1. Zvini zvi mahako ku a malandza yo kari ya Jehovha ma tshuka mazwa ciwundza?

A KUTALA ka hina ha tshuka hizwa ciwundza. A ka vokari ci tekela ku hundza. A ka van’wani zvi teka cikhati co leha kasi ci hundza. Hambu loku hi hi cikari ka vanhu, hi nga tshuka hizwa ciwundza. A van’wani zva va karatela a ku kuma vanghana ka bandla legi va nga rura vaya ka gona. A van’wani va kulele ka ngango wa cinghana nguvhu va nga randza ku maha zvilo na va hi zvin’we, kanilezvi vazwa ciwundza hi lezvi va nga rura vaya kule ni maxaka yabye. A van’wani vazwa ciwundza hi lezvi va xuvako wokari a ngafa va nga mu randza nguvhu. A maKristu yo kari, nguvhunguvhu lawa ma ha hiko ku gondza lisine, mazwa ciwundza loku ma nyenyiwa kutani ku xanisiwa hi maxaka yabye ma nga kholwiko ni lava va nga hi vanghana vabye.

2. Zviwutiso muni hi to hlamula ka ndzima leyi?

² Jehovha wa zvi tiva a tlhela a zvi zwisisa zvontlhe zvi hi humelelako. Loku hizwa ciwundza, wa zvi tiva niku i lava ku hi vhuna ku hlula cikarato leco. I hi vhunisa kuyini? Zvini hi nga mahako kasi kulwa ni cikarato leci? Kona hi nga va vhunisa kuyini a vamakabye va hina lomu bandleni va zwako ciwundza? Ka ndzima leyi, hi ta hlamula a zviwutiso lezvi.

3. Jehovha i kombisile kuyini a kukhatala hi Elija?

³ Jehovha i lava ku wontlhe a malandza yakwe ma hanya na ma tsakile. I kusuhani ni mun’we ni mun’wani wa hina niku wa zvi wona loku hi nga xalalangi kutani loku hi mbhelile ntamu.  (Lis. 145:18, 19) Alakanyela lezvi Jehovha a nga kombisa zvona kukhatala hi lezvi a nga ti zwisa zvona muphrofeti Elija ni lezvi a nga mu vhunisa zvona. A muphrofeti loyi wo tsumbeka i hanyile ka nguva yo bindza nguvhu matin’wini ya Izrayeli. Ka cikhati leco, a malandza ya Jehovha ma wa kari ma xanisiwa nguvhu, niku Elija hi yena a nga laviwa nguvhu hi vanhu va ntamu nguvhu va nga kala va nga mu randzi Jehovha. (1 Tih. 19:1, 2) A cin’wani kuzvilava ci nga karata Elija ku ti wona na a hi yena yece a nga tirela Jehovha. (1 Tih. 19:10) Jehovha i no tekela ku mu vhuna. I no rumela Ngilozi yi ya ka Elija yi ya mu tiyisekisa lezvaku i wa nga hi yece, ku wa hi ni vaIzrayeli vo tala va nga ha tsumbeka va tirela Jehovha! — 1 Tih. 19:5, 18.

4. A bhuku ga Marku 10:29, 30 gi kombisa kuyini ku Jehovha wa khatala hi malandza yakwe lawa kuzvilava ma nga ha vhuniwiko hi maxaka ni vanghana vabye?

⁴ Jehovha wa zvi tiva ku a cikhati hi nga hlawula ku mu tirela, a vokari va hina zvi lavile ku hi luza zvo tala nguvhu. Kuzvilava a maxaka ya hina ma nga hiko maKristu ni lava hi nga hlakana navo va tsikile ku hi vhunetela. Ka khati go kari, mupostoli Pedro i no wutisa Jesu, kuzvilava hi ku karateka, aku: “Hi siyile zvilo zvontlhe hi ku landzela. Wu tava wihi a nchachazelo wa hina?” (Mat. 19:27) Jesu i no tiyisekisa vapizani vakwe hi lirandzo aku va ta kuma ngango wa hombe nguvhu wa vakhozeli va Jehovha. (Lera Marku 10:29, 30.) Jehovha, a Papayi wa hina wa le tilweni, i tsumbisa ku i ta va vhuna lava va mu tirelako. (Lis. 9:10) Wona zvokari u nga mahako kasi Jehovha a ku vhuna kulwa ni ciwundza.

5. Hi wahi mabhindzu ya ku zama ku wona lezvi Jehovha a ku vhunisako zvona?

⁵ Zama ku wona lezvi Jehovha a ku vhunisako zvona. (Lis. 55:22) Lezvo zvi ta ku vhuna ku wona ku a wu wece. A makabye wo kari wa cisati a nga chadhangiko wa ku hi Katarina *, loyi a maxaka yakwe ma nga hiko lisineni, i wula lezvi: “Loku ndzi cuwuka ndzhako ndzi tlhela ndzi ehleketa hi lezvi Jehovha a ndzi vhunisako zvona ndzeni ka mindzhingo ya  mina, zva ndzi vhuna ku zvi wona ku a ndzi ndzoce. Lezvo zvi ndzi vhuna ku wona ku contlhe cikhati Jehovha i tava na mina.”

6. 1 Pedro 5:9, 10 a nga va tiyisisa kuyini lava va lwako ni ciwundza?

⁶ Ehleketa hi lezvi Jehovha a va vhunisako zvona a vamakabye van’wani va nga ni zvikarato. (Lera 1 Pedro 5:9, 10.) Horácio, loyi a nga yece lisineni laha ngangweni wabye, i wula lezvi: “Zva dlunyateka a ku laha bandleni munhu ni munhu i na ni cikarato cakwe. A ku tiva lezvaku a mun’we ni mun’we iwa a vhuka na a maha lezvi a zvi kotako kasi ku tirela Jehovha, zvi nga hi tiyisa hina hi nga hoce lisineni.”

7. A mukhongelo wu ku vhunisa kuyini?

⁷ Khongela, u lera Bhibhiliya, uya mitlhanganweni — zvontlhe u zvi maha hi kukhandzakanya. Byela Jehovha lezvi hakunene u ti zwisako zvona. (1 Ped. 5:7) Márcia, a makabye wa cisati a nga ti wona na a hi yece a cikhati a nga tiya a yimela lisine, i wula lezvi: “A cin’we ca lezvi zvi nga ndzi vhuna nguvhu a ku hlula ciwundza ku khongela ka Jehovha hi mbilu yontlhe. Jehovha i wa hi Papayi wa lisine ka mina. Siku ni siku ndzi wa khongela ka yena makhati yo tala, ndzi mu byela lezvi ndzi nga ti zwisa zvona.”

8. U vhunekisa kuyini hi ku lera ni ku ehleketa hi Mhaka ya Nungungulu?

⁸ Lera Bhibhiliya hi kukhandzakanya, u ehleketa hi matimu yo kari ma ku vhunako ku wona ku Jehovha wa ku randza. Bianca, a makabye a timiselako maxaka ma tshamelako ku wulawula zva hava hi yena, i wula lezvi: “Leci ci ndzi vhunako nguvhu ku lera ni ku ehleketa hi matimu ya Bhibhiliya ni ya malandza man’wani ya Jehovha ma kumeneko ni cikarato co fana ni leci ca mina.” A maKristu yo kari ma zama ku hlayisa mitsalo yi va chavelelako nguvhu, yo kota Lisimu 27:10; na Isaya 41:10. A van’wani ve a ku ingisela mahungu ma gravharilweko ya lomu ka saite ya hina zva va chavelela va ngazwi nguvhu ciwundza.

9. U vhunekisa kuyini hi kuva kona mitlhanganweni?

⁹ Ti karatele ku wona mitlhangano hi kukhandzakanya. A mitlhangano yi ta ku tiyisa yi tlhela yi ku vhuna ku va tiva khwatsi a vamakabye. (Mah. 10:24, 25) Márcia, hi mu kumbukileko, i wula lezvi: “Hambu lezvi ndzi nga ni tingana, ndzi ti mahele ciboho ca kuva mitlhanganweni yontlhe ndzi tlhela ndzi hlamula. Lezvo zvi ndzi vhunile ku nga tizwi ciwundza laha bandleni.”

10. Hikuyini zvi nga zva lisima a ku chata wunghana ni maKristu yo tsumbeka?

¹⁰ Chata wunghana ni maKristu yo tsumbeka. Hlota vanghana lomu bandleni lava u nga gondzako ka vona, hambu lava mu hambeneko  hi tanga ni mudhawuko. A Bhibhiliya gi hi alakanyisa lezvaku “a vakale va na ni wutlhari”. (Joba 12:12) Hambu lava vahombe va nga gondza zvotala ka vaswa vo tsumbeka. Hambu lezvi Dhavhidha a nga hi n’wanana ka Jonatani, vave vanghana va hombe. (1 Sam. 18:1) Dhavhidha na Jonatani va vhunene ku tirela Jehovha hambu lezvi va nga lwisana ni zvikarato. (1 Sam. 23:16-18) A makabye wo kari wa ku hi Irina, loyi a nga yece Kustumunyu laha kaya kabye, i wula lezvi: “A vamakabye laha bandleni va ngava vapapayi ni vamakabye va hina. Jehovha a nga va tirisa kasi ku hi vhuna loku zvi laveka.”

11. Zvini u faneleko ku maha kasi u chata wunghana go tiya?

¹¹ A ku chata vanghana vaswa zvi nga tshuka zvi karata, nguvhunguvhu loku u hi munhu wa tingana. Rita, a nga munhu wa tingana a gondzileko lisine hambu lezvi a nga vhukelwa, i tlhamusela lezvi: “Zvi lavile ku ndzi ti karata kasi ndzi vhumela ku zvi lava ku ndzi vhuniwa futsi hi vamakabye laha bandleni.” Zvi nga tshuka zvi ku karatela ku bhulela wokari lezvi u ti zwisako zvona. Kanilezvi, a ku ti karata u ti tlhatlha cifuva ka makabye wo kari, i zambo ga lisima kasi ku chata wunghana go tiya. A vamakabye va zvi lava ku ku tiyisa ni ku ku vhuna, kanilezvi zvi lava ku va tiva zvikarato u lwisanako nazvo hi kona va to tiva ndlela ya ku ku vhuna.

12. A ntiro wa kuchumayela wu nga ku vhunisa kuyini ku kuma vanghana va va nene?

¹² A yin’we ya tindlela ta ti nene ta ku chata wunghana ku chumayela ni vamakabye van’wani. Katarina, hi mu kumbukileko, i wula lezvi: “Ndzi kumile vanghana vo tala va va nene hi ku mbheta cikhati na ndzi chumayela ni vamakabye ni ku maha mitiro yin’wani ya moya. Ka malembe wontlhe lawa, Jehovha i kari a ndzi vhuna hi ku tirisa vamakabye lava.” Hakunene, zva vhuna nguvhu a ku ti karatela ku chata wunghana ni maKristu yo tsumbeka. Jehovha i tirisa vanghana lavo kasi ku ku vhuna kulwa ni kutizwa ka hava, ko kota ciwundza. — Mav. 17:17.

13. I ntiro muni hi nga nawo hontlheni laha bandleni?

¹³ Hontlheni zvi lava ku hi maha zvontlhe hi zvi kotako kasi laha bandleni kuva ni lirandzo ni kurula, ku nga hi na munhu a ti wonako na hi yece. (Joh. 13:35) Lezvi hi wulako ni lezvi hi mahako zvi nga va tiyisa nguvhu a van’wani. Wona lezvi zvi nga wuliwa hi makabye wo kari, i te: “A cikhati ndzi nga gondza lisine, a bandla give wona ngango wa mina. Na ndzi nga zvi kotangi kuva Kustumunyu ya Jehovha loku ndzi wa nga vhuniwangi hi vamakabye.” U nga maha yini kasi ku vhuna lava va nga voce lisineni lezvaku va tizwa na va hi vana va laha bandleni?

14. Hi yihi ndlela ya ku chata wunghana go tiya ni lava va nga vaswa laha bandleni?

¹⁴ Ranga hi wena u sangula ku chata wunghana navo. Hi nga sangula hi ku va amukela hi lirandzo lava va nga vaswa laha bandleni. (Rom. 15:7) Hambulezvo, a hi lavi ku va losa basi zvi gama kwalaho. Hi kufamba ka cikhati, hi lava ku aka wunghana go tiya navo. Hikwalaho, va khatalele hi lirandzo ni hi mbilu yontlhe lava va nga vaswa. Zama ku tiva zvikarato va kumanako nazvo; hambulezvo, na u nga va ngheni phaketini. A vokari kuzvilava zva va karatela ku bhula hi ta wutomi gabye ni ku wula lezvi va ti zwisako zvona. Hikwalaho, zama ku nga va kurumeti a ku va bhula. Kanilezvi, zama ku va kuca ku va ti phofula hi ku va maha zviwutiso hi wunene ni lirandzo u tlhela u kombisa lihlazva-mbilu laha u lavako  ku va ku hlamula. Hi cikombiso, u nga va wutisa lezvi va nga gondzisa zvona lisine.

15. A maKristu yo buvha ma nga va vhunisa kuyini van’wani lomu bandleni?

¹⁵ Vontlhe laha bandleni va ta kula hi tlhelo ga moya loku a maKristu ma buvhileko hi tlhelo ga moya, nguvhunguvhu a madhota, ma va khatalela. Melita, a wundlilweko lisineni hi mamani wakwe, i wula lezvi: “Ne a ndzi na magezu ya ku bonga vamakabye lava va ti nyiketeleko malembe wontlhe lawa kasi va ndzi vhuna kota vapapayi va mina hi tlhelo ga moya. Loku ndzi lava ku bhula, a ndzi mu vhumali wo ndzi ingisela, va tshama na va longile.” Maurício, a makabye wa jaha a nga ti zwisa ku khwatsi i sele yece a cikhati leci a mugondzisi wakwe a nga tsika lisine, i tlhamusela lezvi: “Lezvi a madhota ma nga ndzi khatalelisa zvona zvi ndzi vhunile nguvhu. Ma wa bhula na mina hi kukhandzakanya. Ma tira na mina kuchumayeleni, ma ndzi bhulela lezvi ma zvi gondzileko ka cigondzo cabye, ma tlhela ma ti nyika cikhati ma hlakana na mina.” Melita na Maurício va gumile va nghenela ntiro wa cikhati contlhe.

16-17. Zvini kambe hi nga mahako kasi ku vhuna van’wani lomu bandleni?

¹⁶ Va vhune ka lezvi zvi lavekako. (Gal. 6:10) Leonardo, a nga murumiwa a tirako ka tiko ga le kule nguvhu ni maxaka yakwe, i ngalo: “A kutala ka zvikhati leci a munhu a ci lavako ku mahelwa zvilo zva zvinenana hi cikhati leci zvi lavekako hi cona. Ndzi alakanya a cikhati ndzi nga kumana ni mhango ya movha. Laha ndzi nga chikela kaya, ndzi wa karatekile zva cima. Kanilezvi, a ngango wo kari wu no ndzi ramba hi yaganyana zvakuga. Lezvi hi ngaga a ndzi zvi alakanyi. Leci ndzi ci alakanyako ku va ndzi ingisele khwatsanyana. A cikhati hi nga mbheta, ndzi wa chukwatile.”

¹⁷ Hontlheni ha tsaka hi kuya ka mutlhangano wa cipandze kutani gotsovanyanweni. A cin’we ca lezvi zvi hi tsakisako, kuva zvin’we ni vamakabye hi bhula hi lezvi hi nga gondza. Hambulezvo Katarina, loyi hi mu kumbukileko, i tlhamusela lezvi: “Lomu ka mitlhangano ya cipandze ni migotsovanyano ndzizwa ciwundza ca hombe nguvhu.” Hikuyini a zwako ciwundza? I tlhavinyeta aku: “Hambu lezvi ndzi nga cikari ka vamakabye  va talela ga cima, a kutala ka zvikhati ndzi va wona na va no nama-nama hi mingango yabye. Kuveni mina, a ciwundza kama lowo coya hi ku wuya ci ta zumba.” A van’wani zva va karatela a kuya mutlhanganweni wa cipandze kutani gotsovanyanweni andzhako ka ku felwa hi nuna kutani sati. I kona u mu tivako a lwisanako ni zvikarato lezvi? A hi chukwana u mu ramba muva zvin’we ni ngango wa wena ka mutlhangano wu tako ke?

18. Hi nga gi tirisisa kuyini a bhuku ga 2 Va Le Korinte 6:11-13 loku hi ramba vamakabye?

¹⁸ Ti nyiki cikhati u tshama navo. Zama ku ramba vamakabye vo hambanahambana mu tava zvin’we. Hi lava ku ‘vhulula timbilu ta hina tontlhe’, nguvhunguvhu ka lava kuzvilava va nga ni ciwundza. (Lera 2 Va Le Korinte 6:11-13.) Melita, hi mu kumbukileko, i wula lezvi: “Contlhe cikhati a vamakabye va nga hi ramba le kaya kabye kutani kasi hi endza navo zvi wa hi tsakisa nguvhu.” Ku ni wo kari laha bandleni ga n’wina wa ku mu nga mu ramba?

19. Hi zvihi zvikhati lezvi zvi nga vhunako nguvhu a ku hi ramba makabye lezvaku hi tava zvin’we naye?

¹⁹ Ku ni zvikhati zva ku a vamakabye va nga tsaka nguvhu loku hi va ramba hi tava zvin’we navo. A vamakabye vo kari zvi nga va karatela a ku tshama ni maxaka ma nga hiko maKristu a cikhati leci va mahako tifesta ti nga mu tsakisiko Jehovha. A van’wani ku ni masiku lawa zvi bindzako nguvhu a ku va hi voce, yo fana ni siku legi va nga felwa hi munhu va mu randzako. Loku hi ti nyika cikhati ca kuva ni vamakabye lava va lwisanako ni zvikarato lezvo, hi komba lezvaku ha khatala hi vona “hi mbilu yontlhe”. — Filp. 2:20.

20. A magezu ya Jesu ma nga ka Matewu 12:48-50 ma nga hi vhunisa kuyini loku hizwa ciwundza?

²⁰ Ku ni zvigelo zvo tala zvi nga mahako ku a muKristu azwa ciwundza. Hambulezvo, a ya ku tsakisa hi ku contlhe cikhati Jehovha wa zvi tiva lezvi hi ti zwisako zvona. Wa hi nyika lezvi zvi lavekako. A kutala ka zvikhati i tirisa maKristu-kuloni. (Lera Matewu 12:48-50.) Makunu, loku hi maha zvontlhe hi zvi kotako kasi ku vhuna vamakabye va hina, hi komba Jehovha lezvaku ha gi nyika lisima a lulamiselo gakwe ga lirandzo. Kani hi ti zwisa kuyini, hi nga ta tshuka hiva hoce, hakuva contlhe cikhati Jehovha i kwalaha nyongeni ka hina!