Nahibaluan Mo Bala?
Ang mga tawo bala sang panahon sang Biblia nagagamit sing papiro sa paghimo sing mga sakayan?
Ang tanom nga papiro
MADAMO nga tawo ang nakahibalo nga ginagamit sang mga tawo sa Egipto sadto ang tanom nga papiro sa paghimo sang papel. Ginahimo man sang mga Griego kag mga Romano nga papel ang papiro. * Pero diutay lang nga tawo ang nakahibalo nga ang papiro ginagamit man para maghimo sing mga sakayan.
Duha ka modelo sang sakayan nga human sa papiro nga nakit-an sa lulubngan sa Egipto
Masobra 2,500 ka tuig ang nagligad, ginsulat ni manalagna Isaias nga ang mga tawo nga nagaistar “sa rehiyon sang mga suba sang Etiopia” nagpadala “sang mga tiglawas paagi sa dagat, sa mga sakayan nga papiro.” Sang ulihi, gintagna ni manalagna Jeremias nga salakayon sang Media kag Persia ang Babilonia, kag sunugon nila ang “mga sakayan [sang Babilonia] nga human sa tabun-ak” ukon papiro para indi sila makapalagyo.—Isa. 18:1, 2; Jer. 51:32.
Gintuytuyan sang Dios ang pagsulat sa Biblia, gani sigurado ang mga nagatuon sang Biblia nga makakita ang mga archaeologist sing mga pamatuod nga ginagamit sang mga tawo sang panahon sang Biblia ang papiro sa paghimo sing mga sakayan. (2 Tim. 3:16) Ano ang ila mga nadiskobrehan? Nakakita ang mga archaeologist sing mga pamatuod nga ginagamit sadto sa Egipto ang papiro sa paghimo sing mga sakayan.
PAANO GINAGAMIT ANG PAPIRO SA PAGHIMO SING MGA SAKAYAN?
Sa mga lulubngan sa Egipto, nakadrowing kag nakatigib sa pader kon paano ginahimo sang mga tawo ang mga sakayan gamit ang papiro. Una, nagapang-utod ang mga lalaki sing papiro, ginabugkosbugkos nila ini, kag dayon ginatambitambi ang mga binugkos kag ginahigtan. Triangle ang lawas sang papiro, gani kon bugkuson ini kag higtan, tama ini kabakod. Suno sa libro nga A Companion to Ancient Egypt, ang sakayan nga human sa papiro mahimo maglaba sing sobra 17 ka metro, gani mahimo makaigo sa sini ang 10 asta 12 ka bugsay kada kilid.
Tinigib sa pader sa Egipto nga nagapakita kon paano ginahimo ang sakayan gamit ang papiro
NGAA NAGGAMIT SING PAPIRO ANG MGA TAWO SA PAGHIMO SING MGA SAKAYAN?
Sa Egipto, madamo sing nagatubo nga papiro sa mga lugar malapit sa Nile River. Isa pa, mahapos lang himuon ang mga sakayan gamit ang papiro. Kag sang naggamit na ang mga tawo sing kahoy sa paghimo sing dalagku nga mga sakayan, nagagamit gihapon sing papiro ang mga mangingisda kag ang mga nagapangayam sa paghimo sing mga balsa kag mga baruto.
Sa sulod sang malawig nga panahon, ginagamit gihapon sang mga tawo ang mga sakayan nga human sa papiro. Si Plutarch, nga isa ka Griego nga manunulat, nga nagkabuhi sang panahon sang mga apostoles, nagsiling nga ginagamit gihapon sang pila ka tawo sadto ang mga sakayan nga human sa papiro.
^ par. 3 Ang tanom nga papiro nagatubo sa mga katunggan kag mga suba. Ini nga tanom mahimo magtaas sing mga 5 ka metro kag ang lawas sini mahimo magdaku sing mga 15 ka sentimetro sa pinakapuno sini.
