Ko duˈun tyuun jyäjtë, yëˈë yajtëgäjtsëtsë njukyˈäjtën ets jaa mäts nˈëxtääytsyondakyë Dios. Per mä kyajnëm ndukmëtmaytyäˈäktë ti tuun jäjtë mä taabë koots. Min jawyiin nˈoktukmëtmaytyäˈäktë wiˈixëts nˈyeˈky nbejty ets päätyëts nˈëxtääytsyondakyë Dios.

Nmaxuˈunkˈäjtyëts 1937 jap Francia, mä tuˈugë käjpnnuˈunk diˈib xyëwˈäjtypy Guesnain mä jäˈäy tmëdattë mina. Ndeetyëts japë nety tyuny mä tuˈugë mina de carbón ets yëˈëts xytyukniˈˈijxë parëts nˈitët tuumbëjäˈäy. Nan xytyukniˈˈijxëts parëts tijaty ndunët tëyˈäjtën myëët. Ja ndeetyëts pyudëkëyan pënaty jap tuundëp, pes jantsy kutsëˈëgë tadë tuunk, pääty ttuktëjkë tuˈugë organisasion. Nan yˈaxëkˈijx ja teetytyëjkëty diˈibë nety tuundëp mä nax käjpn, mët ko jäˈäy twinˈëën twinxäjtë. Pes yëˈëjëty, nitii tkayajtëgoyˈattë ets jantsy oy ja jyukyˈäjtënë dyajnaxtë, per pyëjkëdëbë myeeny syentääbë o kyaˈay yˈukën ja diˈib ayoowdëp o diˈib apenë xyëëw tiempë yajnäjxtëp. Extëmë nety yˈadëˈëtstë, mëkëtsë ndeety tˈaxëkˈijxy ets päätyëts kyaj xytyimtukmëtmaytyakyë relijyonk ets nan kyajts xytyimtukniˈˈijxë pënën Dios.

 Kots ojts nˈyaˈknë, kyajts nˈoyˈijxy ko mayë jäˈäy diˈib Francia kyaj tˈixandë pënaty tsoˈondëp wiink paˈis. Per ëjts, jantsy oyëtsë nety nnayjyawëty kots nyajpääty mët ja yˈuˈunk yˈënäˈkëty ets ndukˈëyëˈëk ndukuyattëtsë futbol. Ndäägëts japë nety tsyoony Polonia, ntsojkypyëtsë nety etsë jäˈäy tuˈugyë yˈittët ets nipën kyanaybyaxëdët.

Mä jëmëjt 1957 jats nduundëjkë soldäädë, ets duˈunëts njäjty mä ja tuun kopk diˈib Argelia diˈibëts të nimaytyaktsoony. Kots njënäändääy: “¡Dios miyë, pudëjkëgëts!”, yëˈëts ojts nwinguyeˈeyë tuˈugë burrë ets kyaj yëˈëjëty ja nmëtsipëts. ¡Bay tim jotkujkëtyaayëts! Kots duˈun njäjty ngëbejty ets kots nyajpaty tsipoty, jats niˈigyë nwinmääy: ¿tiko njukyˈäjtëm yä naxwiiny?, ¿naytyukjotmaytyuunëbë Dios mët ëtsäjtëm? ets ¿nëjkxëbëdaa näˈä njantsy yajpatëm agujk jotkujk?

Tëgok, japëtsë nety të nëjkxy bakasyonkˈäjtpë mätsë ndääk ndeety tsyëënëdë ets japëts nˈixyˈajty tuˈugë Testiigë, diˈibëts xymyooy tuˈugë Biiblyë. Kots ojts njëmbijnë Argelia, tats ngäjpxtsondaky. Tuˈugë tekstë diˈibëts xyajwinmääy, yëˈë Diˈibʉ Jatanʉp o Apocalipsis 21:3, 4, mä jyënaˈany: “Dios yˈity mët ja jäˈäyëty [...] Esë Dios yajtëtsxëdët tëgekyë ja wyinnëë. Kyaj yˈokˈijnët ja oˈkën, jëˈëy yaxën o ja pëjk adoˈonën, jaˈa ko tëgekyë diˈibë të yˈity, të jaˈa nyaxy kyexy”. Ninäˈänëmtsë nety duˈun ngamëdoynyëm. Mä tadë tiempë, kyajtsë nety nˈixyˈatyë Dios ets nan kyajtsë nety nnijawë tijaty myaytyakypyë Biiblyë.

Kots ojts nbëtsëëmnë soldäädë mä jëmëjt 1959, tats nˈixyˈajtyë François, yëˈëts xytyukniˈˈijxë tijaty myaytyakypyë Biiblyë, extëm ko Dios txëwˈaty Jyobaa (Sal. 83:18). Nan xytyukmëtmaytyakëts ko Jyobaa yajjëjptëgoyaambyë axëkˈäjtën diˈib tyam jaˈäjtp, ko yajjëmbitaambyë naxwinyëdë extëm tuˈugë lugäärë tsujpë ets ko kyuytyunaampy extëm jyënaˈanyë Apocalipsis 21:3, 4.

Tëgokyë tyäˈädë tëyˈäjtën diˈibëts nnijäˈäwë mä Biiblyë, njantsy yˈoymyëdoowëts ets xyˈajäjt xyjotjäjtëts. Per nan ojtsëts njantsy tyukjotˈambëky ja teetytyëjkëty ets njayajnidëˈkxanëts ko tëgokyë tijaty tukniˈˈijxëdëp kyaj yajpääty mä Biiblyë. Tats nbëjkyë kuentë ko duˈunëtsë nety nwinmay extëmtsë ndeety, kyajts nmaˈkxtukany ets pojënëts tijaty ndunany.

Parëts kyaj pojënë nekyjyotˈambëkët, yëˈëts xypyudëjkë François etsë wiinkpë nmëguˈukˈäjtëm. Xytyukmëtmaytyaktëts ko ëtsäjtëm, kyaj nˈëxˈyeˈey nbayeˈeyëm wiˈix tijatyë jäˈäy ttundë. Diˈibën mbäät nduˈunëm, yëˈë ko ndukninëjkxëm ja oybyë ayuk diˈib nyimaytyakypyë Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën. Pes yëˈën diˈibë Jesus tyuun ets nan yëˈë ojts ttukˈaneˈemy ja yˈëxpëjkpëty parë duˈun ttundët (Mat. 24:14; Luk. 4:43). Nan nduunëtsë mëjääw parëts tsuj yajxon ets wintsëˈkën myëët, nmëtmaytyäˈägëdë jäˈäy oy ti relijyonk ttukˈitët. Biiblyë jyënaˈany: “Tuˈugë nWintsënˈäjtëmë myëduumbë kyaj yˈitët tsipoty; niˈigyë yˈoyjyaˈayˈatët oypyënëty mëët” (2 Tim. 2:24).

Nyajtëgäjtsëtsë njukyˈäjtën ets mä jëmëjt 1959, tats nnëbejty mä tuˈugë asamblee diˈib tuunë tuk xëëw. Japëts nˈixyˈajty tuˈugë kiixy diˈibëts njantsy yˈoyˈijx, txëwˈaty Angèle. Nëjkxëbëts ijty nguˈixë mä kyongregasionk ets jats nbëjktë 1960. Yëˈëtsë Jyobaa mëjwiin kajaa të xykyunuˈkxy kots të xymyoˈoyë ngudëjk diˈib jantsy oyjyaˈay ets tuumbëjäˈäy (Prov. 19:14).

Nuˈunë tiempë kujk pyety kyuˈty, tëts mëjwiin kajaa tijaty xytyukniˈˈixëdë nmëguˈukˈäjtëm diˈib jeky Dios mëduunëdëp. Tuk pëky diˈibëts të njaty, yëˈko oy nuˈun tsyiptäˈägëdë tuunk diˈib të nyajtuknipëjkëm, mbäät yˈoybyëtsëmy. Per net pën ijtëm yujy tudaˈaky ets pën nduˈunëm extëm jyënaˈanyë Proverbios 15:22: “Oybyëtsëëmp tijaty, pën jam nimayë ëwij käjpxwijpë”.

Mä jëmëjt 1964, tats ëgäˈäny nˈijxy ko jantsy tëyˈäjtën extëm jyënaˈanyë Proverbios. Mä taabë tiempë, jats mä nyaˈˈanmääy etsëts nduundëkët sirkuitë. Tats nguˈijxëtsyondakyë kongregasionk parëts nmëjääwmooy ja nmëguˈukˈäjtëmëty ets niˈigyë tmëwingondëdë Dios. Per jeˈeyënëmtsë netyë njëmëjt 27 ets kyajtsë nety nnijawë wiˈixë tyäˈädë tuunk yajtunäˈäny, näˈäty kyajts oy tijaty nduuny, per xytyukniˈˈijxëts tijaty. Pënatyëts mas niˈigyë xypyudëjkëdë, yëˈë nmëguˈukˈäjtëm diˈib jyäjt nyijäˈäwëdëp tijaty ets diˈib oy Dios mëduundëp.

Tëgok, näämnëmtsë nety nduundëkë sirkuitë ets yëˈëtsë nety ojts të nguˈixë tuˈugë kongregasionk diˈib París, kots xyˈanmääy tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm ko xyjyamëtmaytyäˈägäämbëts. Tats nˈanmääy ko oy, ets tatsë net xyajtëëy.

“Louis, ko tuˈugë doktoor nyijkxy mä jäˈäyë tyëjk, ¿pën diˈib nyinëjkxypy?”.

Tats nˈatsooy: “Pes yëˈë ja diˈib pëjkëp”.

Tats xyˈanmääy: “Duˈunë duˈun, per ëjts tëts nbëkyë kuentë ko niˈigyë mxëëw mdiempë xyajnaxy mëdë nmëguˈukˈäjtëm diˈib oy ijttëp mëdë Jyobaa, extëm pënaty tuundëp mëjjäˈäy. Per mä kongregasionk, tap mayë nmëguˈukˈäjtëm diˈib näämnëm tëjkëdëp ëxpëjkpë, diˈib wintsoytyuˈunëty o diˈib kyaj tˈoktukxondaknëdë Diosë tyuunk. Nwinmayëts ko mëjwiin kajaa pyudëkëyäˈänëdë ko mëët myajpäättët ets ko nëjkx xykyuˈix kyugäjpxëdë mä jyëën tyëjk ets mëët mgay mˈuuktët”.

¡Nguˈëˈëw ngukäjpxëbëts kotsë tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm duˈun xyˈanmääy! Nbëjkëtsë kuentë ko mëkë nety ttsokyë Jyobaa byorreegë ets yëˈëts xypyudëjkë mëjwiin kajaa. Ojtsëts xytsyiptakxë duˈun ndunët, per nduunëts ja mëjääw parëts nduuny tijaty extëmëts xyˈanmääy. Nmoobyëtsë dyoskujuyëmë Jyobaa ko dyajjaˈˈatyë duˈumbë nmëguˈukˈäjtëm.

Mä jëmëjt 1969 ets 1973, jats nyajtuknipëjky parëts nˈixëdë käˈäy ukën mä nety tyunäˈänyëty majtskë asamblee internasional jap Colombes (París). Mä tuˈugë asamblee diˈib tuunë mä jëmëjt 1973, jats mëgoxk xëëwë jäˈäy ojts nyajkay nyaˈuuktë, naa  60 milën. Kyajtsë nety nnijawë wiˈixëts ndunët, per diˈibëts xypyudëjkë parë yˈoybyëtsëmët tijaty, yëˈkots nduuny extëm jyënaˈanyë Proverbios 15:22 ko nˈamdoˈowëmë ëwij käjpxwijën pënaty nyijäˈäwëdëp. Tats nˈanmääyë nmëguˈukˈäjtëm parëts xypyudëkëdët diˈibë oy Dios mëduundëp ets diˈib jyäjt nyijäˈäwëdëp wiˈix mayˈaambyë kaaky tojkx yˈoyë. Nbatëts diˈibë mbäät ja tsuˈutsy ttsuktë, diˈibë koj niptëp, diˈib yaˈoˈoyëdëp ja kaaky tojkx ets diˈib jyäjt nyijäˈäwëdëp wiˈix tijaty yajjuy yajkëbety. Kots duˈun nyajpudëjkë, tats nduuny ja tuunk diˈibëtsë nety të nyajtuknipëky.

Mä jëmëjt 1973, tats nyajwooy mëdëtsë ngudëjk mä Betel diˈib Francia. Ja tim jawyiimbë tuunk diˈibëts yajtuknipëjk ojtsëts xytsyiptakxëty. Tsojkëbëtsë nety nˈëxtäˈäyëdë winmäˈäny wiˈixëts ngaxët ja ëxpëjkpajn mä nmëguˈukˈäjtëm diˈib Camerún, mä nety të kyubokyë Diosë tyuunk, nuˈun ojts tyuˈuyeˈeyë jëmëjt 1970 ets 1993. Kyajtsë nety nnijawë wiˈixëts ndunëdë tyäˈädë tuunk. Per pyëjk jyawë kuentë ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib yˈijxypy wiˈix tyuˈuyeˈeyë Diosë tyuunk jap Francia. Päätyëts xyˈanmääy: “Yëˈë nmëguˈukˈäjtëm diˈib tsënääytyëp Camerún jyantsy yajtëgoyˈäjttëbë käˈäy ukën diˈibë Dios yajkypy. ¡Min nˈokˈyajkäˈäy nˈokˈyaˈukëm!”. Ets duˈuntsën nduundë.

Janääm jatsojkëts ojts nëjkxy mä kanäägë paˈis diˈib myëwingonˈäjtypyë Camerún parëts mëët nduˈukmujky pënaty tuundëp mëjjäˈäy. Tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm, kyaj tsyëˈk jyäˈäwëdë ets jyäjt nyijäˈäwëdë wiˈix tijaty yajtunäˈäny, yëˈëts xypyudëjkëdë parëts nˈëxtääy ja winmäˈäny wiˈix ja nmëguˈukˈäjtëm xëmë nyijäˈtëdët ja ëxpëjkpajn. Kots duˈun nduundë, Jyobaa mëjwiin kajaats ojts xykyunuˈkxtë. Pes naa iˈpx jëmëjtën kyubojkyë Diosë tyuunk mä tyäˈädë lugäär, per ja nmëguˈukˈäjtëm xëmë ojts nyijäˈtëdë rebistë La Atalaya etsë ëxpëjkpajn diˈib pëtsëëmp poˈoboˈo, extëm diˈib ijty yajtijp Nuestro Servicio del Reino.

Kotsë Angèle nˈixyˈäjtsondaky, yëˈëts ndukˈoyˈijx ko jantsy oy yˈity mëdë Jyobaa ets jaats niˈigyë  nbëjkyë kuentë kots ojts mëët nbëjknë. Extëm nˈokpëjtakëm, ja xëëw mätsë nety të nbëktë, tats uxëp xyˈanmääy parëts nmënuˈkxtäˈägëdë Jyobaa etsëts nˈanëëmët ko mas niˈigyëts nmëdunäˈändë. Etsë Jyobaa yˈatsoowëmbijtëtsë nnuˈkxtakën.

Angèle, nan xypyudëjkëts parëts niˈigyë ndukˈijxpatëdë Jyobaa. Extëm nˈokpëjtakëm, mä jëmëjt 1973 tats nyajwoowdë Betel, njëjptsëˈk njëjpjäˈäwëts mët ko tëtsë nety nˈijxwëˈëmnë mäts nduny sirkuitë. Perë Angèle, tats xyˈanmääy ko yëˈëtsë netyë Jyobaa të ndukëdëkëdë njukyˈäjtën, pääty tsojkëbëtsë nety nëjkxtët mäts ja Diosë kyäjpn xytyimkaxtë (Eb. 13:17). Tëyˈäjtënë nety jyënaˈany, tats ngupëjktë etsëts ojts nëjkxtë Betel. Nuˈun kujkë tiempë nyaxy, xypyudëjkëbëtsë ngudëjk parëts oy tijaty ndundë, pes mëk ttsokyë Jyobaa, wijy ets jawyiin tijaty twinmay mä tkatunyëm. Tyäˈädë nan xypyudëjkëdëpts parëts niˈigyë nyajtäˈtspëktë ja ntsënäˈäy njukyˈäjtën.

Oyëts tyam të nmëjjäˈäy të nmëˈˈënäˈkëndë, ngudëjkëts duˈunyëmëts xypyudëkë. Extëm nˈokpëjtakëm, mä kanäägë eskuelë diˈibë Diosë kyäjpn yajjaˈäjtypy, ak inglés yajtuny. Pääty, tsojkëbëtsë nety niˈigyë njattëdë inglés parëts nëjkxtët mä taabë eskuelë. Tats ojts naxtë mä tuˈugë kongregasionk mä yajkajpxyë inglés, mä taabë tiempë naa jatsë nety njëmëjtëty 75. Ojtsëts xytsyiptakxëty njuudëdë tiempë parëts njatëdë inglés, mët ko ndunyëts Komitee mä Betel diˈib Francia. Per nnaybyudëjkëdëts nixim niyam. Tyam, jatsë njëmëjtëty 80 naxy, per duˈunyëmëts kontiempë nˈëxpëjktë tijaty naxäämp reunyonk, duˈun inglés ets francés. Kyajts ndimtëgoyˈattë reunyonk ets xëmëts nëjkxtë käjpxwäˈkxpë. Jyobaa tëts mëjwiin kajaa xykyunuˈkxtë kots ndundë mëjääw parëts njattë inglés.

Jantsy jotkujkëts nayjyäˈäwëdë ko 2017 nyajwoowdëts mä Eskuelë parë Komitee diˈib Betel mëdë Kyudëjk. Tyäˈädë eskuelë jap tyunyëty Patterson (Nueva York).

Tëgokyë tyäˈädë, yëˈë xytyukˈijxëm ko Jyobaa yëˈë diˈib mas oy xyaˈëxpëjkëm (Is. 30:20). Pääty, nimää duˈun ngayajmoˈoyëmë ëxpëjkën extëm tyam yˈëxpëktë mëjjäˈäy mutskjäˈäy (Deut. 4:5-8). Tëts nˈixy ko ënäˈktëjk oy tijaty ttundë mä jyukyˈäjtën ets ninäˈä tkamastuˈuttë Jyobaa ko tˈijxkuk tjaygyukëdë yˈëwij kyäjpxwijënë Jyobaa ets ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib oy Dios mëduundëp. Extëm jyënaˈanyë Proverbios 9:9: “Tuknijawë ja wijyjyaˈay, ets mas niˈigyë wyijytyäˈägäˈäny. Tukniˈˈixë ja diˈib jukyˈäjtp tëyˈäjtën myëët, ets niˈigyë tijaty tnijawëyaˈany”.

Näˈäganäˈätyëts njamyetsy wiˈixëts ja mëk tsëˈëgë nyajnäjxy kots nyajpaty mä ja tun kopk diˈib Argelia, tyäˈädë ja duˈun tyuun jyäjtë naa 60 jëmëjtëp. Kyajtsë nety ndimwinmay pën duˈunëts nˈagujkˈatäˈäny njotkujkˈatäˈäny extëmëts tyam nyajpääty. ¡Mëjwiin kajaats tijaty të xytyukniˈˈixëdë nmëguˈukˈäjtëm! Jyobaa tëts xykyunuˈkxtë ets agujk jotkujkëts nyajpäättë. Pääty tëtsë nwinmäˈäny nbëjtäˈäktë kots nˈixyˈäjtˈadëˈëtsäˈändë Jyobaa ets niˈamukë nmëguˈukˈäjtëm diˈib nenduˈun tsyojktëbë Jyobaa.