Ma nakaanaw?
Ma naʼoksimank chaq li bʼayl saʼ li qʼe kutan re xyiibʼankil li jukubʼ?
Xcheʼul li bʼayl.
NAABʼALEBʼ li kristiʼaan nekeʼxnaw naq saʼ li qʼe kutan ebʼ laj Egipto nekeʼroksi chaq li bʼayl joʼ jun li hu re tzʼiibʼak. Ebʼ laj Grecia ut ebʼ laj Roma nekeʼroksi chaq ajwiʼ re tzʼiibʼak. * Abʼan moko kʼihebʼ ta nekeʼxnaw naq moko kaʼaj tawiʼ naʼoksimank chaq re tzʼiibʼak, naʼoksimank chaq ajwiʼ re xyiibʼankil ebʼ li jukubʼ.
Wiibʼ reetalil li jukubʼ yiibʼanbʼil rikʼin bʼayl li kitawmank saʼebʼ li muqlebʼaal kamenaq rehebʼ laj Egipto.
Numenaq 2,500 chihabʼ anaqwan naq li propeet Isaías kixtzʼiibʼa naq li wankebʼ «junpakʼal ebʼ li nimaʼ re Etiopía» xeʼxtaqla ebʼ li xmoos «chiru haʼ saʼ kokʼ jukubʼ yiibʼanbʼilebʼ rikʼin bʼayl». Moqon chik, li propeet Jeremías kixye naq, naq ebʼ laj Medo ut ebʼ laj Persa teʼrechani li tenamit Babilonia, teʼxkʼat ebʼ li xjukubʼ yiibʼanbʼil rikʼin bʼayl re naq ebʼ aʼan inkʼaʼ teʼeleliq (Is. 18:1, 2; Jer. 51:32, TNM).
Saʼ xkʼabʼaʼ naq li Santil Hu musiqʼanbʼil xbʼaan li Yos, ebʼ li nekeʼxtzʼil rix inkʼaʼ nekeʼsach xchʼool chi xnawbʼal naq ebʼ laj bʼekonel najteril kʼaʼaq re ru nekeʼxtaw li eetalil li nakʼutbʼesink re, naq naʼoksimank chaq li bʼayl re xyiibʼankil li jukubʼ saʼ li qʼe kutan (2 Tim. 3:16). Qilaq wiibʼ oxibʼ li eetalil chirixebʼ li jukubʼ yiibʼanbʼil rikʼin bʼayl li kitawmank saʼ li tenamit Egipto.
CHANRU NAʼOKSIMANK CHAQ LI BʼAYL RE XYIIBʼANKIL LI JUKUBʼ?
Saʼebʼ li muqlebʼaal kamenaq rehebʼ laj Egipto, kitawmank li eetalil ut li jalam u li naxkʼut chanru nekeʼxxok chaq li bʼayl ut chanru nekeʼroksi re xyiibʼankil li jukubʼ. Ebʼ li winq nekeʼxyokʼ li xcheʼul ut nekeʼxbʼakʼ chi chʼuut. Tojaʼ naq nekeʼxjunaji li junjunq chi chʼuut ut nekeʼxbʼakʼ chi kaw. Chi joʼkan najitʼmank chiʼus ut kaw nakanaak. Jun li tasal hu naxye naq numenaq 17 meetr xnimal roq li jukubʼ yiibʼanbʼil rikʼin bʼayl ut 10 malaj 12 li xkanaleet chi xkaʼpakʼal (A Companion to Ancient Egypt).
Li jalam u li naxkʼutbʼesi chanru naq ebʼ laj Egipto nekeʼroksi chaq li bʼayl re xyiibʼankil li jukubʼ.
KʼAʼUT NEKEʼROKSI CHAQ LI BʼAYL RE XYIIBʼANKIL LI JUKUBʼ?
Li bʼayl chi numtajenaq natawmank chaq chire li nimaʼ Nilo. Joʼkan ajwiʼ, moko chʼaʼaj ta roksinkil li bʼayl re xyiibʼankil li jukubʼ. Usta kiʼok chi oksimank li cheʼ re xyiibʼankil ebʼ li nimla jukubʼ, abʼan ebʼ laj kar ut ebʼ laj yo toj nekeʼroksi chaq li kayuuk ut li kokʼ jukubʼ yiibʼanbʼil rikʼin bʼayl.
Toj chiru naabʼal chihabʼ kiʼoksimank li jukubʼ yiibʼanbʼil rikʼin bʼayl. Laj Plutarco aj griego, li naxtzʼil chaq rix li kikʼulmank ut kiwank saʼ xkutankilebʼ li apóstol, kixye naq ebʼ li kristiʼaan toj nekeʼroksi chaq li poyteʼ yiibʼanbʼil rikʼin bʼayl saʼebʼ li kutan aʼan.
^ párr. 3 Li bʼayl nayoʼlaak saʼ li saabʼhaʼ ut saʼebʼ li nimaʼ li moko kaw ta roq. Li bʼayl 5 meetr tana li xnajtil roq ut li xnimal xsaʼ 15 sentimetro tana.
