1. Yesu mwasighira abigha biwe eky’erileberyako kyahi, nabo mobakolaki? (Lebaya epitsa eyiri oko kijalada.)

OMO mubírí wiwe w’eritulira iniane oko kihugho, Yesu mwayitsinga eribya n’amalengekania awuwene, kandi abya anzire ati n’abigha biwe nabo ibakola batya. (Yoa. 4:35, 36) Omughulu Yesu abya haghuma n’abigha biwe, babya bakatulira n’omuhwa. (Luka 10:1, 5-11, 17) Aliwe, erihambwa lya Yesu n’oluholo lwiwe, mobyaleka abigha ibaherya omuhwa wabo w’eritulira. (Yoa. 16:32) Enyuma sy’erilubuka liwe, Yesu mwababwira ati bahire obulengekania bwabo bosi b’oko mubírí w’eritulira. Kandi abere aya elubula, mobatulira n’omuhwa munene kutsibu erihika oko kika n’esyonzighu syabo syamabugha siti: “Mwabiryusulya e Yerusalemu mw’erikangirirya ryenyu.”​—Emib. 5:28.

2. Yehova mwatsumula ati omubírí w’eritulira?

² Yesu mwasondola omubírí owo abigha b’oko karne k’erimbere abo bakola, Yehova naye mwabatsumula, abandu bangyi mobaligha engulu eyo babya bakatulira. Eky’erileberyako oko Pentekoste y’oko mwaka 33 M.W., abandu hakuhi 3 000 mobabatisibwa. (Emib. 2:41) N’emighanzo y’abigha moyakanya kutsibu. (Emib. 6:7) Nikwa, Yesu mwabugha kera ati abandu bangyi bangalighire engulu mbuya y’omo biro by’enduli.​—Yoa. 14:12; Emib. 1:8.

3-4. Busanaki abandu balebe banganalangira omubírí w’eritulira ng’akalire, n’omo mwatsi ono tukendikania okuki?

³ Itwe bosi tukayikasa eribya n’amalengekania awuwene oko mubírí w’eritulira. Omo bihugho bilebe, eritulira ryolobire. Busanaki? Kundi abandu bangyi banzire erigha eBiblia, nibya hakanabya n’abandi ibahandikwa bakalindirira erihika aho bakasyabana Omwimiri wa Yehova oyuli tayari eribakangirirya! Aliwe omo bindi biharo by’ekihugho abatuliri bakalangira omubírí w’eritulira ng’akalire kutsibu kundi abandu sibalibya eka wabo yo kangyi-kangyi, n’abangabyayo bakakanganaya eryanzisibwa like buyira oko Biblia.

 ⁴ Wamabya iwikere omo kiharo eyo omubírí w’eritulira akabya ng’akalire, alinga amahano awangakolesibwa awakanibweko omo mwatsi ono akendikuwatikya. Tukendilebya abatuliri balebe nga mobakolaki batoke erikania n’abandu bangyi omo mubírí wabo w’eritulira. Kandi tukendilangira nga litolere itwayitsinga eribya n’amalengekania awuwene busanaki, n’omo abandu bangaligha engulu eyo tukatulira kutse iyehe.

5. Abimiri ba Yehova bangyi bakalaba omo myatsi yahi eyikalire?

⁵ Abimiri ba Yehova bangyi babirilangira bati amagumu w’erikania n’abandu eka wabo anemughenda akakanya. Abatuliri balebe bikere omo biharo ebirimo amanyumba mangyi awakateghibawa kutsibu. Hanganabya oyukasighala oko mulango kutse omuzamu ayukaghanira omundu eringira amabya isyetakokibwa n’omundu mulebe oyo wikere omo nyumba. Omo bindi biharo, abatuliri banganayatulira bweghu-bweghu lukyo kwa lukyo, aliwe ibeya abandu bake basa eka wabo. N’abandi batuliri bakatulira omo biharo bya hali eyikere abandu bake. Abatuliri banganaghenda olughendo luli bakasonda eriyabana omuhimbani mughuma musa​—n’eyindi ngendo nibya anganabya isyaliyo! Twamabya itwikere omo biharo ebiri ng’ebyo, siritolere itwabunika mutima. Twangayira tuti tutoke erikinda emyatsi eyikalire eyiri ng’eyo n’eribana ebighuma ebyuwene omo mubírí w’eritulira?

6. Abatuliri banganasosekanibwa bati n’abasohi b’amahere?

⁶ Yesu mwasosekania omubírí w’eritulira n’omubírí w’omusohi w’amahere. (Mar. 1:17) Abasohi balebe banganakola omo biro bingyi butahamba erihere n’erighuma. Aliwe sibalilekeraho; bakabindula enzira yabo y’erisoha. Banganaghenda oko sindi ndambi, ibatasyayasohera omo ghundi mwanya, kutse ibabindula emibere y’erisoheramo. Twanganabindula emikolere yetu omo nzira esisosire esyo omo mubírí wetu w’eritulira. Nikwa tulebaye emyatsi eyo twangakola.

7. Twangabana ebighuma byahi twamabitulira omo syondambi esisighene?

⁷ Uyikase eriyatulira oko syondambi esisighene. Twamabitulira oko syondambi esyo abandu bangyi bakabyako eka wabo, alinga itukendihindana abangyi ba kubo. Kwenene, nomo omundu angalabya esyondambi singahi isyali eka wiwe, oko nduli akasuba eka! Abaghala n’abali betu bangyi bakatulira enyuma sy’emedi kutse omw’igholo-gholo kundi bakasungana n’abandu bangyi. Eritomeka okw’ekyo, alinga abenye-nyumba banganayowa ndeke n’eribya tayari erikania omo syondambi esyo. Kutse wanganakola ebyo omusyakulu w’endeko oyukahulawa mo David akola. Akabugha ati enyuma sy’eritulira katambi kake omo eneo nguma, iye n’oyo babya naye mobasubira amanyumba eyo batasunga omundu wosi-wosi. Akabugha ati: “Omughulu twasubirabo ngendo y’akabiri, monasweka kutsibu eriIangira ngoko abenye-nyumba bangyi bane eka wabo.” *

8. Twangakolesya tuti erisako ly’Omugambuli 11:6 omo mubírí wetu w’eritulira?

⁸ Tutolere itwayikasa erisunga abandu eka wabo. Ekyo kyo tukigha omo risako lyetu erimanire omwatsi ono. (Soma Omugambuli 11:6.) David, oyo tukabikaniako, mwatalekeraho. Oko nyumba nguma, mwasala ahindana omwenye-nyumba enyuma sy’erilabaho ngendo nyingyi. Omulume mwatsemera erikania oko Biblia neryo mwabugha ati, “Namabibugha hano h’emyaka hakuhi munani, sindinatasunga oMwimiri wa Yehova y’oko mulango waghe n’ahake.” David akabugha ati, “Monalangira ngoko omughulu  ukasala w’eya abandu eka wabo, kangyi kangyi bakahulikirira engulu eyo tukabatulira.”

9. Abatuliri balebe babirikolaki batoke eribana abandu abo likalire eribeya eka wabo?

⁹ Uterisyayasondera ehandi. Abatuliri bangyi bakabya basonda erikania n’abandu abo likalire eribasangana eka wabo, bakabindula emyanya eyo bakatuliramo. Eky’erileberyako, eritulira omo ndaki n’erikolesya e prezantware yabiribya nzira eyuwene eyikawatikaya eribana abandu abikere omo manyumba manene-manene awatahamulirwe eritulira mugho mo lukyo kwa lukyo. Ekyo kikawatikaya aBimiri ba Yehova erisungana n’abandu abikere omo manyumba manene-manene ayo n’erikania nabo. Kandi, abatuliri bangyi babirilangira ngoko abandu bakatsemera erikania kutse erimya ebitabu omughulu bali oho abandu bangyi bakikala, omo soko, kutse eyo bakakolera ekomerese. Floiran, omulebererya w’omutimbo omo Bolivi, akabugha ati: “Tukaya omo syosoko n’eyo bakakolera ekomerese eritsuka oko saha 7 y’eritungyi erihika oko saha kenda, omughulu abakaghulaya bakabya nga sibawite bingyi by’erikola. Kangyi-kangyi tukakanaya nabo ndeke nibya tukatsukisaya n’esyofunzo sy’eBiblia.”

10. Ni ghundi mwatsi wahi owo wangakola utoke erisunga abandu?

¹⁰ Ukolesaye eyindi nzira. Tubughe tuti wabirisonda erilola oko mundu mulebe ko ngendo nyingyi. Wabiriyamubana oko syondambi mbiriri-mbiriri aliwe siwewatamweya eka wiwe. Hane esindi nzira esyangawatikya eribana omundu oyuli ng’oyo? Mwali wetu Katarína, akabugha ati: “Ngahandikira abo nyite nateya eka wabo b’esyobaruha esirimo ebyo nangabughire nga nyiryabalolako.” Esomo? Omughulu ukakola omubírí w’eritulira, uyikase eribana obuli mundu  w’omo eneo yaghu omwikolesya esyonzira mbiriri-mbiriri.

11. Ni myatsi yahi yo yikaleka abandu balebe ibatanzisibwa n’engulu eyo tukabatulira?

¹¹ Abandu balebe sibanzisibwe n’engulu eyo tukatulira. Bakalengekanaya bati sibalaghire okwiminya bingyi oko Mungu n’oko Biblia. Sibikirirye oMungu busana n’amaligho mangyi awo bakalangira oko kihugho. Bakaghana eBiblia kundi bakalangira obutebya bw’abakulu b’ebisomo abakabugha bati basikirye ekitabu ekyo. Abandi bakahwereraya amalengekania wabo w’oko syokasi syabo, ebihanda byabo, kutse eyindi myatsi eyikalire eyo bakalabamo, neryo bakalengekanaya bati eBiblia siyangabawatikya. Twangatoka tuti eribya itunatsemire omughulu abo tukatulira bakalangira engulu eyo tukabaletera nga siyiwite mughaso?

12. Erikolesya ebinywa ebiri omo Abanya Filipi 2:4 lyangatuwatikya liti omo mubírí w’eritulira?

¹² Ukanganaye ngoko utsomene abandi. Abandu bangyi abatabya banzisibwe n’engulu mbuya kera, babere balangira ngoko omutuliri mulebe abatsomane kwenene-kwenene, oko nduli mobalighayo. (Soma Abanya Filipi 2:4.) Eky’erileberyako, David oyo tulyakanayako oho mbere, akabugha ati, “Omundu mulebe amabibugha ati syanzisibwe, tukabika eBiblia kutse ebitabu byetu n’eribugha tuti: ‘Nangananza eriminya ekikaleka iwayowa utya.’” Abandu bakaminya omudu mulebe ng’anabatsomene. Eyindi ndambi banganibirirwa ebyo twabugha, aliwe, banganaghana eribirirwa ngoko bayowa omughulu twakanaya nabo. Nibya abenye-nyumba bamatendituha akanya k’eribugha, twanganakangania omo mikolere n’omwibatsemera ngoko tubatsomene.

13. Twangakolaki twamanza tuti obuli mwenye-nyumba anzisibawe n’engulu eyo tukamutulira?

¹³ Tukakanganaya ngoko tutsomene abandu omughulu tukabindula enzira yetu y’eritulira erikwamana n’emyatsi eyo omwenye-nyumba akatsemera n’ebyo alaghireko. Eky’erileberyako, twanamalangira ebindu bilebe ebikakanganaya ngoko omwenye-nyumba anawite oko bana? Ababuti banganatsemera amahano w’eBiblia awalebirye erilembera abana kutse eribya n’obunyumba obuli m’obutseme. Twanamalangira ebifuli bingyi-bingyi by’oko lukyo lwabo? Twanganasombola erikania oko myatsi y’obukola-nabi eyiri omo kihugho n’ebikaleka emyatsi eyo iyubahisya abandu, enyuma syaho alinga omwenye-nyumba anganatsemera eriminya ngoko emyatsi eyo yikasyahwaho. Obuli ndambi wamasunga abandu abanzire erihulikirira, uyikase bahike eriminya amahano w’eBiblia ng’angabawatikya ati. Katarína, oyulyakanibawako oho ndata, akabugha ati: “Ng’ibuka ngoko ekwenene y’eBiblia yanyiwatikaya eryuwania engebe yaghe.” Ekyo kikaleka Katarína iniakania n’abandu butsira eritika-tika,  n’abandu abo akakanaya nabo banganalangira ekyo.

14. Erikwamana n’Emisyo 27:17, abakatulira haghuma bangawatikania bati?

¹⁴ Ubane obuwatikya erilua oko bandi. Omo karne y’erimbere, Paulo mwakangirirya Timoteo eritulira n’erikagirirya, kandi mwabwira Timoteo ati naye awatikaye abandi erikola batya. (1 Kor. 4:17) Ngoko Timoteo awatikibawa, netu twanganawatikibwa n’abo tuli nabo omo ndeko abasi emyatsi mingyi. (Soma Emisyo 27:17.) Tulebaye eky’erileberyako ky’omughala wetu oyukahulawa mo Shawn. Oko mughulu mulebe, mwabya mupainia omo kiharo ky’ehali eyo abandu bangyi babya batsemere kutsibu ebisomo byabo. Mwatoka ati eribya inianatsemire? Akabugha ati: “Omughulu lyabya likatokekana, ingatulira haghuma n’oghundi, motwalabya endambi nene tukingira omo manyumba omwiwatikania eryuwania esyonzira syetu sy’eritulira. Eky’erileberyako, itwanganakania oko ebyo omwenye-nyumba alyabugha, netu nga motukasubiraya tuti. Neryo itukakanaya nga twangasyasubirya tuti omo yindi nzira twamabiswahindana n’omwatsi owali ng’oyo.”

15. Busanaki omusabe ni w’omughaso omo mubírí wetu w’eritulira?

¹⁵ Usabe Yehova y’obuwatikya. Obuli ndambi omughulu ukayatulira, usabe Yehova y’obuwatikya. Sihali n’omughuma w’okwitwe oyo wangatoka eriyikolera ekyosi-kyosi ahate obuwatikya bw’akaghala kiwe kabuyirire ak’obutoki bunene. (Esy. 127:1; Luka 11:13) Omughulu ukasaba Yehova y’obuwatikya omo musabe, iwabugha emyatsi yo burora-rora. Eky’erileberako, umusabe akusondole oko mundu mulebe oyo wanzire erigha okwiye ko myatsi mingyi kandi oyuyiteghekire erihulikirira. Neryo ukole erikwamana n’omusabe waghu omwitulira obuli mundu oyo ukeghaya.

16. Busanaki eriyighisya ni ry’omughaso munene kutsibu omo mubírí wetu w’eritulira?

¹⁶ Uyihirireho endambi y’eriyighisya. Ekinywa ky’oMungu kikabugha kiti: “Mwasyatoka eriminya [inywi bene-bene] erisonda ly’oMungu. Erisonda eri ni ribuya, kandi likatsemesaya.” (Rom. 12:2) Omughulu tukayighisaya, tukaminya oMungu yo ndeke. Neryo, tukabya twakanirya abandi b’okwiye, bakalangira ngoko twikirirye kundu ebyo tukabugha. Katarína, oyo twabirikaniako, akabugha ati: “Akatambi kake oho mbere, monalangira ngoko lyabya litolere inawatya obwikirirya bwaghe omo makangirirya malebe makulu-makulu w’eBiblia. Neryo monakwesa-kwesa ndeke emyatsi eyikakaganaya ngoko hane Omuhangyiki, ngoko kwenene-kwenene eBiblia ni Kinywa ky’oMungu, kandi ngoko oMungu anawite endondeko eyikamuminyikalaya munabwire.” Katarína akabugha ati eriyighisya liwe molyawatya obwikirirya bwiwe n’erikanyia obutseme bwiwe omo mubírí w’eritulira.

17. Busanaki Yesu mwayitsinga eribya n’amalengekania awuwene omo mubírí wiwe w’eritulira?

¹⁷ Yesu mwayitsinga eribya n’amalengekania awuwene kandi mwataleka eritulira n’omo abandu balebe mobatanza erihulikirira engulu eyabya akatulira. Busanaki? Mwaminya ngoko abandu babya balaghire okwiminya ekwenene, neryo mwanza eriwatikya abandu bangyi kutsibu eribana akanya k’eriligha engulu y’oBwami. Kandi mwaminya ngoko abandu balebe banganaghana erihulikirira oko nzuko, aliwe, oko nduli banganasyahulikirira. Tulangire ekyabya omo kihanda kiwe. Omo myaka isatu n’ekitswe eyakolamo omubírí wiwe w’eritulira, sihali n’omughala wabo n’omughuma oyo wabya mwigha wiwe. (Yoa. 7:5) Aliwe, enyuma sy’erilubuka liwe mobabya Bakristo.​—Emib. 1:14.

18. Ekikaleka itwayitsinga eritulira niki?

¹⁸ Sitwasi nga nindi yukasyabya mughombe wa Yehova. Oko bandu balebe likasaba mughulu muli kulenga abandi eriligha ekwenene. Nibya  n’abatyanza erituhulikirira bakalangira emighendere yetu mibuya n’amalengekania wetu awuwene, neryo oko nduli banganatsuka ‘eripipa oMungu.’​—1 Pet. 2:12.

19. Erikwamana ne 1 Abanya Korinto 3:6, 7, litolere itwaminya mwatsi wahi?

¹⁹ N’omo twangabya initwe tukahera n’eryutulira oko mbuto kw’amaghetse, litolere itwaminya ngoko oMungu yukalasaya. (Soma 1 Abanya Korinto 3:6, 7.) Getahun, mughala wetu oyukakolera omo Etiopia, akabugha ati: “Omo myaka kulenga 20, nabya ingyuwene mo Mwimiri wa Yehova omo kiharo ekyo nabya nikeremo. Aliwe, lino yiri abatuliri 14. Omwibo 13 babiribatisibwa, erihirako omukali waghe n’abana basatu. Oko mihindano tukabya bandu hakuhi 32.” Getahun atsemire kundi mwayitsinga eritulira omughulu abya akalindirira ati Yehova alete abandu b’emitima eyuwene b’omo ndondeko yiwe!​—Yoa. 6:44.

20. Tuli ng’abakasabula abandu omo nzira syahi?

²⁰ Yehova akalangira abandu bosi mo b’obughuli. Akatuha olusunzo lw’erikola haghuma n’oMughala wiwe erihindania abandu erilua omo bihanda byosi embere enduli y’ekihugho kino yihike. (Hag. 2:7) Omubírí wetu w’eritulira anganasosekanibwa n’omubírí w’erisabula abandu. Kandi tuli ng’abandu abali omo kipya ekiryatumawa eriyasabula abandu abo omutaka alyahimbukalirako omo kariere. N’omo abaghuma b’oko abalyasyabasabula banganalamya abandu bake buyira, omubírí owalyakolawa n’abosi ni w’omughaso. N’omubírí wetu w’eritulira kw’ane atya. Sitwasi nga ni bandu bangahi bo bakasyasabulawa omo kihugho kya Sitani. Aliwe Yehova anganakolesya omundu wosi-wosi w’omwitwe eribawatikya. Mughala wetu Andreas, oyo wikere omo Bolivi, akabugha ati, “Nyinasi ngoko omughulu omundu akigha ekwenene n’eribatisibwa, ni busana abandu bangyi mobakakola haghuma erimuwatikya.” Tubye n’amalengekania awuwene ng’ayo oko mubírí wetu w’eritulira. Twamabikola tutya, Yehova iniakendituwatikya, n’omubírí wetu w’eritulira iniakendituletera obutseme bunene.