1. Cikombiso muni leci Jesu a vekeleko vapizani vakwe, niku zvini va nga maha? (Wona mufota wa kapa.)

KA CIKHATI contlhe leci Jesu a nga kari a tira laha misaveni, i chumayele na a tsumba ku i ta va kuma vo tsakela niku i wa lava ku a vapizani vakwe vonawu vava ni mawonela lawo hi ntiro wo chumayela. (Joh. 4:35, 36) Laha a vapizani va Jesu va nga ha hi naye, va wa chumayela hi kuhiseka. (Luka 10:1, 5-11, 17) Kanilezvi, a cikhati leci Jesu a nga khon’wa a tlhela a dawa, va no tsika ku hiseka hi cikhatanyana. (Joh. 16:32) Loku a vhuxilwe hi ka vafileko, i no kuca vapizani vakwe lezvaku va veka kupima ntirweni wo chumayela. Loku makunu a tlhelile tilweni, va no sala va chumayela hi kuhiseka laha ka kuza a valala vabye va khala vaku: “Mu tatile Jerusalema hi gondzo ya n’wina.” — Miti. 5:28.

2. Jehovha i wu katekisisa kuyini a ntiro wo chumayela?

² Jesu i rangele maKristu yo sangula ntirweni wa ku chumayela niku Jehovha i no va katekisa, a vanhu vo tala va amukela lisine. Hi cikombiso, hi Pentekosta wa 33 Nguveni ya Hina, ku bhabhatisilwe cipimo ca 3000 wa vanhu. (Miti. 2:41) A vapizani va noya va engetela, va tala zva cima. (Miti. 6:7) Hambulezvo, Jesu i wa sina a phrofetile lezvaku masikwini yo gumesa ku wa tava ni vanhu vo tala ku hundza lavo va nga wa ta tsakela mahungu ya ma nene. — Joh. 14:12; Miti. 1:8.

3-4. Hikuyini a ku chumayela zvi tshukako zvi karata ka van’wani, niku zvini hi to wulawula hi zvona ka ndzima leyi?

³ Hontlheni hi ti karatela ku chumayela na hi tsumba ku hi ta va kuma a vanhu vo tsakela. Ka matiko yo kari lezvo ne a zvi karati. Hikuyini? Hakuva ku ni vanhu vo tala nguvhu va zvi lavako ku gondza Bhibhiliya laha ka ku a vamakabye va nga zvi koti ku fambisa  zvigondzo zvontlhe. Kanilezvi, ka matiko man’wani, a vahuweleli va kumana ni zvikarato kuchumayeleni. Ka matshamu lawo, zva kala ku kuma vanhu lomu mitini, loku va tshuka va mu kuma ne a nga lomo ka ku lava kuzwa mahungu ya Bhibhiliya.

⁴ Loku zvi karata ku chumayela lomu ka n’wina, kuzvilava a mawonela ma nyikiwako ka ndzima leyi ma ta ku vhuna. Hi ta wona lezvi a vokari va mahako kasi zvi koteka ku va bhula ni votala kuchumayeleni. Hi ta tlhela hi wona cigelo ca ku hi simama ku chumayela na hi tsumba ku hi ta va kuma a vanhu vo tsakela.

5. Zvikarato muni lezvi a vahuweleli vo tala va kumanako nazvo?

⁵ Ka matshamu yo kari zva karata nguvhu a ku a vahuweleli va kuma vanhu lomu mitini yabye. A vahuweleli vo kari va chumayela lomu a tiyindlu ni matshamu zvi karatako ku nghena hakuva ku gadhiwa zva ku cima a wu se zvi wona. Laha nyangweni ya Peredhu kutani ya wutshamu lego, va nga ha kuma guarda gi nga vhumeliko a ku ku nghena munhu wo kala a nga rambiwangi. Ka matshamu man’wani, a vahuweleli va nga famba hi muti ni muti na va tlhatlhekile, kanilezvi va kuma vanhu va tsongwani lomu mitini. A vahuweleli van’wani va chumayela lomu tihandle, ku nga ni vanhu va tsongwani. Va nga famba pfhuka wa hombe nguvhu na va yela munhu mun’we basi — loku va ya ku swe, ne a nga kona! Loku hi kumana ni zvikarato lezvo, hi nga tsukuli. Hambulezvo, zvini hi nga mahako kasi hi simama ku chumayela na hi tsumba ku hi ta va kuma a vanhu vo tsakela?

6. A vahuweleli va fana ni vakukuti hi ndlela muni?

⁶ Jesu i fananisile a ntiro wa kuchumayela ni wa ku kukuta tinjhanjhi. (Mar. 1:17) A vakukuti vo kari va nga kukuta masiku yo tala va nga kumi ne njhanjhi yin’we. Kanilezvi, a va tshuki va tsukula. Leci va mahako, vo cica. Va cica yini? Va cica cikhati, wutshamu, kutani lezvi va kukutisako zvona. Hinawu hi nga maha zvezvo ntirweni wa hina wa kuchumayela. Wona mawonela lawa ma landzelako.

7. Zvini zvi nga humelelako loku hi chumayela hi zvikhati zvo hambanahambana?

⁷ Lavetela vanhu hi zvikhati zvo hambanahambana. Hi nga kuma vanhu vo tala loku hi va lavetela hi cikhati leci va tolovelako kuva laha kaya. A mhaka yo tiya hi ku loku a vanhu va huma laha kaya a va fambeli teto, ku ni cikhati leci va wuyako hi cona. A vamakabye vo tala va zvi wona zvi vhuna ku chumayela ni gambo kutani ni wusikwana hakuva va tolovela ku kuma vanhu vo tala. Ahandle ka lezvo, ka cikhati leco, a vanhu u nga va kuma na va hi ka ciyimo ci nene na va longile ku bhula kambe. Kuzvilava a ku tirisa mawonela ma nga wuliwa hi dhota ga ku hi David zvi nga ku vhuna. I wula lezvaku loku va chumayele hi cikhati co kari hi muti ni muti, va gumesa va tlhela hi ndzhako va zametela lomu va nga kala ku kuma munhu. I wula lezvi: “A zvo ku hlamalisa lezvi hi va kumisako zvona vanhu ka khati ga wumbiri.” *

8. Hi nga mu tirisisa kuyini Mutshawuteli 11:6 ntirweni wa hina wa ku chumayela?

⁸ Hi fanele ku simama hi lavetela vanhu mitini yabye. Hi zvalezvo wu hi alakanyisako a mutsalo-tshinya wa ndzima leyi. (Lera Mutshawuteli 11:6.) David, loyi hi mu kumbukileko, i no simama ku va lavetela. Ka muti wo kari, i no kuma munhu futsi na a rangile hi ku gidhela makhati yo tala a va vhumala. A wanuna loyi a nga mu kuma i wa zvi lava ku bhula hi mahungu ya Bhibhiliya a tlhela aku: “Ku hundza 8 wa malembe na ndzi tshama laha. Ndzi wa nga se tshuka ndzi wona Kustumunyu yo kari ya Jehovha laha  kaya ka mina.” David i ngalo: “Ndzi polile lezvaku loku zvi karata ku va kuma, a siku u va kumako va tolovela ku tsakela mahungu lawa hi chumayelako.”

9. A vamakabye vo kari va va kumisa kuyini lava zvi karatako ku va kuma?

⁹ Zama ku chumayela ka wutshamu gin’wani. Kasi ku kuma lava zvi karatako kuva kuma kaya, a vahuweleli vo kari va zama ku va lavetela ka wutshamu gin’wani. Hi cikombiso, va chumayela lomu maruweni ni ku tirisa zvikarinyana. Lezvo zvi va vhuna ku kuma lava va tshamako lomu zvi nga kotekiko ku nghena loku va chumayela hi muti ni muti, va londzowota ku bhula navo. Ahandle ka lezvo, a vahuweleli vo tala va polile lezvaku a vanhu va tolovela ku tlhatlheka ku bhula kutani ku teka mabhuku ya hina loku u va kuma lomu maparki, mamerkadho, ni matshamu man’wani ku mahiwako mabhindzu. Floiran, a nga muwoneleli wa cipandze le Bolívia, i wula lezvi: “Hi tolovela kuya lomu mamerkadho ni lomu ku mahiwako mabhindzu kusukela ma 13 kala ma 15, a cikhati leci ku kalako ku nga hi na vanhu vo tala vo xava. Hi tolovela ku bhula khwatsi ni vanhu hi tlhela hi sangula zvigondzo zva Bhibhiliya.”

10. Hi tihi tindlela tin’wani ta kuza u zvi kota ku chumayela vanhu?

¹⁰ Zama ku chumayela hi tindlela tin’wani. A hi zvi veke la ka ku u zamile makhati yo tala ku kuma munhu ka muti wo kari kasi u bhula naye. U fambile hi zvikhati zvo hambanahambana kambe kanilezvi a wu kumi munhu. Ti kona tindlela tin’wani ta ku u nga mu kuma ke? Katarína i wula lezvi: “Ndzi tolovela ku tsala mapapilo ka lava ndzi nga va kumiko laha kaya, ndzi va byela lezvi ndzi nga wa ta wula loku ndzi wa no va kuma.” Hi gondza yini? Laha u chumayelako  lomu cipandzeni ca n’wina, zama ku nga siyi munhu.

11. Hikuyini a vokari va kalako va nga ma tsakeli a mahungu lawa hi chumayelako?

¹¹ A vokari a va ma tsakeli a mahungu lawa hi chumayelako. A ka vona, a ku tiva Nungungulu ni Bhibhiliya a zvi vhuni. A va kholwi ka Nungungulu hi ku va wona vanhu vo tala na va xaniseka laha misaveni. A va zvi lavi kuzwa lezvi a Bhibhiliya gi zvi wulako hakuva va wona wubihi legi gi mahiko hi varangeli va wukhongeli lava va ti byelako ku va hanya hi lezvi a Bhibhiliya gi gondzisako. A van’wani va karatekela mitiro yabye, mingango yabye kutani va karateka hi kota ya zvikarato zva vona, va tlhela va nga zvi woni lezvi a Bhibhiliya gi nga va vhunisako zvona. Hi nga simamisa kuyini ku tsaka hambu loku lava hi va chumayelako va nga ma nyiki lisima a mahungu ya hina?

12. A ku tirisa wusungukati ga Va Le Filipi 2:4, zvi nga hi vhunisa kuyini ntirweni wa kuchumayela?

¹² Kombisa kukhatala. Ku ni vanhu vo tala va nga ranga hi ku nga ma tsakeli a mahungu ya hina, lava va nga gumesa va ma tsakela hi ku wona lezvaku a muhuweleli i wa khatala hi vona. (Lera Va Le Filipi 2:4.) Hi cikombiso, David, loyi hi mu kumbukileko, i wula lezvi: “Loku a wokari aku a nga zvi lavi ku zvizwa lezvi hi chumayelako, ho tlhelisa Bhibhiliya kutani bhuku ka hina, hi guma hiku: ‘Ndzi wa navela ku tiva ku hikuyini u kalako u nga zvi lavi, kani u nga ndzi byela?’” A vanhu va zvi wona loku a wokari a khatala hi vona. Va nga tshuka va zvi rivala lezvi hi nga wula. Kanilezvi va tolovela ku zvi alakanya lezvi va nga ti zwisa zvona laha hi nga bhula navo. Hambu loku va nga vhumeli a ku hi tsika hi wulawula navo, a nghohe ya hina ni lezvi hi gumako hi maha zvi nga kombisa ku ha khatala hi vona.

13. Zvini hi nga mahako kasi loyi hi mu chumayelako a tsakela mahungu ya hina?

¹³ Loku hi cica cingheniso ca hina hi wulawula hi lezvi a n’winyi wa muti a zvi lavako ho kombisa kukhatala hi yena. Hi cikombiso, ci kona hi ci wonako ci kombako lezvaku laha ka muti lowo ku ni vanana? Loku ku hi ni vanana, zva koteka ku va xalala hi kuzwa wusungukati ga Bhibhiliya gi yelanako ni ku wundla vanana ni kuva ni litsako laha ngangweni. U nga maha yini loku u wona ku a muti lowo wu khotsilwe hi tifixadhora kutani zvifutswana zvo tala? Kuzvilava hi nga cica hi wulawula hi wugevenga ni lezvi zvi mahako vanhu vo tala va chava tikweni legi. Lezvo kuzvilava zvi nga maha ku a n’winyi wa muti a zvi tsakela nguvhu a kuzwa lezvi zvi to mbhelisa zvona zvilo lezvo. Kani u kuma ciyimo muni, zama ku vhuna lava va vhumelako ku ingisela a ku wona lezvi a wusungukati ga Bhibhiliya gi nga  va vhunisako zvona. Katarína, hi mu kumbukileko, i wula lezvi: “Ndzi ti alakanyisa lezvi a lisine li nga ndzi vhunisa zvona wutomini ga mina.” Lezvo zvi maha ku Katarína a wulawula na a tiyile khwatsi, ni lava a bhulako navo va zvi wona lezvo.

14. Hi kuya hi Mavingu 27:17, a vahuweleli va chumayelako zvin’we va nga vhunanisa kuyini?

¹⁴ Kombela van’wani va ku vhuna. Ka zana ga mambe go sangula, Pawule i tlhamusele Timote lezvi yena a nga chumayelisa zvona, a tlhela a mu kuca ku a chumayelisa lezvo kasi ku vhuna van’wani. (1 Kor. 4:17) A ku fana na Timote, hinawu hi nga vhuneka hi wutlhari ga van’wani lomu bandleni. (Lera Mavingu 27:17.) Wona cikombiso ca makabye Shawn. I tirile wuphayona hi cikhati co kari ka wutshamu ga le handle ka dhoropa lomu a vanhu va kona va nga tizwa matshandza hi wukhongeli gabye. Cini ci nga mu vhuna ku a simama a kuma litsako? I wula lezvi: “Contlhe cikhati zvi nga koteka ndzi wa tira ni munghana kuchumayeleni. Loku hi suka ka muti wo kari hiya ka wun’wani, hi wa londzowota ku bhula, hi vhunana ku chukwatisa a machumayelela ya hina. Hi cikombiso, hi wa bhula hi lezvi hi nga chumayelisa zvona ka muti wu nga hundza. Hi guma hi wona lezvi hi nga chukwatisako ka khati gi tako loku hi kuma ciyimo co fana.”

15. Hikuyini a ku khongela zvi nga zva lisima ntirweni wa hina wa kuchumayela?

¹⁵ Kombela Jehovha kasi a ku vhuna. Khati ni khati u yako kuchumayeleni kombela Jehovha a ku vhuna. Loku hi wa nga vhuniwi hi moya wo basa wa Jehovha a ci kona hi nga wa ta ci kota ku maha. (Lis. 127:1; Luka 11:13) A cikhati u khongelako ka Jehovha, mu kombele zvilo zvo kongoma. Hi cikombiso, u nga mu kombela ku a ku kongomisa ka lava va to vhumela kuzwa mahungu ya hina. U nga gumesi u kondla mawoko, ti karate u chumayela vontlhe u va kumako.

16. Hikuyini a ku ti nyika cikhati ca ku gondza zvi vhunako ntirweni wa hina wa kuchumayela?

¹⁶ Ti nyike cikhati ca ku gondza. A Mhaka ya Nungungulu yi ngalo: ‘Tivani a kurandza ka Nungungulu, loku ka ku nene, ku amukelekako, ni ku mbheleleko.’ (Rom. 12:2) Loku hi kholwa hi mbilu yontlhe lezvaku ha li tiva lisine xungetano hi Nungungulu, hi ta wulawula na hi tiyile a cikhati hi chumayelako. Katarína, hi mu kumbukileko, i te: “Ka cikhatana co kari, ndzi polile ku ndzi wa fanele ku tiyisa kukholwa ka mina hi lisine lo kari la Bhibhiliya. Makunu, ndzi no gondza lisine lelo hi wukheta, ndzi zvi zwisisa khwatsi a ku a zvilo zvi no vangiwa hi Wokari, niku a Bhibhiliya i Mhaka ya Nungungulu, ni lezvaku Nungungulu i na ni hlengeletano a yi tirisako nyamutlha.” Katarína i a ku ti nyika cikhati ca ku gondza zvi tiyisile kukholwa kakwe, zvi tlhela zvi engetela litsako lakwe kuchumayeleni.

17. Hikuyini Jesu a nga simama ku chumayela na a tsumba ku i ta va kuma a vanhu vo tsakela?

¹⁷ Jesu i simamile a chumayela na a tsumba ku i ta va kuma a vanhu vo tsakela hambu lezvi a vokari a nga va chumayela va nga kala va nga tsakeli. Hikuyini? I wa zvi tiva ku zva laveka nguvhu a ku a vanhu va tiva lisine, niku i wa lava ku vhuna votala hi laha a nga zvi kota hi kona a ku va tiva mahungu ya Mufumo. I wa zvi tiva kambe ku a vokari, va nga kala va nga tsakeli, va wa ta gumesa va ma tsakela. Wona lezvi zvi nga humelela laha ngangweni wabye. Ka malembe manharu ni khihlanya lawa a nga chumayela, ne mun’we wa vamakabye vakwe a nga maha mupizani wakwe. (Joh. 7:5) Hambulezvo, loku makunu a vhuxilwe, va nova maKristu. — Miti. 1:14.

18. Hikuyini hi simamako ku chumayela?

¹⁸ Ka lava hi va gondzisako lisine, a hi mu tivi loyi a to guma a li vhumela. A vokari va hlwela ku vhumela lisine, a van’wani va hakisa. Hambu  lava va kalako va nga vhumeli ku hi ingisela, va ma wona matshamela ni mahanyela ya hina ya ma nene, niku kuzvilava va nga gumesa va sangula ku “dhumisa Nungungulu” hi kota ya lezvo. — 1 Ped. 2:12.

19. Hi kuya hi 1 Va Le Korinte 3:6, 7, zvini hi zvi zwisisako?

¹⁹ Laha hi byalako hi tlhela hi regara, hi fanele ku zwisisa ku Nungungulu hi yena a kulisako. (Lera 1 Va Le Korinte 3:6, 7.) A makabye wo kari a tirako le Etiyopiya, wa ku hi Getahun, i wula lezvi: “Ku hundzile cipimo ca 20 wa malembe na ku hi mina ndzoce Kustumunyu lomu ndzi nga hanya kona. Kanilezvi zvezvi, ku na ni 14 wa vahuweleli. A 13 wa vona va bhabhatisilwe, a ku patsa ni sati wa mina ni vana va mina va vanharu. Mitlhanganweni hi tolovela kuva cipimo ca 32 wa vanhu.” Getahun i tsaka nguvhu hi lezvi a nga simama ku chumayela na a rindzela Jehovha hi lihlazva-mbilu lezvaku a koka vanhu va timbilu ti nene va nghena hlengeletanweni yakwe! — Joh. 6:44.

20. Hina hi fana ni vanhu va nga ka tsima ga ku zama ku ponisa vanhu hi ndlela muni?

²⁰ A vanhu vontlhe va lisima ka Jehovha. I hi nyika thomo ga ku tira ni N’wana wakwe hi tlhanganisa vanhu va tixaka tontlhe a tiko legi na gi nga se lova. (Hag. 2:7) A ntiro wa hina wa kuchumayela hi nga wu fananisa ni tsima ga ku zama ku ponisa vanhu. Hina hi nga ti fananisa ni lava va nga rumiwa ku ya zama ku ponisa vanhu va tsandzekako ku huma lomu mugodhini. Hambu lezvi ka ku vatiri vatsongwani va to kumiwa na va hanya lomu mugodhini, a ntiro wu mahiwako hi vontlhe va nga ka tsima lego wa lisima. Ni ntiro wa hina kuchumayeleni wa lisima. A hi zvi tivi ku vanhu vangani zva ha to koteka ku hi va ponisa tikweni legi ga Sathani. Kanilezvi, Jehovha a nga tirisa ni wihi cikari ka hina kasi ku va ponisa. Andreas, a tshamako le Bolívia, i wula lezvi: “Munhu ni munhu ndzi mu wonako na a gondza lisine la Bhibhiliya a guma a bhabhatiswa, ndzi ti byela ku i vhunilwe hi vanhu vo tala.” Hi xuva ku hontlheni hi wu wonisa lezvo a ntiro wa hina wa kuchumayela. Loku hi wu wonisa lezvo, Jehovha i ta hi katekisa hi tlhela hi kuma litsako ntirweni lowu.