Ozọ u mu omẹ gaga ẹdẹ yena. Mẹ tẹ jọ udu mẹ ta nọ, ‘Mẹ rẹ daoma riẹ Ọghẹnẹ.’ Rekọ re me te ti gbiku oware nọ o via evaọ aso ẹdẹ yena nọ me yo edo ithihi na no, jomẹ kake vuẹ owhai oghẹrẹ nọ eware e jọ kẹ omẹ evaọ oke nọ mẹ jọ ọmaha. Eware nọ mẹ rọ ẹro ruẹ i ru nọ mẹ jẹ rọ nọ sọ Ọghẹnẹ ọ ginẹ rrọ.

Ukpe 1937 a yẹ omẹ evaọ ẹwho nọ a re se Guesnain, nọ a rẹ jọ tọ gwọlọ ikolu evaọ ofẹ ẹkpẹlobọ ovatha-ọre France. Ọsẹ mẹ ọ jẹ hae tọ ikolu, okọ riẹ oye, yọ o wuhrẹ omẹ nọ u fo re ohwo o kru obọ ga. O te je wuhrẹ omẹ nọ u fo re a kienyẹ ohwo ho. Okienyẹ ọ rẹ da ọsẹ mẹ gaga. Yọ onana o wha riẹ ze nọ ọ jẹ rọ gwọlọ epa kpobi nọ o re ro fiobọhọ kẹ ahwo nọ a gbẹ rrọ okọ ikolu etọ nọ egọmeti ọ jẹ riẹ ru hu. Oyejabọ nọ ọ rọ ruọ egwae buobu nọ a rẹ dhogbo epanọ egọmeti o re ro ru ẹgwọlọ rai kẹ ae. Ugberuo ilorida o jẹ kẹ ọsẹ mẹ uye gaga re. Ibuobu ilorida na e jẹ reakpọ kuoma. Ghele na yọ a bi mi ahwo nọ a rẹ tọ ikolu nọ akpọ ọ be bẹ igho, jẹ ta kẹ ae inọ jọ a rọ emu se ai. Fikinọ  uruemu ilorida na o jẹ dha ọsẹ mẹ eva gaga, who re yo ẹme ọvo no unu riẹ ze kpahe Ọghẹnẹ hẹ. Ọ wha omẹ kpohọ ichọche ẹdẹvo ho.

Nọ mẹ be kpako ze na, okienyẹ o te mu omẹ eva họ ẹdha gaga re. Wọhọ oriruo, ahwo jọ evaọ France a mukpahe ahwo nọ a kwa no erẹwho efa ze. Rekọ me re lele emọ ahwo nọ i no erẹwho efa ze na fa ebọro, yọ a jẹ hae were omẹ. U te no ere no, oni mẹ yọ ohwo Poland orọnọ ohwo France he. Dodokọ ahwo akpọ na kpobi a rẹ jọ wọhọ inievo.

Ukpe 1957 egọmeti o te fi omẹ họ isoja. A te vi omai kpohọ ẹmo evaọ obọ igbehru Algeria. Obei oware nọ mẹ ta ẹsiẹ na o jọ via. Evaọ aso ẹdẹ yena nọ me bo nọ, “O, Ọghẹnẹ! Ọghẹnẹ!” na, kpakọ eketekete-ẹwọ ọ jẹ nyabru omẹ ze na, orọnikọ ohwo ho! Udu mẹ u te totọ tao! O make jọ ere na, oware nọ o via ẹdẹ yena gbe ẹmo nọ ma fi na o jẹ lẹliẹ omẹ roro kpahe oware nọ ma ziọ akpọ ti ru. Mẹ jẹ nọ omamẹ nọ, ‘Akpọ na kọ ọna? Kọ Ọghẹnẹ ọ be tubẹ daezọ mai? Kọ udhedhẹ o te jọ akpọ na ẹdẹ jọ?’

Uwhremu na nọ mẹ jọ ilivi, me te kpobọ amọ ọsẹ mẹ. Obei mẹ jọ nyaku Osẹri Jihova jọ. Ọ tẹ kẹ omẹ Ebaibol French nọ ahwo Katọlik a fa nọ a re se La Sainte Bible. Nọ me zihe kpobọ Algeria, me te mu ei họ ese. Oria jọ nọ o jọ Ebaibol na were omẹ gaga họ obe Eviavia 21:​3, 4. O ta nọ: “Uwou Ọghẹnẹ o rrọ udevie ahwo-akpọ . . . Yọ o ti ririe irui-oviẹ kpobi no aro rai, uwhu o gbẹ te jọ ofa ha, yọ uweri hayo oviẹ hayo edada e gbẹ te jọ ofa ha.” * Me te kpenu fihọ ọvo. Mẹ tẹ nọ omamẹ nọ, ‘Kọ oware utiona o sae ginẹ via?’ Evaọ oke yena, mẹ riẹ emamọ oware ovo kpahe Ọghẹnẹ gbe Ebaibol na ha.

Evaọ 1959, nọ me ru iruo isoja te ikpe nọ a fihọ kẹ omẹ no, mẹ tẹ ruẹ Osẹri Jihova jọ nọ a re se François, yọ o wuhrẹ omẹ eware buobu evaọ Ebaibol na. Wọhọ oriruo, ọ jọ Ebaibol dhesẹ kẹ omẹ nọ Ọghẹnẹ o wo odẹ, yọ odẹ riẹ họ Jihova. (Ol. 83:18) François o te je wuhrẹ omẹ nọ Jihova o ti si okienyẹ no, o ti zihe otọakpọ na kpobi ruọ aparadase, je ru eme nọ e rrọ Eviavia 21:​3, 4 na gba.

Mẹ ruẹ nọ eme nana ginọ uzẹme, yọ e were omẹ gaga. Rekọ eva ilorida na e jẹ dha omẹ. Yọ mẹ gwọlọ nọ mẹ rẹ nyae whọku ai keme eware nọ Ebaibol ọ ta ha eye a bi wuhrẹ ahwo! O wọhọ nọ uruemu ọsẹ mẹ na o gbẹ jọ omẹ obọ. Mẹ gwọlọ nọ mẹ rẹ kpọ eware kpobi vi ababọ oke oraha!

François gbe Isẹri Jihova efa a tẹ vuẹ omẹ nọ mẹ rọ udu kpotọ. A vuẹ omẹ nọ iruo nọ a kẹ omai Ileleikristi họ, ma nyae ta usi uwoma Uvie Ọghẹnẹ kẹ ahwo, orọnikọ re ma rehọ ahwo guẹdhọ họ. Oware nọ Jesu o je ru oye, yọ oware nọ ọ ta kẹ ilele riẹ nọ a ru oye. (Mat. 24:14; Luk 4:43) Me te je wuhrẹ epanọ a rẹ rọ unu kpotọ ta ẹme kẹ ahwo o tẹ make rọnọ a bi wuhrẹ eware nọ e rrọ Ebaibol ho. Ebaibol ọ ta nọ: “Odibo Olori na ọ rẹ họre he, rekọ ọ rẹ jọ wolẹ kugbe ahwo kpobi.”​—⁠2 Tim. 2:⁠24.

Me te ti nwene, mẹ tẹ họ-ame evaọ okokohọ okogho nọ a ru evaọ 1959. Mẹ jọ okokohọ  na nyaku oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ a re se Angèle, yọ ọ were omẹ gaga. Mẹ jẹ hae rọ ukoko rai kpohọ ewuhrẹ gaga. U kri hi, ma tẹ ruọ orọo evaọ 1960. O wo emamọ uruemu gaga. Angèle yọ emamọ aye nọ Jihova ọ rọ ghale omẹ.​—⁠Itẹ 19:⁠14.

Anwọ ikpe buobu ze na, me wuhrẹ eware buobu mi inievo-emezae nọ i wo areghẹ ziezi nọ i kri ukoko na no. Oware jọ nọ o mae were omẹ nọ me wuhrẹ no họ, re ohwo ọ sai ru iruo kpobi nọ a kẹ riẹ evaọ ukoko na, o tẹ make rọnọ iruo na e rrọ gaga, ohwo na o re wo omaurokpotọ je lele ohrẹ nọ o rrọ Itẹ 15:22 nọ o ta nọ: “A rẹ sai ru oware, nọ ekohrẹ i te bu.”

Anwọ ukpe 1964 ze mẹ rọ ruẹ nọ ẹme yena ọ gba kerọ ọka. Ukpe yena a rọ rehọ omẹ mu ọsẹro okogho. Mẹ jẹ hai kpohọ ikoko sa-sa nyae tuduhọ inievo na awọ re a kruga ziezi evaọ egagọ Ọghẹnẹ. Rekọ ikpe udhegbihrẹ ọvo mẹ jọ evaọ oke yena, yọ mẹ re nwane riẹ iruo na tere he. Fikiere eware buobu e jẹ hae thọ omẹ obọ. Yọ oware o tẹ thọ omẹ obọ, mẹ rẹ daoma wuhrẹ noi ze. Rekọ oware nọ o mai fiobọhọ kẹ omẹ họ, inievo buobu nọ e jẹ kẹ omẹ ohrẹ.

U wo oware jọ nọ o via nọ mẹ nwani mu iruo ọsẹro okogho họ obọ. Nọ me kpohọ ukoko jọ evaọ obọ Paris, oniọvo jọ nọ o kruga ziezi evaọ ukoko na ọ tẹ vuẹ omẹ nọ ọ gwọlọ ruẹ omẹ. Mẹ tẹ ta kẹe nọ u woma.

Nọ mẹ avọ iẹe ma ruẹ ẹro, ọ tẹ nọ omẹ nọ, “Louis, nọ edọkita ọ tẹ nyabru ahwo kpobọ uwou nyai ru iruo riẹ, fiki amono ọ be rọ nya?”

Mẹ tẹ ta nọ, “Fiki ahwo nọ a be mọ.”

Ọ tẹ vuẹ omẹ nọ “Ginọ uzẹme. Rekọ me muẹrohọ nọ whọ tẹ nyaze ukoko mai, ahwo nọ a kruga ziezi na whọ rẹ mae jọ kugbe. Wọhọ oriruo, ẹsibuobu, ọkpako ukoko mai na whọ rẹ mae jọ kugbe. Inievo buobu nọ a kruga tere he a rrọ ukoko mai na, inievo jọ i kurẹriẹ obọ, yọ efa a rẹ dina dhomovuọ. O te were ae otẹrọnọ whọ rẹ hae jọ kugbe ai ẹsejọ. Whọ sai tube kpobọ uwou rai dede nyae re ememu.”

Emamọ ohrẹ nọ oniọvo oyoyou nana ọ kẹ omẹ na o were omẹ gaga. Whọ rẹ nwane ruẹ nọ o you igodẹ Jihova gaga. Mẹ tẹ rehọ ohrẹ nọ ọ kẹ omẹ na, jẹ daoma ru oware nọ ọ ta na. Me yere Jihova nọ me ro wo inievo itiena.

Ukpe 1969 gbe 1973, u wo ikokohọ akpọ-soso ivẹ nọ a ru evaọ Colombes, obọ Paris. Yọ mẹ a ro mu ọnọ o ti wuzou abọ emu-othere  evaọ ikokohọ ivẹ na. Onọ a ru evaọ 1973 na, ahwo nọ a bu te oware wọhọ idu udhosa (60,000) soso ae a nyaze, yọ edẹ isoi ma there emu kẹ ae. Re a ta uzẹme, nọ a kẹ omẹ iruo na ozọ u mu omẹ. Rekọ oware nọ u fiobọhọ kẹ omẹ, nọ o be hai fiobọhọ kẹ omẹ anwẹdẹ họ ẹme nọ ọ rrọ Itẹ 15:22 nọ o ta nọ ma gaviezọ kẹ ekohrẹ nọ i wo areghẹ ziezi. Mẹ tẹ nyabru inievo nọ i kruga ziezi evaọ ukoko na nọ e riẹ kpahe iruo nana re a fiobọhọ kẹ omẹ. Ejọ e riẹ epanọ a rẹ va erao, ejọ e rẹ kọ eware, ejọ e riẹ emu ethere, efa i ti fiobọhọ dẹ eware nọ ma ti ro there emu na. Ere mai kpobi ma rọ rehọ abọ otu ru iruo nana nọ e rro vi omẹ abọ vẹre na.

Evaọ 1973, a te zizie omẹ avọ aye mẹ inọ ma ziọ Ebẹtẹle France ti ru iruo. Iruo ọsosuọ nọ a kẹ omẹ evaọ Ebẹtẹle e jọ gaga re. A ta kẹ omẹ nọ mẹ te hae rehọ ebe ukoko na se inievo mai nọ e rrọ obọ Cameroon evaọ Africa. No ukpe 1970 rite 1993, egọmeti orẹwho yena a kẹ inievo mai uvẹ inọ a gọ Jihova ha. Udu u bru omẹ nọ a kẹ omẹ iruo nana. O wọhọ nọ oniọvo nọ ọ jẹ sẹro iruo Ebẹtẹle evaọ France ọ ruẹ nọ eva e be were omẹ tere he. Ọ tẹ jẹ tuduhọ omẹ awọ inọ: “O roja gaga re ma vi ebe ukoko na se inievo mai nọ e rrọ obọ Cameroon keme u ti fiobọhọ kẹ ae kru ẹrọwọ rai. Fikiere joma vi ebe na se ai!” Ere ma gine ru.

Me kpohọ erẹwho nọ e kẹle Cameroon unuẹse buobu, yọ ekpako obọ Cameroon a jẹ hae nyaze erẹwho yena ti lele omẹ gba ẹgwae. Inievo yena nọ e gudu je wo areghẹ gaga na a fiobọhọ kẹ omẹ nọ ma sai ro vi ebe ukoko na kpobọ Cameroon. Jihova ọ ghale omai evaọ iruo na. Evaọ ikpe udhe soso, Uwou-Eroro Na gbe Odibọgba Uvie Mai i te inievo na obọ, amara ọvo o vo rai hi.

Taure mẹ avọ Angèle ma tẹ te ruọ orọo, mẹ ruẹ nọ o you Jihova ziezi. Nọ ma rọo no,  ẹsiẹe mẹ mae rọ ruẹ onana. Owọwọ ẹdẹ nọ ma rọ rọo na, ọ vuẹ omẹ nọ mẹ lẹ se Jihova re mẹ vuẹe nọ mai imava ma gwọlọ rọ ẹgba mai kpobi gọe. Yọ Jihova o yo olẹ mai na.

Aye mẹ o te je fiobọhọ kẹ omẹ gaga no evaọ abọ ọfa, o ru nọ me ro fievahọ Jihova vi epaọ anwẹdẹ. Wọhọ oriruo, nọ a zizie omai imava kpohọ iruo Ebẹtẹle evaọ 1973, o jẹ nwane were omẹ tere he keme iruo ọsẹro okogho na e were omẹ gaga. Rekọ ọ tẹ kareghẹhọ omẹ nọ ma rọ omamai kpobi mudhe kẹ Jihova no. Kọ u gbe ti woma re ma ru oware kpobi nọ ukoko Jihova o vuẹ omai? (Hib. 13:17) Ẹme yena ọ gba kerọ ọka. Ere ma rọ wọ, ma te kpobọ Ebẹtẹle. Anwọ ikpe buobu nọ ma rọ rrọ orọo na, areghẹ nọ aye mẹ o wo, orimuo riẹ, gbe uyoyou nọ o wo kẹ Jihova u fiobọhọ kẹ omai jẹ emamọ iroro buobu no, je ru nọ ma ro si kẹle ohwohwo gaga no re.

Dede nọ ma kpako no, aye oyoyou mẹ na ọ gbẹ rrọ emamọ aye yọ o bi fiobọhọ kẹ omẹ gaga. Wọhọ oriruo, re ma sai kpohọ isukulu ukoko na nọ a be hae rọ Oyibo ru na, mẹ avọ aye mẹ ma te mu ẹvẹrẹ Oyibo họ ewuhrẹ. Ma tube kpohọ ukoko Oyibo dede nọ evaọ oke yena ma kpako te enwenọ ikpe udhosa gbe ikpegbisoi no. Rekọ fikinọ mẹ rrọ Ogbẹgwae Uwou Ogha evaọ France, o nwane lọhọ tere he re me wo uvẹ nọ me re ro wuhrẹ ẹvẹrẹ ọfa. Rekọ mẹ avọ aye mẹ ma je fiobọhọ kẹ ohwohwo. Obọnana ma kpako vrẹ ikpe udhone no. Yọ Oyibo gbe French ma rẹ rọ ruẹrẹ oma kpahe kẹ ewuhrẹ. Ma be hae jẹ daoma kpobi re ma kẹ uyo je ru ẹme evaọ ukoko mai. Ma be hai kpohọ usi uwoma kẹse kẹse re. Jihova ọ ghale omai gaga no evaọ ẹvẹrẹ Oyibo nọ ma bi wuhrẹ na.

U wo oghale ulogbo jọ nọ u te omai obọ evaọ 2017. Ukoko na u vi omẹ avọ aye mẹ kpohọ Isukulu Rọkẹ Inievo Ogbẹgwae Uwou Ogha avọ Eyae Rai. Oria nọ a re se Watchtower Educational Center obọ Patterson, New York ma jo kpohọ isukulu na.

Jihova ginọ Owuhrẹ Ologbo Oride. (Aiz. 30:20) Agbẹta nọ o bi ro wuhrẹ idibo riẹ kpobi ziezi na, te emaha te ekpako! (Izie. 4:​5-8) Mẹ ruẹ nọ izoge nọ e be gaviezọ kẹ Jihova je wuhrẹ mi inievo ukoko na nọ i kruga, uzuazọ rai u re kokohọ ziezi. Ẹme nọ ọ rrọ Itẹ 9:9 na ginọ uzẹme. O ta nọ: “Dhesẹ oware nọ whọ riẹ kẹ ohwo nọ o wo areghẹ, o ve ti wo areghẹ viere. Wuhrẹ ohwo okiẹrẹe, o ve ti fiba eware nọ ọ riẹ.”

Ẹsejọ iroro mẹ e rẹ dhẹ kpohọ aso ẹdẹ yena nọ mẹ jọ obọ igbehru Algeria oware wọhọ ikpe udhosa nọ i kpemu na. Mẹ riẹ vievie he inọ akpọ mẹ o ti woma enẹ. Anwọ oke yena ze na, eware nọ me wuhrẹ mi amọfa no i bu wo umuo ho. Jihova ọ ghale omẹ avọ aye mẹ gaga no. Uzuazọ mai o be were vrẹ ọvo. Fikiere, ma gba riẹ mu nọ ma re gbe wuhrẹ mi Jihova Ọsẹ obọ odhiwu mai na, gbe inievo mai nọ i kruga ziezi evaọ ukoko na.