Atambaʼtaa mu matraxnuu

Ayuʼ náa naʼthí rí xú káʼnii nindxu̱u̱ ináa

ARTÍCULO RÍ MUʼNIGAJMAA 20

Gaʼdxuu má xúʼko̱ a̱jkiu̱lú náa nuʼtáraʼa

Gaʼdxuu má xúʼko̱ a̱jkiu̱lú náa nuʼtáraʼa

“Atadu tsígáʼ [...] ga̱jma̱a̱ xáyáa xa̱a̱ʼ” (ECL.11:6).

AJMÚÚ 70 Guʼñíínʼ bi̱ nandún mudxun

RÍ MUʼNIGAJMAA *

Nda̱wa̱á rí Jesús ni̱jkha̱a̱ mekhuíí, xa̱bi̱i̱ nitaraʼa ga̱jma̱a̱ gagi náa Jerusalén ga̱jma̱a̱ náa i̱ʼwáʼ xuajen (Atayáá kutriga̱ 1).

1. Xú káʼnii xkri̱da májánʼ niniñuuʼ Jesús rí muni̱ xa̱bi̱i̱, ga̱jma̱a̱ ndiéjunʼ nini̱ ikhiin xá. (Atayáá xtiʼkhu rí na̱ʼkha̱ náa timbá ináa.)

ÍNDO̱ Jesús nixtáa náa tsu̱du̱u̱ Ku̱ba̱ʼ, nidxuu má xúʼko̱ a̱jkiu̱u̱n índo̱ niʼtáráʼa, ikha jngóo nandoo dí ikháanʼlu mangáánʼ muʼnilú xóo niʼni ikhaa (Juan 4:35, 36). Nákha Jesús nixtáa gajmíi̱n xa̱bi̱i̱, ikhiin nidxuu a̱jkiu̱ún rí mutaraʼa (Luc. 10:1, 5-11, 17). Mú, índo̱ nirtuwiin ga̱jma̱a̱ nixiyáa Jesús, nánguá nindúún gútaráʼa (Juan 16:32). Mú nda̱wa̱á dí Jesús ni̱ga̱bi̱i̱, nixnúún tsiakii rí mutaraʼa má xúʼko̱. Ga̱jma̱a̱ índo̱ ni̱jkha̱a̱ mekhuíí, ikhiin ra̱ʼkhá tháán nidxuu a̱jkiu̱ún dí mutaraʼa rí asndu xa̱bu̱ bi̱ tsíñún gúñún nithi: ‹Ikháanʼ nini̱la rí xúgíinʼ mudxawíín náa Jerusalén dí nusngáala› (Hech. 5:28).

2. Xú káʼnii niʼni tsajkurámuuʼ Jeobá rí najuiʼtáraʼa rá.

2 Jesús ndiyá e̱dxu̱u̱ náa nitaraʼa cristianos bi̱ nikúwá nákha siglo timbá, ma̱ngaa rí Jeobá má niʼni tsajkurámuuʼ, ikha jngóo mbaʼin xa̱bu̱ nindrigú ajngáa. Mbá xkri̱da, nákha Pentecostés tsiguʼ 33, nijngún iyááʼ mbá 3,000 xa̱bu̱ (Hech. 2:41). Ga̱jma̱a̱ ni̱jkha̱ raʼni itháan mbaʼin discípulos (Hech. 6:7). Mú ma̱ngaa Jesús má niʼtáriyaʼ dí mbaʼin wéñuʼ xa̱bu̱ mudrigú ajngáa rí májánʼ índo̱ gáʼni iwáá mbiʼi (Juan 14:12; Hech. 1:8).

3, 4. a) Ndíjkha rí naʼni mingíjyúuʼ miʼtáraʼa náa tikhuu xuajen rá. b) Ndiéjunʼ gúʼyáá náa artículo rígi̱ rá.

3 Xúgiáánʼ nuʼnimíjna̱ maʼdxuu a̱jkiu̱lú índo̱ nuʼtáraʼa. Náa tikhuu xuajen ra̱mingíjyúuʼ marataráʼa. Kúwá mbaʼin xa̱bu̱ bi̱ nandún munigajmaa̱, asndu a̱ngiu̱lú ndaʼyóoʼ muniraʼmáʼ mbiʼñún náa i̱yi̱i̱ʼ bi̱ ndayóoʼ muguaʼthi̱i̱n mu miʼsngúún. Mú náa i̱ʼwáʼ xuajen naʼniún mingíjyúuʼ mutaraʼa a̱ngiu̱lú, numuu rí na̱nguá exkamiin mbaʼin xa̱bu̱ náa guʼwún, ga̱jma̱a̱ bi̱ nuxkamiin na̱nguá enigu̱u̱nʼ munigajmaa̱ Biblia.

4 Á mu kuwáánʼ náa naʼni mingíjyúuʼ muʼtáraʼa, rí mbuʼyáá náa artículo rígi̱ ma̱ndoo mambáyulú. Mbuʼyáá ndiéjunʼ nini̱ tikhun a̱ngiu̱lú mu ma̱ndoo mutamijná gajmiún mbaʼin xa̱bu̱, ga̱jma̱a̱ ndíjkha rí ma̱ndoo maʼdxuu a̱jkiu̱lú má xúʼko̱ náa nuʼtáraʼa, maski ajndu xa̱bu̱ na̱nguá eñún gúdxawíín.

GAʼDXUU MÁ XÚʼKO̱ A̱JKIU̱LÚ MASKI AJNDU TSÉXKAMII XA̱BU̱

5. Ndiéjunʼ rí naʼniún mingíjyúuʼ mbaʼin xa̱bi̱i̱ Jeobá rá.

5 Mbaʼin xa̱bi̱i̱ Jeobá naʼniún mingíjyúuʼ mutamijná gajmiún xa̱bu̱ náa guʼwún. Numuu rí tikhun kúwá náa guʼwá mitsídánʼ dí gíʼdoo mbaʼa guʼwá awúún, náa dí ra̱ʼkháa asndu tsáa ma̱ndoo mato̱ʼo̱o̱ numuu rí wájun xa̱bu̱ bi̱ nuñewa̱a̱n náa riejun. Mú náa i̱ʼwáʼ xuajen a̱ngiu̱lú na̱nguá má eʼniún mingíjyúuʼ magún náa mámbá guʼwá, mú na̱nguá exkamiin mbaʼin xa̱bu̱. Ma̱ngaa kúwá publicador bi̱ nutaráʼa náa nda̱a̱ mbaʼa guʼwá o mitsínguánʼ wéñuʼ náa nda̱wi̱i̱n mbaʼin xa̱bu̱. Mbáa ndayóoʼ magún mitsínguánʼ wéñuʼ mu mutamijná gajmiún mbáa xa̱bu̱, mú índo̱ naguánu ikhí nda̱wa̱a̱lá nimbá náa guʼwá. Á mu xígi̱ eguáʼníílú, ndiéjunʼ gándoo mu̱ʼni̱ mu xákanájkulú ga̱jma̱a̱ rí muʼtámíjná gajmiúlú mbaʼin xa̱bu̱ rá.

6. Xú káʼnii embríguíi rí nuʼtáraʼa ga̱jma̱a̱ xóo rí mataʼñíinʼ e̱gi̱ʼ rá.

6 Jesús niʼnimbríguii rí miʼtáraʼa xóo rí mbuʼñíinʼ e̱gi̱ʼ (Mar. 1:17). Mbáa bi̱ ndañíinʼ e̱gi̱ʼ nguáná nanújngoo mba̱yu̱u̱ʼ mbiʼi rí na̱nguá guguaa nimbáa e̱gi̱ʼ, mú tsékanájkhooʼ, nariʼkhu̱u̱ xóo naguguin. Na̱jkha̱ i̱mba̱ hora, na̱jkha̱ i̱mba̱ ríʼká gáñíin ga̱jma̱a̱ mixtiʼkhu xóo eguwíin. Ikháanʼlu ma̱ngaa ma̱ndoo mu̱ʼni̱ xúʼko̱ náa nuʼtáraʼa. Guʼyáá tikhu rí ma̱ndoo mu̱ʼni̱.

Náa naʼniulú mingíjyúuʼ muxkamiin xa̱bu̱ náa guʼwún, guriʼkui̱i̱ hora dí muʼtáraʼa, guriʼkui̱i̱ náa muʼtáraʼa ga̱jma̱a̱ mixtiʼkhu xóo gúʼni̱. (Atayáá kutriga̱ 7 asndu 10). *

7. Ndiéjunʼ gárígá á mu nuʼtáraʼa mixtiʼkhu hora rá.

7 Guriʼkui̱i̱ hora dí najkualú. Muxkamiin itháan xa̱bu̱ bi̱ muʼtámíjná gajmiúlú á mu najkua hora dí ikhiin naguaphiin o rí kúwá náa guʼwún. Numuu rí xúgíinʼ xa̱bu̱ jku natangiín má náa guʼwún. Mbaʼin a̱ngiu̱lú nutaráʼa wakhíʼ numuu ikhú nuxkamiin itháan xa̱bu̱. Ma̱ngaa, mbáa ikhú xa̱bu̱ na̱nguá echu̱u̱n wéñuʼ ga̱jma̱a̱ nandún muʼtámíjná itháan gajmiúlú. O ma̱ndoo mu̱ʼni̱ xó má eʼni mbáa ndxájulú bi̱ kayá edxu̱u̱ bi̱ mbiʼyuu David. Índo̱ niʼni má mba̱yu̱u̱ʼ rí kúwá rutaraʼa, ikhaa ga̱jma̱a̱ ndxájulú bi̱ ga̱jma̱a̱ natanga̱a̱ gáʼdu̱u̱ xkrugua náa nimbáa tármbáʼtoo nákha ninújngún ginii. Ikhaa naʼthí: “Asndu naʼniuʼ tsiánguá índo̱ ndañu̱u̱n mbaʼin xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa guʼwún índo̱ natangáanʼxu gúdi̱i̱ mbu̱júu̱ʼ xkrugún”. *

Náa naʼniulú mingíjyúuʼ muxkamiin xa̱bu̱ náa guʼwún, guriʼkui̱i̱ hora dí muʼtáraʼa. (Atayáá kutriga̱ 7 ga̱jma̱a̱ 8).

8. Xú káʼnii gándoo muʼgíʼ mu̱ʼni̱ dí naʼthí náa Eclesiastés 11:6 náa nuʼtáraʼa rá.

8 Texto rí kayá edxu̱u̱ náa artículo rígi̱ naʼni marmáʼáan a̱jkiu̱lú dí ragíʼmaa makánájkulú (atraxnuu Eclesiastés 11:6). * David tákánájkhooʼ, bi̱ niʼthá ga̱jma̱a̱ numuu náa kutriga̱ tsu̱díí. Nda̱wa̱á rí nitanga̱a̱ mbaʼa nuthu, nixkamaa mbáa xa̱bu̱ náa mbá guʼwá. Nindxu̱u̱ mbáa xa̱biya̱ bi̱ ninigu̱u̱ʼ maʼnigajmaa̱ Biblia ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ niʼthí: “Niʼni má migiñuʼ tsiguʼ dí xtáá gi̱i̱, mú mbiʼi rígi̱ nindxu̱u̱ timbá aʼphu̱ dí nda̱yo̱o̱ mbáa xa̱bi̱i̱ Jeobá náa xkrugoʼ”. David naʼthí: “Nijkhánú ndi̱yo̱o̱ rí índo̱ nuxkamiin xa̱bu̱ náa guʼwún, mbaʼin dí ikhiin nudxawíín ajngáa rí májánʼ”.

Náa naʼniulú mingíjyúuʼ muxkamiin xa̱bu̱ náa guʼwún, guriʼkui̱i̱ náa muʼtáraʼa. (Atayáá kutriga̱ 9).

9. Ndiéjunʼ eni̱ tikhun a̱ngiu̱lú mu mutamijná gajmiún xa̱bu̱ bi̱ na̱nguá exkamiin náa guʼwún rá.

9 Guriʼkui̱i̱ náa na̱jkua. Tikhun publicador nuriʼkhu̱u̱ náa nagún mu xúʼko̱ ma̱ndoo mutamijná gajmiún xa̱bu̱ bi̱ na̱nguá exkamiin náa guʼwún. Mbá xkri̱da, náa rígá guʼwá mitsídánʼ náa xándoo matu̱ʼu̱u̱n mutaraʼa mámbá guʼwá, májánʼ eʼni rí nutaraʼa náa rawuunʼ kamba̱a̱ ga̱jma̱a̱ índo̱ nutaraʼa ga̱jma̱a̱ carrito. Rígi̱ naʼni rí a̱ngiu̱lú nandoo nutamijná gajmiún xa̱bu̱ bi̱ nákha ginii na̱nguá kaʼnii muthúún. Mbaʼin publicador ma̱ngaa nduyáá rí xa̱bu̱ nanigu̱u̱nʼ muʼtamíjná gajmiúlú o nanigu̱u̱nʼ mudrigú i̱yi̱ʼ ndrígúlú náa ndawíin mutsíin ga̱jma̱a̱ náa naxtango̱jo̱o̱. Floiran, mbáa ndxájulú viajante bi̱ xtáa náa Bolivia, naʼthí: “Na̱jkuáxu̱ náa naxtango̱jo̱o̱ mbá la una o las tres de wakhíʼ, índo̱ bi̱ nagujua̱ na̱nguá guáʼdáá wéñuʼ ñajunʼ. Nandoo nutamijná májánʼ gajmiúxu xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ asndu nandoo nugíʼdi̱i̱xu nunigajmaa̱ gajmiúxu”.

Náa naʼniulú mingíjyúuʼ muxkamiin xa̱bu̱ náa guʼwún, mixtiʼkhu xóo gúʼni̱. (Atayáá kutriga̱ 10).

10. Xú káʼnii gándoo mu̱ʼni̱ mu muʼthúún xúgíinʼ xa̱bu̱ rá.

10 Guriʼkui̱i̱ xóo mu̱ʼni̱. Gundxaʼwamíjna̱ dí nuʼnitsiakimíjna̱ mu̱ʼgua̱ gúʼtáráʼáá mbaʼa nutu mbáa xa̱bu̱ rí ni̱jkua̱ náa goʼwóo mixtiʼkhu hora, mú nditháan na̱nguá exkamaa. Ndiéjunʼ gándoo mu̱ʼni̱ rá. Mbáa ndxájulú a̱ʼgu̱ bi̱ mbiʼyuu Katarína naʼthí: “Nanirámáʼ carta maxnuu xa̱bu̱ bi̱ na̱nguá exkamiin náa guʼwún ga̱jma̱a̱ na̱thu̱u̱n xó má gáthu̱u̱n á mu nixkamiin”. Ndiéjunʼ eʼsngúlú rígi̱ rá. Dí ma̱ndoo mbuʼyáá mixtiʼkhu enii xóo mu̱ʼni̱ mu muʼtáruʼun xúgíinʼ xa̱bu̱ náa nuʼtáraʼa.

GA’DXUU MÁ XÚʼKO̱ A̱JKIU̱LÚ MASKI AJNDU XA̱BU̱ TSÍÑÚN GÚDXUUN

11. Náa numuu dí tikhun xa̱bu̱ tsíñún gudxawíín ajngáa dí nuʼthúún rá.

11 Tikhun xa̱bu̱ tsíñún gúdxuun dí nuʼthúún numuu dí nakumu̱ún rí tséyóoʼ má majmañún ga̱jma̱a̱ numuu Dios ní ma dí naʼthí náa Biblia. Mbáa makumún rígi̱ numuu rí tsékumu̱ún kuyáá Dios numuu dí rígá wéñuʼ tsingíná náa numbaaʼ ma̱ngaa tsénimbu̱ún dí naʼthí náa Biblia numuu rí nduyáá dí bi̱ kuya̱ edxuu náa guʼwá ndxájkun na̱nguá enimbánii dí nusngáa. Ga̱jma̱a̱ eʼwíinʼ nuñajunʼ wéñuʼ, ma̱ngaa kúwá bi̱ i̱ndó naxmiéjúnʼ muñewu̱u̱n bi̱ kúwá náa guʼwún o bi̱ i̱ndó naxmiéjunʼ numuu xkujndu rí guáʼdáá ga̱jma̱a̱ tséyáá dí Biblia ma̱ndoo mambáñún. Xú kaʼnii gándoo gákuwáánʼ gagi maski ajndu mbaʼin xa̱bu̱ na̱nguá eyáá dí gíʼdoo numuu ajngáa dí nuʼtáraʼa rá.

12. Xú kaʼnii gúʼnimbánii dí naʼthí náa Filipenses 2:4 náa nuʼtáraʼa rá.

12 Gaxmiéjunlú kuʼñúún xa̱bu̱. Mbaʼin xa̱bu̱ bi̱ nákhá ginii tsíñún gúdxawíín ajngáa dí nuʼthúún mú nda̱wa̱á nuxnatiʼñamijná mudxawíín numuu rí ndiyáá dí bi̱ naʼtáruʼun gajkhun naxmiéjuunʼ kaʼñún (atraxnuu Filipenses 2:4). * Mbá xkri̱da, David bi̱ niʼthá ga̱jma̱a̱ numuu, naʼthí: “Á mu mbáa naʼthí dí tsíyoo gáʼdxuun, nuyejxíxu Biblia ga̱jma̱a̱ i̱yi̱ʼ dí kudájxu̱ ikhú nunimíjna̱ mbu̱ya̱a̱xu̱ náá numuu dí xúʼko̱ eʼthí”. Xa̱bu̱ nduyáá índo̱ mbáa naxmiéjuunʼ kaʼñúún. Mbáa mambumún dí gúʼthúún mú marmáʼáan má xúʼko̱ a̱jkiu̱ún xóo ni̱ʼni̱ maku̱mu̱ún. Maski ajndu mbáa xa̱bu̱ tséniñulú muʼthá mú ma̱ndoo musngajmá xóo ni̱ndxu̱lú ga̱jma̱a̱ xóo eʼni inulu dí naxmiéjunlú kuʼyáá.

13. Xóo gúʼni̱ mu xa̱bu̱ manigu̱u̱nʼ mudxawíín índo̱ nuʼtáráʼalu rá.

13 Mbá rí xóo musngajmá dí naxmiéjunlú kuʼñúún xa̱bu̱ nindxu̱u̱ dí mbuʼyáá ndiéjunʼ gúʼthá mu xúʼko̱ manigu̱u̱nʼ ga̱jma̱a̱ maʼndún mudxawíín. Mbá xkri̱da, á mú nakujmaa dí xa̱bu̱ gíʼdiin e̱ji̱i̱n, mbáa ikhiin manigu̱u̱nʼ xtágabu dí na̱ʼkha̱ náa Biblia xóo munimbanii ejñún o xóo kaʼnii gákuwíin gagi mbá guʼwíin. Á mu nduʼyáá dí náa mbá xkrugua rígá mbaʼa rí kógóo ga̱jma̱a̱, ma̱ndoo muʼthán xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ numuu mbaʼa dí raʼkhí rígá náa numbaaʼ ma̱ngaa dí mbaʼin xa̱bu̱ kúwá ga̱jma̱a̱ gamíi, ikhú ma̱ndoo muʼtháán dí xúgíʼ xkujndu rúʼko̱ maguma gámbáa mbá kayuuʼ. Índo̱ mbáa naxnátíʼñaminaʼ maʼdxawuun guʼnimíjna̱ makro̱ʼo̱o̱ xú kaʼnii gámbáyuu Biblia. Katarína bi̱ niʼthá ga̱jma̱a̱ numuu náa kutriga̱ 10, naʼthí: “Nandxa̱ʼwáminaʼ xú kaʼnii nimbáyúʼ dí gajkhun ikhúún”. Xúʼko̱ kaʼnii nandoo nagájnuu májánʼ ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ naguánú nduyáá.

14. Xó má naʼthí náa Proverbios 27:17, xú kaʼnii embáyulú índo̱ na̱jkua gúʼtáraʼa gajmiúlú mbáa rá.

14 Gajmañulú náa eʼwíi̱nʼ. Nákha siglo timbá, Pablo niʼsngóo Timoteo maʼtáraʼa xó má eʼtáraʼa ikhaa ga̱jma̱a̱ xóo niʼsngáa ma̱ngaa niʼthúu̱n dí majmuu rí niʼsngóo mu mambáñún eʼwíinʼ (1 Cor. 4:17). Xó má Timoteo ikháanʼlu ma̱ngaa ma̱ndoo majmañulu wéñuʼ experiencia ndrígu̱ún a̱ngiu̱lú bi̱ kúwi̱i̱n náa nagimbáanʼlú (atraxnuu Proverbios 27:17). * Guʼyáá mbá xkri̱da ndrígóo mbáa ndxájulú bi̱ mbiʼyuu Shawn, ikhaa ninindxu̱u̱ mbáa precursor náa mbá xuajen chíʼgíiʼ, ikhí mbaʼin xa̱bu̱ nanigu̱u̱nʼ magún náa religión ndrígu̱ún. Ndiéjunʼ nimbáyúu mu xákaguabaaʼ xá. Ikhaa naʼthí: “Mámbá índo̱ nandoo na̱jkhá ga̱jmu̱ʼ mbáa. Índo na̱jkuáxu ka̱mba̱a̱ náa najkuáxu gutaráʼa mámbá guʼwá, ikhú nutamíjnáxu xú káʼnii gándoo muníxu mu musngáaxu itháán májánʼ. Mbá xkri̱da, nuthaxu rí xóo nitha̱a̱nxu mbáa xa̱bu̱, nda̱wa̱á nutamíjnaxu xú káʼnii gándoo mutha̱a̱nxu imba̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ gáʼtuxu ikháá má xúʼko̱”.

15. Ndíjkha jngóo gíʼdoo wéñuʼ numuu muʼtájkáan índo̱ na̱jkua gúʼtáraʼalú rá.

15 Gunda̱ʼa̱a̱ Jeobá mambáyúlú. Índo̱ na̱jkua̱lú gúʼtáraʼa, gunda̱ʼa̱a̱ Jeobá maxnúlú ikha. Xáʼngo̱o̱ gúʼni̱ nimbá a mu tsémbáyulú xi̱ʼ kaʼwu ndrígóo (Sal. 127:1; Luc. 11:13). Índo̱ gúʼtháán Jeobá gunda̱ʼa̱a̱ mbájmbu ndiéjunʼ eyulú mambáyúlú. Mbá xkri̱da, gunda̱ʼa̱a̱ mambayúlú muxkamaa mbáa xa̱bu̱ bi̱ gajkhun nanigu̱u̱ʼ maʼdxuun. Nda̱wa̱á gúʼtáruʼun xa̱bu̱ xó má eʼngo̱o̱.

16. Ndíjkha gíʼdoo wéñuʼ numuu dí muʼnigajmaa̱ ndajkuáanʼ mu majmánʼlú muʼtáraʼa rá.

16 Guriʼyáʼ mbiʼi muʼnigajmaa̱ ndajkuáanʼ. Náa Ajngá rawunʼ Dios naʼthí: “Ikháanʼ míjnáanʼ ma̱ndoo mbu̱ya̱a̱ dí májánʼ, dí nanigu̱u̱ʼ ga̱jma̱a̱ rí nandoo Dios” (Rom. 12:2). Índo̱ nduʼyáá itháan dí gajkhun ga̱jma̱a̱ numuu Dios nambáyulúʼ mu xámiñulu índo̱ nuʼtáraʼa. Katarína naʼthí: “Mba̱yu̱u̱ʼ má eʼni dí ni̱jkhánú ndi̱yo̱o̱ rí ndiyóoʼ ma̱ni̱ itháan gújkhúʼ fe ndrígóʼ ga̱jma̱a̱ kiʼsngáa ndrígóo Biblia dí ra̱mingíjyúuʼ má wéñuʼ. Ikha jngóo ninigajmaa̱ tsu̱ma̱á náa nakujmaa kaʼwu dí gajkhun xtáa mbáa bi̱ niʼniáanʼ, dí Biblia nindxu̱u̱ Ajngá rawunʼ Dios ga̱jma̱a̱ dí mbiʼi xúgi̱ Dios gíʼdoo mbóʼ xuajñuu”. Katarína naʼthí dí maʼnigajmaa̱ mbáwíi nimbáyúu mu maʼni itháan gújkhúʼ fe ndrígóo ga̱jma̱a̱ nimbáyúu manigu̱u̱ʼ maʼtáraʼa itháan.

NÁÁ NUMUU DÍ NADXUU A̱JKIU̱LÚ MÁ XÚʼKO̱ NÁA NUʼTÁRAʼA RÁ.

17. Ndíjkha rí Jesús nidxuu má xúʼko̱ a̱jkiu̱u̱n náa niʼtáraʼa rá.

17 Jesús nidxuu má xúʼko̱ a̱jkiu̱u̱n ga̱jma̱a̱ niʼtáraʼa má xúʼko̱ maski ajndu xa̱bu̱ na̱nguá nindúún gúdxawíín. Náá numuu rá. Numuu rí ndiʼyoo dí xa̱bu̱ ndayóoʼ muniʼnuuʼ dí gajkhun ga̱jma̱a̱ nindoo mambáñún mbaʼin wéñuʼ xa̱bu̱. Ni̱jkha̱nú ndiʼyoo rí tikhun xa̱bu̱ bi̱ nákhá ginii tsíñún gúdxawíín ga̱jma̱a̱ numuu Reino mú nda̱wa̱á nandún nudxawíín, xúʼko̱ kaʼnii nini̱ bi̱ kúwá náa goʼwóo. Ajtsú tsiguʼ tikhu rí Jesús nijngruigo̱o̱ raʼtáraʼa, nimbáa rí guáʼthi̱i̱n tánindxu̱ún xa̱bi̱i̱ (Juan 7:5). Mú nda̱wa̱á dí nigabi̱i̱, ninindxu̱ún cristianos (Hech. 1:14).

18. Náá numuu dí nuʼtáraʼa má xúʼko̱ rá.

18 Numuu dí tséʼyáá tsáa ñajuunʼ gágruigú kiʼsngáa dí gajkhun dí na̱ʼkha̱ náa Biblia. Tikhun xa̱bu̱ ndajñúnʼ mba̱yu̱u̱ʼ muriʼña ga̱jma̱a̱ májánʼ. Asndu xa̱bu̱ bi̱ tsíñún gúdxawíín dí nuʼsngáa, nduyáá índo̱ nu̱ʼni̱ dí májánʼ ga̱jma̱a̱ rí nadxuu má xúʼko̱ a̱jkiu̱lú, mbáa rúʼko̱ gáʼni dí nda̱wa̱á ‹muxnáá gamajkhu Dios› (1 Ped. 2:12).

19. Xó má naʼthí náa 1 Corintios 3:6, 7, ndiéjunʼ gíʼmaa mbuʼyáá rá.

19 Maski ajndu ikháanʼlu nuʼdu ga̱jma̱a̱ nuxtijyááʼ, gíʼmaa mbuʼyáá rí Dios nindxu̱u̱ bi̱ “naʼni mbaja̱a̱” (atraxnuu 1 Corintios 3:6, 7). * Mbáa ndxájulú bi̱ na̱ʼkha̱ náa Etiopía mbiʼyuu Getahun naʼthí: “Itháan rí mbá skíñúʼ tsiguʼ, mbáwún ninindxu̱ʼ xa̱bi̱i̱ Jeobá náa mbá xuajin rí na̱nguá nijuiʼtáraʼa nángí eʼni. Mú rí xúgi̱ kúwá mbá 14 publicador. Nijngún ma iyááʼ mbá 13, ikhí xtáá ga̱jmu̱ʼ a̱ʼgiu̱ʼ ga̱jma̱a̱ ajtsíin e̱ji̱nʼ. Náa nagimbaánʼ nakúwá mbá 32 xa̱bu̱”. Getahun nadxuu numuu rí tákánájkooʼ maʼtáraʼa, ikhaa nigi̱ʼthu̱u̱n rí Jeobá má gáʼkha̱ kagui̱i̱n xa̱bu̱ bi̱ nanigu̱u̱nʼ dí gajkhun, náa xuajñuu (Juan 6:44).

20. Xú káʼnii embríguáanʼ gajmiúlú xa̱bu̱ bi̱ nunikáwíin eʼwíinʼ rá.

20 Jeobá ndaʼyoo rí xúgíinʼ xa̱bu̱ guáʼdáá numún. Niʼni rí mangáánʼ mumbáyíí A̱ʼdióo magímbíin náa xuajñuu xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa xúgíʼ xuajen nákhá xóó tséguma gámbáa dí raʼkhí náa numbaaʼ rígi̱ (Ageo 2:7). Índo̱ nuʼtáraʼa, ni̱ndxu̱lú xóo mbá nguéjmiin xa̱bu̱ bi̱ kixúngui̱i̱nʼ munikáwíin xa̱bu̱ bi̱ niguaná túʼúún náa agóo ku̱ba̱ʼ rí nixprígú índo̱ nigijkha̱. Maski ajndu nguáthíin dí ikhiin gúxkamiín xa̱bu̱ bi̱ nduya xóó, ñajunʼ rí nini̱ xúgíinʼ gíʼdoo numuu. Xúʼko̱ má kayuuʼ nindxu̱u̱ ñajunʼ rí nuʼtáraʼa: Tséʼyáá nguáthi̱i̱n xa̱bu̱ xóó ma̱ndoo maguma káwíin náa numbaaʼ ndrígóo Gixa̱a̱, mú Jeobá ma̱ndoo majmiuu asndu tsáa má dí ikháanʼlu mu mambáñún. Andreas, bi̱ xtáa náa Bolivia, naʼthí: “Nda̱yo̱o̱ rí índo̱ mbáa naninuuʼ dí gajkhun ga̱jma̱a̱ najngúun iyááʼ, núma̱a̱ má ñajunʼ dí nuni̱ mbaʼin xa̱bu̱”. Ikha jngóo guʼnimi̱na̱ rí maʼdxuu a̱jkiu̱lú má xúʼko̱ náa nuʼtáraʼa. Á mu nu̱ʼni̱ xúʼko̱, Jeobá maʼni tsajkurámáanʼlu ga̱jma̱a̱ maʼni dí makuwáánʼ gagi wéñuʼ náa nuʼtáraʼa.

AJMÚÚ 66 Guʼtáráʼa ajngáa rí májánʼ

^ párr. 5 Náa artículo rígi̱, mbuʼyáá tikhuu rí mambáyulú mu maʼdxuu má xúʼko̱ a̱jkiu̱lú mu muʼtáraʼa maski ajndu mbaʼin xa̱bu̱ na̱nguá kúwá náa guʼwún o tsíñún gúdxawunlú.

^ párr. 7 Náa xúgíʼ enii rí xóo miʼtáraʼa rí ndiʼyáá náa artículo rígi̱, publicador gíʼmaa munimbánii má xúʼko̱ xtángoo dí rígá náa naʼthí xú káʼnii gíʼmaa majmaa datos ndrígu̱ún xa̱bu̱.

^ párr. 8 Eclesiastés 11:6: “Rí miʼcha̱ atadu tsígáʼ, ga̱jma̱a̱ asndu wakhíʼ xáyáa xa̱a̱ʼ; numuu rí tsítayáá náa mínaaʼ gákráʼáan, gi̱jyooʼ o ñuʼún, o mbáa nájma̱ má mani̱ndxu̱u̱ májánʼ”.

^ párr. 12 Filipenses 2:4: “Xáxmiéjuanla kuyamíjna̱ i̱ndó ga̱jma̱a̱ numala ikháanʼ, gíʼmaa maxmiéjuanla ku̱ñu̱u̱n eʼwíínʼ”.

^ párr. 14 Proverbios 27:17: “Xó má mbóoʼ ajua̱nʼ ma̱ndoo matríyaʼ rawuunʼ ga̱jma̱a̱ imbo̱o̱ ajua̱nʼ mu maʼni mixínííʼ. Xúʼko̱ mbáa xa̱biya̱ nambáyúu mígiu̱u̱”.

^ párr. 19 1 Corintios 3:6, 7: “Ikhúúnʼ ni̱du, Apolos nixíjyooʼ, mú Dios niʼni mbaja̱a̱; ikha jngóo, bi̱ naʼdu na̱nguá má gíʼdoo wéñuʼ numuu ní má bi̱ naxíjyooʼ, bi̱ gíʼdoo itháan numuu nindxu̱u̱ Dios bi̱ naʼni mbaja̱a̱”.

^ párr. 64 NAʼTHÍ NUMUU XTIʼKHU (nagi̱ʼdu̱u̱ rijma̱a̱ asndu narkawoo kawáá): Xa̱bu̱ gajmii nutaráʼa náa naʼni mingíjyúuʼ muxkamiin xa̱bu̱ náa guʼwún. Xa̱bu̱ bi̱ xtáa náa timbá guʼwá xtáa rañajunʼ, bi̱ xtáa náa raga̱jma̱ guʼwá ni̱jkha̱ cita náa hospital ga̱jma̱a̱ bi̱ xtáa náa ragajtsú guʼwá ni̱jkha̱ náa naxtango̱jo̱o̱. Xa̱bu̱ gajmii nindoo nitamijná gajmiún xa̱bu̱ bi̱ xtáa náa timbá guʼwá índo̱ ni̱ʼkha̱a̱ itháan wakhíʼ. Nixkamaa bi̱ xtáa náa raga̱jma̱ guʼwá índo̱ nutaraʼa ga̱jma̱a̱ carrito náa mijngii hospital. Ga̱jma̱a̱ nindoo niʼtámíjná ga̱jma̱a̱ bi̱ xtáa náa ragajtsú guʼwá índo̱ nitaraʼa ga̱jma̱a̱ teléfono.