1. Ɛnyɛlɔ kakɔna kakatshikɛ Yeso ambeki ande, ndo kakɔna kakawasale? (Enda osato wele lo lohoso.)

YESO akatetemala monga la kanyi y’ɔlɔlɔ l’edja tshɛ kakandakambe olimu ande lanɛ la nkɛtɛ ndo nde nangaka di’ambeki ande ntetemala monga la kanyi y’ɔlɔlɔ lo dikambo di’olimu w’esambishelo. (Jni. 4:35, 36) Etena kaki Yeso kaamɛ l’ambeki ande, vɔ waki l’ohetoheto l’olimu w’esambishelo. (Luka 10:1, 5-11, 17) Koko etena kakawande ndo kakawadiake Yeso, ambeki ande wakayoshisha nsaki kawɔ ka nsambisha lo tshanda mɔtshi. (Jni. 16:32) L’ɔkɔngɔ wa nde mbolɔ, Yeso akakeketsha dia ndjasha l’olimu w’esambishelo. Ndo l’ɔkɔngɔ wa nde mbidɛ l’olongo, vɔ wakasambisha l’ohetoheto wa mamba, woho ɔnɛ wele atunyi awɔ wakakiyana ɔnɛ: “Nyende, nyu nyambolodia Jɛrusalɛma la wetshelo anyu.”​—Ets. 5:28.

2. Ngande wakatshɔkɔla Jehowa olimu w’esambishelo?

² Yeso akalɔmbɔlaka olimu wakakambaka Akristo wa lo ntambe ka ntondo asɔ, ndo Jehowa akaatshɔkɔla diakɔ diakonge ohamelo. Ɛnyɛlɔ, lo Pɛntɛkɔsta 33 T.D., anto oko 3 000 wakabatizama. (Ets. 2:41) Ndo lofulo l’ambeki lakatatetemalaka mpama lo yoho ya diambo. (Ets. 6:7) Koko Yeso akatatshi di’anto efula wayetawɔ lokumu l’ɔlɔlɔ lo nshi nyɛ y’ekomelo.​—Jni. 14:12; Ets. 1:8.

3-4. Lande na kakoka anto amɔtshi mbɔsa di’olimu w’esambishelo wekɔ wolo, ndo kakɔna kayotɔsɛdingola lo sawo nɛ?

³ Sho tshɛ nangaka monga la kanyi y’ɔlɔlɔ lo dikambo di’olimu w’esambishelo. Lo wedja ɛmɔtshi, ekɔ wɔdu nsala dui sɔ. Lande na? Nɛ dia anto efula nangaka mbeka Bible woho wele amɔtshi l’atei awɔ pombaka nkonga polo etena kayonga Ɔmɛnyi wa Jehowa ɔmɔtshi la diaaso dia mbeka la wɔ! Koko l’ahole akina wa la nkɛtɛ kɛnɛ, apandjudi mbɔsaka dia ekɔ wolo efula  nsambisha. Anto hawoleke tanema lawakawɔ, ndo ondo wanɛ watanema lawakawɔ hawoleke mɛnya nsaki lo Bible.

⁴ Naka wɛ ekɔ lo mbidjasɛ l’ahole wele olimu w’esambishelo wekɔ wolo, kete ondo alako wele lo sawo nɛ wayokokimanyiya. Tayɔsɛdingola kɛnɛ kakasale anto amɔtshi dia ntana anto efula l’esambishelo. Ndo tayɔsɛdingola nto lande na kakokaso ntetemala monga la kanyi y’ɔlɔlɔ oyadi anto mbetawɔ losango laso kana bu.

5. Ekakatanu akɔna wahomana l’Ɛmɛnyi wa Jehowa efula?

⁵ Ɛmɛnyi wa Jehowa efula mongaka l’okakatanu dia ntana anto lawakawɔ. Apandjudi amɔtshi mbidjasɛka l’ahole wele anto efula wekɔ lo mbidjasɛ lo mvudu mɔtshi ya weke yalamema wonya tshɛ kana nkombo yadihama wonya tshɛ. Mbeyaka monga ko olami wa soko kana olami wa lokombo ekɔ lo ntona di’onto akɔna tshɛ mbɔtɔ naka akanga wa lokombo hawowele. Apandjudi akina koka nsambisha lo soko la soko aha l’okakatanu, koko vɔ koka ntana anto yema tshitshɛ lawakawɔ. Koko apandjudi akina sambishaka lo tosamba kana l’ahole wanganyi wadjasɛ anto yema tshitshɛ. Apandjudi asɔ koka minda lɔkɛndɔ l’otale efula paka dia totana lokombo ɔtɔi loto, lele ondo anto akɔ bu la ngelo! Naka tekɔ lo mpomana l’ekakatanu wa ngasɔ, kete tatohekɔke. Akokaso nsala dia mbekola wekamu ɛsɔ ndo monga l’etombelo w’ɛlɔlɔ l’esambishelo?

6. Lo woho akɔna wele esambisha wa Diolelo oko amundji wa nse?

⁶ Yeso akɛdika olimu w’esambishelo la olimu w’omundji wa nse. (Makɔ 1:17) Amundji wa nse amɔtshi koka ntshɔ nshi efula aha la munda ndooko lose. Koko vɔ hawohekɔ, vɔ tshikitanyaka toho takamba la wɔ. Vɔ tshikitanyaka tena, ahole kana toho tawɔ ta munda nse. Sho koka nsala etshikitanu akɔ waamɛ l’olimu aso w’esambishelo. Tɔsɛdingole alako amɔtshi.

7. Etombelo akɔna wakoka monga naka sho nsambisha lo tena diotshikitanyi?

⁷ Yanga dia ntana anto lo tena diotshikitanyi. Tayotana anto efula naka sho nsambisha etena kele ondo vɔ wekɔ lawakawɔ. Kɛnɛ kele mɛtɛ ele, onto tshɛ kalolaka la ngelo etena kɛmɔtshi! Anangɛso l’akadiyɛso efula mɛnaka di’ekɔ ohomba nsambisha l’ɔkɔngɔ a midi kana la dikɔlɔ nɛ dia vɔ tanaka anto efula. Laadiko dia laasɔ, ondo laasɔ ko ampokami wambomuya yema ndo waya suke dia nsawola lo tena sɔ. Kana ondo wɛ koka mɛna dia ekɔ dimɛna nkamba la dako dimɔtshi diakasha ekumanyi kelɛwɔ David. Nde akate dia l’ɔkɔngɔ wa nsambisha lo tshanda mɔtshi l’ɛtshi kɛmɔtshi ka nkɛtɛ, nde l’osekande kalolaka dia tenda anto wahongi la ngelo. Nde mbutaka ate: “Dimi mambaka dia mɛna di’ampokami wekɔ efula la ngelo mbala ka hende kakalolaso dia towaenda.” *

8. Ngande wakokaso nkamba la Ondaki 11:6 l’olimu aso w’esambishelo?

⁸ Hatohombe mpekɔ. Divɛsa diɔsami ɔtɛ wa sawo toholaka dionga diahombaso monga la diɔ. (Adia Ondaki 11:6.) David, lɔtɛkɛtshiso yema la diko kompekɔ. Lo luudu lɔmɔtshi, nde akayotana ompokami l’ɔkɔngɔ wa ndja mbala efula. Pami kakɔ akayasha lo ɔkɛtshanyelo wendana la Bible, ndo nde akate ate: “Lambodjasɛ lanɛ ɛnɔnyi oko enanɛi, koko talɛnaka kaanga Ɔmɛnyi wa Jehowa ɔtɔi lo luudu lami lɔnɛ.” David mbutaka  ate: “Lakɛnyi dia naka wɛ ambotana anto la ngelo, mbala efula vɔ mbetawɔka losango lawasambishaso.”

9. Ngande wakayokoma Ɛmɛnyi wa Jehowa ɛmɔtshi dia nsambisha anto wele wolo ntana?

⁹ Hemba nsambisha l’ahole wotshikitanyi. Dia nsambisha anto wele wolo mbatana lawakawɔ, apandjudi amɔtshi tshikitanyaka ahole wasambishawɔ. Ɛnyɛlɔ, esambishelo ka lo toshinga ndo esambishelo ka la mɛsa wanɛwɔ ekanda ekɔ toho t’amɛna ta nsambisha anto wadjasɛ lo mvudu mɔtshi ya weke yele esambishelo ka luudu la luudu hakoke salema. Dui sɔ kimanyiyaka Ɛmɛnyi wa Jehowa dia nsawola okoko l’okoko l’anto wele ondo ekɔ wolo nkoma lɛnɛ ewɔ. Ndo nto, apandjudi efula wakɛnyi dia ondo anto ndekaka mbetawɔ nsawola kana nongola ekanda aso lo waa parkɛ, lo bingu ndo l’ahole wandawɔ okanda. Floiran, omendji w’otshimbedi ɔmɔtshi wele la Bolivie mbutaka ate: “Sho tshɔka lo bingu ndo l’ahole wandawɔ okanda lam’asa oshidi 1:00 la eshidi 3:00 wa dikɔlɔ etena kele asondji bu la wesanu efula. Mbala efula sho sawolaka la wɔ dimɛna ndo tatɛka wekelo wa Bible.”

10. Naa toho tokina takokayɛ nkamba la tɔ dia nsambisha anto?

¹⁰ Hemba nkamba la toho totshikitanyi. Tɔshi dia wɛ ambosala la wolo mbala la mbala dia nsambisha onto ɔmɔtshi okoko l’okoko. Wɛ ambohemba lo tena diotshikitanyi, koko wɛ hatane onto akɔ lakande. Onde ekɔ toho tokina takokayɛ nkamba la tɔ dia nsambisha onto akɔ? Katarína, mbutaka ate: “Dimi fundɛka anto wahatanema lawakawɔ mikanda, dimi mbatɛka kɛnɛ kotomowatɛ otomaatana la ngelo.” Wetshelo akɔna wakondjayɛ? Hemba  nsambisha onto tshɛ la l’ɛtshi kayɛ ka nkɛtɛ lo nkamba la yoho mɔtshi dia mbasambisha.

11. Lande na kele anto amɔtshi la wendjudi lo losango laso?

¹¹ Anto amɔtshi wekɔ la wendjudi lo losango laso. Vɔ hawɛnyi ohomba wa Nzambi kana Bible. Vɔ bu la mbetawɔ le Nzambi nɛ dia wekɔ lo mɛna asui efula l’andja ɔnɛ. Vɔ tonaka Bible nɛ dia vɔ wekɔ lo mɛna lɔkɛwɔ la dungi pende l’ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ wata dia wekɔ lo nsɛna lo yoho yɔtɔnɛ la dibuku sɔ. Akina wekɔ lo ndjasha tshavu l’elimu awɔ, l’awui wa lo nkumbo yawɔ kana l’akambo awɔ ndo vɔ hawɛnyi woho wakoka Bible mbakimanyiya. Ngande wakokaso ntetemala monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ etena kele wanɛ wasambishaso hawɔshi losango laso la nɛmɔ efula?

12. Ngande wele nkamba l’ɛtɛkɛta wele lo Filipɛ 2:4 koka tokimanyiya l’esambishelo?

¹² Ɛnya dia wɛ ndjashaka le anto. Anto efula waki la wendjudi oma l’etatelo wakayetawɔ lokumu l’ɔlɔlɔ etena kakawɛnyi dia opandjudi ɔmɔtshi akayashaka l’otema ɔtɔi le wɔ. (Adia Filipɛ 2:4.) Ɛnyɛlɔ, David lakatatɛkɛtshi la diko mbutaka ate: “Naka onto ɔmɔtshi ambota ɔnɛ nde hayasha lo losango laso, kete sho tshikaka Bible ndo ekanda aso ko mbotɛ ɔnɛ: ‘Dimi nangaka mbeya lande na katayɛ ngasɔ.’” Anto koka nshihodia naka onto ɔmɔtshi ekɔ lo ndjakiyanya dikambo diawɔ. Vɔ koka mbohɛ awui mɛtɛ wakatawatɛ, koko ondo vɔ wayohɔka woho wakataakonya dia vɔ ndjaoka. Oyadi kaanga ampokami hawetawe dia sho ntɛkɛta, sho koka mɛnya oma lo lɔkɛwɔ laso ndo oma lo ɛnamelo k’elungi kaso dia sho ndjakiyanyaka lo dikambo diawɔ.

13. Ngande wakokaso mbɔtɔnganyiya losango laso l’ehomba w’ompokami aso tshɛ?

¹³ Sho mɛnyaka dia sho ndjashaka le anto etena kɔtɔnganyiyaso losango laso l’ehomba ndo la nsaki k’ompokami. Ɛnyɛlɔ, onde tekɔ lo mɛna tolembetelo tɔmɔtshi tɛnya dia ana wekɔ lo luudu lɔmɔtshi lalangaso nsambisha? Ambutshi koka ndjasha lo alako w’oma lo Bible wendana la woho wa mbodia ana kana alako washatɔ lo woho wa monga la lɔsɛnɔ la nkumbo l’ɔngɛnɔngɛnɔ. Onde tekɔ lo mɛna nsapi efula lo lokuke lawɔ? Sho koka mbɔsa yɛdikɔ ya nsawola lo kɛnɛ kendana l’awui wa ngala ndo wɔma wambokokanɛ l’andja ɔnɛ, l’ɔkɔngɔ wa laasɔ ondo ompokami koka mbetawɔ mbeya woho wayokomɛ awui wa ngala lo pondjo. Oyadi la ntondo ka dikambo diakɔna tshɛ, kimanyiya anto wahokamɛ dia vɔ mɛna woho wele alako wa lo Bible kokaka mbakimanyiya. Katarína, lakatatɛkɛtshi  la diko mbutaka ate: “Dimi mbohɔka woho wambokimanyiya akambo wa mɛtɛ lo lɔsɛnɔ lami.” Etombelo wele la dui sɔ ele, Katarína sambishaka la dietawɔ, ndo aha la taamu anto wasawola la nde shihodiaka dui sɔ.

14. Lo ndjela Tokedi 27:17, ngande wakoka apandjudi watasambisha kimanyiyana lam’asawɔ?

¹⁴ Kondja wahɔ oma l’ekimanyielo k’anto akina. Lo ntambe ka ntondo, Pɔɔlɔ aketsha Timɔte toho tande ta nsambisha ndo ta mbetsha, ndo nde akokeketsha dia nkamba la toho takɔ dia nkimanyiya anto akina. (1 Kɔr. 4:17) L’ɛnyɛlɔ ka Timɔte, sho koka nkondja wahɔ oma le ase etshumanelo kaso wele la diewo. (Adia Tokedi 27:17.) Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ k’ɔnangɛso ɔmɔtshi lelɛwɔ Shawn. L’etena kɛmɔtshi, nde aki ombatshi mboka lo shamba mɔtshi lɛnɛ akangɛnangɛnaka anto efula ɔtɛmwɛlɔ awɔ. Ngande wakandalame ɔngɛnɔngɛnɔ ande? Nde mbutaka ate: “Etena kakamakokaka nsala dui sɔ lakasambishaka kaamɛ l’opandjudi ɔmɔtshi. Takakambaka la etena ka lam’asa mvudu dia kimanyiyana dia ndowanya akoka aso wa mbetsha. Ɛnyɛlɔ, takoholaka kɛnɛ kakatshi ompokami ndo kɛnɛ kakatatshi. Oma laasɔ takakɛtshanyaka woho wakokaso nsala akambo lo yoho yotshikitanyi naka tambohomana la dikambo diakɔ diamɛ nto.”

15. Lande na kele dɔmbɛlɔ diekɔ ohomba efula l’olimu aso w’esambishelo?

¹⁵ Lɔmbaka Jehowa dia kokimanyiya. Yangaka ɛlɔmbwɛlɔ ka Jehowa etena tshɛ kasambishayɛ. Aha la ekimanyielo ka wolo ande wa nyuma k’ekila, ndooko onto l’atei aso lotokoka nsala kɛnɛ tshɛ kasalaso. (Os. 127:1; Luka 11:13) Etena kalɔmbayɛ Jehowa ekimanyielo lo dɔmbɛlɔ, ta awui shikaa. Ɛnyɛlɔ, lɔmbande dia kɔlɔmbɔla otsha le onto ɔmɔtshi lele ondo ekɔ lo nanga mbeka awui wendana la nde ndo lele suke dia kohokamɛ. Oma laasɔ kamba olimu lo yoho yɔtɔnɛ la dɔmbɛlɔ diayɛ lo nsambisha onto tshɛ lahomana la yɛ.

16. Lande na kele wekelo w’onto ndamɛ wekɔ ohomba l’olimu aso w’esambishelo?

¹⁶ Yatshungolɛ etena dia nsala wekelo w’onto ndamɛ. Ɔtɛkɛta wa Nzambi mbutaka ɔnɛ: “Nyuamɛ [nyeye] dimɛna lolango la Nzambi l’ɔlɔlɔ, letawɔma ndo la kokele.” (Rɔmɔ 12:2) Lo yɛdikɔ yayototalekaka monga l’eshikikelo dia tekɔ lo mbeya akambo wa mɛtɛ wendana la Nzambi, mbayototalekaka monga l’eshikikelo etena kasawolaso l’anto akina l’esambishelo. Katarína, lakatatɛkɛtshi la diko mbutaka ate: “Ambeta nshi mɔtshi yele, lakashihodia dia lakahombe nkeketsha mbetawɔ kami lo kɛnɛ kendana la wetshelo ɛmɔtshi w’etatelo wa lo Bible. Diakɔ diele lakeke la yambalo tshɛ tolembetelo tɛnya dia Otungi ekɔ, dia Bible kekɔ mɛtɛ Ɔtɛkɛta wa Nzambi ndo dia Nzambi ekɔ l’okongamelo ɔmɔtshi nshi nyɛ.” Katarína mbutaka dia wekelo ande w’onto ndamɛ wakakeketsha mbetawɔ kande ndo wakofudiyɛ ɔngɛnɔngɛnɔ l’olimu w’esambishelo.

17. Lande na kakatetemala Yeso monga la kanyi y’ɔlɔlɔ l’esambishelo?

¹⁷ Yeso akatetemala monga la kanyi y’ɔlɔlɔ, ndo nde akatetemala nsambisha kaanga mbaki anto amɔtshi la wendjudi lo losango lande. Lande na? Nde akeyaka di’anto waki l’ohomba efula wa mbeya akambo wa mɛtɛ ndo nde akalangaka di’anto efula nkondja diaaso dia mbetawɔ losango la Diolelo. Nde akeyaka nto di’anto amɔtshi waki la wendjudi oma l’etatelo wakakokaka ndjetawɔ losango. Tɔsɛdingole kɛnɛ kakatombe lo nkumbo kande hita. L’edja kakandakambe olimu ande, ɛnɔnyi esato l’etenyi, ndooko ɔnango ɔtɔi lakonge ombeki  ande. (Jni. 7:5) Koko l’ɔkɔngɔ wa nde mbolɔ, vɔ wakayonga Akristo.​—Ets. 1:14.

18. Lande na katetemalaso nsambisha?

¹⁸ Sho hateye anto akɔna wayetawɔ akambo wa mɛtɛ wa lo Bible wawaetshaso. Anto amɔtshi salaka edja dia ndjetawɔ losango laso oleki anto akina. Kaanga wanɛ wahatohokamɛ mɛnaka dionga ndo lɔkɛwɔ laso la dimɛna ndo vɔ mbeyaka ndjotatɛ ‘ntombola Nzambi.’​—1 Pe. 2:12.

19. Lo ndjela 1 Kɔrɛtɔ 3:6, 7, kakɔna kahombaso mbeyaka?

¹⁹ Etena konɛso ndo katɛso ashi, sho pombaka mbeyaka ɔkɛndɛ wele la Nzambi. (Adia 1 Kɔrɛtɔ 3:6, 7.) Getahun, ɔnangɛso ɔmɔtshi lakamba l’Éthiopie, mbutaka ate: “Olekanyi ɛnɔnyi 20, dimi laki tshɔi y’Ɔmɛnyi wa Jehowa l’ɛtshi ka nkɛtɛ kɛmɔtshi kahaleke sambishama. Koko kakianɛ aya apandjudi 14 lɛkɔ. Dikumi l’asato l’atei awɔ wakabatizama, mbidja ndo wadɛmi la anaso asato. Lofulo la l’atei atei l’anto 32 mbɔtɔ lo nsanganya.” Getahun ekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ l’ɔtɛ wakandatetemala nsambisha ndo wakandakongɛɛ la solo dia lotutsha tshɛ dia Jehowa nkotola anto w’etema ɛlɔlɔ oya l’okongamelo Ande!​—Jni. 6:44.

20. Lo woho akɔna weso oko wanɛ washimbɛ anto?

²⁰ Jehowa mbɔsaka lɔsɛnɔ l’onto tshɛ la nɛmɔ. Nde toshaka diɛsɛ dia nkamba kaamɛ la Ɔnande dia ntshumanya anto oma lo wedja tshɛ ntondo k’ekomelo ka dikongɛ nɛ ndja. (Han. 2:7) Olimu aso w’esambishelo koka mbɛdikama la olimu wa shimbɛ anto. Ndo sho tekɔ oko anto wakatomama dia toshimbɛ anto wakɔtɔ lo difuku dia mbɔkɔ. Kaanga mbele paka atshimi wa mbɔkɔ angana ato mbakoka tanema la lɔsɛnɔ, olimu wakamba anto tshɛ dia mbashimbɛ wekɔ la nɛmɔ. Ngasɔ mbediɔ ndo lo dikambo di’olimu w’esambishelo wakambaso. Sho hateye anto angana wayoshimbamɛ oma lo dikongɛ dia Satana. Koko Jehowa koka nkamba la onto tshɛ l’atei aso dia mbakimanyiya. Andreas, ladjasɛ la Bolivie mbutaka ate: “Dimi mbɔsaka onto tshɛ leka akambo wa mɛtɛ wa lo Bible ndo labatizama oko etombelo w’oma l’olimu wokambi olui w’anto.” Nyɛsɔ totetemale monga la kanyi y’ɔlɔlɔ ya ngasɔ lo dikambo di’olimu aso w’esambishelo. Naka sho nsala ngasɔ, kete Jehowa ayotɔtshɔkɔla ndo olimu aso w’esambishelo wayonga mɛtɛ kiɔkɔ y’ɔngɛnɔngɛnɔ.