Skip to content

Skip to table of contents

U di gu dziti?

U di gu dziti?

Ina dziteponi nya Bhibhiliya gu di gu thumiswa simbo nyo pwani papiro gasi gu gira dzingalava?

Misimbo nya papiro

VATHU nya vangi va ngu dziti gu khavo myaga hwane, vathu Egipto vadi gu lova avba nya malangaliya ma giridwego khu papiro. Vagreki ni Varoma, va di gu thumisa malangaliya ya mamowo. Ganiolu, nya vangi kha va dziti gu khavo papiro yi di gu thumiswa gasi gu gira dzingalava.

Dzimodhelo dzimbili nya dzingalava nya papiro dzi manidwego ndrani nya giwindri nya matimo Egipto

Gu vbindra 2500 myaga hwane, muprofeti Isaya lovide maningano ni vathu va “khalago khisikheyi nya mitsongo ya Etiyopiya” khuye vadi gu ‘rumela sirumwa khu linene, na siri ni dzingalava dzi giridwego khu papiro.’ Muprofeti Jeremiya, profetide gu khuye lidhoropa la Bhabhiloni, li di hadzi dhumedwa khu Vamedho ni Vapersiya, va vbisa ni dzingalava dzawe nya papiro gasi Vabhabhiloni va si tutumi. — Isa. 18:1, 2; Jer. 51:32.

Bhibhiliya yi lovidwe khu tshivba ya Nungungulu. Khu kharato, sihevbuli nya Bhibhiliya, kha si samadziswi khu gu ba vafuguli nya silo sa gale va tugude gu khavo papiro yi di gu gira dzingalava. (2 Thim. 3:16) Gasi ginani va gi tugudego? Vafuguli nya silo sa gale (Arqueólogos) va manide silo si yeyedzago gu khiso Egipto gu di gu girwa dzingalava khu papiro.

DZI DI GU GIRWA KHARINI DZINGALAVA NYA PAPIRO?

Siwindri nya matimo ya Egipto ni dziparedhi nya mimuru, so yeyedza edzi papiro yi nga ba yi duswa khidzo ni magirelo nya dzingalava. Vama va di gu oloveya gu piya misimbo nya papiro va yi hungeleya khu sinyandrana yi tiya gwadi. Misimbo nya papiro, yi khade nga khatsi triyangulo. Khu kharato, wo yi hunga gwadi yi tiya, si di gu gira gu yi namareyana. Libhuku nyo khaguri nya matimo ya Egipto, lo ganeya gu khilo, dzingalava nya papiro dzi di gu gira tanga nya 17 dzimetro khu gu lapha nigu gu diri ni 10 mwendro 12 makasiya, ga ladhu mweyo ni mweyo.

Paredhi ya Egipto yi yeyedzago edzi dzingalava nya papiro dzi nga ba dzi girwa khidzo

KHU GINANI VAGIRI NYA DZINGALAVA VA NGA BA VA THUMISA PAPIRO?

Egipto, papiro yi di gu dandra ngudzu tsongoni wa Nilo. Gu diga isoso, so wonega gu khatsi dzingalava nya papiro si di gu vbevbuga gu gira. Ambari tepo gu nga pheya gu thumiswa madhera gasi gu gira dzingalava nya dzikhongolo, vagogi nya dzindzandzi ni vasoti, va simamide gu thumisa sitatara (jangadas) ni dzingalava nya dzidugwana nyo girwe khu papiro.

Dzingalava nya papiro dzi simamide gu thumiswa khu vathu khu tepo nyo laphe. Mulovi moyo nya Mugreki, nyo pwani khu Plutarco, a vbanyidego dziteponi dza vapostoli, wari khuye vathu nyo khaguri va di ngo thumisa dzingalava nya papiro dziteponi dzaye.

Papiro, simbo wu dandrago omu nya malanga ma ranwago pwani i (pântano), a gu malanga gu gu na ni likhabi ni misimbo nya yikhongolo gu tshengeledzago mati, ni omu nya mitsongo, mati yakona ma gu mwalo tshivba. Simbo wowu wu ngu lapha tanga nya 5 dzimetro, wugula tanga nya 15 dzisentimetro.