1. Nso uwụtn̄kpọ ke Jesus ekenịm ọnọ mme mbet esie? Nso ke mmọ ẹkenam? (Se ndise ikpaedem Enyọn̄-Ukpeme emi.)

INI Jesus okodude ke isọn̄, enye ikakpaha mba ndikwọrọ ikọ, ama onyụn̄ enịm ke mme owo ẹyekop. Se enye okoyomde mme mbet esie ẹnam edi oro. (John 4:35, 36) Mme mbet Jesus ẹma ẹnen̄ede ẹsịn idem ẹkwọrọ ikọ ini enye osụk odude ye mmọ. (Luke 10:1, 5-11, 17) Edi ini ẹkemụmde enye ẹnyụn̄ ẹwotde enye, ukwọrọikọ ikọdọn̄ke mmọ aba ini enye mîkodụhe ye mmọ do. (John 16:32) Ke Jesus ama ekeset, enye ama ọdọhọ mmọ yak ẹda ukwọrọikọ ke akpan n̄kpọ. Se mmọ ẹkenyụn̄ ẹnamde edi oro ke Jesus ama akafiak ọnyọn̄ heaven. Mmọ ẹma ẹsịn idem ẹkwọrọ ikọ tutu mme asua mmọ ẹseme ẹte: “Sese! mbufo ẹmeda ukpepn̄kpọ mbufo ẹyọhọ Jerusalem.”—Utom 5:28.

2. Didie ke Jehovah ọdiọn̄ utom ukwọrọikọ?

² Jesus ama ada mme mbet esie usụn̄ yak ẹkwọrọ ikọ, Jehovah ama ọdiọn̄ mmọ, anam ediwak owo ẹkop ukwọrọikọ mmọ. Ke uwụtn̄kpọ, ke Pentecost 33 eyo mme apostle, n̄kpọ nte tọsịn owo ita ẹma ẹna baptism. (Utom 2:41) Ndien mme owo ke udịm ke udịm ẹma ẹsiditiene ẹdi mbet Jesus. (Utom 6:7) Kpa ye oro, Jesus ama etịn̄ ke mbon emi ẹdikopde eti mbụk ẹdinen̄ede ẹwak ke mme akpatre usen.—John 14:12; Utom 1:8.

3-4. Nso ikeme ndinam ọsọn̄ ndikwọrọ ikọ ke ndusụk itie? Nso ke idineme ke ibuotikọ emi?

³ Kpukpru nnyịn imesidomo ukeme man ukwọrọikọ okûdorode nnyịn. Isọn̄ke ndinam emi ke ndusụk idụt sia ata ediwak owo ẹyom ndikpep Bible tutu edidi se ẹdọhọde ndusụk mmọ ẹbet kan̄a ke idụhe Ntiense Jehovah emi edikpepde mmọ! Edi ọsọn̄ ndikwọrọ ikọ ke ndusụk idụt sia mme owo isiwakke ndidu ke ufọk, ndien ekeme ndinyụn̄ nnam mbon emi ẹdude ke ufọk iyomke ndikop n̄kpọ mban̄a Bible.

 ⁴ Ekpedi esisọn̄ ndikwọrọ ikọ ke n̄kan̄ mbufo, se idinemede ke ibuotikọ emi ekeme ndin̄wam fi. Iyetịn̄ se ndusụk owo ẹsinamde man ẹkụt ediwak owo ẹkwọrọ ikọ ẹnọ. Iyetịn̄ n̄ko ntak emi ikpakade iso ikop inem ukwọrọikọ, m̀mê mme owo ẹma ndikop m̀mê imaha.

5. Nso inam ukwọrọikọ ọsọn̄ ediwak nditọete?

⁵ Edi eyo esiere, enye enen̄ede ọsọn̄ ediwak nditọete nnyịn ndikụt owo ke ufọk n̄kwọrọ ikọ nnọ. Ẹnenịm mme owo yak ẹkpeme ediwak ufọk ke mme itie emi ndusụk nditọete nnyịn ẹkwọrọde ikọ, mbak owo ididụk ntịme ntịme. Ekeme ndinam andikpeme ufọk oro iyakke owo ebe odụk, ibọhọke-bọhọ ẹnam enye ọdiọn̄ọ akpan owo emi ọkọdọhọde ẹdikụt imọ ke ufọk oro. Ndusụk nditọete nnyịn inyeneke utọ mfịna oro, mmọ ẹkeme ndidụk ebiet ekededi n̄kwọrọ ikọ; edi mmọ isiwakke ndikụt owo ke ufọk. Mbon en̄wen ẹkwọrọ ikọ ke esịt esịt obio emi mme owo ẹdụn̄ọde ntomo ntomo. Mmọ ẹte ito ufọk kiet isịm itie emi ẹfiakde ẹkụt ufọk owo, usụn̄ idaha mi, ekeme ndinyụn̄ nnam ẹsịm do owo ikwe owo ke ufọk! Ekpedi n̄kan̄ nnyịn etie nte ekededi ke otu emi, inaha iyak ukwọrọikọ odorode nnyịn. Nso ke ikpanam man mme n̄kpọ emi ẹdikpan nnyịn ndikwọrọ ikọ nnọ ediwak owo?

6. Nso ke mme ọkwọrọikọ ẹda ẹbiet mme ọkọiyak?

⁶ Jesus ekemen ukwọrọikọ odomo ye ukọiyak. (Mark 1:17) Ndusụk mme ọkọiyak ẹkeme ndika ọkọ ediwak usen, ikwe iyak imụm. Edi mmọ isikpaha mba. Mmọ ẹsikpụhọ ini emi mmọ ẹkade ọkọ, ẹkpụhọ ebiet, mîdịghe ẹdomo usụn̄ ukọiyak en̄wen ẹse. Imekeme ndinam mbiet n̄kpọ oro ke ukwọrọikọ nnyịn. Se ndusụk se ikemede ndinam mi.

7. Nso ufọn ke ikeme ndidia edieke isikwọrọde ikọ ke nsio nsio ini?

⁷ Domo ndisika ukwọrọikọ ke nsio nsio ini. Ikpaka ukwọrọikọ ke ini emi mme owo ẹsiwakde ndidu ke ufọk, iyokụt ediwak owo ikwọrọ ikọ inọ. Ekpedi owo aka se akpakaka, oyosụk enyene ini emi enye edidude ke ufọk! Ediwak nditọete ẹsikwọrọ ikọ uwemeyo mîdịghe ẹkwọrọ mbubreyo sia ini oro ke mmọ ẹsiwak ndikụt owo ke ufọk. N̄kpọ en̄wen edi ke mme owo isiwakke ndida itọk itọk ke mme ini ntre, ẹsinyụn̄ ẹnyene ini ẹneme nneme ye mme owo. Mîdịghe, emekeme ndinam se ebiowo kiet emi ekerede David etịn̄de. Enye ọdọhọ ke imọ ye nsan̄a imọ ima ikwọrọ ikọ ika ko, ke imesifiak ika mme ufọk emi mmimọ mîkekwe owo. Enye ọdọhọ ete: “Idem esikpa mi ndikụt ediwak owo ke mme ufọk emi nnyịn mîkekwe owo akpa.” *

8. Didie ke ikpanam se Ecclesiastes 11:6 etịn̄de ini ikwọrọde ikọ?

⁸ Ikpanaha ikpa mba ndikwọrọ ikọ. Se ikpepde ito itie Bible emi ẹdade ibuotikọ emi ẹto edi oro. (Kot Ecclesiastes 11:6.) David emi iketịn̄de iban̄a ke ikpehe itiaba ikakpaha mba. Ke enye ama akasan̄a ufọk kiet ediwak ini ikwe owo, enye ama okụt ete enyeneufọk oro ke akpatre. Ete oro ama enyịme ndikop ukwọrọikọ onyụn̄ ọdọhọ ete: “Mmodụn̄ mi n̄kpọ nte isua itiaita idahaemi, akanam n̄kwe Ntiense Jehovah ndomokiet ke ufọk mi.” David ọdọhọ ete: “Mmedikụt ke mme owo emi ama akasan̄a, asan̄a, ukwe ke ufọk,  ẹsiwak ndikop ukwọrọikọ usen emi okụtde mmọ ke ufọk.”

9. Nso ke ndusụk nditọete ẹnam man ẹkwọrọ ikọ ẹnọ mbon emi mmọ mîsikwe ke ufọk?

⁹ Domo ndikwọrọ ikọ ke ebiet en̄wen. Ndusụk nditọete ẹsikwọrọ ikọ ke nsio nsio itie m̀mê oyoto ke oro mmọ ẹkụt mbon emi mmọ mîsikwe ke ufọk. Ke uwụtn̄kpọ, ndida ke efak n̄kwọrọ ikọ m̀mê ndidọn̄ n̄wed ke ukpatn̄kpọ nda n̄kwọrọ esin̄wam yak ẹkụt mbon emi ẹdụn̄de ke ikpọ ufọk emi owo mîsiyakke ẹdụk ẹkwọrọ ikọ. Oro esinam nditọete ẹkeme ndikwọrọ ikọ nnọ utọ mme owo oro. Ediwak mmọ ẹdọhọ ke mbon emi mmimọ isikụtde ke mme itie ubọ ofụm, ke urua, ye ke mme itie mbubehe ẹsiwak ndinyịme ẹkwọrọ ikọ ẹnọ mmimọ, mîdịghe ẹbọ n̄wed. Floiran emi edide esenyịn circuit ke Bolivia ọdọhọ ete: “Isika ukwọrọikọ ke urua ye ke mme itie mbubehe ọtọn̄ọde ke n̄kanika kiet uwemeyo esịm n̄kanika ita sia mme ini oro ke mme anyamurua ẹsinyene ini ekpri. Mmọ ẹsiwak ndikop ukwọrọikọ, imesikam itọn̄ọ ukpepn̄kpọ Bible.”

10. Nso en̄wen ke akpanam man okụt mme owo ọkwọrọ ikọ ọnọ?

¹⁰ Domo usụn̄ en̄wen se. Ekpedi amasan̄a ufọk owo, asan̄a asan̄a ukwe enye, aka ke nsio nsio ini usụk ukwe, nso en̄wen ke akpanam? Katarína ọdọhọ ete, “Mmesiwet leta nnọ mbon emi mmen̄kemeke ndikụt ke ufọk, ndọhọ mmọ se n̄kpọkọdọhọde mmọ ekpedi mma n̄kụt mmọ iso ye iso.” Nso ke oro ekpep nnyịn? Domo nsio nsio usụn̄ nte ekpekemede ndikụt kpukpru owo ke efakutom mbufo.

11. Nso inam ndusụk owo mîsiyomke ndikop ukwọrọikọ nnyịn?

¹¹ Ndusụk owo isimaha ndikop ukwọrọikọ nnyịn sia mmọ ẹkere ke ufọn idụhe mmimọ ndidiọn̄ọ Abasi m̀mê Bible. Utọ ufen emi mmọ ẹkụtde ke ererimbot anam mmọ ẹkûnịm ke Abasi odu. Mbubịk mme adaiso ido ukpono emi ẹdọhọde ke inam se isịnede ke Bible anam mmọ ẹkûyoyom ndikop n̄kpọ ndomokiet mban̄a Bible. Se isibehede ndusụk owo esisụk edi utom mmọ, ubon mmọ, m̀mê mme mfịna mmọ, mmọ inyụn̄ ikwe nte Bible ekemede ndin̄wam mmimọ. Nso ikeme ndin̄wam nnyịn ika iso ikop idatesịt ekpededi mme owo inen̄ekede ikụt ufọn n̄kpọ emi ikwọrọde inọ mmọ?

12. Didie ke Philippi 2:4 ekeme ndin̄wam nnyịn ke ukwọrọikọ?

¹² Wụt ke emekere aban̄a mme owo. Ediwak mbon emi mîkesiyomke-yom ndikop ukwọrọikọ akpa ẹsikop ke mmọ ẹma ẹkekụt ke eyenete emi ọkwọrọde ikọ ọnọ mmimọ enen̄ede ekere aban̄a mmimọ. (Kot Philippi 2:4.) David emi ikosụk itịn̄de do ọdọhọ ete, “Owo ọkpọdọhọ ke imọ iyomke ndikop ukwọrọikọ, imesiyak Bible m̀mê n̄wed ikakamade idọn̄ ke ekpat, idọhọ enye ite: ‘N̄kpama ndidiọn̄ọ se inamde ọdọhọ ntre.’ ” Mme owo ẹsidiọn̄ọ ini owo ekerede aban̄a mmimọ. Mmọ ẹkeme ndifre se iketịn̄de ye mmọ, edi ekeme ndinam mmọ idifreke nte ikanamde n̄kpọ ye mmọ. Ekpededi enyeneufọk iyakke isioro uyo ndomokiet, yak nte ikamade iso ye nte inamde n̄kpọ owụt ke imekere iban̄a enye.

13. Nso ke ikpanam man ukwọrọikọ nnyịn enem nsio nsio owo emi ikwọrọde inọ?

¹³ Edieke ikpụhọde ukot ukwọrọikọ nnyịn man odụk ye nsio nsio owo emi ikụtde, oro owụt ke imekere iban̄a mmọ. Ke uwụtn̄kpọ, ndi enyene se iwụtde ke nditọwọn̄ ẹdu ke ufọk oro? Ekpedi ntre, mme ete ye eka mmọ ẹkpema ndikop se Bible etịn̄de aban̄a nte mmọ ẹkpebọkde nditọ, m̀mê se mmọ ẹkpenamde man ufọk enen̄ede enem. Ndi omokụt ikpọ ukpọhọde ke usụn̄ufọk mmọ? Ekpedi ntre, imekeme nditịn̄ mban̄a nte ubiatibet okponde ke ererimbot ye nte mme owo ẹdude uwem ke ndịk. Enyeneufọk ekeme ndiyom ndikop nte ẹdisan̄ade ẹtre utọ mme n̄kpọ oro ofụri ofụri. Inamke n̄kpọ m̀mê ewe ibuotikọ ke eneme, yom usụn̄ nam yak mme owo ẹkụt nte item Bible ekemede ndin̄wam mmọ. Katarína emi iketịn̄de iban̄a ke ikpehe duop ọdọhọ ete, “Mmesiti idemmi nte Bible an̄wamde mi.” Oro  esinam enye ọkwọrọ ikọ Abasi uko uko, mbon emi enye ọkwọrọde ikọ ọnọ ẹsinyụn̄ ẹkụt ke enye enen̄ede enịm se enye ọdọhọde mmimọ.

14. Didie ke mbon emi ẹsan̄ade kiet ẹkwọrọ ikọ ẹkeme ndin̄wam kiet eken nte ikụtde ke Mme N̄ke 27:17?

¹⁴ Yak mbon en̄wen ẹn̄wam fi. Paul ama emen usụn̄ emi enye esikwọrọde ikọ onyụn̄ ekpepde mme owo n̄kpọ ekpep Timothy, onyụn̄ ọdọhọ enye emen ekpep nditọete eken n̄ko. (1 Cor. 4:17) Nnyịn n̄ko imekeme ndikpep n̄kpọ nto nditọete emi ẹnyenede mbufiọk ke esop nnyịn ukem nte Timothy ekekpepde oto Paul. (Kot Mme N̄ke 27:17.) Kop mi se Brọda Shawn akanamde. Enyene ini emi enye okodude ke esịt esịt obio kiet anam utom usiakusụn̄, ndien n̄wakn̄kan owo ke obio oro ẹkeda ke ido ukpono mmimọ ekem ye mmimọ. Nso ikan̄wam enye aka iso okop inem ukwọrọikọ? Enye ọdọhọ ete: “N̄kesisan̄ake ikpọn̄ n̄kwọrọ ikọ ibọhọke owo idụhe se nsan̄ade kiet. Mbemiso isan̄ade isịm ufọk owo en̄wen, ima isida ufan̄ oro itịn̄ nte ikpọkwọrọde ikọ enen̄ede ọfọn. Ima isitịn̄ nte ikọbọrọde enyeneufọk ikọ ke akpatre ufọk emi ikọkwọrọde ikọ. Ekem iyetịn̄ se ikpọbọrọde, owo efen akpafiak etịn̄ ukem ikọ oro.”

15. Ntak emi enen̄erede ọfọn isisịn ukwọrọikọ nnyịn ke akam-a?

¹⁵ Dọhọ Jehovah an̄wam fi. Ini ekededi emi ọkwọrọde ikọ, sibọn̄ akam dọhọ Jehovah an̄wam fi. Jehovah mîkpọnọhọ nnyịn edisana spirit esie, nnyịn ikpekemeke ndinam n̄kpọ ndomokiet. (Ps. 127:1; Luke 11:13) Ke ini ọbọn̄de akam ọdọhọ Jehovah an̄wam fi, siak akpan n̄kpọ emi oyomde enye anam ọnọ fi. Emekeme ndidọhọ enye an̄wam fi okụt owo emi oyomde-yom ndikpep n̄kpọ mban̄a enye, edinyụn̄ imade ndikpan̄ utọn̄. Ama ọbọn̄ akam oro ama, sịn idem kwọrọ ikọ nọ owo emi okụtde-kụt.

16. Didie ke nditie ke idem nnyịn n̄kpep Bible edin̄wam nnyịn ke ukwọrọikọ?

¹⁶ Sisio ini nịm kpep Bible. Ikọ Abasi ọdọhọ ete: ‘Ẹdomo ẹfiọk uduak Abasi eke edide eti onyụn̄ enemde enye esịt onyụn̄ ọfọnde ama.’ (Rome 12:2) Edieke inen̄erede inịm ke se ikpepde iban̄a Abasi edi akpanikọ, iyenen̄ede itịn̄ uko uko inọ mme owo. Katarína emi ikosụk itịn̄de iban̄a do ọdọhọ ete: “Mma ndikụt ke enyene ndusụk akpan n̄kpọ emi Bible ekpepde emi anade nyom usụn̄ nnen̄ede nnịm ke ẹdi akpanikọ. Ntre mma nda ini n̄kpep mme n̄kpọ emi ẹwụtde ke Andibot mmọdo, ke Bible enen̄ede edi N̄wed Abasi, ye nte ke Abasi enyene esop emi enye adade anam n̄kpọ mfịn. Se ntịn̄de emi idịghe nte enenen̄ede ebịghi eketịbe-o.” Katarína ọdọhọ ke imọ ndisitie ke idem imọ n̄kpep Bible anam inen̄ede ibuọt idem ye Jehovah inyụn̄ inen̄ede ikop inem ukwọrọikọ.

17. Nso ikanam ukwọrọikọ okûdorode Jesus?

¹⁷ Ukwọrọikọ ikodorokede Jesus kpa ye emi ndusụk owo mîkamaha ndikop, enye ama onyụn̄ enịm ke eyenyene mbon emi ẹdikopde. Nso ikanam enye anam ntre? Enye ama enen̄ede ọdiọn̄ọ ufọn emi mme owo ẹdibọde mmọ ẹma ẹdiọn̄ọ akpanikọ, enye ama onyụn̄ oyom ndin̄wam adan̄a ediwak owo nte enye ekekeme ẹkop ẹban̄a Obio Ubọn̄ Abasi ẹnyụn̄ ẹdikpono Abasi. Enye ama ọdiọn̄ọ n̄ko ke ndusụk mbon emi mîkopke ukwọrọikọ imọ mfịn ẹyekop usen kiet usen kiet. Ti se iketịbede ke ubon mmọ. Eyeneka Jesus ndomokiet ntem ikedịghe mbet esie ke ofụri isua ita ye  ubak emi enye ọkọkwọrọde ikọ do. (John 7:5) Edi ke enye ama akakpa onyụn̄ eset, mmọ ẹma ẹkabade ẹdi mbet esie.—Utom 1:14.

18. Nso isinam ika iso ikwọrọ ikọ?

¹⁸ Nnyịn idiọn̄ọke m̀mê anie ke otu mbon emi ikwọrọde ikọ inọ edikabade idi Ntiense Jehovah. Ndusụk mbon emi ikwọrọde ikọ inọ ẹsisọp ẹnam se mmọ ẹkopde ẹkan ndusụk. Idem mbon emi mîmaha ndikpan̄ utọn̄ nnọ nnyịn ẹsikụt nti edu uwem nnyịn ẹnyụn̄ ẹkụt ke nnyịn ikpaha mba ndikwọrọ ikọ. Ndien nte ini akade, mmọ ẹkeme nditọn̄ọ ‘ndinọ Abasi ubọn̄.’—1 Pet. 2:12.

19. Nso ke 1 Corinth 3:6, 7 ekpep nnyịn aban̄a ukwọrọikọ?

¹⁹ Kpa ye emi ikwọrọde ikọ inyụn̄ ikpepde mme owo Bible, ana idiọn̄ọ ke Abasi esinam mme owo ẹdidụk esop esie. (Kot 1 Corinth 3:6, 7.) Brọda Getahun emi odude ke Ethiopia ọkwọrọ ikọ ọdọhọ ete: “Ke se ibede isua 20, ami kpọt n̄kedi Ntiense Jehovah ke efakutom emi ẹyomde-yom mme ọkwọrọikọ. Edi idahaemi idi mme asuanetop 14. Duopeta ke otu oro ẹna baptism, n̄wan mi ye nditọ nnyịn mbita ẹsịne do. Ndien ediwak usen, mbon emi ẹsidụkde mbono esop ẹsibe 30.” Enem Getahun nte enye akakade iso ọkwọrọ ikọ, enyene ime ebet Jehovah odụri mbon emi ẹnyenede eti esịt edisịn ke esop esie!—John 6:44.

20. Nso ke ida ibiet mbon emi ẹkade ndinyan̄a mme owo?

²⁰ Jehovah ada uwem kpukpru owo ke ọsọn̄urua. Enye anam nnyịn idiana ye Eyen esie in̄wam mme owo ke kpukpru idụt ẹdidụk esop esie mbemiso idiọk ererimbot emi esịm utịt. (Hag. 2:7) Utom ukwọrọikọ nnyịn etie nte utom mbon emi ẹsiode ẹdọn̄ yak ẹkenyan̄a mbon emi ubom mmọ esịpde. Kpa ye emi ekemede ndinam kpukpru mmọ ikwe owo isio ye uwem, se kpukpru mmọ ẹnamde enyene ufọn. Se isinamde ke ini ikwọrọde ikọ etie ntre n̄ko. Nnyịn idiọn̄ọke m̀mê owo ifan̄ isụhọ kan̄a se ẹnyan̄ade ẹsio ke ererimbot Satan emi. Se idiọn̄ọde edi ke Jehovah ekeme ndida owo ekededi ke otu nnyịn n̄n̄wam mmọ. Andreas emi odụn̄de ke Bolivia ọdọhọ ete, “Ke ini n̄kụtde owo ekpepde Bible tutu ana baptism, mmesidiọn̄ọ ke idịghe utom owo kiet ekedi oro.” Ẹyak ida ukwọrọikọ ntre n̄ko. Edieke inamde ntre, Jehovah ọyọdiọn̄ nnyịn, ukwọrọikọ oyonyụn̄ enen̄ede anam ikop idatesịt.