1. Oriruo vẹ Jesu o fihotọ kẹ ilele riẹ, kọ eme a ru? (Rri uwoho nọ o rrọ uke emagazini na.)

JESU ọ jẹ rọ ajọwha ta usi uwoma na evaọ oke nọ ọ jọ otọakpọ, o bẹ riẹ ẹdẹvo ho. Epọvo na ọ gwọlọ nọ ilele riẹ a re ru re. (Jọn 4:35, 36) Nọ Jesu ọ jọ kugbe ilele riẹ a jẹ ginẹ rọ ajọwha ta usi uwoma na ziezi. (Luk 10:1, 5-11, 17) Nọ a mu Jesu je kpei uwhremu na, ilele na a gbe wo ajọwha usi uwoma ota tere he evaọ omoke jọ. (Jọn 16:32) Rekọ nọ a kpare Jesu ze no, ọ tẹ tuduhọ ae awọ inọ jọ a tẹrovi iruo usi uwoma na. Fikiere nọ Jesu o muvrẹ kpobọ odhiwu no, a tẹ jẹ rọ ọwhọ ta usi uwoma na te epanọ ewegrẹ rai a rọ ta nọ: “Rri! wha rehọ uwuhrẹ rai vọ Jerusalẹm no.”​—Iruẹru 5:28.

2. Ẹvẹ ma rọ riẹ nọ Jihova ọ ghale ikọ na nọ a jẹ ta usi uwoma?

² Evaọ oke ikọ na, Jesu o fiobọhọ kẹ ilele riẹ re a sae ta usi uwoma na ziezi, yọ Jihova ọ ghale rai. Onana u ru nọ ahwo buobu a ro kurẹriẹ. Wọhọ oriruo, evaọ Pẹntikọst 33 C.E., ahwo nọ a bu te oware wọhọ idu esa (3,000) soso a họ-ame. (Iruẹru 2:41) No umuo oke yena vrẹ ahwo a te je kurẹriẹ gaga. (Iruẹru 6:7) Ghelọ epanọ ẹvi ọ jọ iruo na te evaọ oke yena, Jesu ọ ta nọ ahwo nọ a ti yo usi uwoma na evaọ edẹ urere na a te mai bu.​—Jọn 14:12; Iruẹru 1:8.

3-4. Eme o rẹ sae lẹliẹ usi uwoma ota jọ bẹbẹ, kọ eme ma te ta kpahe evaọ uzoẹme nana?

³ O gwọlọ nọ mai kpobi ma rẹ daoma wo ajọwha usi uwoma ota. Evaọ erẹwho jọ, ohwo ọ rẹ gwọlọ kpohọ usi uwoma ẹsikpobi. Fikieme? Ahwo nọ a gwọlọ wuhrẹ Ebaibol a re bu te epanọ a rẹ rọ ta kẹ ejọ nọ a hẹrẹ bẹsenọ a rẹ ruẹ oniọvo nọ ọ rẹ nyai wuhrẹ ae. Rekọ eva eria efa jọ, usi uwoma ota o lọhọ tere he keme a re di ahwo họ uwou hu. Yọ a tẹ maki di ahwo jọ họ uwou dede, a rẹ rọwo yo ho.

 ⁴ Otẹrọnọ evaọ oborai a re di ahwo họ uwou tere he, hayo ahwo a rẹ rọwo yo usi uwoma ha, eware nọ ma ti wuhrẹ evaọ uzoẹme nana i ti fiobọhọ kẹ owhẹ. Ma te ta kpahe oware nọ inievo jọ a ru no re a sae ruẹ ahwo ta usi uwoma kẹ evaọ ẹkwotọ rai. Ma te jẹ ta kpahe oware nọ u ro fo re ma hae gbẹ rọ ajọwha ta usi uwoma na o tẹ make rọnọ ahwo a be rọwo yo tere he.

5. Ẹvẹ usi uwoma ota o rrọ kẹ inievo mai buobu?

⁵ Inievo buobu a bi di ahwo họ uwou hu nọ a te kpohọ usi uwoma. Inievo jọ a be ta usi uwoma na evaọ eria nọ ahwo buobu a jọ di ogba wariẹ iwou rai họ hayo eria nọ a re rou gaga. Evaọ eria itienana, a gbe zizie owhẹ hẹ, ohwo nọ o bi rou ighẹ na ọ rẹ kẹ owhẹ uvẹ ruọ eva ha. Eva eria efa, inievo na a rẹ sae nyate iwou ahwo lọlọhọ, rekọ ẹbẹbẹ na họ a rẹ kaki di ai họ họ. Yọ evaọ eria efa, iwou e rrọ godo godo, fikiere inievo na a rẹ nya ugbo thethabọ fiki omọvo nọ a gwọlọ ta usi uwoma kẹ yọ ẹsejọhọ a re di ohwo na họ uwou hu. Otẹrọnọ ere o rrọ kẹ owhẹ, whọ jọ usi uwoma ota o bẹ owhẹ no ho. Onọ na họ, kọ eme ma re ru re ma sae ruẹ ahwo ta usi uwoma kẹ?

6. Oghẹrẹ vẹ usi uwoma ota na o rọ wọhọ iruo iyei-ikpe?

⁶ Jesu ọ ta nọ usi uwoma ota na o wọhọ iruo iyei-ikpe. (Mak 1:17) Ẹsejọ, ahwo nọ a re kpe iyei a rẹ ruẹ eri kpe he evaọ edẹ ibro soso. Rekọ onana o rẹ lẹliẹ ae siọ iruo na ba ha. Ukpoye, a re nwene oke nọ a rẹ rọ nyai kpe iyei na, a sai kpohọ oria ofa, hayo nwene oghẹrẹ nọ a bi ro kpe iyei na. Ma sai ru oghẹrẹ eware itieye na re evaọ iruo usi uwoma ota na. Joma ta kpahe eware jọ nọ ma rẹ sai ru.

7. Eme ọ rẹ sai noi ze nọ ma te nwene oke nọ ma re ro kpohọ usi uwoma?

⁷ Daoma nwene oke nọ whọ be rọ nyae ta usi uwoma. Ma te bi kpohọ usi uwoma evaọ oke nọ ma riẹ nọ ahwo a te mae rọ jọ uwou, ma te ruẹ ahwo ta usi uwoma kẹ ziezi. O rrọ ere keme ohwo o kpohọ oria kẹhẹ, ọ rẹ siọ uwou riẹ ba ezihe ze he. Fikiere inievo jọ a re kpohọ usi uwoma evaọ oke uvo hayo owọwọ keme oke yena a re ro di ahwo họ uwou. U te no ere no, a ruẹ nọ oke yena ahwo a rẹ mae gaviezọ. Whọ sai je ru oware nọ ọkpako ukoko jọ nọ a re se David ọ ta. Ọ ta nọ ọ tẹ ta usi uwoma te oria jọ no, avọ oniọvo nọ a gbẹ rrọ usu na a re zihe bru ahwo nọ a di họ uwou hu. Ọ ta nọ: “U re gbe omẹ unu inọ ma ti zihe na, ma re di ibuobu rai họ.” *

8. Ẹvẹ ma sai ro ru oware nọ o rrọ Ọtausiuwoma Na 11:6 nọ ma tẹ be ta usi uwoma?

⁸ Nọ ma gbe bi di ahwo họ uwou hu, jọ obọ o rrọ omai hi. Oria ikere nọ a rọ uzoẹme nana no ze na u dhesẹ oghẹrẹ uruemu nọ u fo nọ ma re wo. (Se Ọtausiuwoma Na 11:6.) Nwanọ ere David nọ ma ta kpahe ẹsiẹ na o ru. U wo uwou jọ nọ ọ nya unuẹse buobu yọ o je di ohwo na họ họ, ukuhọ riẹ o te di ohwo na họ. Ọzae na ọ gaviezọ kẹ usi uwoma na, ọ tẹ ta nọ “anwọ ikpe eree ena nọ mẹ be rọ rria etenẹ na, Osẹri Jihova o ri kporo ẹthẹ mẹ ẹdẹvo ho.” David ọ ta nọ: “Ohwo nọ who bi di họ uwou hu, who te di ei họ uwou uwhremu na, ẹsibuobu ọ rẹ gaviezọ kẹ usi uwoma na.”

9. Eme inievo jọ a bi ru re a sae ruẹ ahwo nọ a rẹ kake jọ uwou hu?

 ⁹ Daoma gwọlọ ae kpohọ oria ofa. Inievo jọ a re kpohọ oria ofa nọ a riẹ nọ ahwo a rẹ jọ, re a ruẹse ta usi uwoma kẹ ahwo nọ a rẹ kake jọ uwou hu. Wọhọ oriruo, a tẹ ruẹ nọ ahwo buobu evaọ ẹkwotọ rai a be rria iwou nọ a rẹ jọ kẹ ae uvẹ ruọ eva ha, a rẹ jọ iyẹrẹ ta usi uwoma. A rẹ jẹ rehọ eware nọ a re fi ebe họ ghelie na ta usi uwoma. Ere a be sae rọ ta usi uwoma kẹ ahwo nọ a be sae nyabru kpohọ iwou rai hi. Inievo buobu a tẹ jẹ ruẹ nọ a tẹ nyabru ahwo kpohọ eria eriosehọ, eria arozaha, obọ eki, gbe istọ ẹsiẹe a rẹ mae gaviezọ. Ọsẹro okogho jọ nọ ọ rrọ obọ Bolivia nọ a re se Floiran ọ ta nọ: “Ughọjọ ọvo rite ighọjọ esa uvo ma re ro kpobọ eki, istọ, gbe eria itieye nọ a rẹ jọ zẹ eware, keme oke yena eria nana i re zurie tere he. Ahwo a rẹ gaviezọ kẹ omai ziezi, yọ ma re tube mu uwuhrẹ Ebaibol họ kugbe ahwo jọ dede.”

10. Nọ who gbe bi di ohwo họ uwou hu, eme ọfa whọ rẹ sai ru rọ ta usi uwoma kẹe?

¹⁰ Daoma nwene oghẹrẹ nọ whọ be rọ ta usi uwoma. Otẹrọnọ whọ nyabru ohwo jọ unuẹse buobu yọ who di rie họ uwou hu, who tube nwene oke nọ whọ be rọ nya rekọ who bi di iei họ ghele he, eme ọfa whọ rẹ sai ru? Oniọvo jọ nọ a re se Katarína ọ ta nọ: “Me re kere ileta se ahwo nọ me bi di họ uwou hu, oware nọ mẹ jẹ te ta kẹ ae oye me re kere fihọ ileta na.” Eme ma wuhrẹ no ẹme nọ ọ ta na ze? Joma daoma kpobi re ma ta usi uwoma kẹ ohwo kpobi nọ ọ rrọ ẹkwotọ mai.

11. Fikieme ahwo jọ nọ ma rẹ ta usi uwoma kẹ a gbẹ rọ gwọlọ yo ho?

¹¹ Ahwo jọ a rẹ rọwo yo usi uwoma ha. A rẹ gwọlọ yo ẹme ọvo kpahe Ọghẹnẹ hayo Ebaibol ho. A rọwo nọ Ọghẹnẹ ọ rrọ họ fiki ebẹbẹ nọ e da akpọ fia. A gwọlọ yo ẹme ọvo kpahe Ebaibol ho keme ilorida ichọche nọ e wọ Ebaibol họ uzou a bi ru ugberuo. Amọfa a rẹ gwọlọ yo ho keme oware nọ a bi roro kpahe ọvo họ iruo rai, uviuwou rai, gbe ebẹbẹ rai. A re roro nọ Ebaibol na o wo obufihọ ọvuọvo kẹ ae he. Ẹvẹ ma sae gbẹ rọ ta usi uwoma na avọ evawere o tẹ make rọnọ ahwo nọ ma be ta kẹ a bi roro nọ usi uwoma na u wiruo kẹ ae he?

12. Ẹvẹ ma sai ro lele ẹme nọ ọ rrọ obe Ahwo Filipai 2:4 nọ ma tẹ rrọ usi uwoma?

¹² Wo ororokẹ. Ahwo jọ nọ a rọwo gaviezọ kẹ usi uwoma na evaọ oke ọsosuọ họ, a gaviezọ uwhremu na nọ a ruẹ nọ oniọvo nọ ọ nyaze te ta usi uwoma na o wo ororokẹ. (Se Ahwo Filipai 2:4.) Wọhọ oriruo, David nọ ma ta ẹme kpahe ẹsiẹ na ọ ta nọ, “Nọ ohwo jọ ọ tẹ vuẹ omai nọ ọ gwọlọ yo ho, ma re zihe Ebaibol avọ ebe mai fihọ ẹkpa, ma vẹ ta kẹe nọ: ‘Ivie, vuẹ omai oware nọ whọ rọ ta ere.’ ” Nọ ma te bi dhesẹ ororokẹ, ahwo a rẹ riẹ. Ẹsejọhọ a te kareghẹhọ ẹme nọ ma ta kẹ ae dẹẹ hẹ, rekọ ẹsibuobu a rẹ kareghẹhọ oware nọ ma ru nọ u duobọte ai. Fikiere o tẹ make rọnọ ohwo nọ ma be ta usi uwoma kẹ ọ rọwo yo ho, jọ a jọ uruemu gbe ovao mai ruẹ nọ ma wo ororokẹ.

13. Eme ma rẹ sai ru re ovuẹ mai o were ahwo nọ ma be ta usi uwoma kẹ?

¹³ Ma te nwene ẹme nọ ma jẹ te ta kẹ ohwo fiki oghẹrẹ nọ ma di ohwo na họ, yọ ma bi dhesẹ ororokẹ. Wọhọ oriruo, eme ma re ru nọ ma tẹ jọ uwou riẹ ruẹ eware nọ i dhesẹ nọ emọ e rrọ uwou na? Ma sae vuẹ ohwo na oware nọ Ebaibol na ọ ta kpahe emọ eyọrọ, hayo epanọ ohwo ọ sai ro wo evawere evaọ uviuwou riẹ. Kọ ma tẹ ruẹ nọ ethẹ egbẹgbẹdẹ gbe isiavẹ ilogbo e rrọ uwou ohwo na? Ma sae ta kpahe ozọ nọ o da oria kpobi fia evaọ oke mai na gbe oke nọ ikpehre ahwo e gbẹ te rọ jariẹ hẹ. Oghẹrẹ kpobi nọ who di ohwo họ kẹhẹ, daoma ru ei riẹ nọ ehrẹ Ebaibol e sai fiobọhọ kẹe. Katarína nọ ma ta ẹme te ẹsiẹ na ọ ta nọ: “Me re roro kpahe oghẹrẹ nọ Ebaibol na o ro fiobọhọ kẹ omẹ no evaọ uzuazọ.” Onana u ru nọ ahwo nọ Katarína ọ be ta usi uwoma kẹ a rẹ rọ ruẹ nọ ẹme nọ ọ be ta no Ebaibol ze na u mu rie ẹro ziezi.

14. Wọhọ epanọ o rrọ Itẹ 27:17, ẹvẹ imava nọ e rrọ usi uwoma a sai ro fiobọhọ kẹ ohwohwo?

 ¹⁴ Wuhrẹ mi inievo efa. Evaọ oke ikọ na, Pọl o wuhrẹ Timoti onaa nọ ọyomariẹ ọ jẹ rọ ta usi uwoma gbe oghẹrẹ nọ ọ jẹ rọ rehọ Ikereakere na wuhrẹ ahwo. Yọ ọ vuẹ Timoti nọ jọ o wuhrẹ amọfa onaa yena re. (1 Kọr. 4:17) Ma sai wuhrẹ mi inievo nọ i wo onaa ziezi evaọ ukoko na wọhọ epanọ Timoti o wuhrẹ mi Pọl na. (Se Itẹ 27:17.) Joma ta kpahe oniọvo jọ nọ a re se Shawn. U wo oke jọ nọ o je ru iruo ọkobaro evaọ ẹmẹwho jọ nọ ahwo buobu a rẹ jọ yo usi uwoma ha fikinọ a gwọlọ no egagọ rai hi. Ẹvẹ ọ sae rọ jọ oria nana ta usi uwoma avọ evawere? Ọ ta nọ: “Mẹ rẹ gwọlọ nọ mẹ avọ oniọvo ọfa ma rẹ jọ usu nọ mẹ tẹ rrọ usi uwoma. Ma te no uwou jọ bi kpohọ uwou ofa, ma rẹ daoma rọ oke yena ta kpahe oghẹrẹ nọ ma rẹ rọ ta ẹme ruọ ahwo oma ziezi. Wọhọ oriruo, ma rẹ ta kpahe oghẹrẹ nọ ma rọ ta usi uwoma kẹ ohwo nọ ma bi no uwou riẹ na, gbe oghẹrẹ nọ ma sae rọ tae woma viere nọ ma tẹ wariẹ ruẹ oghẹrẹ ohwo otiọye na.”

15. Fikieme olẹ u ro wuzou gaga evaọ usi uwoma ota na?

¹⁵ Lẹ se Jihova re o fiobọhọ kẹ owhẹ. Oke kpobi nọ who bi kpohọ usi uwoma, hae lẹ se Jihova inọ o fiobọhọ kẹ owhẹ. Ababọ ẹgba ẹzi ọfuafo Jihova ma sai ru oware ovo ho evaọ egagọ riẹ. (Ol. 127:1; Luk 11:13) Whọ tẹ be lẹ se Jihova re o fiobọhọ kẹ owhẹ, daoma fodẹ oware nọ whọ gwọlọ na dẹẹ. Wọhọ oriruo, lẹ se Jihova re ọ kpọ owhẹ bru ohwo nọ ọ ginẹ gwọlọ yo, nọ ọ gwọlọ riẹ kpahe Jihova. Kẹsena whẹ omara whọ vẹ ta usi uwoma kẹ ohwo kpobi nọ whọ nyaku.

16. Ẹvẹ uwuhrẹ omobọ mai o sai ro fiobọhọ kẹ omai ta usi uwoma na ziezi?

¹⁶ Fi oke họ nọ who re ro ru uwuhrẹ omobọ ra. Ebaibol na ọ ta nọ: “Wha . . . ru omarai wo imuẹro kpahe oware nọ o rrọ oreva Ọghẹnẹ nọ u woma, nọ ọ rẹ jẹrehọ, jẹ rrọ gbagba.” (Rom 12:2) Oware nọ ma riẹ kpahe Ọghẹnẹ u te mu omai ẹro ziezi, oghẹrẹ nọ ma rẹ rọ tae kẹ amọfa o rẹ jọ sa, yọ a rẹ ruẹ nọ ma ginẹ rọwo ẹme nọ ma be ta na. Katarína nọ ma fodẹ ẹsiẹ na ọ ta nọ: “Kẹle na mẹ ruẹ nọ u fo re me wuhrẹ eware jọ nọ mẹ riẹ no anwẹdẹ evaọ Ebaibol na re i gbe mu omẹ ẹro ziezi. Fikiere, mẹ tẹ romatotọ wuhrẹ kpahe oware nọ u dhesẹ nọ Ọghẹnẹ họ ọnọ ọ ma eware kpobi, ọye o wo eme nọ e rrọ Ebaibol na, o te je wo ukoko evaọ obọ otọakpọ obonẹ nọ o bi ro ru oreva riẹ nẹnẹ.” Katarína ọ ta nọ uwuhrẹ omobọ riẹ na u ru ẹrọwọ riẹ ga je ru nọ o bi ro wo evawere ziezi evaọ usi uwoma na.

17. Fikieme Jesu ọ gbẹ jẹ rọ ta usi uwoma na avọ ajọwha dede nọ ahwo jọ a jẹ rọwo gaviezọ kẹe he?

¹⁷ Jesu ọ gbẹ jẹ ta usi uwoma na avọ ajọwha dede nọ ahwo jọ a jẹ rọwo gaviezọ kẹe he. Fikieme? Ọ riẹ nọ ovuẹ nọ o bi whowho na u ti fiobọhọ kẹ ahwo na gaga, yọ ọ gwọlọ nọ ahwo kpobi a yoi, re enọ e jẹ ovuẹ na rehọ a vẹ sai wo erere noi ze. Oware ọfa nọ Jesu ọ riẹ họ, ahwo jọ nọ a rọwo gaviezọ evaọ oke ọsosuọ họ, a te gaviezọ oke ofa. Ere o via kẹ inievo Jesu. Ikpe esa gbe ubro soso nọ ọ ta usi uwoma, oniọvo riẹ ọvuọvo ọ jọ olele riẹ hẹ. (Jọn 7:5) Rekọ nọ ọ kparoma ze no, uwhremu na a te zihe ruọ Ileleikristi.​—Iruẹru 1:14.

18. Fikieme ma rẹ rọ gbẹ ta usi uwoma na?

 ¹⁸ Nọ oke o be nyaharo na, ma riẹ ahwo nọ a te gbẹ gaviezọ kẹ ovuẹ nọ ma bi whowho na ha. Ejọ e rẹ gaviezọ kẹ omai ẹsiẹsiẹ, rekọ o rẹ dina raha oke re efa e tẹ te gaviezọ kẹ omai. Makọ enọ e rọwo gaviezọ vievie he, a sae ruẹ emamọ uruemu mai gbe ajọwha nọ ma be rọ ta usi uwoma na, a vẹ te “kẹ Ọghẹnẹ oruaro.”​—1 Pita 2:12.

19. Eme 1 Ahwo Kọrint 3:6, 7 u wuhrẹ omai?

¹⁹ Nọ ma be kọ je ku ame ku na, ma rẹ kareghẹhọ nọ Ọghẹnẹ họ ọnọ o re ru oware nọ ma kọ na rro. (Se 1 Ahwo Kọrint 3:6, 7.) Oniọvo-ọmọzae jọ nọ a re se Getahun nọ ọ rrọ obọ Ethiopia ọ ta nọ: “Ikpe udhegbọ soso, mẹ ọvo họ Osẹri Jihova nọ ọ jọ ẹkwotọ nọ mẹ rrọ na. Rekọ obọnana, mai iwhowho-uvie ikpegbene ma rrọ oria nana. Ahwo ikpegbesa a kurẹriẹ ziọ ukoko na, a tẹ te họ-ame, te aye mẹ avọ emọ esa mai. Ahwo nọ a be ziọ ewuhrẹ mai enẹna a te ahwo ọgbagbivẹ.” Eva e were Brọda Getahun gaga inọ ọ ruabọhọ usi uwoma ota na bẹsenọ Jihova o ro si amọfa nọ a wo emamọ eva ziọ ukoko riẹ.​—Jọn 6:44.

20. Fikieme ma sae rọ ta nọ ma wọhọ ahwo nọ a be dhogbo?

²⁰ Uzuazọ ohwo-akpọ kpobi o rrọ ghaghae kẹ Jihova. Ọ gwọlọ nọ ma kuomagbe Ọmọ riẹ fiobọhọ kẹ ahwo kurẹriẹ evaọ erẹwho na kpobi taure urere na o tẹ te ze. Ọghọ riẹ ọ rro kẹhẹ! (Hag. 2:7) Ma sae ta nọ iruo usi uwoma ota na e wọhọ ogbodhẹ. Mai kọ ahwo nọ a be dhogbo bru ahwo nọ uwou u kie ruru. O tẹ make rọnọ ahwo nọ a gbẹ rrọ uzuazọ evaọ uwou nọ u kie na a tulo ho, obọdẹ iruo ahwo nọ a be dhogbo na kpobi a bi ru na. Ere iruo usi uwoma ota mai na e rrọ re. Ma riẹ unu ahwo nọ a ti gbe kurẹriẹ taure akpọ Setan nana o te ti kuhọ họ. Rekọ Jihova ọ sae rehọ ejọ evaọ usu mai fiobọhọ kẹ ahwo nana. Oniọvo-ọmọzae nọ a re se Andreas, nọ ọ be rria obọ Bolivia ọ ta nọ: “Me rri rie nọ ohwo kpobi nọ o wuhrẹ Ebaibol jẹ họ-ame, orọnikọ omọvo o fiobọhọ kẹe he rekọ ahwo buobu.” Fikiere, jọ mai kpobi ma gbẹ ta usi uwoma na avọ ajọwha. Ma te ru ere, Jihova ọ te ghale omai, ma ve je wo evawere ziezi evaọ usi uwoma ota na.