1. Lungano luka Yesu ua sililile vandongesi veni, kaha vati va lingile? (Talenu cikupulo ca helu lia Vutala.)

YESU ua tualeleleho ku lema cipanga ca ku ambulula mu ntsimbu yose ya kele hano ha mavu. Kaha ua tonda vakua ku mu kava navo va tualeleleho ku lema cipanga caco. (Yoa. 4:35, 36) Mu va kele na ku ambulula na Yesu, vandongesi va kele na ndzolela mu cipanga caco. (Luka 10:1, 5-11, 17) Vunoni mu va kuatele Yesu na ku mu tsiha, vandongesi veni ka va vuile cizango ca ku ambulula mu imo ntsimbu. (Yoa. 16:32) Vutuhu ngoco, mua sangukile, Yesu ua va mamuine linga va tualeleleho ku tuala mana ku cipanga ca ku ambulula. Ngeci mua ile muilu, vandongesi veni va ambuluile na ntuima ya ku linga, vitozi vavo va tatuokele nguavo: “Mu na sulisa Yelusalema na luhande luenu.”—Vili. 5:28.

2. Vati Yehova ua vezikisile cipanga ca ku ambulula?

² Yesu ua kele na ku tuamenena cipanga ca ku ambulula ci va kele na ku linga vandongesi veni, kaha Yehova ua va vezikisile, ngeci cipanga caco ca kolele. Ca ku muenako ha litangua lia Pentekosta ya 33 T.K.N, va mbatizile vantu va ku pua 3.000. (Vili. 2:41) Kaha numelu ya vandongesi ya tualeleleho ku kola cikuma-kuma. (Vili. 6:7) Vutuhu ngoco, Yesu ua muesele ngecize cipanga ca ku ambulula ca kele lika ku cavua-cavua.—Yoa. 14:12; Vili. 1:8.

3-4. Omo lia vika ku ambulula ca pua ca cikalu ku vihela vimo? Vika tu simutuila mu cilongesa cino?

³ Tu vose tue ku lihakela kapandi ka ku lema cipanga ca ku ambulula. Kaha ku vifuti vimo ca casi ku lingamo. Omo lia vika? Muomu kua kala vantu vavengi va tonda ku lilongesa Mbimbiliya, kaha vamo vakua ku ambulula ka ve ku hasa ku endesa vilongesa omo lia ku lana cavio. Vunoni ku vifuti vikuavo, ku ambulula ca pua ca cikalu. Ca ku muenako, ca cikalu ku uana vantu  hembo, kaha ambe nga ua va uana, na mbunge yavo yahiko.

⁴ Nga ku cihela cenu ku ambulula ca pua ca cikalu, kaha vinguli vili mu cilongesa cino vi hasa ku mi kuasa. Tu hilula ha vimo vi ve ku linga vamo vamuanetu linga va hase ku handeka na vantu vavengi mu cipanga ca ku ambulula. Tu mona naua, omo lia vika tua pande ku tualelelaho ku mona cipanga ca ku ambulula mu njila ya cili, ambe nga vantu va tava muzimbu uetu ni kuahi.

5. Vitanga vika ve ku lihita navio vamo vamuanetu?

⁵ Vamo vamuanetu kasi ci li na ku va kaluuila ku uana vantu ha vindzivo. Vamo vakua ku ambulula va kala ku vihela via ku linga, vantu va kala na tuniungi ha vindzivo, vikamera ni vene va kala mu vipatanga. Kaha ku vipatanga viaco ka ve ku tavesa muntu a koveleko nga na umo ua mu kati na mu lania uahi. Kaha ku vihela vimo co, vakua ku ambulula ve ku hasa vene kuya ku ndzivo na ndzivo ca ku hona vitanga, vunoni ca cikalu ku uana vantu ha vindzivo. Kasi kua kala vakuavo vakua ku ambulula naua, ve ku ambuluila ku membo a andende kaha ka kua kele vantu vavengi va ku ambuluila. Vamo vakua ku ambulula ve ku enda lintunda lia kama mu ku ka tonda muntu umo lika, ku ka hetako naua uahiho ha ndzivo. Nga tue ku hita mu visoti ngeci muevi, kati tu likele. Amba vika honi tu hasa ku linga, tu vule evi vitanga na ku puisamo vuino cipanga ca ku ambulula?

6. Haka vakua ku ambulula va lifuila na vakua ku tela vantsi?

⁶ Yesu ua setekesele cipanga ca ku ambulula na cipanga ca ku tsiha vantsi. (Mako 1:17) Vamo vakua ku tela vantsi va hasa ku panga matangua a engi ca ku hona ku lavula intsi na umo uahi. Vunoni ka ve ku likela, ve ku tonda mana eka a ku puisilamo vutumbe vuavo. Halumo mu ku alulula ntsimbu, cihela, ni pangesi yavo. Netu tu hasa ku temunuina evi mu cipanga ca ku ambulula. Tu hilulenu ha vinguli vi na hatako.

7. Vika vi hasa kuiza mu ku ambulula ha vintsimbu via ku liseza-seza?

⁷ Setekenu ku tonda vantu ha vintsimbu via ku liseza-seza. Tu ka hasa ku simutuila na vavengi, nga tu hangula ntsimbu i ve ku kala cikuma vantu ha membo. Vulukenu ngecize, muntu uose ue ku hiluka hembo. Vamo vamuanetu nguavo ku ambulula ku vinguezi, ce ku tovala muomu ve ku hasa ku uana vantu vavengi ha membo. Cikuavo naua, ha vintsimbu viaco vantu ka ve ku kala na via vingi via ku linga, kaha ve ku tonda ku simutuila. Vimamuna via muanetu David ua pua mukuluntu mu cikungulukilo vi hasa ku mi kuasa. Ngueni: “Nange na nkala muanetu u nje ku tuhuka neni, nga tu na ambuluila mu limo limbo, tue ku tonda tangua lieka lia ku hilukamo, mu kua ku tonda vaze ka tua uanene ha vindzivo. Kaha nje ku komoka ku lana ca vantu va tue ku uana ha vindzivo mu tue ku hilukilako.” *

8. Vati tu hasa ku pangesa mezi a ku Ekelesiaste 11:6, mu ku ambulula?

⁸ Vikevio vi ua tu mamuna mukanda ha va na tundisa cilongesa cino. (Tandenu Ekelesiaste 11:6.) Muanetu David u tu na tumbula, ka likelele ku lihakela kapandi. Tangua limo ua vezikile ku liuana na muntu ya kele na ku endela-endela. Yala uaco ua lemene ku lilongesa Mbimbiliya, kaha ua handekele ngueni: “Nja yoyela hano miaka 8, vunoni kanda nji ci litulukueho na Mukaleho ua Yehova.” Muanetu David ua handekele ngueni: “Nja limuena ngecize cingi ca vantu ka ve ku kala ha vindzivo,  vakevo ve ku muesa seho ku muzimbu uetu, mu nje ku va uanaho.”

9. Vika ve ku linga vamo vamuanetu mangana va hase ku uana vantu ka ve ku kala ha vindzivo?

⁹ Setekenu ku tondela ku vihela vieka. Linga va uane vantu ka ve ku kala cikuma ha vindzivo, vamo vakua ku ambulula ve ku seteka ku ambuluila ku vihela vieka. Ca ku muenako, ve ku ambuluila mu vitapalo na ku pangesa tuntsandia tua mikanda linga va hase ku liuana na vantu vaze va tunga ku vihela ka ve ku tavesa ku ambuluilako. Mu ku lingamo ve ku hasa ku simutuila na vantu va ku vihela viaco. Kaha vamo vakua ku ambulula nguavo vantu ve ku tava ku handeka navo ni ku tava mikanda yetu ku vihela via mbunga, ngeci mua ku vitungu via vintemo, ha vitanda ni ku vihela vieka via mingoso. Muanetu Floiran ua pua kaniungi ua ku zinguluka ku Bolivia ngueni: “Tue kuya ha vitanda na vihela vikuavo via mingoso ku putuka ku ola ya 13 ku tuala 15, muomu ha ntsimbu yaco, vakua ku landesa ka ve ku kala na vipangi via vingi. Kaha vantu vavengi ve ku tava ku simutuila na ku putuka ku lilongesa vene Mbimbiliya.”

10. Vinjila vika mu hasa ku pangesa linga mu liuane na vantu va ku simutuila navo?

¹⁰ Alululenu cifua ci mue ku ambuluilamo. Aci singaniekenu nga mue ku tonda umo muntu vunoni ku mu uana kuahi. Mua hita laza ha ndzivo yeni ha vintsimbu via ku liseza-seza, vunoni kasi ku mu uana kuahi. Vuno kasi kuli vinjila vieka via ku uanenamo muntu ua cifua eci ni? Ndumbuetu Katarína ngueni: “Nje ku soneka mikanda na ku tuma ku vantu ka nje ku uana ha vindzivo mu ku va leka vize mpundu vi nji ne ku va lekele nga ku nja liuana navo.” Vika tu lilongesaho? Puenu na ku lihakela kapandi  ka ku tonda vantu mu vifua na vintsimbu via ku liseza-seza, linga mu hase ku va ambuluila.

11. Omo lia vika vamo vantu ve ku sembulula muzimbu uetu?

¹¹ Vamo ve ku sembulula muzimbu uetu, muomu ka ve ku mona ngecize va tondeka vukuasi vua Njambi ni vua Mbimbiliya. Vakuavo co ka va tsilielele muli Njambi omo lia ku mona ku lana ca visoti ha mavu. Kuli vakuavo naua ve ku viana muzimbu ua mu Mbimbiliya omo lia civembulu ci ve ku mona mu vakuluntu va malombelo. Kaha naua vamo ve ku singanieka lika ha vipanga, vusoko, na visoti viavo, kaha ka ve ku hasa ku mona vati Mbimbiliya i hasa ku va kuasa mu viuma evi, ngeci ve ku viana. Vati tu hasa ku niunga ndzolela yetu nga vaze va tue ku ambuluila ka ve ku mona seho ya muzimbu uetu?

12. Vati mezi a ku Filipu 2:4, a hasa ku tu kuasa mu cipanga ca ku ambulula?

¹² Puenu na ku muesa seho ku muntu. Cingi ca vantu va sembuluile muzimbu uetu ha katete, va putukile naua ku muesa seho ku muzimbu mu va muene ngecize mukua ku ambulula ua va haka seho. (Tandenu Filipu 2:4.) Ca ku muenako, Muanetu David u tu na tumbuile laza, ngueni: “Nga muntu a handeka ngueni ka tondo ku halakana ku muzimbu uetu, tue ku hiluisa Mbimbiliya na mikanda yetu mu cipete, na ku mu ihula nguetu: ‘Citava mu tu lekeko vika via mi lingisamo.’” Vantu ve ku hasa ku nongonona nga muntu ua va haka mpundu seho ni kuahi. Kaha va hasa ku suva vi tua handekele, vunoni citava va ka vuluka cifua ci tua handekelelemo navo na ngozi i tua va muesele. Ambe nga muntu ka tava tu mu handekese, tu hasa ku mu muesa ku hitila ku cihanga cetu ngecize tua mu haka seho.

13. Vati tu hasa ku alulula muzimbu uetu linga u litombole na nkala muntu i tu na uana?

¹³ Tue ku muesa ngecize tua haka seho ku muntu, mu ku alulula muzimbu uetu linga u litombole na muntu uaco. Ca ku muenako, vuno kuli vimo viuma vi muesa ngecize muntu uaco ua kala na vana ni? Nga mukemuo, citava visemi va hasa ku lema ku simutuila vati mua ku lelela vana, ni vati mua ku yoyela mu ndzolela mu vusoko. Cikuavo naua, vuno mbelo yavo ya kala na vipateso via vingi ni? Nga mukemuo, kaha tu hasa ku handeka via ku lana ca vumbanditu na viuma vi vuisa liova. Kaha muntu uaco halumo a hasa ku lema ku lilongesa ngecize vitanga viaco tangua vi ka hua. Ku tsiha mpanga, muose-omuo mu mu uanenamo muntu, lihakelenu kapandi ka ku mu muesa vati Mbimbiliya i hasa ku mu kuasa. Ndumbuetu Katarína u tu na tumbuile laza, ngueni: “Ange nje ku vuluka vati  vusunga vua nji kuasele mu nja lilongeselevuo, ngeci nje ku ambulula na mutima uose, kaha vantu ve ku mona ngecize nja tsiliela mu viuma vi nje ku ambulula muomu nja limuenavio.”

14. Kuliya na Visimo 27:17, vati vakua ku ambulula va hasa ku likuasa umo na mukuavo?

¹⁴ Puenu na ku tambula vukuasi ku vakuenu. Kapostolo Paulu ua lekeleko Timoteo vinjila via kele na ku ambuluilamo na ku longesa, kaha ua mu kaniamesele a pue na ku pangesa vinjila viaco mu ku kuasa naua vakuavo. (1 Kol. 4:17) Ngeci mua Timoteo, tu hasa ku lilongesa via vingi ku vamuanetu vakua vutongue mu cikungulukilo. (Tandenu Visimo 27:17.) Tu hilulenu ha lungano lua muanetu Shawn. Mu ntsimbu imo, ua lingile vupioneiro ku vihela kua kala vantu va lema malombelo avo. Vati muanetu Shawn ua niungile ndzolela yeni? Ivene ngueni: “Ka nja tondele ku ambulula lika liange, ngeci nja lihakelele kapandi ka ku tonda muanetu ua ku ambulula neni. Kaha tua kele na ku pangesa ntsimbu i tua kele na ku fuma ku ndzivo imo kuya ku ikuavo, mu ku lihotola umo na mukuavo. Ca ku muenako, tua kele na ku hilula ha vati tu na simutuililemo na muntu na ku mona haka tu hasa ku pangela mu tu ka handeka na muntu ueka.”

15. Omo lia vika ku vundila ca pua ca seho mu ku ambulula cetu?

¹⁵ Puenu na ku vundila vukuasi kuli Yehova. Nkala litangua li mu ambulula, puenu na ku vundila kuli Yehova linga a mi tuamenene. Na umo uahi ha kati ketu ue ku puisilemo eci cipanga ca ku hona vukuasi vua sipilitu santu. (Visa. 127:1; Luka 11:13) Nga mu vundila kuli Yehova, puenu na ku tumbula mpundu vukuasi vu mu tonda. Ca ku muenako, mu hasa ku mu vundila linga a mi tuamenene mpundu ku muntu a tonda ku halakana muzimbu. Kaha mu nima yaco, lingenu viuma kuliya na civundilo cenu, mu ku ambuluila ku uose i mu liuana neni.

16. Omo lia vika ku lilongesa mu vulika ca pua ca seho mu cipanga ca ku ambulula?

¹⁶ Puenu na ku uana ntsimbu ya ku lilongesa mu vulika. Mbimbiliya nguayo: “Linga mu eseke ngue omo mua kala cizango ca Njambi, cikeco ca cili, ca mu leme, ca ku tantuluka.” (Loma 12:2) Aa mezi a muesa ngecize tua pande ku litavesa etu vavene vusunga ku tuala hali Njambi. Kaha nga tu lingamo tu ka hasa ku handeka na ku simpa cose mu ku ambulula. Ndumbuetu Katarína u tu na tumbuile naua ngueni: “Imo ntsimbu ku nima, nja nongonuene ngecize nja pande ku kaniamesa lutsilielo luange ku tuala ha vimo vilongesa via katete via mu Mbimbiliya. Ngeci nja lilongesele na civando vukaleho vua muesa ngecize kua kala Sakatanga, kaha Mbimbiliya ya pua mpundu Lizi lia Njambi. Nja tondele naua ku litavesa ngecize lukungulukilo luetu hano ha mavu lua pua mpundu mutamba ua lukungulukilo lua Njambi.” Ndumbuetu Katarína ngueni ku lilongesa mu vulika, ca kaniamesele lutsilielo lueni na ku vueza ku ndzolela yeni mu cipanga ca ku ambulula.

17. Omo lia vika Yesu ua tualeleleho ku muesa ndzolela mu cipanga ca ku ambulula?

¹⁷ Yesu ua tualeleleho ku ambulula na ndzolela, vutuhu vamo va sembuluile muzimbu ua cili. Omo lia vika? Muomu ua tantekeyele ngecize vantu va tondekele muzimbu ua cili, ngeci ua lihakelele kapandi ka kama ka ku kuasa vavengi va tantekeye muzimbu uaco. Kaha ua tantekeyele naua ngecize, vamo va sembuluile muzimbu ua cili, mu nima ya ntsimbu ve ku aluluile cifua ci ve ku muenamo viuma. Tu ci hilulenu via solokele ku vusoko vueni mpundu. Vutuhu Yesu ua ambuluile mu miaka 3 na mutamba, na umo ua vantsongo veni va ku ntsitu ua puile ndongesi yeni uahi. (Yoa. 7:5) Vunoni  mu nima ya ku sanguka ceni, vantsongo veni va puile Vakua Kilistu.—Vili. 1:14.

18. Omo lia vika tue ku tualelelaho ku ambulula?

¹⁸ Ka tu tantekeya iya a ka tava muzimbu u tue ku ambulula. Vamo vantu ve ku simbula ku tava vusunga ku hiana vakuavo. Vunoni cipue vaze ve ku viana muzimbu uetu, ve ku mona vilinga vietu via cili, kaha eci ci hasa ku va lingisa ku putuka ku “zumbangeya Njambi”—1 Pet. 2:12.

19. Kuliya na 1 Kolintu 3:6, 7, vika tua pande ku tantekeya?

¹⁹ Omo tu kuna na ku tukumuina mu cipanga ca ku ambulula, tua pande ku tantekeya ngecize Njambi neni ua kalamo na mutamba. (Tandenu 1 Kolintu 3:6, 7.) Muanetu Getahun ua ku Etiopia ngueni: “Mu miaka i tuvakana 20, yange lika nja puile Mukaleho ua Yehova muimbo lietu. Vunoni lelo lino kua kala vakua ku ambulula 14 kuno. Kaha ha kati kava va mbatizaho vamuanetu 13, hamo lika na mpueyange na vana vetu vatatu. Mbunga ya vantu ve ku soloka cikuma ku viuano vietu, ye ku pua 32.” Muanetu Getahun ue ku viukilila cikuma ngueni, kali-kali ua tualeleleho ku ambulula na lukakatela, oku a lavelela Yehova a koke vantu vakua mitima ya cili linga veze mu lukungulukilo lueni!—Yoa. 6:44.

20. Haka tua lifuila na vakua ku ohiela?

²⁰ Yehova ua haka seho ya kama ku vose. Ua tu hana civezikiso ca ku pangela hamo na Muaneni mu ku kungulula vantu va mu vifuti viose linga va kovoke ntsimbu kanda ku kotoka ci hete. (Hangai 2:7) Cipanga cetu ca ku ambulula, citava ku ci setekesa na cipanga ca vakua ku ohiela vantu. Kaha etu co, tua pua ngue vantu va mu civunga caco, va va na tumu mu ku ka ovola vantu va u na puzukila umo mukoti. Cipanga ca vakua ku ovola, kasi ca kala na seho cipue nga va na shitulako vantu vavandende lika na muono. Na vuno vene, mukemuo mu ca fua cipanga ca ku ambulula. Ka tu tantekeya vantu vangahi va na ci lisupuko ku kuovoka mu mavu Satana. Vunoni Yehova a hasa ku pangesa nkala muntu ha kati ketu, mu ku va kuasa. Muanetu Andreas ua ku Bolivia ngueni: “Kuli yange, muntu linga a lilongese vusunga na ku heta ha ku mu mbatiza, ua hitukila ha vukuasi vua vakua ku ambulula vavengi.” Cili vene, tu vose tu lihakelenu kapandi ka ku mona cipanga ca ku ambulula mu njila ya cili. Nga tu lingamo, Yehova a ka tu vezikisa kaha cipanga cetu ca ku ambulula ci ka tu vuisa ndzolela.