1. Yesu wamwesele bandongesi bendi mwanja muka, co bamutembwininine bati? (Taleni cikupulo cili ha liputa lya kulibanga.)

YESU wakele mbunge ku cipangi ca kwambulula, co wakulahelele ngwendi banu batolilila ku muzimbu waubwa. Ngeci, ashaka ngwendi bandongesi bendi nabo balinge ngoco. (Yowa 4:35, 36) Simbu kanda Yesu atse, bandongesi bendi bambulwile na ntwima. (Luka 10:1, 5-11, 17) Oloni omwo Yesu bamukutile na kumutsiya, ntwima yabo ya kwambulula yatepulukile. (Yowa 16:32) Yesu mwasangukile, wabashongangeyeye ngwendi bake mbunge ku cipangi ca kwambulula. Co mwaile mwilu bandongesi bendi batwaleleleleho kwambulula na ntwima, mukemwo bitozi babo balubalele na kwendeka ngwabo: ‘Munashulisa Yelusalema na bilongesa byeni.’—Vili 5:28.

2. Yehova nabezikisa bati cipangi ca kwambulula?

² Yesu watwamenenene cipangi ca kwambulula mu simbu ya baka-Kilistu ba kulibanga, co Yehova wababezikisile. Mukemwo banu babangi batambwile muzimbu. Cakumwenako, ha litangwa lya Pentekosita ya mu 33 C.E, banu ba kweta ku 3,000 babambwitikile. (Vili 2:41) Co nambala ya bandongesi yatwaleleleleho kulibwezelela. (Vili 6:7) Oloni Yesu wapolofwetele ngwendi mu matangwa a kukotoka, banu babangi bakatolilila ku muzimbu waubwa.—Yowa 14:12; Vili 1:8

3-4. Bika bikalingisa cipangi ca kwambulula cipwe cacikalu mu mitambela imo, co bika bitusimutwiya muno mu cilongesa?

³ Tubaboshe tunapande kwaka mbunge ku cipangi ca kwambulula na kukulahela ngwetu banu batolilila ku muzimbu utwambulula. Mu mafuti amo, kwakwasi kuwana munu wa kulilongesa nendi Mbimbiliya. Mwafwa bika? Mwafwa banu babangi bashaka kulilongesa Mbimbiliya, oloni Bakaleho babandondo. Ngeci, bandolome na bandokazi bakasoneka mazina aba banu bashaka kulilongesa busunga  kwetela noho habakawanena ndolome nambe ndokazi wa kulilongesa nabo. Oloni mu mafuti eka, keti kwakwasi kuwana munu wa kulilongesa nendi. Mwafwa bika? Mwafwa banu babangi kubesi kuwaniwa ha binjibo byabo. Co baje bakawaniwa ha binjibo byabo kubesi kushaka kutolilila ku muzimbu waubwa.

⁴ Nga kumwakala banu babangi kubesi kutolilila ku muzimbu waubwa, co byuma bitusimutwiya muno mu cilongesa byasa kumikwasa. Tusimutwiya byuma bibakalingi baka-kwambulula bamo mangana bambulwile banu babangi. Co lalo, tusimutwiya byuma bitukwasa tutwaleleleho kupwa ba kubwahelela omwo twambulula nameme banu kubatambula muzimbu waubwa.

5. Bukalu muka bubali na kuliwana nabwo baka-kwambulula babangi?

⁵ Baka-kwambulula babangi kuli na kubakaluwila kwambulwila ku njibo na njibo mwafwa banu ba mu citingitingi mubakambulwila bakala mu binjibo bya kunyungilila. Ha binjibo bya cifwa eci, banasa kwaka muka-kunyunga ku cikolo. Co ou muka-kunyunga, kesi kutabesa munu woshe-woshe uje kubatabesele babenya njibo kukobela. Oloni mu mitambela imo, baka-kwambulula kubesi kuwana bukalu kwambulwila ku njibo na njibo. Nameme ngoco, bakawana lika banu babandende ha binjibo. Baka-kwambulula bamo bakambulwila mu makolokolo muje mwatunga lika banu babandende. Co simbu imo, banasa kwenda bungenzi bwabulaha mu kushaka lika kukambulwila munu umo, oloni hamo kuketako kubamuwana ha njibo. Nga bukebwo bukalu bumuli na kuliwana nabwo, keti muzeye. Bika bitukwasa tukolese na kutwalelelaho kwambulwila bakwetu?

6. Baka-kwambulula banalifu bati na baka-kujebela bisi?

⁶ Yesu wesekesele cipangi ca kwambulula ku cipangi ca kujebela bisi. (Mako 1:17) Baka-kujebela bisi bamo banasa kupanga ha matangwa amangi, oloni kubatsii nambe isi umo. Nameme ngoco, kubesi kulikela. Bakatengululako lika byuma bimo. Bakatengulula lika simbu ya kutsiya bisi, mutambela nambe ngila ya kutsiilamo. Netu twasa kubatembwinina. Tusimutwiyeniko byuma bimo bitwasa kulinga.

7. Bubwa muka bwasa kutundamo nga twambulula ha bisimbu bya kuliseza-seza?

⁷ Endeleni banu ha bisimbu bya kuliseza-seza. Nga twendela banu ha simbu ibakawaniwa ha binjibo, co twambulwila banu babangi. Nameme banu bakatundu ha binjibo byabo, oloni kukakala simbu ibakeluka. Bandolome na bandokazi babangi bashaka kwambulula mutanya nambe mangwezi mwafwa bakawana banu babangi. Ha simbu eyi, bakatolilila ku muzimbu waubwa mwafwa ikeyo simbu ibakahwimi. Twasa lalo kupangesa cinangulo ca ndolome David uje wapwa mukulunu mu cikungulukilo. Wendekele ngwendi, munima ya kwambulula ha ola imo nambe abali, ikeye na ndolome yakapanga nendi bakelukila ha binjibo haje kubawanene banu mubanetileho lwa kulibanga. Wendekele lalo ngwendi: “Njikalikomokela manene mwafwa mutukelukilako lwa mu cibali, tukawana banu babangi ha binjibo byabo.” *

8. Mukanda wa Muka-kwambulula 11:6 utukwasa bati mu cipangi ca kwambulula?

⁸ Tunapande kutwalelelaho kwendela banu nameme bisimbu bimo kutubawana ha binjibo byabo. Ebi bikebyo bicitushongangeya cisoneka hacinemana cino cilongesa. (Tandeni Muka-kwambulula 11:6.) David itunabanga kusimutwiya kazeyele. Njibo imo wayendelele ha matangwa amangi, oloni kakele na kuwanaho banu. Co litangwa limo mwaileho, wawaneneho munu. Munalume yawanene washakele manene kulilongesa Mbimbiliya, co wendekele ngwendi: “Njinakala hano ha njibo ha myaka ya kweta ku 8, oloni kanda njimoneho laja Mukaleho wa Yehova aija hano ha  njibo yange.” David ngwendi: “Njananguka ngwange, kakangi nga utulukwa munu ha njibo yendi atolilila ku muzimbu waubwa.”

9. Bika bibanalingi baka-kwambulula bamo mangana bambulwile banu baje babakalu kubawana ha binjibo?

⁹ Ambulwileni ku mitambela ya kuliseza-seza. Baka-kwambulula bamo bakatengulula mitambela ibakambulwila mangana bambulwile banu baje kubesi kuwaniwa ha binjibo byabo na baje bakala mu binjibo bya kunyungilila. Cakumwenako, baka-kwambulula bamo bakambulwila mu bitapalo nambe kupangesa tutambo twa mabulu. Ebi bingila bya kwambulwilamo binakwasa aba baka-kwambulula bambulwile banu baje bakala mu binjibo bya kulilindakana muje mubakabindika kwambulwila ku njibo na njibo. Co lalo, baka-kwambulula bamo banananguka ngwabo banu bakatolilila ku muzimbu waubwa na kutambula mabulu etu nga bali ku mitambela kwakulizimina buli, ku maketi na kumitambela yeka ya mingoso. Kanyungi wa kuzenguluka wa lizina lya Floiran wendekele ngwendi: “Tukai na kwambulwila ku maketi na kumitambela yeka ya mingoso ha simbu ya 13:00 kutwala 15:00 mwafwa ha simbu eyi baka-kulandesa kubesi kuzezama manene. Banu bakatolilila ku muzimbu waubwa, co tukashangumuka bilongesa bya Mbimbiliya.”

10. Bingila muka bikwabo bimwasa kupangesa mangana mwambulwile banu?

¹⁰ Pangeseni bingila bya kuliseza-seza. Hamo muneseka kwendela munu ha bisimbu bya kuliseza-seza, oloni kumwesi kumuwana ha njibo. Kuma kuli bingila byeka bimwasa kupangesa mangana mumwambulwile ndi? Katarína ngwendi: “Njikasonekela mikanda baje kunjesi kuwana ha binjibo byabo. Co omu mu mikanda, njikasonekamo biñanda binjinatondele kukabambulwila.” Bika bitulilongesa ku majwi endi? Pangeseni bingila  bya kuliseza-seza mangana mwambulwile banu boshe ba mu citingitingi ceni.

11. Mwafwa bika banu bamo kubesi kutambula muzimbu waubwa?

¹¹ Banu bamo kubashakele muzimbu utukambulula. Kubesi kumona seho ya kuzibuka Njambi nambe kulilongesa biñanda bya mu Mbimbiliya. Kubakulahela ngwabo Njambi kwakala mwafwa bali na kumona banu babangi baje bali na kuyanda muno mu kaye. Kubashaka kulilongesa Mbimbiliya mwafwa bali na kumona bilinga byabibi bya bantwama ba bulombelo baje bakalishasha ngwabo bali na kukabangeya binangulo bya mu Mbimbiliya. Bamo banazezama na bipangi na kulela naanga, co lalo bali na kuliwana na bukalu bwa kuliseza-seza. Ngeci, bakasinganyeka ngwabo Mbimbiliya kuyasa kubakwasa. Bika bitukwasa tutwaleleleho kwambulula mu kubwahelela nameme banu batwambulwila kubatambula muzimbu waubwa?

12. Kupangesa majwi ali ku mukanda wa Filipu 2:4 kutukwasa bati omwo twambulula?

¹² Akeni mbunge banu bamwambulwila. Banu babangi baje kubesi kutolilila ku muzimbu waubwa ha kulibanga, bakatolilila nga bananguka ngwabo muka-kwambulula wabaka mbunge. (Tandeni Filipu 2:4.) Cakumwenako, David itunabanga kusimutwiya wendekele ngwendi: “Nga munu umo atuleka ngwendi kunjishaka kutolilila ku muzimbu weni, tukaka Bimbimbiliya byetu na mabulu etu kumukulo na kumwihula ngwetu: ‘Citaba mutulekeko bimuli na kubyanena?’” Banu basa kunanguka nga tumwesa ngwetu twabaka mbunge. Banasa kwibala byuma bitwendeka oloni batwalelelaho kwanuka byuma byabibwa bitulinga. Nameme nga babenya njibo katutabesa ngwendi tumwambulwile, oloni twasa kulinga byuma bimo bya kufwa ngwe kumumweswila mangana tumwese ngwetu twamwaka mbunge.

13. Bika bitunapande kulinga mangana twete banu batwambulwila ku bimbunge?

¹³ Tumwesa ngwetu tunaka banu mbunge nga tutengulula ku ngila yakwambulwilamo mangana tusimutwiye nabo biñanda bije bibeta ku mbunge. Cakumwenako, nga kuli byuma bimo ha njibo bije bimwesa ngwabyo hakala banike, co bisemi basa kubwahelela nga musimutwiya nabo ha binangulo bya mu Mbimbiliya bije bibakwasa kuzibuka mwakulelela bana. Nambe bije bimwesa byuma bibanapande kulinga mangana bapwe ba kubwahelela mu naanga. Batico nga mumona bikulukulu byabingi ku cikolo? Mwasa kusimutwiya nabo ha bukenya nomwo mubuli na kulingisila banu babangi balishoshomwene. Kutundaho, mwasa kusimutwiya nabo biñanda bije bimwesa ngwabyo bukenya bukahwa. Nga muliwana na munu uje ashaka kutolilila ku muzimbu waubwa, mukwaseni amone binangulo bya mu Mbimbiliya mubyasa kumukwasela. Katarína itunabanga kusimutwiya wendekele ngwendi: “Simbu yoshe njikasinganyekesesa mubinanjikwasela binangulo bya mu Mbimbiliya.” Kulinga ngoco, kukakwasa  Katarína ambulule mu ngila ije ikalingisa banu bananguke ngwabo wakulahela byuma byakabambulwila.

14. Kwesekesa na mukanda wa Visimo 27:17, baka-kwambulula basa kulikwasa bati umo na mukwabo?

¹⁴ Lilongeseni ku bakweni. Paulu walekeleko Timateo bingila byabibwa byakwambulwilamo, co wamushongangeyeye ngwendi apangese ebi bingila omwo ambulula na kulongesa bakwabo. (1 Koli 4:17) Ngwe mwa Timateo netu twasa kulilongesako bimo ku bandolome na bandokazi baje banapangela Yehova ha simbu yailaha. (Tandeni Visimo 27:17.) Tusimutwiyeni hali ndolome wa lizina lya Shawn. Ou ndolome wakele na kulinga bupainiya ku mutambela kuje kwakala banu baje kubashakele kutolilila ku biñanda bya bulombelo bweka. Bika byamukwasele atwaleleleho kwambulula mu kubwahelela? Wendekele ngwendi: “Njakele na kweseka munjasela mwoshe kuwanako ndolome wa kupanga nendi. Co ha simbu itwakele na kutunda ha njibo imo kuya ha njibo ikwabo, twakele na kusimutwiya byuma bije bitukwasa tubwezelele ku butongwe bwetu bwa kwambulula. Cakumwenako, twakele na kusimutwiya ha bihula byanehwile babenya njibo nomwo mutunamukumbulwilile. Kutundaho, twakele na kuliyongola mutunasa kukumbulwila obyo bihula nga munu weka atwihulabyo.”

15. Lilombelo litukwasa bati mu cipangi ca kwambulula?

¹⁵ Lombeni Yehova amikwase. Simbu yoshe imuya na kwambulula, munapande kulomba Yehova amikwase. Na bimo byahi bitwasa kulinga nga Yehova katwana sipilitu yendi ya kujela mangana itukwase. (Myaso 127:1; Luka 11:13) Omwo mulombela kuli Yehova, mulekeni bukwasi bumutonda. Cakumwenako, mwasa kumulomba amikwase kuwana munu wa mbunge yaibwa uje ashaka kutolilila ku muzimbu waubwa. Co lingeni mwoshe mumwasela kwambulwila banu boshe bamuliwana nabo.

16. Kulilongesa Mbimbiliya kutukwasa bati mu cipangi ca kwambulula?

¹⁶ Anguleniko simbu ya kulilongesa-longesa Mbimbiliya. Lijwi lya Njambi ngwalyo: ‘Munapande kuzibuka cizango ca Njambi na byuma byabibwa bije bimuzibisa kubwaha na byuma bya kusungama.’ (Loma 12:2) Nga twakulahela ngwetu byuma bitunalilongesa hali Njambi byapwa bya busunga, co twambulula mu ngila ije ilingisa banu batwambulwila bananguke ngwabo twakulahela byuma bitwendeka. Katarína itunabanga kusimutwiya wendekele ngwendi: “Njanangukile ngwange njapandele kulilongesa bilongesa bimo bya mu Mbimbiliya bya maputukilo mangana njibizibisise mwamubwa. Ngeci, njatondesesele bukaleho buje bumwesa ngwabo kwakala Ishamatanga, Mbimbiliya yapwa Lijwi lya Njambi, co lalo Njambi wakala na munga yendi hano hasi.” Katarína wendekele ngwendi byuma byalilongesele byakanyamesele likulahelo lyendi, co byamukwasele apange cipangi ca kwambulula mu kubwahelela.

17. Mwafwa bika Yesu watwaleleleho kulinga cipangi ca kwambulula?

¹⁷ Yesu wakele mbunge ku cipangi ca kwambulula, co watwaleleleho kwambulula nameme banu kubatolilile ku muzimbu wendi. Mwafwa bika? Mwafwa wazibukile ngwendi banu bapandele kuzibuka busunga, co watondele kukwasa banu babangi batambule muzimbu wa Bumwene. Wazibukile lalo ngwendi banu baje babyanene kutolilila basele kutengulula bisinganyeka byabo na kutolilila ku muzimbu waubwa. Acisinganyekeni byuma byalingiwile mu naanga yendi. Yesu wapangele cipangi ca kwambulula ha myaka itatu na hafu, oloni na umo wahi ku bandolome bendi wapwile ndongesi yendi. (Yowa 7:5) Nameme ngoco, Yesu mwasangukile bandolome bendi nabo bapwile baka-Kilistu.—Vili 1:14.

18. Mwafwa bika tunapande kutwalelelaho kwambulula?

¹⁸ Kutwasa kuzibuka banu basa kutambula muzimbu waubwa na kupwa bangamba ba Yehova. Banu bamo bakalilongesa Mbimbiliya ha simbu  yailaha asina balyangwile kupwa Bakaleho. Nameme banu bamo kubesi na kutambula muzimbu waubwa ha simbu ino, oloni bali na kulimwena bilinga byetu byabibwa. Co mu kwita kwa simbu basa kushangumuka ‘kushangazala Njambi.’—1 Petu 2:12.

19. Mukanda wa 1 Kolinte 3:6, 7 utulongesa bika ha cipangi ca kwambulula?

¹⁹ Cipangi cetu capwa ca kukuna na kushangelela, oloni tunapande kwanuka ngwetu Njambi ikeye akakolesa bimbuto. (Tandeni 1 Kolinte 3:6, 7.) Ndolome Getahun wa ku Ethiopia wendekele ngwendi: “Njapangelele mu citingitingi muje kubesi kwambulwila manene ha myaka ya kutubakana 20. Co ha myaka yoshe eyi, yange lika njapwile Mukaleho muje mu citingitingi. Oloni ha simbu ino, tunapu oni baka-kwambulula 14. Co baka-kwambulula 13 banabambwitika, kwambateselela na munakazi wange na bana betu batatu. Calumingo na calumingo, banu ba kutubakana 32 bakawaniwa ku biwano.” Getahun nabwahelela mwafwa watwaleleleho kwambulula na kubandamena ngwendi mu kwita kwa simbu, Yehova akwasa banu ba bimbunge byabibwa baije mu munga yendi.—Yowa 6:44.

20. Tunalifu bati na cibunga cije cobola banu banabombela mu ndonga?

²⁰ Yehova wamona banu boshe kupwa ba seho. Natutabesa tupangele hamo na Munendi mu cipangi ca kwambulwila banu ba miyati yoshe simbu kanda kano kaye kanyonge. (Hanga 2:7) Cipangi cetu ca kwambulula capwa cipangi ca kwobola banu. Tunapu ngwe cibunga cije cibanatumu kukobola banu banabombela mu ndonga. Nameme bobolako lika banu babandende, oloni cipangi canalingi umo na umo wabo cinapu ca seho. Mukemwo mucinafu na cipangi ca kwambulula. Kutuzibuka ngwetu banu bangai batambula busunga na kukoboka. Oloni Yehova asa kupangesa woshe-woshe mukati ketu mangana abakwase. Andreas wa ku Bolivia wendekele ngwendi: “Cipangi ca kukwasa munu alilongese busunga na kweta ha kumumbwitika kucapwile ca munu umo lika, oloni baka-kwambulula boshe bakapangela hamo.” Tubaboshe tunapande kumona cipangi ca kwambulula mu ngila eyi. Nga tulinga ngoco, Yehova atubezikisa, co tupanga cipangi ca kwambulula mu kubwahelela.