä rchë más jaʼäl xnaʼ xel chutzjoxik le Biblia.

17. ¿Achkë rma Jesús ma xikʼo ta rukʼuʼx xtzjoj Ruchʼaʼäl Dios?

¹⁷ Jesús ma xikʼo ta rukʼuʼx xtzjoj Ruchʼaʼäl Dios tapeʼ ye kʼo winäq ma xkiyaʼ ta kixkïn che rä. ¿Achkë xtoʼö rchë? Ryä retaman wä chë ri winäq nkʼatzin nkitamaj ri kantzij taq naʼoj ri ye kʼo chpan Ruchʼaʼäl Dios. Rma riʼ xrajoʼ xerutoʼ xa bʼa jaruʼ winäq xkowin. Chqä retaman wä chë jojun winäq, ri pa naʼäy ma xkajoʼ ta xkikʼoxaj ri utziläj taq rutzjol, xkeʼok na rutzeqelbʼëy. Y kan ya riʼ xbʼanatäj kikʼë ruchʼalal pa rachoch. Chkipan ri oxiʼ junaʼ rkʼë nkʼaj taq Jesús xtzjoj ri utziläj taq rutzjol, majun ta jun chkë ruchʼalal xok rutzeqelbʼëy (Juan 7:5). Ye kʼa taq xkʼasöx yän pä chkikojöl ri kamnaqiʼ, ryeʼ xeʼok na rutzeqelbʼëy (Hech. 1:14).

18. ¿Achkë rma kʼa najin na nqatzjoj Ruchʼaʼäl Dios?

¹⁸ Röj ma qataman ta achkë winäq xtbʼeʼok na rusamajel Jehová. Ye kʼo jojun winäq kan nkʼwaj tiempo chkiwäch nqä pa kijolon ri naʼoj ye kʼo chpan le Biblia. Yajün ri winäq ri ma nkajoʼ ta nkiyaʼ kixkïn chqë, nkitzʼët chë röj  ütz qanaʼoj chqä chë ma nikʼo ta qakʼuʼx chbʼanik rusamaj Jehová. Riʼ rkʼë jbʼaʼ xtuʼän chë, xtqʼax ri tiempo, xtkiyaʼ ruqʼij Dios rma ri nkitzʼët (1 Ped. 2:12).

19. Rkʼë ri nuʼij chpan 1 Corintios 3:6 chqä 7, ¿achkë kʼo chë majun bʼëy nqamestaj ta?

¹⁹ Tapeʼ yoj röj ri nqbʼä kikʼë ri winäq rchë nqakʼüt chrij le Biblia chkiwäch, majun bʼëy tqamestaj ta chë yë Jehová nbʼanö chë ütz ntel apü ri samaj chqawäch (taskʼij ruwäch 1 Corintios 3:6, 7). Jun qachʼalal achï aj Etiopía nuʼij: «Chpan re tinamït reʼ, ri akuchï ma kan ta ntzjöx le Biblia, más 20 junaʼ xa xuʼ rïn xinok Testigo. Ye kʼa komä ye kʼo chik 14 publicadores; 13 chkë ryeʼ yeqasan chik pa yaʼ. Chkikojöl ryeʼ kʼo wixjayil chqä ye oxiʼ qalkʼwal. Chkipan ri qamoloj yeʼapon jun 32 winäq». Ri qachʼalal riʼ kan jaʼäl nunaʼ ran rma ma xikʼo ta rukʼuʼx xtzjoj le Biblia. Xa kan xyoʼej na chë Jehová xerukʼäm pä ri winäq chpan rutinamit (Juan 6:44).

20. ¿Achkë rma nqaʼij chë yoj junan jbʼaʼ kikʼë ri winäq ri yekanun winäq ri xekanaj chuxeʼ jun ul?

²⁰ Chwäch Jehová, ri kikʼaslemal ri winäq kan kowan rejqalen. Rma riʼ, loman majanä tchüp ruwäch ri itzelal, ryä nuyaʼ qʼij chqë rchë nqtoʼon rkʼë Rukʼajol rchë yeqatoʼ winäq ri jalajöj kijatzul rchë yeʼok pä chpan rutinamit (Ageo 2:7). Taq nq-el chutzjoxik le Biblia, röj achiʼel ta nq-ok kichiʼil jun molaj winäq ri yekanun winäq ri xekanaj qa chuxeʼ jun ul. Tapeʼ xa jojun xkeʼilö winäq ri kʼa ye kʼäs na, jontir kan kʼo rejqalen ri kisamaj. Ke riʼ chqä nbʼanatäj rkʼë rutzjoxik le Biblia. Röj ma qataman ta jaruʼ winäq xkeʼok na pä chpan rutinamit Jehová. Ye kʼa Jehová nkowin nqrksaj röj rchë yeqatoʼ ri winäq riʼ. Jun qachʼalal achï aj Bolivia ri rubʼiniʼan Andreas, nuʼij: «Rïn nyaʼon chwäch wan chë rma kisamaj ye kʼïy qachʼalal, jun winäq nkowin nutamaj ri kantzij chrij le Biblia chqä nqasäx pa yaʼ». Rma riʼ, tqatjaʼ qaqʼij rchë ma nikʼo ta qakʼuʼx chbʼanik ri samaj chrij rutzjoxik le Biblia. We xtqaʼän riʼ, Jehová xtyaʼ kʼïy utzil pa qawiʼ. Y ri samaj riʼ kan xtuʼän chë kiʼ qakʼuʼx xtqaʼän.