Ina u ti ti ziva?
Ina tiwungu mwendo mabusi ma txi thumiswa ko maha tingalava ka timbimo ta kale?
Mabusi
TA ZIWVA ngutu ti to tiwungu mwendo mabusi ma txi thuma ngutu ko maha so bhala ka sona khe Egipta. Magriki ni Varoma va txi thumisa mabhuku o mahwa ngu mabusi kasi kubhala ka ona. * Kambe, mbadotho va ti zivako ti to mabusi ma si thumiswi ko bhala ka ona dwe, kambe ma ti thumiswa ni ko maha tingalava.
Midhezenyo mimbidi ayi yi kombisako tingalava ta mabusi ati ti nga manwa mathithani ka Egipta
Kona na mu ka 2.500 wa malembe ya ma nga pinda mprofeti Isaya a bhate ti to vathu ava va hanyako “mtxhatuko ka minambo ya Etiyopia” va rumete “mitumi ngu lineneni ngu sitataro sa tiwungu.” Ngu msana mprofeti Isaya a profetile ti to mbimo yi didhoropa da Bhabhilona di ndi no dhumelwa ngu Vamedhi ni Vapersiya, vona va ndi na hisa “titshava” mwendo tingalava ta Vabhabhilona ti to va si huluki.—Isaya 18:1, 2; Jer. 51:32.
Aku Bhiblia i ku dipswi da Txizimu, kha ti hi xamalisa kota vagondi va Bhiblia kuva vaphandi va silo sa va di tumbute ti to ngu ditshuri mabusi ma txi thumiswa ko maha tingalava ka timbimo ta kale. (2 Tim. 3:16) Ngu tihi ati va nga ti tumbula? Vaxolisisi vonevo va tumbute ti to ku ni sikombiso khe Egipta si kombisako ti to kale ku txi thumiswa mabusi kasi kumaha tingalava.
TINGALAVA TA MABUSI TI TXI MAHISWA KUTXANI?
Midhezenyo ni silo sa txikale sa Egipta asi si nga manwa mathithani si kombisa nzila ayi tingalava ta mabusi ti nga txi mahwa ngu yona. Kutxikhatwa ngu kuwilwa mabusi ngu ha tshina, me sungelelwa ngu sinyandana, se sinyandana soneso si sungwa wukhalo wumwewo. Nzila yi mabusi ma nga zumba ngu yona ti maha ti to mbimo yi ma sungwako kumweko me ñolana ni kutsana ti to ma si wuleli mati. Ngu kuya ngu dibhuku dimwani ngalava ya mabusi yi nga lapha kona mu ka 17 wa mametro, ati ti mahako ku tikoteka ku kona mu ka 10 mwendo 12 wa makhasiya me thuma ngu didhawa dimwedo.
Mdhezenyo awu wu kombisako ati ti nga txi mahiswa tona tingalava ta mabusi
NGU KUTXANI KU NGA TXI THUMISWA TINGALAVA TA MABUSI?
Mabusi ma txi maneka ngutu khe ka mnambo wa Nilo. I singeto dwe, mabusi ti txi hehuka ku manana. Hambi mbimo yi ku nga ta khata kuthumiswa mapulango kasi kumaha tingalava ta hombe, ti woneka nga vadoti ni vaxoti va txi thumisa mabusi kasi kumaha masatu mwendo sitataro ni tingalava ta tidotho.
Tingalava to mahwa ngu mabusi ti simamile ti thuma ngu mbimo yo lapha. Ngu kuya ngu m’bhali mmwani a dhanwako ku i Plutarch, awu a nga hanya ka malembe ya kona um ka 200 ka mbimo ya Kristu, a womba ti to masato o mahwa ngu mabusi ma ti simama me thumiswa ka timbimo takwe.
^ par. 3 Mabusi ma kula ngutu amu ka mitxongo. Ona ma nga kula me hokela kona mu ka 5 wa mametro ngu kulapha ni ku tshina ya kona yi nga anama ku hokela kona mu ka 15 cm.
