1. ¿Wiˈix yaˈˈatsoowdë ja mayjyaˈay ko dyajtëëwdë ti tyundëp?

JAM Jerusalén të nety jyäjtmuktë jantsy nimayë jäˈäy, tamë yetyëjk etsë toxytyëjk. Määyëmë nety tsyoondë ets wiˈixëm ja ayuk diˈib kyäjpxtëp. Mä taabë xëëw, ta näägë judiyëtëjk ajotkumonë tyëjkëdë käjpxpë extëm ja jäˈäy kyäjpxtë. Per diˈib mas yajmonyˈijx yajmonyjyäˈäwëdë kyaj yëˈëjëty ko ojts kyäjpxtë kanäk ayuk, yëˈë duˈun wiˈix jyënandë ets nenduˈun wiˈix yˈanmääyëdë apostëlë Pedro. Tuk pëky, yëˈë tukmëtmaytyakëdë ko pën myëbëjktëbë Jesus, mbäät nyitsoˈoktë. Tyääbë ääw ayuk ajäjt jotjäjtëdë, pääty dyajtëëwdë: “¿Tits ndundëp?”. Etsë Pedro ta yˈatsoowëdë: “Oy ko miitsëty mnëbattët niduˈuk niduˈuk” (Hech. 2:37, 38, TNM).

2. ¿Ti nimaytyäˈägäˈänëm mä tyääbë artikulo? (Ixë dibujë diˈib miimp mä rebistë nyiˈak).

² Xyajmonyˈijx xyajmonyjyäˈäwëm ti tuun jäjtë mä taabë xëëw, pes ja nyëbajttë jäˈäy naa nidëgëk milën ets ojts tpanëjkxnëdë Jesus. Duˈunën tsyondaky ja kajaaduunk diˈibë Jesus ojts ttuknipëkyë yˈëxpëjkpëty parë yajpudëkëdët ja jäˈäy ets pyanëjkxëdët. Tyäˈädë tuunk duˈunyëm tyam ttundë pënaty pyanëjkxtëbë Jesus. Tyam kyaj jeˈeyë tsyokyëtyë jäˈäy nyaˈëxpëjkëm tuk oorë majtsk oorë parë nyëbatët. Pes tsojkëp nyaˈëxpëjkëm poˈam o axtë jëmëjtˈam. Ets miitsëty ninuˈunë jäˈäy xyaˈëxpëktë, mjaygyujkëdëp ko nimëjääwdäˈägäämp parë jäˈäy nyaˈëxpëjkëm ets nyëbattët. Mä tyäˈädë artikulo yajnimaytyäˈägäˈäny ti mbäät nduˈunëm parë nbudëjkëmë jäˈäy ets nyëbatët.

3. Extëm jyënaˈanyë Matewʉ 28:19, 20, ¿ti tsojkëp ttunët ja jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm parë nyëbatët?

³ Ja jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm, tsojkëp jawyiin tkuytyunët tijaty jyajtypy (käjpxë Matewʉ 28:19, 20). Ko duˈun ttunët, duˈunë nety extëm ja jäˈäy diˈib “kuwijy”, diˈibë Jesus myaytyak ko ja tyëjk ojts tkëxkojy tsäädoˈokyijxy ets këkpäät nëˈpäät ojts tnidäjë (Mat. 7:24, 25; Luk. 6:47, 48). Min nˈokˈijxëm tëgëk pëky ti mbäät nduˈunëm parë nbudëjkëmë jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm ets tkuytyunët tijaty jyajtypy.

4. ¿Wiˈix mbäät nbudëjkëmë jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm parë nyëbatët? (Ix nenduˈunë rekuäädrë “ Pudëkë ja diˈib myaˈëxpëjkypy parë tpëjtäˈägëdë wyinmäˈäny ets tijaty ttunët”).

⁴ Nˈokpudëjkëm ja jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm parë ttuknibëjtäägët ets tijaty ttunët. ¿Tiko jyëjpˈamëty? Extëm nˈokpëjtakëm, pën nëjkxëm tekyyeˈepy mä tuˈugë lugäär diˈib jantsy jagam seguurë ko nduˈuboˈkxëm mä njantsy yˈoyˈijxëm. Ko duˈun nduˈunëm, ta kyaj njäˈäwëm wiˈix njäjtëm mä të nitsoˈonëm. Nenduˈuntsën jyaty mëdë jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm, ko ti ttuknibëjtäägë etsë net ttuny, mbäädë net yëˈë pyudëkëty parë wyinmäˈäny tpëjtäˈägët ets nyëbatët. Parë nbudëjkëmë jäˈäy ets wyimbatët, mbäät nyajtuˈunëmë rekuäädrë mä jyënaˈany, “Tunë tyäˈädë” diˈib miimp mä liibrë Jukyˈat agujk jotkujk. Ko nˈëxpëjktäˈäyëm tuk pëkyaty, oy ko ndukmëtmaytyakëm tiko duˈun ttunët extëm të nˈijxëm. Ets pën ntsojkëm parë ti tˈaktunët, ta ngujäˈäyëm mä jyënaˈany, “Diˈib mbäät xyˈaktuny”. Ko xëmë mëët nimaytyakëmë tyäˈädë rekuäädrë, mbäät pyudëkëty parë tpëjtäˈägëdë wyinmäˈäny ets tijaty ttuknibëjtäägët, duˈun diˈib tyunëp tsojk ets diˈib jeky ja tiempë myënëjkxaampy.

5. Extëm jyënaˈanyë Markʉs 10:17-22, ¿wiˈixë Jesus tˈanmääy ja kumeenyjyaˈay, ets tiko?

⁵ Nˈokpudëjkëmë jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm parë dyajtëgatsëdë jyukyˈäjtën (käjpxë Markʉs 10:17-22). Jesus duˈun tˈanmääy tuˈugë  kumeenyjyaˈay parë ttoˈktäˈäyët tëgokyë diˈibë nety myëdäjtypy, perë Jesus nyijäˈäwëbë netyë ko tsiptäˈäganxëp parë duˈun ttunët (Mar. 10:23). ¿Tiko duˈun tˈanmääy? Yëˈko tsyojkypyë netyë tyäˈädë jäˈäy. Mbäät näˈäty kyaj nˈanëëmëyäˈänëmë jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm parë tkuytyunët tijaty jam yˈëxpëjkypy mët ko nwinmäˈäyëm ko kyajnëm ttiempëty parë duˈun ttunët. Tsiptakp parë tuˈugë jäˈäy dyajtëgatsëdë jyukyˈäjtën ets dyajtsondäˈägët ja jembyë jyukyˈäjtën (Kol. 3:9, 10). Per pën netyë duˈun nˈanmäˈäyëm, mbäät tsojk ja jyukyˈäjtën dyajtëgatsy. Ets nan yëˈë nety nyajnigëxëˈkëm ko ntsojkëm (Sal. 141:5; Prov. 27:17).

6. ¿Tiko jyëjpˈamëty etsë jäˈäy nyajtëˈëwëm wiˈix wyinmay?

⁶ Jëjpˈam ets nyajtëˈëwëm wiˈix wyinmay pënaty nyaˈëxpëjkëm. Ko duˈun nduˈunëm, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë nnijäˈäwëm ti ja jäˈäy të tjaygyukë ets ti myëbëjkypy. Pën nduˈunëm duˈun, ta kyaj tsyiptäˈägäˈäny parë net ndukmëtmaytyakëm diˈib tsip kyupëkëp. Mä liibrë Jukyˈat agujk jotkujk myëmiimbyë yajtëˈëwën parë nnijäˈäwëm wiˈixë jäˈäy wyinmay. Extëm nˈokpëjtakëm, mä ëxpëjkën 4 dyajtëy: “Wiˈix mˈokjënäˈäny, ¿wiˈixëdaa Jyobaa nyayjyawëty ko xytyukmëgajpxyë xyëëw?”. Ets mä ëxpëjkën 9 myiny jatuˈugë yajtëˈëwën: “¿Tijaty mjaˈˈamdowaampy mjapëjktsowaambyë Dios?”. Waˈan tsyokyëty nmëmaˈkxtujkëmë jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm parë tˈatsoowëmbitët ti jam nyajtëˈëwëm. Mbäät nbudëjkëm parë twinmayët ja tekstë diˈib jam miimp ets ndukˈijxëm ja dibujë.

7. Ja jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm, ¿wiˈix mbäät ndukpudëjkëmë yˈeksperiensyë nmëguˈukˈäjtëm?

⁷ Ko nety ja jäˈäy të tjaygyukë ti tsojkëp ttunët, ta ndukmëtmaytyakëmë eksperiensyë mä wiˈix mayë jäˈäy të dyajtëgatstë jyukyˈäjtën. Extëm nˈokpëjtakëm, pën tsiptakxëp nyëjkxët reunyonk mbäät ndukˈijxëmë bideo Jyobaa xymyëmääy xymyëdäjpëts, diˈib miimp mä ëxpëjkën 14 mä jyënaˈany “Ak payeˈey”. Pes mä tyäˈädë liibrë Jukyˈat agujk jotkujk myëmiimpy mayë eksperiensyë mä jyënaˈany, “Ak nijawë niˈigyë” o “Ak payeˈey”. * Kyaj mbäät nˈijxkijpxyëmë jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm mëdë wiinkpë ko nˈanmäˈäyëm: “Pën yëˈë mbäät duˈun ttuny, mijts nan mbäät duˈun xytyuny”. Waˈan këˈëmë jäˈäy tjaygyukë. Nˈoktukmëtmaytyakëm tijatyë jäˈäy të pyudëkëty diˈib miimp mä bideo parë të tkuytyuuny tijaty tukniˈˈijxëbë Biiblyë, waˈan yëˈëjëty tuˈugë tekstë o jam ti wiinkpë. Pën mbäät, nˈoktukmëtmaytyakëm wiˈixë taabë jäˈäy të pyudëkëtyë Jyobaa.

8. ¿Wiˈix mbäät nbudëjkëmë jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm parë ttsokëdë Jyobaa?

⁸ Nˈokpudëjkëmë jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm parë ttsokëdë Jyobaa. Nˈokˈijxëm näˈäjaty mbäädë jäˈäy ndukmëtmaytyakëm wiˈixë Jyobaa jyaˈayˈaty. Nˈokpudëjkëm parë tˈixët ko Jyobaa yëˈë tuˈugë Dios diˈib agujk jotkujk ets ko yëˈë kyaj tmastuˈuty pënaty tsojkëp (1 Tim. 1:11, TNM; Eb. 11:6). Nˈoktukˈijxëm nenduˈun wiˈix ttukˈoyˈatäˈäny ko tkuytyunët tijaty jyajtypy ets nˈokˈanmäˈäyëm ko pën kyuytyuumbyë Biiblyë kyäjpxwijën, yëˈë nety yajnigëxëˈkypy ko tsyojkypyë Jyobaa (Is. 48:17, 18). Ko niˈigyë dyajkëktëkëdë tsyojkën mä Jyobaa, yëˈë pudëkëyanëp parë niˈigyë ja yˈääw jyot jyënäˈänët ets dyajtëgatsëdë jyukyˈäjtën (1 Fwank 5:3).

9. Extëm jyënaˈanyë Markʉs 10:29, 30, ¿ti pudëkëyanëp ja jäˈäy parë dyajtëgatsëdë jyukyˈäjtën ets nyëbatët?

⁹ Parë tuˈugë jäˈäy nyëbatët diˈib nyaˈëxpëjkëm, tsojkëp tijaty tmastuˈudët extëm ja jyukyˈäjt myadakën. Duˈun extëm ja kumeenyjyaˈay diˈib të yajmaytyaˈaky mä parrafo 5. O waˈan jam tmëdaty tuˈugë tuunk diˈib yajkubojkypyë Diosë yˈanaˈamën.  Ta net nääk diˈib myastuttëbë myëtnaymyaayëbë mët ko kyaj ttsoktë Jyobaa. Ets ta diˈib kyaj nyekykyupëkëdë jyiiky myëguˈuk mët ko Tyestiigëˈäjnëdë. Jesus jyënany ko nääk yajnimëjääwdäˈägandëp, per wyandak ko Jyobaa kyunuˈkxaampy pënaty mëduunëp ets myoˈoyaambyë fyamilyë mä nyax kyäjpn (käjpxë Markʉs 10:29, 30). ¿Wiˈix mbäät nbudëjkëm ja jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm parë ttukˈoyˈatët diˈibë Jyobaa yˈawäˈänëp?

10. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëm jyënaˈanyë Manuel?

¹⁰ Nˈoknaymyaaybyëjkëm mëdë jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm. Jëjpˈam ets nyajnigëxëˈkëm ko naytyukjotmaytyuˈunëm ja jäˈäy. ¿Tiko? Min nˈokˈijxëm wiˈix jyënaˈanyë Manuel, tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib tsënaapy Nëwinm ko tˈëxpëjktsondakyë Biiblyë, jyënaˈany: “Mätsë nety ngatëkëdënëm ëxpëjkpë, jawyiinëts xyajtëy ja nmëguˈukˈäjtëm wiˈixëts nyaˈixy nyajpääty. Ko duˈun ttuuny, oyëts xyajnayjyäˈäwë ets xëmëts ndukmëtmaytyaky oytyim tiijëty. Njäˈäwëts ko xyjyantsy myëmääy xyjyantsy myëdäjpëtsë nety”.

11. ¿Tiko yˈoyëty nyajnäjxëmë tiempë mëdë jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm?

¹¹ Jesus yajnäjxë tiempë mëdë yˈëxpëjkpëty, ëtsäjtëm nan mbäät duˈun nduˈunëm mët ja jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm (Fwank 3:22). Per pën nˈijxëm ko tam kujk wyimbety, mbäät nwoˈowëm mä tëjk parë mëët ngafeˈukëm, ngäˈäy nˈukëm o mëët nˈijxëmë Broadcasting diˈib pëtsëëm poˈoboˈo. Per niˈigyë dyajtsobäädäˈäny ko nwoˈowëm mä nety meerë jam ja fyamilyë xyëwdundë ets naytyuˈuk nyayjyawëty. Kazibwe, diˈib tsënaapy Uganda jyënaˈany: “Kots nyajpääty mët ja nmëguˈukˈäjtëm diˈibëts xyaˈëxpëjkp, mëjwiin kajaats tijaty xytyukniˈˈixë, duˈun extëm kots xyaˈëxpëky. Nbëjkëtsë kuentë ko Jyobaa jyantsy myëmääy jyantsy myëdajpy pënaty mëduunëp ets agujk jotkujk yajpäättë. Ets nenduˈuntsë nety nyajpäädäˈäny”.

12. ¿Tiko yˈoyëty nwoˈowëm tëgatsyatyë nmëguˈukˈäjtëm mä nëjkxë jäˈäy nyaˈëxpëkäˈänëm?

¹² Nˈokwoˈowëm tëgatsyatyë nmëguˈukˈäjtëm mä jäˈäy nyaˈëxpëjkëm. Mbäät näˈäty nˈoyjäˈäwëm ko naytyuˈuk nyaˈëxpëjkëm o ko naa tim jaˈayëm  mët tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm nyaˈëxpëjkëm. Näˈäty, mbäät yˈoybyëtsëmy ko duˈun nduˈunëm, per ja jäˈäy pudëkëyanëp ko tëgatsyaty ja nmëguˈukˈäjtëm nwoˈowëm parë xyjamyëdäjtëm. Dimitri, diˈib tsënaapy Moldavia, jyënaˈany: “Tëgok tëgokëts ijty xyaˈëxpëky ja nmaˈestrë, tëgatsyaty ijty ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib jamyëdäjtëdëp ets wiˈixëmëts xypyudëjkëdë. Tyäˈädë yëˈëts diˈib mëjwiin kajaa xypyudëjkë parëts nguytyunët tijatyëtsë nety njäjtypy. Ets nan kyajts ntsoytyuuny kots tim ëgäˈäny ojts nëjkxy reunyonk mët ko mayëtsë nety ja nmëguˈukˈäjtëm nˈixyˈäjnëdë”.

13. ¿Tiko tsyokyëty nbudëjkëmë jäˈäy parë nyëjkxët reunyonk?

¹³ Nˈokpudëjkëm ja jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm parë nyëjkxët reunyonk. ¿Tiko mbäät duˈun nduˈunëm? Yëˈko Jyobaa duˈun tniˈanaˈamë ets duˈunën tuk pëky nDiosˈawdäjtëm (Eb. 10:24, 25). Ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib mëët nduˈukmujkëm, duˈun njäˈäwëm extëm ja familyë ko mëët nyajpatëm reunyonk. Duˈunxyëp extëm niˈamukë njantsy tyukxondakëm ja käˈäy ukën. Pën nbudëjkëmë jäˈäy parë yeˈeytsyondäˈäktët reunyonk, duˈunë nety nbudëjkëm parë nyëbatët. Per mbäät jap ti yajnëˈëˈaduky yajtuˈuˈadukyëty parë kyaj nyëbatët. ¿Wiˈix mbäät ndukpudëjkëmë liibrë Jukyˈat agujk jotkujk?

14. ¿Wiˈix mbäät nbudëjkëmë jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm parë nyëjkxët reunyonk?

¹⁴ Mbäät nyajtuˈunëmë liibrë Jukyˈat agujk jotkujk mä ëxpëjkën 10 parë nwoˈowëm ja jäˈäy ets nyëjkxët reunyonk. Mä nety kyapëtsëmynyëmë tyäˈädë liibrë ojts näägë nmëguˈukˈäjtëm yaˈˈanëëmëdë diˈib jantsy oyë jäˈäy yaˈëxpëjktëp parë dyajtundët mëdë jäˈäy diˈib yaˈëxpëjktëp. Jantsy oy wyimbëtsëëmy ko duˈun ttuundë. Per oy ko netyë jäˈäy nwoˈowëm reunyonk, kyaj jaanëm ko nety të jyäjnë mä ëxpëjkënë 10. Pes tëgatsyaty tuˈuk tuˈugë jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm ets tiiyëm tsiptakxëdëp. Pääty, nˈokˈijxëm wiˈix niduˈuk niduˈuk nbudëkëyäˈänëm. Kyaj axëëk nnayjyäˈäwëm pën kyaj netyë ja jäˈäy nyijkxy reunyonk. Nˈokmëmaˈkxtujkëm, per oy ko xëmë ndukjamyajtsëm.

15. ¿Tijaty jyëjptsëˈk jyëjpjäˈäwëdëp ja jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm?

¹⁵ Nˈokjamyajtsëm ko ëtsäjtëm nan ojts njëjptsëˈk njëjpjäˈäwëm parë nDestiigëˈäjtëm. Waˈan ojts nwinmäˈäyëm ko ninäˈä mbäät ngaˈëwäˈkx ngakäjpxwäˈkxëm tëjkmdëjkm. O waˈan ojts njëjptsëˈkëm ko xymyëtsiptsoˈonëm ja jiiky mëguˈuk o ja mëtnaymyaayëbë. Pën duˈun ojts nnayjyäˈäwëm, mbäädë net njaygyujkëm wiˈix nyayjyawëty ja jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm. Jesus jyënany ko näägë jäˈäy jyëjptsëˈëgëyan jyëjpjawëyandëp, per yˈanmääy ja yˈëxpëjkpëty ets kyaj yëˈë yajtuˈuˈadukëdët parë tmëdundëdë Jyobaa (Mat. 10:16, 17, 27, 28). ¿Wiˈixë Jesus tpudëjkë ja yˈëxpëjkpëty parë kyaj myëmadäˈägëdët ja tsëˈëgë? Ets ¿wiˈix ëtsäjtëm nenduˈun mbäät nduˈunëm?

16. ¿Wiˈix mbäät ndukniˈˈijxëmë jäˈäy parë tnimaytyäˈägët tijaty kujk jyajtypy?

¹⁶ Nˈoktukniˈˈijxëm ja jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm parë wanaty wanaty tnimaytyäˈägët diˈib kujk jyajtypy. Seguurë ko Jesus yˈëxpëjkpëty tuktëjkëdë tsëˈëgë ko yajkajxtë ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë. Per ojts tpudëkë ja yˈëxpëjkpëty ko tˈanmääy pënaty myëtmaytyäˈäktëp ets tii nyimaytyäˈäktëp (Mat. 10:5-7). ¿Wiˈix mbäät nbanëjkxëmë yˈijxpajtën? Ko nbudëjkëmë jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm ets nˈanmäˈäyëm pënaty myëtmaytyäˈäktëp. Extëm nˈokpëjtakëm, nˈokˈyajtëˈëwëm pën jam pën tˈixyˈaty diˈibë mbäät ttukmëtmaytyaˈaky ja tëyˈäjtën diˈib jam të tjaty. Ko nety duˈun të nduˈunëm, ta net ndukniˈˈijxëm wiˈix ttunët ets mbäädë net mëët nduundakëm. Mbäät nyajtuˈunëmë liibrë Jukyˈat agujk jotkujk mä jyënaˈany, “Näägë jäˈäy jyënäˈändë” ets mä jyënaˈany, “Näägë jäˈäy mbäät dyajtëy”. Ko nety mëët nduundakëm,  nˈoktukniˈˈijxëm wiˈix dyajtunëdë Biiblyë parë tˈatsoowëmbitët tsuj yajxon ja jäˈäy ko nety ti yajtëyëty.

17. ¿Wiˈix mbäät nyajtuˈunëmë Matewʉ 10:19, 20, 29-31 parë nbudëjkëmë jäˈäy ets ttukˈijxpatëdë Jyobaa?

¹⁷ Nˈokpudëjkëm ja jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm parë ttukˈijxpatëdë Jyobaa. Jesus yˈanmääyë yˈëxpëjkpëty ko tsojkëdëbë Jyobaa ets pääty pyudëkëyäˈänëdë (käjpxë Matewʉ 10:19, 20, 29-31). Nˈoktukjamyajtsëmë jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm ko Jyobaa kyaj myastuˈudäˈänyëty. Mbäät ndukniˈˈijxëmë jäˈäy wiˈix ttukˈijxpatëdë Jyobaa ko ninuˈkxtakëm tijaty tyunaampy. Franciszek, diˈib tsënaapy Polonia, jyënaˈany: “Kots ja nmaˈestrë nyuˈkxtaˈaky, xëmë tnigajpxy tijatyëts ndunaampy. Kots nˈijxy wiˈixë Jyobaa yˈatsoowëmbijtxëty ja nyuˈkxtakën, tats nenduˈun ëgäˈäny nmënuˈkxtakyë Jyobaa. Njäˈäwëts wiˈixëtsë Jyobaa xypyudëjkë kots nˈamdooyë permisë mätsë nety näämnëm të ndëkë tuumbë parëts nëjkxäˈäny reunyonk ets asamblee”.

18. ¿Wiˈixë Jyobaa nyayjyawëty mä tëgokyë tijaty nduˈunëm parë jäˈäy nyaˈëxpëjkëm?

¹⁸ Ets pën tyam kyaj pën nyaˈëxpëjkëm, ¿mbäädëdaa nbudëjkëmë jäˈäy parë nyëbatët? Mbäät. ¿Wiˈix mbäät nduˈunëm? Ko nbudëjkëm ja nmëguˈukˈäjtëm mä nëjkxë jäˈäy dyaˈëxpëkäˈändë. Tyäˈädë yëˈë yajxon xytyukˈijxëm ko Jyobaa mëjwiin kajaa nyaytyukjotmaytyunyëtyë jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm. Jyobaa xytsyojkëm ets yajtsobatypy tijaty nduˈunëm ko nbudëjkëmë jäˈäy ets myëwingonëdët (Is. 52:7).