1. Tera te katoto are e kateia Iesu nakoia taan rimwina, ao tera aroia iai? (Nora te taamnei ni moan te maekatin.)

E KATEIMATOA te iango ae raoiroi Iesu n ana mwakuri ni minita i aon te aba, ao e tangiriia taan rimwina bwa a na karaoa naba anne. (Ioa. 4:​35, 36) Ngke e mena Iesu i rarikia taan rimwina ao a rangi n ingainga n te mwakuri ni minita. (Ruka 10:​1, 5-11, 17) Ma ngke e a katikaki ao ni kamateaki Iesu, e a toki ingaingaia i nanon tabeua te tai. (Ioa. 16:32) Imwini kautakin Iesu, e kaungaia taan rimwina bwa a na kaatuua aia iango i aon te uarongorongo. Ao imwin rierakena nako karawa, a a uarongorongo ma te ingaingannano ae bati, n te aro are a a ngurengure taani kairiribai ni kangai: “Noria! kam kaona Ierutarem n ami reirei.”​—Mwa. 5:28.

2. E kangaa Iehova ni kakabwaiaa te mwakuri n uarongorongo?

² E kaira Iesu aia mwakuri Kristian ake n te moan tienture, ao Iehova e kakabwaiaia ni karikirakea mwaitiia. N te katoto, ni Bentekota 33 C.E., a bwabetitoaki tao 3,000 aomata. (Mwa. 2:41) Ao e teimatoa n rangi ni birirake mwaitiia taan rimwin Iesu. (Mwa. 6:7) Ma e a boni kaman taekinna Iesu bwa e na korakora riki rikiraken te mwakuri n uarongorongo ni kabaneani boong.​—Ioa. 14:12; Mwa. 1:8.

3-4. E aera bwa e kangaanga irouia tabeman te mwakuri n uarongorongo, ao tera ae ti na rinanona te kaongora aei?

³ Ti bane ni kataia ni kateimatoa te iango ae raoiroi n ara mwakuri ni minita. E bebete karaoan anne n aaba tabeua. Bukin tera? Ibukina bwa a rangi ni bati aika kan reirei n te Baibara, n te aro are a a riai n tiku tabeman n tataningaa reken aia tia reirei ae tauraoi! Ma n aaba tabeua, e kangaanga riki iai te  uarongorongo ibukina bwa a aki bati ni memena aomata n aia auti, ao naake a reke n aia auti a aki kan ongora taekan te Baibara.

⁴ Ngkana ko mena n te tabo ae kangaanga riki iai te uarongorongo, ko na bae ni buokaki n aanga aika kaotaki n te kaongora aei. Ti na nori naba baike a a tia ni karaoi tabeman bwa a aonga ni kaitiboo ma aomata aika bati riki n te mwakuri ni minita. Ao ti na noria naba bwa e aera ngkai ti boni kona ni kateimatoa te iango ae raoiroi n aki ongeia bwa a kan ongora aomata ke a aki.

5. Baikara kangaanga ake a kaaitarai taani Kakoaua aika bati?

⁵ A bati taani Kakoaua aika noria bwa e a kangaanga riki rekeia aomata n aia auti. A maeka taan uarongorongo tabeman n taabo ake a bati iai auti ni maeka aika teinaki ke a ooaki. E kona te tia teina te mataroa ke te uaatiman n aki kariaia rinin temanna ae aki kaoaki irouia kaain auti akanne. Ma taan uarongorongo ake tabeman e kona n akea aia kangaanga ni kawari auti, ma a karako aomata aika mena n aia auti. Ma iai naba taan uarongorongo aika mwakuri n taabo aika tionako ake a karako iai aomata. A kona ni mwananga n te kawai ae abwabwaki ibukini karekean te aomata ae tii temanna, ma ai manga akea n ana auti! Ngkana ti kaaitara ma aeka ni kangaanga aikai, ti aki riai ni kabwarai nanora. Tera ae ti kona ni karaoia bwa ti aonga n tokanikai i aoni kangaanga akanne ao n uaana ara mwakuri ni minita?

6. A kangaa n titeboo aroia taan uarongorongo ma taan akawa?

⁶ E kabotaua Iesu te mwakuri n uarongorongo ma te akawa. (Mareko 1:17) A kona n akawa tabeman i nanoni boong aika bati ao akea konaia. Ma a aki kabwarai nanoia ao a bitii aia anga n akawa. A bita aia tai n akawa, aia tabo, ke aroia n akawa. Ti kona naba ni karaoi bitaki n aron akanne n ara mwakuri ni minita. Iangoi aanga aikai.

7. Tera ae kona n riki ngkana ti uarongorongo n taai aika kakaokoro?

⁷ Kataia ni kawariia aomata n te tai ae kaokoro. Ti na boni kaitiboo ma aomata aika bati riki ngkana ti uarongorongo n te tai are a bae ni mena iai n aia auti. Bwa ni koauana, bon akea ae e na aki okira ana auti! A bati taari ake a noria bwa e uaana te uarongorongo n te bwakantaai ke n te moantairiki, bwa a rereke riki iai aomata. Irarikina, a aikoa riki tabetabe aomata ao a tauraoi ni maroro n taai akanne. Ke tao ko kona ni kataa ana anga te unimwaane n te ekaretia temanna ae arana David. E taekinna bwa imwini karaoan ana uarongorongo n te tabo teuana, e a manga oki ngaia ma toana ni kawari auti ake akea kaaia n te moantai. E taku teuaei: “I mimi bwa a bati aika reke n aia auti ngke ti a manga okiriia.” *

8. Ti na kangaa ni maiuakina Te Minita 11:6 n ara mwakuri ni minita?

⁸ Ti aki riai ni kabwarai nanora. Ti kauringaki n te kibu ae aana te kaongora aei, te iango ae ti riai ni bwainna. (Wareka Te Minita 11:6.) E aki kabwaraa nanona David are taekinaki mai mwaina. N tokina ao e a tibwa kaitiboo ma te aomata temanna n ana auti imwini kakawarana n te tai ae bati. E kan ongora te mwaane anne n te maroro man te Baibara, ao e taku: “Tao ai wanua ngkai au ririki ni maeka ikai ao I tuai mani kaitiboo ma Ana Tia Kakoaua Iehova temanna.” E taku David: “I noria bwa n te tai are ko a kaitiboo iai ma kaain te  auti, n angiin te tai a na bae ni kan ongora n ara rongorongo.”

9. Tera aroia taani Kakoaua tabeman n reitaki ma aomata ake a aki rereke n aia auti?

⁹ Kataa te tabo ae kaokoro. Ibukini karekeaia aomata aika aki rereke n aia auti, a kataia taan uarongorongo tabeman ni bita aia tabo n uarongorongo. N te katoto, te uarongorongo i rarikin te kawai ao kamanenaan kaa ni boki, bon te anga ae uaana ibukin te kaitiboo ma naake a mena ni kateitei aika bubura ake e aki kariaiakaki iai te uarongorongo man te auti teuana teuana. A a kona iai taani Kakoaua ni maroro n itaramata ma aomata ake a aki kona ni kawaraki. A noria naba taan uarongorongo aika bati bwa a kukurei riki aomata ni maroro ke ni butimwaei booki n taabo ni kamaangang, taabo ni mwakete, ao n taabo ni bitineti. E taku Floiran ae te mataniwi n te aono i Bolivia: “Ti kakawari taiani mwakete ao taabo ni bitineti i marenan te aoa 1 ao te aoa 3 n te bwakantaai, bwa a aikoa tabetabe riki iai taani bitineti. N angiin te tai e reke ara maroro ma ngaiia ao ti moana naba te reirei n te Baibara.”

10. Baikara aanga aika ko kona ni kamanenai bwa ko aonga n uarongorongo nakoia aomata?

¹⁰ Kataa te anga ae kaokoro. Iangoia bwa aongkoa ko kataia ni kaitiboo ma te aomata temanna. Ko kakawaria n taai aika kakaokoro ma e bon aki naba reke iroum n ana auti. Iai riki aanga aika e kona iai n reke te aomata anne? E taku Katarína: “I korei reeta nakoia naake a aki rereke n aia auti ni kaota nakoia te baere I kan taekinna nakoia ngke arona bwa I kaitiboo ma ngaiia.” Te bwai ae kakawaki bwa  ngkana ko karaoa am mwakuri ni minita, kataia ni karoko irouia aomata nako n am aono n aanga aika kakaokoro.

11. E aera ngkai a aki kan ongora n ara rongorongo tabeman?

¹¹ Iai tabeman aika bon aki kan ongora n ara rongorongo. A iangoia bwa a aki kainnanoa te Atua ke te Baibara. A aki kakoauaa te Atua ibukina bwa a nora te rawawata ae bati n te aonnaba. A aki butimwaea te Baibara ibukina bwa a noriia mataniwi n Aaro aika mwamwanaa te aba ake a taku bwa a maiuakina kanoan te Baibara ma a bon aki. Ake tabeman a rangi n tabetabe n aia mwakuri, irouia aia utu, ke bon aia kangaanga, ao a aki iangoia ae e kona n reke buokaia man te Baibara. Ti na kangaa ni kateimatoa kimwareireira e ngae ngke a aki nora kakawakin ara rongorongo naake ti uarongorongo nakoia?

12. Ti na kangaa ni buokaki n ara mwakuri ni minita mani maiuakinan I-Biribi 2:4?

¹² Kaotiota tabeakinaia. A bati aika aki kan ongora n te moantai, ma imwina riki a a butimwaea te rongorongo ae raoiroi ngke a ataia bwa ti bon tabeakinia raoi. (Wareka I-Biribi 2:4.) N te katoto, e taku David are taekinaki mai mwaina: “Ngkana e taekinna temanna bwa e aki kan ongora, ti kanakoa ara Baibara ke ara boki ao ni kangai: ‘I kan ataia bwa e aera ngkai ko namakina anne.’ ” A kona aomata n namakina tabeakinaia. A kona n aki uringi baike ti taekin, ma a na bae n uringa riki aroarora nakoia. E ngae ngkana a aki kariaia aomata bwa ti na maroro ma ngaiia, ma ti kona ni kaotia n aroarora ao n tein ubura bwa ti tabeakinia.

13. Ti na kangaa ni kaangaraoa ara maroro ma te baere a kainnanoia aomata?

¹³ Ti kaotiota tabeakinaia aomata ngkana ti kaangaraoa ara maroro ma te baere a kainnanoia. N te katoto, iai baika ti nori aika kaotia bwa iai ataein te auti anne? A kona kaaro ni kan ongora n ana taeka n reirei te Baibara ibukini kaikawaaia ataei, ke reirei n ibuobuoki ibukin aroni karekean te kukurei n te utu. Ti noria bwa a rokani raoi aia mataroa? Ti kona ni baireia bwa ti na maroroakina taekan te kakeru ao te maaku ae taabangaki n te aonnaba. A na boni bae ni kukurei n ataia ae n te tai teuana e na bon toki te kakeru. N aki ongeia bwa antai aika ongora, ma kataia ni buokiia bwa a na ataia ae a kona ni buokaki n ana taeka n reirei te Baibara. E taku Katarína are taekinaki mai mwaina: “I iaiangoa aroni buokau n te Baibara ni kanakoraoa riki maiuu.” Ibukin anne, ngkana e maroro neiei e kaotia raoi bwa  e kakoauai baike e taekin, ao a kona n nora anne taan ongora.

14. Ni kaineti ma Taeka N Rabakau 27:​17, a na kangaa taan uarongorongo ni buokiia i marenaia?

¹⁴ Karekea buokam mairouia tabeman. N te moan tienture ao Bauro e reireina Timoteo ana anga n uarongorongo ao n angareirei, ao e kaungaa Timoteo bwa e na kamanenai aanga akanne ni buokiia iai tabemwaang. (1Kor. 4:17) N aron Timoteo, ti kona naba ni kakabwaiaaki mairouia taari aika mwaatai. (Wareka Taeka N Rabakau 27:17.) Iangoa ana katoto te tari te mwaane ae Shawn. E bwaiania n te tabo teuana ae tionako ike angia aomata iai a boni kukurei n aia Aro. Ma e kangaa teuaei ni kateimatoa kimwareireina? E taku: “N taai aika angaraoi, I mwakuri ma toau. Ti kamanenai taai ake ti mwananga iai ni kaei auti n ibuobuoki i marenara ni kanakoraoa riki arora n angareirei. N te katoto, ti kona ni maroroakina arora n taetae mai mwaina nakoia kaain te auti. Imwina ti maroroakinna bwa tera arora ni kaeka ae kaokoro ngkana ti a manga kaaitara ma te aekaki anne.”

15. E aera bwa e rangi ni kakawaki te tataro n ara mwakuri ni minita?

¹⁵ Tataroa buokam mairoun Iehova. Ukera ana kairiri Iehova ni katoatai are ko uataboa iai te mwakuri ni minita. Bon akea te bwai ae ti kona ni kakororaoia ngkana akea ana ibuobuoki te taamnei ae raoiroi. (TaiAre. 127:1; Ruka 11:13) Ngkana ko butiia Iehova buokam n te tataro, taekina raoi te bwai ae ko kani buokaki iai. N te katoto, butiia bwa e na kairiko nakon te aomata ae raoiroi nanona ao e tauraoi n ongora. Imwina, mwakuria am tataro n uarongorongo nakoia aomata nako ake ko kaitiboo ma ngaiia.

16. E aera bwa e kakawaki te ukeuke n reirei ibukini kanakoraoan ara mwakuri ni minita?

¹⁶ Karekea am tai n ukeuke n reirei. E taku Ana Taeka te Atua: “Kakoauaa raoi bwa tera nanon te Atua ae raoiroi ma n riai ao ni kororaoi.” (IRom 12:2) Ngkana ti a kakoauaa riki ae ti bon ataa te koaua ibukin te Atua, a na noria naba naake ti maroro ma ngaiia n te mwakuri ni minita bwa ti boni kakoauaa raoi te bwai ae ti taekinna. E taku Katarína are taekinaki mai mwaina: “N taai aika nako, I a ataia ae I riai ni kakorakoraa au onimaki ni kaineti ma reirei tabeua man te Baibara. Ngaia are I ukeuke n reirei raoi i aoni bwaai ni kakoaua bwa bon iai te tia Karikiriki, te Baibara bon Ana Taeka te Atua, ao iai ana botaki te Atua i aon te aba ni boong aikai.” E taekinna Katarína bwa ana ukeuke n reirei e kakorakoraa ana onimaki ao ni karikirakea kimwareireina n te mwakuri ni minita.

17. E aera ngke e kateimatoa te iango ae raoiroi Iesu n ana mwakuri ni minita?

¹⁷ E kateimatoa te iango ae raoiroi Iesu ao n teimatoa n uarongorongo e ngae ngke a aki kan ongora tabeman. Bukin tera? E ataia ae a rangi ni kainnanoa te koaua aomata, ao e tangiria ni buokiia aika bati bwa a na butimwaea rongorongon te Tautaeka n Uea. E ataia naba ae naake a aki kan ongora n te moantai, a na boni kan ongora imwina riki. Iangoa te baere riki irouia kaain ana utu. I nanon tenua ma te iterana te ririki are e karaoa iai ana mwakuri ni minita Iesu, bon akea tarina ae riki bwa te tia rimwina. (Ioa. 7:5) Ma imwini kautakina, a a tibwa riki bwa Kristian.​—Mwa. 1:14.

18. E aera bwa ti teimatoa n uarongorongo?

¹⁸ Ti aki ataia bwa antai ae e na butimwaea te koaua man te Baibara imwina riki. Tabeman a kainnanoa te tai ae maan riki ibukini butimwaean ara rongorongo, ni kabotauaki  ma ake tabeman. Ao naake a aki kan ongora iroura a kona n nori aroarora aika raoiroi ao imwina riki a a manga “neboa te Atua iai.”​—1Bet. 2:12.

19. Ni kaineti ma 1 I-Korinto 3:​6, 7, tera ae ti riai n ataia?

¹⁹ E ngae ngke ti ununiki ao ti teboaroka, ma ti riai n ataia ae te Atua bon te tia karikirakei. (Wareka 1 I-Korinto 3:​6, 7.) E taku Getahun ae te tari te mwaane ae beku i Itiobia: “I nanon 20 tabun te ririki bon tii ngai te tia Kakoaua n te aono ae aki bati ni mwamwakuriaki. Ma ngkai, ai 14 taan uarongorongo ikai. Tengaun ma teniman a a tia ni bwabetitoaki n ikotaki ma buu ao natiu aika teniman. E nakon 32 mwaitiia aika roroko n taromauri.” E kukurei Getahun ngkai e kateimatoa ana uarongorongo ao n taotaona nanona n tataningaa Iehova bwa e na boni katikiia aomata aika raoiroi nanoia nakon ana botaki!​—Ioa. 6:44.

20. N te aro raa ae titeboo iai ngaira ma taani kamaiu?

²⁰ E iangoi maiuia aomata ni kabane Iehova bwa a rangi ni kakawaki. E anganira tibwangara ae kakawaki ae te uaia ni mwakuri ma Natina n ikotiia aomata man natannaomata nako imwain tokin te waaki ae ngkai. (Akai 2:7) E kona ni kabotauaki ara mwakuri n uarongorongo ma te mwakuri ni kakamaiu. Titeboo ngaira ma kaain te tiim ni kamaiu ake a kanakoaki bwa a na kamaiuia aomata ake a bae n te tabo ni keniken teuana. E ngae ngkana tao tii tabeman taani keniken aika a na kuneaki ao a maiu, ma e boni kakawaki naba aia mwakuri taani kamaiu. Ai bon tii te arona naba anne ma ara mwakuri ni minita. Ti aki ataia bwa a na mwaitira riki aomata aika a na kamaiuaki man ana waaki Tatan. Ma e kona ni kamanenaira Iehova bwa ti na buokiia. E taku Andreas ae maeka i Bolivia: “I ataia ae ngkana iai te aomata ae reiakina te koaua ao ni bwabetitoaki, e riki anne man aia kakorakora aika bati ao tiaki tii temanna.” Ti bia kateimatoa te iango ae raoiroi n ara mwakuri ni minita. Ngkana ti karaoa anne, e na boni kakabwaiaira Iehova ao e na riki ara mwakuri ni minita bwa nibwani kimwareireira.