1. Yĩla ĩkomano ĩnene yoombanĩte ĩvindanĩ ya atũmwa yeeiwe yĩke ata?

VE ĨKOMANO ĩnene ya aũme na aka maumĩte nthĩ syĩ kĩvathũkany’o na maneenaa ithyomo syĩ kĩvathũkany’o moombanĩte. Ve ũndũ wa mwanya mũno weekĩkie mũthenya ũsu. Andũ asu nĩmeewie Ayuti amwe maineena na ithyomo syoo! O na kau kĩu nĩkyamaseng’isye, kĩla kyamaseng’isye mũnango nĩ kĩla Ayuti asu mamatavisye na kĩla mũtũmwa Vetelo wamatavisye. Andũ asu mataviw’e kana no matangĩĩwe mamũĩkĩĩa Yesũ Klĩsto. Ũvoo ũsu wamakiitie mũno. O na kĩu kyatumie makũlya: “Twaĩle kwĩka ata?” Vetelo amasũngĩie ũũ: “Ekai kĩla ũmwe wenyu avatiswe.”—Meko 2:37, 38.

2. Twĩneenea kyaũ ĩsomonĩ yĩĩ? (Sisya visa ĩthangũnĩ ya mbee vyũ.)

² Ũndũ ũla weekĩkie ĩtina wa ũu waĩ wa mwanya mũno. Mũthenya ũsu andũ ta 3,000 nĩmavatisiwe matw’ĩka amanyĩw’a ma Klĩsto. Ũsu nĩw’o waĩ mwambĩĩo wa wĩa mũnene wa kũtw’ĩkĩthya andũ amanyĩw’a ũla Yesũ weeaĩe aatĩĩi make matethye. Na wĩa ũsu now’o tũtethasya nginya ũmũnthĩ. Ĩndĩ kĩvathũkany’o na ĩvinda yĩu, ũmũnthĩ tũyĩsa kũneena na mũndũ masaa mavũthũ na aitw’ĩka yu no avatiswe. Mũmanyĩw’a no akue myei yĩana ũna kana mwaka, o na mbeange, ayĩsa kũtw’ĩka nĩwavikĩa kũvatiswa. Na ethĩwa ve mũndũ ũmanyĩasya Mbivilia, ndũlea kwĩthĩwa wĩsĩ kana wĩa wa kũtw’ĩkĩthya andũ amanyĩw’a nĩwendaa kĩthito kingĩ. Ĩsomonĩ yĩĩ, twĩneenea kĩla ũtonya kwĩka nĩ kana ũtetheesye mũmanyĩw’a avikĩe kũvatiswa.

3. O tondũ ĩandĩko ya Mathayo 28:19, 20 yonanĩtye, mũmanyĩw’a aĩle kwĩka ata nĩ kana avikĩe kũvatiswa?

³ Mũmanyĩw’a wa Mbivilia ndesa kũvatiswa atesĩte kũtũmĩa maũndũ ala Mbivilia ĩmanyĩasya. (Soma Mathayo 28:19, 20.) Yĩla mũmanyĩw’a watũmĩa kĩla ũkwĩmanyĩsya, ethĩawa ailye ta ũla “mũndũ mũĩ” Yesũ wawetie ngelekany’onĩ yake, ũla wenzie  nthĩ mũno nĩ kana ambĩĩsye mũsingi wa nyũmba yake ĩvianĩ. (Mt. 7:24, 25; Luka 6:47, 48) Tũtonya kũtetheesya mũmanyĩw’a ata atũmĩe kĩla ũkwĩmanyĩsya? Ekai tũneenee maũndũ atatũ tũtonya kwĩka.

4. Tũtonya kũtetheesya mũmanyĩw’a ata ekĩe kĩthito avikĩe kũvatiswa? (O na ĩngĩ, sisya ĩsandũkũ “ Tetheesya Mũmanyĩw’a Ethĩwe na Mĩvango na Aimĩanĩsya.”)

⁴ Tetheesya mũmanyĩw’a waku ethĩwe na mĩvango. Nĩkĩ waĩle kwĩka ũu? Kwasũanĩa ngelekany’o ĩno: Twasye nĩwatw’a kũthi kyalo kĩasa na ngalĩ, na wĩ kyalonĩ ũitw’a kũũngamĩla kũndũ kũmwe kwanake ũthyũmũe. Weeka ũu, ndwĩsa kwĩw’a vala ũendete ta vaasa mũno. O ta ũu, yĩla mũmanyĩw’a weethĩwa na mĩvango mĩnini mĩnini na aimĩanĩsya, kĩu no kĩmũtetheesye kwona kana o na mũvango wa ũvatiso no aũvikĩe. Tũmĩa kasandũkũ ke na kyongo, “Ũndũ wa Kwĩka,” ĩvukunĩ Tanĩa Thayũ Tene na Tene! ũtetheesye mũmanyĩw’a waku kwĩka mĩvango. Mũiminĩĩa kĩla ĩsomo, neeneai ũndũ mũvango ũsu ũkonanĩtye na kĩla weemanyĩsya. Ethĩwa ve mũvango ũngĩ ũkwenda mũmanyĩw’a waku ethĩwe naw’o, ũandĩke vala vaandĩkĩtwe “Maũndũ Angĩ.” Tũmĩa kĩlungu kĩu mavinda kwa mavinda ũneene na mũmanyĩw’a waku ĩũlũ wa mĩvango ĩla ũtonya kwĩanĩsya kwa ĩvinda ĩkuvĩ na ĩla ũtonya kũkua ĩvinda yĩasa.

5. O tondũ vonanĩtw’e ĩandĩkonĩ ya Maliko 10:17-22, Yesũ eeie mũndũ ũmwe mũthwii eke ata, na nĩkĩ?

⁵ Tetheesya mũmanyĩw’a waku eke moalyũku. (Soma Maliko 10:17-22.) Yesũ nĩweesĩ kana ti laisi mũndũ mũthwii kũthoosya malĩ yake yonthe. (Mko. 10:23) Ĩndĩ o na vailye ũu, nĩwatavisye mũndũũme ũmwe mũthwii eke ũalyũku ũsu. Nĩkĩ? Nũndũ nĩwamwendie. Mavinda amwe no tũkĩe kwĩkĩa mũmanyĩw’a vinya atũmĩe ũndũ mũna wĩmanyĩĩtye nũndũ twĩona ta ũtavikĩĩe kwĩka ũalyũku ũsu. Nĩvatonyeka mũndũ akakua ĩvinda aitw’ĩka nĩwatia mĩtuo ya tene na ayĩvw’ĩka mwĩkalĩle  mweũ. (Ako. 3:9, 10) Ĩndĩ o ũndũ woosa ĩtambya na mĩtũkĩ ya kũneenea ũndũ ũsu, now’o mũmanyĩw’a ũtonya kwambĩĩa kwĩka moalyũku na mĩtũkĩ. Kũneenea ũndũ ta ũsu kwonanasya nũũmũthĩnĩkĩa.—Sav. 141:5; Nth. 27:17.

6. Nĩkĩ twaĩle kũkũlya mũmanyĩw’a makũlyo meũtuma eyĩelesya?

⁶ Nĩ ũndũ wa vata tũkũlye mũmanyĩw’a makũlyo meũtuma eyĩelesya. Tũmĩa makũlyo ta asu nĩ kana ũmanye kĩla mũmanyĩw’a waku waelewa na kĩla ũkũĩkĩĩa. Weeka ũu mavinda kwa mavinda, ndũkesa kũemwa nĩ kũneenea kaũndũ mũmanyĩw’a ũkwona ke vinya kwĩka. Ĩvuku Tanĩa Thayũ Tene na Tene! yĩ na makũlyo maingĩ ta asu. Kwa ngelekany’o, ĩsomo ya 04 yĩ na ĩkũlyo yĩkũlĩtye: “We wĩona Yeova ta wĩw’aa ata watũmĩa ĩsyĩtwa yake?” Nayo ĩsomo ya 09 yĩ na ĩkũlyo yĩkũlĩtye: “Nĩ maũndũ meva ũtonya kwenda kũvoya?” Mbeenĩ, mũmanyĩw’a no akue ĩvinda aisũanĩa ũndũ ũkũsũngĩa makũlyo ta asu. No ũmũtetheesye kwa kũmũmanyĩsya kũsũanĩa maandĩko ala manenganĩtwe na visa ila syĩ vo.

7. Tũtonya kũtũmĩa ata ngewa sya angĩ nesa?

⁷ Mũmanyĩw’a waku amanya kĩla waĩle kwĩka, tũmĩa ngewa sya andũ angĩ kũmwĩkĩa vinya akĩke. Kwa ngelekany’o, ethĩwa mũmanyĩw’a waku nũemawa nĩ kũka maũmbanonĩ ateũtĩĩa, no ũmwony’e vitio yĩ na kyongo, Yeova Nĩwanzũvĩie, yĩ ĩsomonĩ ya 14, ungu wa kyongo, “Maũndũ Angĩ ma Kwĩmanyĩsya.” Masomonĩ maingĩ nthĩnĩ wa ĩvuku Tanĩa Thayũ Tene na Tene! ve na ngewa ta isu syĩ ungu wa kyongo, “Ĩmanyĩsye Mũnango,” kana “Maũndũ Angĩ ma Kwĩmanyĩsya.” * Ĩndĩ ĩsũvĩe ndũkambĩĩe kũelekany’a mũmanyĩw’a waku na mũndũ ũngĩ kwa kũmũtavya, “Ethĩwa ũũ no eke ũu, o naku no wĩke ũu.” Eka mũmanyĩw’a ewetee kĩu newe. Ĩndĩ no ũneenee maũndũ mana matetheeisye mũndũ ũla ũwetetwe vitionĩ ĩsu nĩ kana ũmũtetheesye kũtũmĩa momanyĩsyo ma Mbivilia. Kwa ngelekany’o, no ũwete ĩandĩko ya vata kana ũndũ mũndũ ũsu weekie. Ĩndĩ vatonyeka, kindĩlĩĩla ũndũ Yeova watetheeisye mũndũ ũsu.

8. Tũtonya kũtetheesya ata mũmanyĩw’a amwende Yeova?

⁸ Tetheesya mũmanyĩw’a waku amwende Yeova. Ata? Mantha myanya ũmũtetheesye amanye nguma sya Yeova. Tetheesya mũmanyĩw’a amanye kana Yeova nĩ Ngai mũtanu, na nũtetheeasya ala mamwendete. (1 Tim. 1:11; Aevl. 11:6) O na no ũmũtetheesye amanye kana akatetheka mũno aatĩĩa kĩla mũkwĩmanyĩsya, na moathimo ala ũkakwata meonany’a kana Yeova nũmwendete. (Isa. 48:17, 18) O ũndũ mũmanyĩw’a wamwenda Yeova mũnango, now’o wendi wake wa kwĩka moalyũku ũkongelekaa.—1 Yoa. 5:3.

9. Kwosana na Maliko 10:29, 30, nĩ kyaũ kĩtonya kũtetheesya mũndũ eyĩime maũndũ amwe nĩ kana avatiswe?

⁹ Nĩ kana mũmanyĩw’a avikĩe kũvatiswa, no nginya eyĩime maũndũ amwe. O ta ũla mũndũ mũthwii twaweta, amanyĩw’a amwe methĩawa maĩle kwĩyĩima syĩndũ imwe sya kĩ-mwĩĩ. Kwa ngelekany’o, ethĩwa wĩa ũla mathũkũmaa ndwosanĩte na myolooto ya Mbivilia, nĩmatonya kwĩthĩwa maĩle kũũtia na maimantha wĩa ũngĩ. Na aingĩ nĩmatonya kwĩthĩwa maĩle kũtila kĩtindo kya andũ matamwendete Yeova. Namo angĩ nĩmatonya kũlewa nĩ andũ moo ma mũsyĩ ala matendete Ngũsĩ sya Yeova. Yesũ aisye kana nũtonya kwĩthĩwa wĩ ũndũ wĩ vinya  kwa andũ amwe kwĩyĩima maũndũ ta asu. Ĩndĩ athie ala mamũatĩĩaa kana maikasonokw’a nongi. Vandũ va ũu, Yeova akamaathima na mũsyĩ wa kĩ-veva wa andũ mamendete. (Soma Maliko 10:29, 30.) Ũtonya kũtetheesya mũmanyĩw’a waku ata atetheke nĩ mũthĩnzĩo ũsu ũseũvĩte ũu?

10. Ndeto sya Manuel siũmanyĩsya kyaũ?

¹⁰ Tuma ndũũ na mũmanyĩw’a waku. Nĩ ũndũ wa vata wony’e mũmanyĩw’a waku kana nũmũthĩnĩkĩaa. Nĩkĩ? Kwoona ndeto sya Manuel, ũla wĩkalaa Mexico. Aililikana ĩvinda yĩla weemanyĩasya Mbivilia, aĩtye atĩĩ: “Kĩla ĩvinda tũtanamba kwĩmanyĩsya, mwalimũ wakwa nĩwangũlasya ũndũ nĩendeee. Kĩu nĩkyatumaa nĩusya na ndyĩw’a nĩ mũthalĩku kũmũelesya maũndũ angĩ. Nĩneeyoneaa kana kwa w’o nũnthĩnĩkĩaa.”

11. Amanyĩw’a maitũ matonya kũtetheka ata twatindany’a namo?

¹¹ Tindanasya na amanyĩw’a maku o tondũ Yesũ watindanasya na aatĩĩi make. (Yoa. 3:22) Ethĩwa wĩ na mũmanyĩw’a wĩkĩte maendeeo, na nũkwona vatonyeka, mũthokye mũsyĩ kwaku mũnyw’e kaindo, mũye lĩu mwĩ vamwe, kana o mwĩloele vitio ĩmwe ya broadcasting. Mũmanyĩw’a waku no atane mũno wamũthokya, na mũno mũno, ĩvinda ya masikũkũ nũndũ nũtonya kwĩthĩwa ayĩw’a e weka. Kazibwe ekalaa Uganda, na aĩtye: “No nasye maũndũ ala neemanyĩisye ĩũlũ wa Yeova nditindany’a na mwalimũ wakwa meanene o na ala namanyie tũyĩmanyĩsya Mbivilia. Nĩnoonaa ũndũ Yeova ũthĩnĩkĩaa andũ make mũno wĩana, na ũndũ mo mekalaa me atanu. Na kĩu nokyo nendaa.”

12. Nĩkĩ twaĩle kũthokasya atavany’a me kĩvathũkany’o yĩla tũũmanyĩsya mũmanyĩw’a?

¹² Thokya atavany’a me kĩvathũkany’o yĩla ũũmanyĩsya mũmanyĩw’a waku. Mavinda amwe nĩtũtonya kwĩw’a wĩ ũndũ wĩ laisi kũmanyĩasya mũmanyĩw’a twĩ ithyoka, kana kũthokasya mũtavany’a o ũla ũla kĩla ĩvinda. O na kau kwĩka ũu no kwĩthĩwe kwĩ laisi,  mũmanyĩw’a witũ nũtonya kũtetheka mũnango ethĩwa mavinda kwa mavinda tũkathokasya atavany’a me kĩvathũkany’o. Dmitrii ekalaa Moldova, na aĩtye: “Kĩla mũtavany’a wathokaw’a ndyĩmanyĩsya aeleasya maũndũ kwa nzĩa yĩ kĩvathũkany’o na ũla ũngĩ. Kĩu kyandetheeasya kwona nzĩa syĩ kĩvathũkany’o sya kũtũmĩa kĩla ngwĩmanyĩsya. Na eka ũu, kĩu kyatumie ndethĩwa na nthoni mbingĩ yĩla naendie maũmbano ya mbee, nũndũ nĩneesene na ana-a-asa na eĩtu-a-asa aingĩ.”

13. Nĩkĩ waĩle kũtetheesya mũmanyĩw’a waku okae maũmbanonĩ?

¹³ Tetheesya mũmanyĩw’a waku okae maũmbanonĩ. Nĩkĩ? Kĩtumi nũndũ Yeova eaĩe athaithi make mombanae vamwe; kĩu nĩ kĩlungu kya ũthaithi. (Aevl. 10:24, 25) Na kwongela ũu, ana-a-asa na eĩtu-a-asa methĩawa ta andũ maitũ ma mũsyĩ. Yĩla twĩ namo maũmbanonĩ, no ta twĩthĩawa twĩ mũsyĩ tũyĩĩsanĩa lĩu wĩ mũyo mũno. Kwoou yĩla watetheesya mũmanyĩw’a waku ambĩĩe kũkaa maũmbanonĩ, wĩthĩawa wamũtetheesya kwosa ĩtambya ya vata mũno avikĩe kũvatiswa. Ĩndĩ no aemwe nĩ kwosa ĩtambya yĩu. Yo ĩvuku Tanĩa Thayũ Tene na Tene! yĩtonya kũtetheesya mũmanyĩw’a waku ata akĩlye vinya mawetu ala ũtonya kũkomana namo?

14. Tũtonya kũthangaasya ata mũmanyĩw’a witũ okae maũmbanonĩ?

¹⁴ Tũmĩa ĩsomo ya 10 ya ĩvuku Tanĩa Thayũ Tene na Tene! ũthangaasye mũmanyĩw’a waku. Atavany’a me na ũmanyi ala makũlilw’e matatĩthye ĩsomo yĩĩ ĩvuku yĩu yĩtanamba kumw’a, nĩmavotie kũtetheesya amanyĩw’a moo mambĩĩa kũkaa maũmbanonĩ. Ĩndĩ ndũkone ta waĩle kweteela nginya mũvike ĩsomo ya 10 nĩ kana ũthokye mũmanyĩw’a waku maũmbanonĩ maitũ. Mũthokye mwambĩĩa kwĩmanyĩsya oou, na ũiendeea kwĩkaa oou mavinda kwa mavinda. Ĩndĩ lilikana kana amanyĩw’a makomanaa na mawetu me kĩvathũkany’o. Kwoou ĩthĩwa metho wone mavata ma mũmanyĩw’a waku na ũisisya nĩ kyaũ ũtonya kwĩka ũmũtetheesye. Ndũkakw’e ngoo ethĩwa mũmanyĩw’a nũkũkua ĩvinda aitw’ĩka nĩwambĩĩa kũkaa maũmbanonĩ. Ĩthĩwa na wũmĩĩsyo na ndũkanoe nĩ kũmũthokya.

15. Nĩ maũndũ meva amanyĩw’a maitũ matonya kwĩthĩwa maikĩa?

¹⁵ We nũũlilikana ũikĩa kũtw’ĩka ũmwe wa Ngũsĩ sya Yeova? Nũtonya kwĩthĩwa weew’aa ta ũtakesa kũtavany’a ũtheinĩ. Kana nũtonya kwĩthĩwa wakĩaa ũyona andũ maku ma mũsyĩ kana anyanyau nĩmeũkũvĩnga. Ethĩwa nĩwakĩaa, no ũelewe ũndũ mũmanyĩw’a waku wĩw’aa. Yesũ aisye kana andũ amwe no methĩwe na wia ta ũsu. Ĩndĩ o na vailye ũu, eekĩie aatĩĩi make vinya maiketĩkĩlye wia ũmasiĩĩe kũmũthũkũma Yeova. (Mt. 10:16, 17, 27, 28) Ĩndĩ we atetheeisye aatĩĩi make ata makilye vinya wia ũla maĩ naw’o? Na ũtonya kũatĩĩa ngelekany’o yake ata?

16. Tũtonya kũtetheesya mũmanyĩw’a ata amanye ũndũ ũtonya kũelesya angĩ maũndũ ala ũĩkĩĩaa?

¹⁶ Manyĩsya mũmanyĩw’a waku o kavola kwa kavola ũndũ ũtonya kũtavya andũ angĩ maũndũ ala ũĩkĩĩaa. Amanyĩw’a ma Yesũ nĩmatonya kwĩthĩwa malikilwe nĩ wia ĩvinda yĩla wamatũmie makatavany’e. Ĩndĩ Yesũ nĩwamatetheeisye kwa kũmatavya naaũ maĩle kũtavya ũvoo, na ũvoo ũla maĩle kũtavany’a. (Mt. 10:5-7) Ũtonya kũatĩĩa ngelekany’o ya Yesũ ata? Tetheesya mũmanyĩw’a waku amanye naaũ ũtonya kũtavya ũvoo. Kwa ngelekany’o, mũkũlye kana nĩwĩsĩ mũndũ ũtonya kũtetheka nĩ ũw’o mũna wĩ Mbivilianĩ. Ĩtina wa ũu, mũtetheesye ombany’e kĩla ũtonya kũweta  kwa kũmwony’a nzĩa yĩ laisi ya kũelesya ũw’o ũsu. Woona vaĩle, no ũmũtetheesye kwĩyũmbany’a ũtũmĩĩte tũsandũkũ twĩ na kyongo, “Andũ Amwe Maasya,” na “Andũ Amwe no Maũkũlye,” tũla twĩ nthĩnĩ wa ĩvuku Tanĩa Thayũ Tene na Tene! Ũyĩka ũu, kĩla waĩle kwĩthĩwa ũsũanĩĩte mũno nĩ kũmanyĩsya mũmanyĩw’a ũndũ ũtonya kũtũmĩaa Mbivilia kũsũngĩa makũlyo kwa nzĩa yĩ laisi na kwa ũĩ.

17. Tũtonya kũtũmĩa ata ĩandĩko ya Mathayo 10:19, 20, 29-31 kũtetheesya amanyĩw’a maitũ mamwĩkwatasye Yeova?

¹⁷ Tetheesya mũmanyĩw’a waku amwĩkwatasye Yeova. Yesũ aĩkĩĩthisye aatĩĩi make kana Yeova akamatetheesya nũndũ nũmendete. (Soma Mathayo 10:19, 20, 29-31.) Lilikany’a mũmanyĩw’a waku kana o nake akatetheeaw’a nĩ Yeova. No ũmũtetheesye amwĩkwatasye Yeova kwa kũvoya vamwe nake ĩũlũ wa mĩvango ĩla wĩ nayo. Franciszek, ũla wĩkalaa Poland, aĩtye: “Mavinda maingĩ mwalimũ wakwa nĩwawetaa mĩvango ĩla naĩ nayo mboyanĩ syake. Yĩla noonie ũndũ Yeova ũsũngĩaa mboya sya mwalimũ wakwa, nĩnoosie ĩtambya na mĩtũkĩ ya kwambĩĩa kũvoya. Na kwoou nĩnoonie Yeova aindetheesya yĩla nenda kũnewa mwanya wa mĩthenya kauta wĩanĩ nĩthi maũmbanonĩ ma kĩkundi kana ũmbanonĩ mũnene, o na kau no ĩndĩ naĩ nĩnaandĩkiwe.”

18. Yeova ew’aa ata oona kĩthito kĩla alimũ mekĩaa?

¹⁸ Yeova nũthĩnĩkĩaa amanyĩw’a maitũ ma Mbivilia mũno. Nĩwonaa kĩthito kingĩ kĩla alimũ mekĩaa nĩ kana matetheesye amanyĩw’a mamũthengeee, na kĩu kĩtumaa amenda mũno. (Isa. 52:7) Ethĩwa oyu ndwĩ na mũndũ ũũmanyĩsya Mbivilia, no ũtetheesye amanyĩw’a makavatiswa kwa kũendanasya na atavany’a ala angĩ yĩla meũthi kũmanyĩsya mũndũ Mbivilia.