1. Bika bikalingisa bangamba ba Yehova balizibe buli ha bisimbu bimo?

BWINGI bwetu tukazibi buli ha bisimbu bimo. Bamo bakazibi buli mu simbu yaindondo lika. Oloni bamo bakazibi buli ha simbu yailaha. Simbu imo, tukazibi buli nameme tuli na bakwetu. Bamo kukabakaluwila kuwana babusamba nga banajalukila ku cikungulukilo ceka. Bamoco banakolela mu binaanga muje muli manene likwatasano, co bakazibi buli nga bajalukila kweka. Bekaco bakazibi buli mwafwa ya kutsisa kabusamba nambe kabushoko kabo wa ha mbunge. Co baka-Kilistu bamo maneneni baje banaija ololo mu busunga, bakazibi buli nga babushoko bwabo nambe babusamba babo baje kubapwile Bakaleho babayengula nambe kubayandesa.

2. Bihula muka bitukumbulula muno mu cilongesa?

² Yehova atuzibuka mwamubwa, co akatuzibisisa. Nga tuli na kuziba buli, tunapande kuzibuka ngwetu Yehova azibuka mutuli na kulizibila, co ashaka kutukwasa. Yehova akatukwasa bati? Bika bitunapande kulinga nga tuliziba buli? Co bika bitunapande kulinga mangana tutakamese bandolome na bandokazi baje bali na kuziba buli? Tukumbululeni ebi bihula.

3. Yehova wamwesele bati ngwendi wakele mbunge Elinja?

³ Yehova washaka ngwendi bangamba bendi boshe bapwe ba kubwahelela. Ali muyehi na umo na umo wetu, co mutukazeye, akazibuka. (Myaso 145:18, 19) Tusimutwiyeni omwo Yehova wamweselele ngwendi wakele mbunge kapolofweto Elinja nomwo wamukwaselele. Ha simbu yayoyele ou munalume wa kulongwa, byuma byakaluwile manene mu Isalele. Banu bamo ba mu Isalele baje bakele na moko, bakele na kuyandesa manene bangamba ba Njambi, co bashakele kutsiya Elinja. (1 Vimye 19:1, 2) Co lalo,  hamo Elinja wazeyele manene mwafwa ya kusinganyeka ngwendi ikeye lika kapolofweto ka Yehova wasaleleko. (1 Vimye 19:10) Njambi walingileko byuma bimo bwasi-bwasi mangana akwase Elinja. Yehova watumine kangelo mangana akumutakamese na kumuleka ngwendi kesi likalyendi, oloni kucili Baisalele babangi baje bali na kulemesa Njambi.—1 Vimye 19:5, 18.

4. Mukanda wa Mako 10:29, 30 umwesa bati ngwawo Yehova waka mbunge bangamba bendi baje banaseze babushoko na babusamba babo?

⁴ Yehova azibuka ngwendi bwingi bwetu mutwashangumukile kumupangela, twasezele byuma bimo bije byapwile bya seho manene kuli yetu. Cakumwenako, hamo ha simbu ino, baka-naanga yetu na babusamba betu baje kubapwile Bakaleho banecela kutukwasa. Simbu imo, kapositolo Petulu wehwile Yesu ngwendi: “Yetu tunaseza byuma byoshe, tunakukaba, coni cikandelela cikajo tukatambula?” (Mateo 19:27) Hamo Petulu wehwile eci cihula mwafwa walishoshomwenene. Yesu wakulahesele bandongesi bendi ngwendi bawana naanga ya ku sipilitu. (Tandeni Mako 10:29, 30.) Co Yehova uje wapwa Tate yetu wa mwilu nakulahesa ngwendi akwasa boshe baje balyangwila kumupangela. (Myaso 9:10) Tusimutwiyeni byuma bimo bimunapande kulinga mangana Yehova amikwase kukolesa ha simbu imuziba buli.

5. Kusinganyekesesa mwali na kumikwasela Yehova kumikwasa bati?

⁵ Singanyekeseseni mwali na kumikwasela Yehova. (Myaso 55:22) Nga mulinga ngoco, co kumulizibi ngweni muli likalyeni. Ndokazi Carol, * uje wapwa muzike wendekele ngwendi: “Kusinganyekesesa mwananjikwasela Yehova mu bukalu bunjinaliwana nabwo kukanjilingisa njilizibe ngwange kunjesi likalyange. Co lalo, kunanjilingisa njikulahele ngwange Yehova atwalelelaho kunjikwasa.” Ndokazi Carol ikeye lika wapwa Mukaleho mu naanga yabo.

6. Mukanda wa 1 Petulu 5:9, 10 wasa kutakamesa bati baje bakalizibi buli?

⁶ Singanyekeseseni omwo Yehova nakwasela bandolome na bandokazi baje bakalizibi buli. (Tandeni 1 Petulu 5:9, 10.) Ndolome Hiroshi  ikeye lika napu Mukaleho mu naanga yabo ha myaka yaingi. Wendekele ngwendi: “Tuzibuka ngwetu bandolome na bandokazi betu boshe bakaliwana na bukalu. Co kuzibuka ngwetu tubaboshe tuli na kulinga mwoshe mutwasela mangana tupangele Yehova, kututakamesa nga kukwesi babushoko bwetu bapwa Bakaleho.”

7. Kulombela kukamikwasa bati?

⁷ Twaleleleniho kukanyamesa busamba bweni na Yehova. Munapande kuleka Yehova mwoshe mumuli na kulizibila. (1 Petu 5:7) Ndokazi Massiel wakele na kuliziba buli mwapwile Mukaleho mwafwa baka-naanga yendi boshe kubakele mu busunga. Wendekele ngwendi: “Cuma cimo canjikwasele njikolese munjazibile buli, capwile kulombela manene kuli Yehova. Njamumona kupwa Tate yange, co njakele na kulombela kuli ikeye kushwa kumo ha litangwa na litangwa na kumuleka munjakele na kulizibila.”

8. Kutanda Lijwi lya Njambi na kusinganyekesesa kukamikwasa bati?

⁸ Tandeni Lijwi lya Njambi simbu yoshe na kusinganyekesesa ha biñanda bije bimwesa ngwabyo Yehova wamizema. Ndokazi Bianca uje ibakele na kushendumuna kuli baka-naanga yendi wendekele ngwendi: “Kutanda na kusinganyekesesa ha biñanda bya mu Mbimbiliya na mizimbu ya mu kuyoya ya bangamba ba Yehova baje banaliwana na bukalu bunjinaliwana nabwo kunanjikwasa manene.” Baka-Kilistu bamo bakakwata mavesi amo mu mutwe aje atakamesa akufwa ngwe Myaso 27:10 na Isaya 41:10. Bamoco bakatolilila ku majwi a kurekoda a ha webusaiti yetu omwo balibwahesela biwano nambe omwo batanda Mbimbiliya. Co mubakalingi ngoco kubesi kuliziba manene buli.

9. Kukunguluka kukamikwasa bati?

⁹ Lingeni mwoshe mumwasela kukunguluka simbu yoshe. Byuma bimukalilongesa ku biwano bikamitakamesa. Co lalo, mulizibuka mwamubwa na bandolome na bandokazi beni. (Heve 10:24, 25) Massiel itunabanga kusimutwiya wendekele ngwendi: “Nameme njakele na shwamwa, njesekele munjaselele mwoshe kukunguluka simbu yoshe na kukumbulula ku biwano. Kulinga ngoco, kwanjikwasele njilizilile manene na bandolome na bandokazi.”

10. Bika kwapwila kwa seho kulikuta busamba na bandolome na bandokazi?

¹⁰ Likuteni busamba na bandolome na bandokazi. Likuteni busamba na bandolome na bandokazi baje basa kumilongesako bimo. Banasa kupwa banike nambe bakulunu kuli yeni nambe ba cisemwa ceka. Mbimbiliya ngwayo twasa kuwana mana ku “tukulukazi.” (Yombi 12:12) Oloni bakulunu nabo basa kulilongesako bimo ku banike. Cakumwenako, Ndabiti wapwile mwanike manene kuli Yonatana. Nameme ngoco, bapwile babusamba bakama. (1 Samwe 18:1) Ndabiti na Yonatana batwaleleleleho kupangela Yehova nameme baliwanene na bukalu  bwabwingi mwafwa bakele na kulikwasa umo na mukwabo. (1 Samwe 23:16-18) Ndokazi Irina wendekele ngwendi: “Bandolome na bandokazi betu bapwa bisemi betu, bayayetu na bishongo betu ba ku sipilitu. Co Yehova asa kubapangesa mangana batukwase ngwe mubanesi kutukwasela babushoko bwetu.” Ou ndokazi ikeye lika wapwa Mukaleho mu naanga.

11. Tunapande kulinga bika mangana tukanyamese busamba bwetu na bakwetu?

¹¹ Kunasa kumikaluwila kuwana babusamba maneneni nga mwakala na shwamwa. Ndokazi Ratna uje wakala na shwamwa walilongesele busunga nameme banu bamo bakele na kumulwisa. Wendekele ngwendi: “Njanangukile ngwange njatondele bukwasi bwa bandolome na bandokazi mu cikungulukilo.” Kunasa kupwa kwakukalu kulekako mukweni mumuli na kulizibila. Oloni kulinga ngoco, kumilingisa mulikute busamba bwa kukanyama. Babusamba beni bashaka kumikwasa na kumitakamesa, oloni kubanga mubaleke bukalu bweni.

12. Cipangi ca kwambulula citukwasa bati tuwane babusamba bababwa?

¹² Ngila imo itwasa kuwanenamo babusamba inapu kupanga na bandolome na bandokazi betu mu lihya. Carol itunabanga kusimutwiya wendekele ngwendi: “Kwambulwila hamo na bakwetu bandokazi na kupangela hamo nabo bipangi bimo bya mu munga, kunanjikwasa njiwane babusamba bababwa. Yehova nanjikwasa ha myaka yaingi kupangesa aba babusamba.” Kulikuta busamba na bakwetu baka-Kilistu kunapu kwa seho manene. Yehova akapangesa aba babusamba mangana atutakamese nga tunazeye nambe nga tuziba buli.—Visi 17:17.

13. Bika byanapande kulinga umo na umo wetu mu cikungulukilo?

¹³ Baka-Kilistu banapande kumwesa cizemo ku bandolome na bandokazi babo boshe na kukala nabo mu kwoloka mangana keti kukale umo aliziba ngwendi banamuyengula. (Yowa 13:35) Byuma bitwendeka nambe bitulinga, byasa kutakamesa manene bakwetu. Ndokazi umo wendekele ngwendi: “Munjalilongesele busunga, bandolome na bandokazi bapwile baka-naanga yange. Ngwe bandolome na bandokazi kubanjikwasele, ngwe kunjapwile Mukaleho wa Yehova.” Bandolome na bandokazi bamo kubakele na kabushoko uje wapwa Mukaleho. Mwasa kubakwasa bati balizibe ngwabo bandolome na bandokazi mu cikungulukilo babazema?

14. Munapande kulinga bika mangana mulikute busamba na babaha mu cikungulukilo?

¹⁴ Likuteni busamba na babaha mu cikungulukilo. Tunapande kubatambula na nzanzu mu cikungulukilo. (Loma 15:7) Oloni kuli byuma bikwabo bitunapande kulinga keti kubameneka lika na nzanzu. Tushaka ngwetu mu kwita kwa simbu bapwe babusamba betu bakama. Ngeci, tunapande kumwesa ngwetu twabaka mbunge, co twabazema. Simutwiyeni nabo mangana muzibuke bukalu bubali na kuliwana nabwo, oloni keti mubehule bihula bije bibazibisa shwamwa. Bamo kunasa kubakaluwila kumileka mubali na kulizibila, co keti mubakakateye kwendeka. Oloni behuleni bihula bije bibalingisa bazituke kwendeka na kubatolilila omwo bakumbulula. Cakumwenako, mwasa kubehula mubalilongeselele busunga.

15. Baka-Kilistu ba kuhya ku sipilitu basa kukwasa bati bakwabo mu cikungulukilo?

¹⁵ Baka-Kilistu boshe mu cikungulukilo bakola ku sipilitu nga bandolome na bandokazi ba kuhya ku sipilitu babamwesa ngwabo babaka mbunge, maneneni bakulunu. Ndokazi Melissa wendekele ngwendi: “Njakandelela manene ku bandolome baje bakamwesa ngwabo banjaka mbunge. Aba bandolome bakawana simbu ya kusikama nange, co bapwa bene ngwe batate.  Munjikabaleke bukalu bwange, bakanjitolilila.” Baina ya Melissa bakebo lika bapwa Bakaleho. Ndolome wa mukwenje wa lizina lya Mauricio walizibile buli omwo ndolome uje wakele na kumulongesa Mbimbiliya walikelele kukunguluka na kwambulula. Wendekele ngwendi: “Bakulunu banjakele manene mbunge, co banjikwasele manene. Bakele na kusimutwiya nange kushwa kumo. Co lalo, bakele na kupanga nange mu lihya na kunjilekako bisimpi bibanalilongesa mu Mbimbiliya na kweha nange.” Ndokazi Melissa na ndolome Mauricio bali na kupangela ha Mbetele.

16-17. Twasa kukwasa bati bakwetu?

¹⁶ Bakwaseni. (Ngala 6:10) Leo uje ali na kupangela cipangi ca bumishinali mu lifuti lije lyakala kulako na babushoko bwendi wendekele ngwendi: “Kakangi mutukakala mu bukalu, tukashaka ngwetu bakwetu batumwese cizemo. Litangwa limo, njaliwanene mu monde. Co munjaketele ku njibo, njazeyele manene. Oloni ndolome umo na munakazi wendi banjilanyele ku njibo yabo mangana njikalye nabo byakulya. Kunjanuka byakulya bitwalile, oloni njanuka ngwange banjimwesele ngozi na kunjitolilila mwamubwa. Co munjatundileko, njazibile bene na ku mbunge hehu!”

¹⁷ Tukabwahelela manene mutukakala ku biwano byetu bya kufwa ngwe ciwano ca citingitingi nambe ca mutambela mwafwa tukawanako simbu ya kusimutwiya na bandolome na bandokazi betu ha byuma bitunalilongesa. Oloni Carol itunabanga kusimutwiya wendekele ngwendi: “Njikazibi manene buli munjikakala ku ciwano ca mutambela nambe ca citingitingi.” Mwafwa bika akalizibi ngoco? Wendekele ngwendi: “Nameme oku ku biwano kukakala bandolome na bandokazi babangi, oloni bakasikama manene na binaanga byabo. Co munjikabamono, njikazibi manene buli.” Bandolome na bandokazi bamo kukabakaluwila kuya ku ciwano ca mutambela nambe ca citingitingi munima ya kutsisa muka-limbo lyabo. Kuma kuli ndolome nambe ndokazi imuzibuka ali na kuliwana nobu bukalu ndi? Nga kwali, co mwasa kumulanya mangana muye hamo nendi ku ciwano.

18. Twasa kupangesa bati cinangulo cili ku 2 Kolinte 6:11-13?

¹⁸ Waneniko simbu ya kusikama nabo. Esekeni  mumwasela mwoshe mangana muwaneko simbu ya kusikama na bandolome na bandokazi ba kuliseza-seza, maneneni baje bakalizibi buli. Tushaka ‘kushokolola manene bimbunge byetu,’ maneneni kuli bandolome na bandokazi baje bakalizibi buli. (Tandeni 2 Kolinte 6:11-13.) Melissa itunabanga kusimutwiya wendekele ngwendi: “Twakele na kubwahelela manene bandolome na bandokazi mubakele na kutulanya ku binjibo byabo mangana tukasikame nabo na binaanga byayo nambe kuya nabo ku mitambela yeka.” Kuma kuli ndolome nambe ndokazi mu cikungulukilo ceni imwasa kulanya ndi?

19. Bandolome na bandokazi betu banasa kutonda manene ngwabo tusikame nabo simbu muka?

¹⁹ Simbu imo, bandolome na bandokazi betu bakatondo manene ngwabo tusikame nabo. Cakumwenako, bamo kukabakaluwila kukala na babushoko bwabo baje kubapwile Bakaleho ha simbu ibakalingi bilika bya bulombelo nambe bya lifuti. Bamoco bakazibi manene busiwa ha litangwa lyatsile kabushoko nambe kabusamba kabo. Nga tuwanako simbu ya kusikama na bandolome na bandokazi baje bali na kuliwana nobu bukalu, co tumwesa ngwetu twabaka mbunge.—Fili 2:20.

20. Majwi a Yesu ali ku Mateo 12:48-50 atukwasa bati nga tuziba buli?

²⁰ Kuli byuma byabingi byasa kulingisa muka-Kilistu alizibe buli, oloni tunapande kwanuka ngwetu Yehova azibuka ngwendi bisimbu bimo tukalizibi buli. Co kakangi akapangesa bandolome na bandokazi betu mangana batukwase. (Tandeni Mateo 12:48-50.) Tumwesa ngwetu twakandelela kuli Yehova ha kutwana aba bandolome na bandokazi nga tubakwasa. Nameme simbu imo tunasa kuliziba buli, tunapande kwanuka ngwetu kutwesi likalyetu mwafwa Yehova ali netu simbu yoshe.