1. ¿Baʼaxten yaan kʼiineʼ le máaxoʼob meyajtik Jéeobaoʼ ku yuʼubikubaʼob tu juunaloʼob?

ÓOLIʼ tuláakal máakeʼ yaan kʼiineʼ ku yuʼubikuba tu juunal, yanoʼobeʼ chéen junsúutuk chéen baʼaleʼ uláakʼoʼobeʼ mantatsʼ. Yanoʼobeʼ kex yaʼab máakoʼob yaan tu yiknaloʼobeʼ ku yuʼubikubaʼob tu juunaloʼob. Uláakʼoʼobeʼ bey u yuʼubikubaʼob le kéen xiʼikoʼob yaanal múuchʼuliloʼ. Yanoʼobeʼ ku yuʼubikubaʼob tu juunaloʼob le kéen náachchajkoʼob tiʼ u láakʼtsiloʼob. Yanoʼob xaneʼ bey u yuʼubikubaʼoboʼ tumen tsʼoʼok u kíimil juntúul máax u yaabiltmoʼob. Yaan xan jujuntúul máaxoʼob ku káajal u meyajtikoʼob Jéeobaeʼ ku yuʼubikubaʼob tu juunaloʼob le kéen xuʼuluk u biskuba u láakʼtsiloʼob yéetel u amigoʼob tu yéeteloʼob.

2. ¿Baʼax kʼáatchiʼiloʼob kun núukbil teʼ xookaʼ?

² Jéeobaeʼ jach u kʼaj óoloʼon, le oʼolal ku naʼatik bix k-uʼuyikba. Letiʼeʼ jach taak u yáantik le máaxoʼob ku yuʼubikubaʼob tu juunaloʼoboʼ. Teʼ xookaʼ yaan k-núukik le kʼáatchiʼobaʼ: ¿Bix u yáantkoʼon Jéeoba utiaʼal maʼ k-uʼuyikba t-juunal? ¿Baʼax jeʼel u páajtal k-beetik wa bey k-uʼuyikbaoʼ? ¿Bix jeʼel u páajtal k-áantik le sukuʼunoʼob ku yuʼubikubaʼob beyoʼ?

3. ¿Bix áantaʼabik Elías tumen Jéeoba le ka tu yilaj lubaʼan u yóoloʼ?

³ Jéeobaeʼ jach u yaabiltmaj tuláakal le máaxoʼob meyajtikoʼ. Tiaʼan naatsʼ tiʼ cada juntúul tiʼ toʼoneʼ yéetel u yojel bix  k-uʼuyikba (Sal. 145:18, 19). Koʼoneʼex ilik bix úuchik u yáantik profeta Elías. Tu kʼiiniloʼob le profetaaʼ maʼ chéen chʼaʼabil u meyajtaʼal Jéeoba tu kaajil Israeliʼ, tumen yaʼab máakoʼob chʼaʼpachtik le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ yéetel jach taak u kíimskoʼob Elías (1 Rey. 19:1, 2). Elíaseʼ ku tuklik kaʼacheʼ le u maasil profetaʼoboʼ tsʼoʼok u kíimsaʼaloʼob, le oʼolal jach lúub u yóol (1 Rey. 19:10). Jéeoba túuneʼ tu séebaʼanil tu yilaj u yáantik Elías, tu túuxtaj juntúul ángel utiaʼal u yaʼaliktiʼ maʼ tu juunal yaniʼ tumen láayliʼ pʼaatal uláakʼ israelitaʼob chúukaʼan u yóol u meyajtoʼob Dioseʼ (1 Rey. 19:5, 18).

4. Jeʼex u yeʼesik Marcos 10:29, 30, ¿bix u yáantik Jéeoba le máaxoʼob tsʼoʼok u pʼaʼatloʼob tumen u amigoʼob yéetel u láakʼtsiloʼoboʼ?

⁴ Jéeobaeʼ u yojel yaʼab baʼaloʼob tsʼoʼok u yantal k-pʼatik utiaʼal k-meyajtik. Maʼ xaaneʼ xuʼul k-tʼaʼanal tumen k-amigoʼob wa tumen k-láakʼtsiloʼob. Juntéenjeakileʼ le apóstol Pedrooʼ tu yaʼalaj tiʼ Jesús: «Ilawile, toʼoneʼ tsʼoʼok k-pʼatik tuláakal le baʼaxoʼob yaantoʼon kaʼachoʼ yéetel tsʼoʼok k-taal ta paach, ¿baʼax túun kun tsʼaabiltoʼon?» (Mat. 19:27). Jesús túuneʼ tu yaʼalaj tiʼ u discípuloʼobeʼ yaan u yantaltiʼob junpʼéel nojoch familia (xok Marcos 10:29, 30). Jéeoba xaneʼ ku yaʼalikeʼ mix bikʼin ken u pʼat le máaxoʼob meyajtikoʼ (Sal. 9:10). Tuláakal lelaʼ, ¿bix jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal maʼ k-uʼuyikba t-juunaleʼ?

5. ¿Baʼaxten maʼalob ka tuukulnakoʼon tiʼ bix u yáantkoʼon Jéeoba?

⁵ Tuukulnakoʼon tiʼ bix u yáantkoʼon Jéeoba (Sal. 55:22). Lelaʼ jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal maʼ u jach lúubul k-óoleʼ. Carol, * juntúul kiik maʼ tsʼokaʼan u beel yéetel chéen letiʼ u testigo Jéeoba ichil u yotocheʼ, ku yaʼalik: «Le baʼax tsʼoʼok u yáantken utiaʼal maʼ in wuʼuyikinba tin juunaloʼ letiʼe in tuukul tiʼ bix úuchik u yáantken Jéeoba le ka yanchajten problemasoʼ. Leloʼ ku yeʼesikteneʼ mix bikʼin ken u pʼaten Jéeoba».

6. Le baʼax ku yaʼalik 1 Pedro 5:9, 10, ¿bix u líiʼsik u yóol le máaxoʼob ku yuʼubikubaʼob tu juunaloʼoboʼ?

⁶ Tuukulnakoʼon tiʼ bix u yáantik Jéeoba le  sukuʼunoʼob ku yuʼubikubaʼob tu juunaloʼoboʼ (xok 1 Pedro 5:9, 10). Hiroshi, juntúul sukuʼun chéen tu juunal ku meyajtik Jéeoba ichil u yotocheʼ, ku yaʼalik: «Tuláakal le sukuʼunoʼob yanoʼob teʼ múuchʼuliloʼ yaan problemas tiʼob, chéen baʼaleʼ ikil u tsʼáaik u yóol u meyajtoʼob Jéeobaeʼ ku líiʼskoʼob u yóol le máaxoʼob chéen tu juunal táan u meyajtikoʼob Diosoʼ».

7. Techeʼ, ¿bix u yáantkech le oraciónoʼ?

⁷ Maʼ u xuʼulul k-muʼukʼaʼankúuntik k-fe. Le kéen orarnakoʼoneʼ maʼalob ka k-aʼal tiʼ Jéeoba jach bix k-uʼuyikba (1 Ped. 5:7). Massiel, juntúul kiik xuʼul u tʼaʼanal tumen u láakʼtsiloʼob le ka káaj u meyajtik Jéeobaeʼ, ku yaʼalik: «Junpʼéel tiʼ le baʼaxoʼob maas áanten utiaʼal maʼ in wuʼuyikinba tin juunaloʼ letiʼe in orar tu jaajil in wóol tiʼ Jéeobaoʼ. Letiʼeʼ bey juntúul taatatsil jach u yaabiltmeneʼ. Sáamsamal kin tsikbal kaʼach tu yéetel utiaʼal in waʼaliktiʼ bix in wuʼuyikinba».

8. Techeʼ, ¿bix u yáantkech a xokik le Biblia yéetel a tuukul tiʼ baʼax ku yaʼalikoʼ?

⁸ Maʼalob xan ka k-jóoʼs tiempo utiaʼal k-xokik le Bibliaoʼ yéetel k-tuukul tiʼ baʼax ku kaʼansiktoʼon, tumen leloʼ jeʼel u yáantkoʼon k-il u yaabiltmoʼon Jéeobaeʼ. Bianca, juntúul kiik jach ku yaʼalaʼal baʼal tiʼ kaʼach tumen u familiaeʼ, ku yaʼalik: «Teneʼ jach ku yáantken in xokik teʼ Biblia yéetel teʼ publicaciónoʼob le bix kuxlajik le máaxoʼob meyajtik Jéeobaoʼ, tumen kin wilkeʼ le baʼax uchaʼantiʼoboʼ parecido tiʼ le baʼax kin muʼyajtikoʼ». Yaan xan sukuʼunoʼobeʼ utiaʼal u líikʼil u yóoloʼobeʼ ku kankoʼob de memoriail tekstoʼob jeʼex Salmo 27:10 yéetel Isaías 41:10. Yaan xaneʼ ku yuʼubikoʼob le grabaciónoʼob le kéen u líiʼsubaʼob utiaʼal le muchʼtáambaloʼoboʼ wa le kéen u xokoʼob le Bibliaoʼ. Lelaʼ tsʼoʼok u yáantkoʼob utiaʼal maʼ u yuʼubikubaʼob tu juunaloʼob.

9. Techeʼ, ¿baʼax utsil ku taasiktech a bin teʼ muchʼtáambaloʼoboʼ?

⁹ Kʼaʼabéet k-ilik k-bin mantatsʼ teʼ muchʼtáambaloʼoboʼ, tumen leloʼ ku líiʼsik k-óol yéetel ku yáantkoʼon k-maas kʼaj óolt le sukuʼunoʼoboʼ (Heb. 10:24, 25). Massiel, le kiik t-chʼaʼchiʼitaj teʼ párrafo 7, ku yaʼalik: «Kex suʼlaken kaʼacheʼ tin chʼaʼtuklaj in bin tiʼ tuláakal le muchʼtáambaloʼoboʼ yéetel in comentar. Leloʼ jach tu yáanten in wuʼuy maʼ tin juunal yaneniʼ».

10. ¿Baʼaxten maʼalob ka k-bisba yéetel le sukuʼunoʼob chúukaʼan u yóoloʼoboʼ?

¹⁰ Kʼaʼabéet k-bisikba yéetel le sukuʼunoʼob chúukaʼan u yóoloʼoboʼ. Kex maʼ k-éet jaʼabil le sukuʼunoʼob u tsʼaamaj u yóol u meyajtoʼob Jéeobaoʼ maʼalob ka k-bisba tu yéeteloʼob.  Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ yaan u «naʼat le máaxoʼob yaan u jaʼabiloʼoboʼ» (Job 12:12). Chéen baʼaleʼ le sukuʼunoʼob yaan u jaʼabiloʼoboʼ jeʼel u kaanbaloʼob xan tiʼ le táankelmoʼob chúukaʼan u yóoloʼoboʼ. David yéetel Jonatáneʼ kex maʼ igual u jaʼabiloʼobeʼ jach tu bisubaʼob maʼalob (1 Sam. 18:1). Le ka tu aktáantoʼob problemaseʼ tu múul áantubaʼob (1 Sam. 23:16-18). Irina, juntúul kiik chéen tu juunal ku meyajtik Jéeoba ichil u yotocheʼ, ku yaʼalik: «Le máaxoʼob meyajtik Jéeobaoʼ jeʼel u kʼuchul u beetubaʼob k-taataʼobeʼ wa k-sukuʼunoʼob. Jéeobaeʼ jeʼel u beetik u yantaltoʼon junpʼéel familia ichil u kaajaleʼ».

11. ¿Baʼax unaj k-beetik utiaʼal u yantal k-amigoʼob?

¹¹ Yaan máaxeʼ chan suʼlak, le oʼolal maʼ chéen chʼaʼabil u kaxtik u amigoʼobiʼ. Koʼoneʼex ilik baʼax úuch tiʼ Ratna, juntúul kiik jach suʼlak kaʼachi yéetel yaʼab baʼaloʼob tu aktáantaj ka káaj u meyajtik Jéeoba, letiʼeʼ ku yaʼalik: «Tin tsʼáaj cuenta jach kʼaʼabéetten u yáantaj le sukuʼunoʼoboʼ». Maʼ xaaneʼ maʼ chéen chʼaʼabil k-aʼalik tiʼ u maasil bix k-uʼuyikbaiʼ, chéen baʼaleʼ wa taak k-bisikba tu yéeteloʼobeʼ kʼaʼabéet k-aʼaliktiʼob. Le sukuʼunoʼoboʼ taak u yáantkoʼonoʼob, chéen baʼaleʼ kʼaʼabéet k-aʼaliktiʼob baʼax ku yúuchultoʼon.

12. ¿Bix u yáantkoʼon le kʼaʼaytaj utiaʼal k-kaxtik k-amigoʼoboʼ?

¹² U jóokʼol máak teʼ kʼaʼaytajoʼ ku yáantaj utiaʼal u kaxtik u amigoʼob. Carol, le kiik t-chʼaʼchiʼitaj teʼ párrafo 5, ku yaʼalik: «Tsʼoʼok u káajal in biskinba yéetel yaʼab kiikoʼob ikil in jóokʼol kʼaʼaytaj tu yéeteloʼob bey xan ikil in táakpajal tiʼ uláakʼ meyajoʼob ichil u kaajal Jéeoba. Letiʼeʼ jach tsʼoʼok u líiʼsik in wóol yéetel u yáantaj le kiikoʼoboʼ». Jeʼex k-ilkoʼ maʼalob ka k-bisba yéetel le sukuʼunoʼob chúukaʼan u yóoloʼoboʼ. Yéetel u yáantaj le sukuʼunoʼoboʼ Jéeobaeʼ jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal maʼ k-uʼuyikba chéen t-juunaleʼ (Pro. 17:17).

13. ¿Baʼax unaj k-beetik tuláakloʼon?

¹³ Tuláakloʼon unaj k-ilik ka yanak kiʼimak óolal yéetel yaabilaj teʼ múuchʼuliloʼ, beyoʼ mix máak ken u yuʼububa chéen tu juunal (Juan 13:35). Le oʼolal unaj k-kanáantik baʼax k-aʼalik bey xan baʼax k-beetik. Juntúul kiikeʼ ku yaʼalik: «Le ka tin kanaj u jaajileʼ káaj in wilik le sukuʼunoʼob bey in láakʼtsiloʼobeʼ. Wa maʼ tu yoʼolaloʼobeʼ bejlaʼa maʼ u testigoen Jéeobaeʼ». ¿Bix jeʼel k-eʼesik yaabilaj tiʼ le sukuʼunoʼob chéen tu juunaloʼob ku meyajtikoʼob Jéeobaoʼ?

14. ¿Baʼax jeʼel u páajtal k-beetik utiaʼal k-amigotik le máaxoʼob ku káajal u taaloʼob muchʼtáambaloʼ?

¹⁴ Ilawil a biskaba tu yéeteloʼob. Unaj k-kʼamik yéetel kiʼimak óolal le máaxoʼob ku káajal u taaloʼob teʼ muchʼtáambaloʼ (Rom. 15:7). Chéen baʼaleʼ maʼ chéen unaj k-saludarkoʼobiʼ, baʼaxeʼ unaj k-bisikba tu yéeteloʼob. Utiaʼal leloʼ unaj k-eʼesiktiʼob jach tu jaajil taak k-áantkoʼob. Maʼalob xan ka k-ojéelt baʼax ku yúuchultiʼob, chéen baʼaleʼ unaj k-kanáantik maʼ k-oksikba ichil u kuxtaloʼob. Maʼ xaaneʼ yanoʼobeʼ suʼlakoʼob u yaʼaloʼob bix u yuʼubikubaʼob, le oʼolal maʼ unaj k-sen kʼáatiktiʼob wa baʼaxiʼ. Baʼaxeʼ unaj k-eʼesiktiʼob yaabilaj yéetel k-chʼenxikintikoʼob. Maʼ xaaneʼ jeʼel u páajtal k-kʼáatiktiʼob bix úuchik u kʼaj óoltikoʼob Jéeobaeʼ.

15. ¿Bix jeʼel u yáantaʼal le múuchʼulil tumen le sukuʼunoʼob u tsʼaamaj u yóol u meyajtoʼob Jéeobaoʼ?

¹⁵ Wa le ancianoʼob yéetel le u maasil sukuʼunoʼob u tsʼaamaj u yóol u meyajtoʼob Jéeoba ku yeʼeskoʼob yaabilajoʼ le múuchʼuliloʼ ku muʼukʼaʼantal. Melissa, juntúul kiik  kaʼansaʼabtiʼ u jaajil tumen u maamaeʼ, ku yaʼalik: «Jach kin tsʼáaik u diosboʼotikil úuchik u yantal yaʼab sukuʼunoʼob tu tratartenoʼob bey u hijaʼobeʼ. Wa yaan baʼax ku yúuchulten kaʼacheʼ in wojel yaan máax jeʼel u chʼenxikintikeneʼ». Mauricio, juntúul sukuʼun tu yuʼububa tu juunal ka xuʼul u jóokʼol kʼaʼaytaj le máax tsʼáa xook tiʼoʼ, ku yaʼalik: «Junpʼéel tiʼ le baʼaxoʼob maas áantenoʼ letiʼe yaabilaj eʼesaʼabten tumen le ancianoʼoboʼ. Letiʼobeʼ tu jóoʼsoʼob tiempo utiaʼal u tsikbaloʼob yéetel utiaʼal u jóokʼloʼob kʼaʼaytaj tin wéetel. Tsʼoʼoleʼ ku tsikbaltikoʼobten kaʼach le baʼax ku kankoʼob teʼ Bibliaoʼ, hasta ku jóokʼloʼob báaxal tin wéetel». Bejlaʼeʼ Melissa yéetel Mauricioeʼ u tsʼaamaj u yóol u meyajtoʼob Jéeoba.

16, 17. ¿Bix jeʼel u páajtal k-áantik le sukuʼunoʼoboʼ?

¹⁶ Kʼaʼabéet k-áantik u maasil (Gál. 6:10). Leo, juntúul misionero náach yanil tiʼ u familiaeʼ, ku yaʼalik: «Maʼ kʼaʼabéet u beetaʼal ta woʼolal junpʼéel nojoch baʼal utiaʼal a wuʼuyikaba maʼalobiliʼ. Juntéenjeakileʼ yanchajten junpʼéel accidente, le ka kʼuchen tin wotocheʼ jach chiʼichnaken. U maʼalobileʼ juntúul sukuʼun yéetel u yataneʼ tu invitartenoʼob janal. Maʼ kʼajaʼanten baʼax tu tsʼáajoʼob in jaantiʼ, chéen baʼaleʼ kʼajaʼanten jach tu chʼenxikintenoʼob yéetel yaabilaj. Le ka tsʼoʼokeʼ jach maʼalob in wuʼuyikinba».

¹⁷ Tuláakloʼon jach ku kiʼimaktal k-óol le kéen xiʼikoʼon teʼ asambleaʼoboʼ, tumen tiaʼanoʼon yéetel le sukuʼunoʼoboʼ yéetel jatsʼuts le baʼaxoʼob ku kaʼansaʼaloʼ. Chéen baʼaleʼ koʼoneʼex ilik baʼax ku yaʼalik Carol, le kiik tsʼoʼok k-yáax chʼaʼchiʼitikoʼ, letiʼeʼ ku yaʼalik: «Teneʼ jach kin wuʼuyikinba tin juunal teʼ asambleaʼoboʼ, tumen kex yaʼab sukuʼunoʼob yanoʼobeʼ u maas yaʼabil tiʼ letiʼobeʼ tiaʼanoʼob yéetel u láakʼtsiloʼobeʼ». Le sukuʼunoʼob xan tsʼoʼok u kíimil u núupoʼoboʼ yaan horaeʼ maʼ chéen chʼaʼabil u yilik u binoʼob teʼ asambleaʼoboʼ. ¿Yaan wa máax k-kʼaj óol táan u yúuchultiʼ junpʼéel baʼal beyaʼ? ¿Jeʼel wa u páajtal k-invitartik utiaʼal ka kulak yéetel k-familiaeʼ?

18. ¿Bix jeʼel k-eʼesik k-utsil jeʼex u yaʼalik 2 Corintios 6:11-13?

¹⁸ Unaj k-máansik tiempo tu yéeteloʼob. Maʼalob ka k-invitart le sukuʼunoʼob yéetel  le kiikoʼob chéen tu juunal yanoʼob utiaʼal ka yanakoʼob t-éeteloʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ kʼaʼabéet «k-jeʼik k-puksiʼikʼal» tiʼ letiʼob (xok 2 Corintios 6:11-13). Melissa, le kiik t-chʼaʼchiʼitaj teʼ párrafo 15, ku yaʼalik: «Jach ku kiʼimaktal k-óol kaʼach le kéen invitartaʼakoʼon utiaʼal ka xiʼikoʼon tu yotoch le sukuʼunoʼoboʼ wa utiaʼal ka xiʼikoʼon xíimbal tu yéeteloʼob». Teʼ múuchʼuliloʼ, ¿yaan wa máax tiʼ jeʼel u páajtal k-eʼesik k-utsileʼ?

19. ¿Tiʼ baʼax súutukiloʼob kʼaʼabéet k-antal yéetel le sukuʼunoʼoboʼ?

¹⁹ Le sukuʼunoʼoboʼ jach jeʼel u kiʼimaktal u yóoloʼob wa ka yanakoʼon tu yéeteloʼobeʼ. Le sukuʼunoʼob chéen tu juunaloʼob ku meyajtikoʼob Jéeobaoʼ jeʼel u yuʼubikubaʼob tu juunaloʼob teʼ kʼiinoʼob táan u beetik fiesta u láakʼtsiloʼoboʼ. Yaan xan sukuʼunoʼobeʼ ku yuʼubikubaʼob tu juunaloʼob teʼ fechaʼob tuʼux kíim juntúul máax u yaabiltmoʼoboʼ. Le kéen k-jóoʼs tiempo utiaʼal k-antal yéetel le sukuʼunoʼobaʼ k-eʼesik jach tu jaajil k-yaabiltmoʼob (Fili. 2:20).

20. ¿Bix jeʼel u yáantkoʼon le baʼax ku yaʼalik Mateo 12:48-50 le kéen k-uʼuyba t-juunaloʼ?

²⁰ Yaʼab baʼaxoʼob jeʼel u beetik u yuʼubikuba máak tu juunaleʼ, chéen baʼaleʼ maʼ unaj k-tuʼubsikeʼ Jéeobaeʼ u yojel bix k-uʼuyikba. Tsʼoʼoleʼ ku líiʼsik k-óol yéetel u yáantaj le sukuʼunoʼoboʼ (xok Mateo 12:48-50). Utiaʼal k-eʼesik k-tsʼáaik u graciasil tiʼ Jéeoba ikil u yáantkoʼoneʼ unaj k-tsʼáaik xan k-óol k-áant le sukuʼunoʼoboʼ. Kex yaan hora t-juunal k-uʼuyikbaeʼ maʼ unaj u tuʼubultoʼoneʼ Jéeobaeʼ tiaʼan t-éeteleʼ.