1. Eeghe kụ iḍighi kụ otomaạm bọ Setan otayạm itayạ?

OTAYẠM itayạ ramoọgh ghan diniin aḍiigbu bịn—osiph obobọ oghiigh enhạm mọ. Eeni odị kaḍighinhom ni siphil kirokirọ, oniin okarạph oodereghiạ phọ aJob aghaạph aani ni ilọ iphẹn phọ. (Job 18:8-10) Ika kụ idị otayạm itayạ raḍighi ghan idị enhạm mọ kekị epẹ aḍiphil phọ odị edi bọ? Odị ratuughạ ghan ilọ enhạm mọ. Reten ghan ḍighen? Eeghe kụ iḅeraạn enhạm mọ? Eeghe aḍiphil kụ ketue esiph? ASetan akịgh otayạm itayạ phọ opọ phọ. Odị ratuughạ ghan ilọ ayira. Odị rapogh ghan riisi dị yira rokị ghan r’araraạr dị iḅeraạn iyira. Kụ odị akpamhị ḍiphil dị odị alhegheri mọ kisiph ni iyira. Kuolọ aBaibul phọ aḅẹm mọ ghalhamọ isiph ni iyira, yira kotue ni okpetenhaan. Aḅilhẹ utughemhị iyira idị yira koḍighi kụ ko/meel r’omheel.

2. Ighẹn kụ iyạl ilhom asiphil aSetan?

² Iyạl ilhom asiphil aSetan pọ ophoophe aloor r’ekpooko. * Esi asimuonịr asiạ, aSetan raḍighinhom ghan ni iḅoriạ phọ araagharạ phọ iphẹn phọ kamhoọgh ekol. Odị akịgh osiphom inhụn dị raalekiạn ghan inhụn phọ kaghị epẹ aḍiphil phọ obobọ epẹ osekị phọ odi bọ. (Ps. 91:3) Kuolọ yira ku/meel r’omheel ḍiphil aSetan. Eeghe kụ iḍighi? Loor esi dị aZihova magananami ni uḍeenhaan iyira ikeḍi phọ aSetan.—2 Kọr. 2:11.

3. Uḍighi ika kụ aZihova alhoghọm bọ reḍeenhaan awe siẹn aBaibul phọ?

³ Eniin eten dị aZihova ruphụr ghan iyira rurụ ilọ ophoophe  aloor r’ekpooko pọ oḅenhị ghan ayira idị emitenhaan we dị omhoọgh raagharạ phọ iphẹn phọ. Lọgh elhegh mọ siẹn areḍeenhaan phọ yira kooḅeghiọn bọ mọ aSetan arue ni ateenyọm ghalhamọ r’arebenhẹ aZihova dị mobia ni. Iphẹn phọ remạ ghan mọ yira ko/tue okpetenhaan ophoophe aloor r’ekpooko ḍughụm? Eeye. AZihova alhoghọm iphẹn phọ siphẹ aBaibul phọ okori “ophurọm arurụ ayira.” (1 Kọr. 10:11) Odị alegheri mọ yira kotue ni otuughạ esi areḍeenhaan phọ iphẹn phọ bịn okpetenhaan siphil Eru phọ.

4. Yira ophoophe loor eeghe kụ kimitenhaan iyira?

⁴ ASetan rawạ mọ yira omhoọgh ophoophe aloor. Odị alegheri mọ yira ophoophe loor, yira kotọl aani idiphọ odị bịn otoph aani eepoogh aghuḍum k’agee-pọ phọ. (Prov. 16:18) Esi iduọn phọ, otelhedom mọ aPọl aphụr ri rurụ mọ oye katue ni aaphughemhian loor bịn “aḅomọm iiruẹn amuphe phọ osophonaan bọ Eru.” (1 Tim. 3:6, 7) Ipẹ phọ ketue ni emitenhaan torobọ onyọ ayira, mughumọ yira mobia ni siẹn igey phọ obobọ ko/bia.

5. Odaphạn Ecclesiastes 7:16, 20, ika kụ idị oye katue aḍeenhaan ophoophe aloor?

⁵ Ophoophe aloor aḅaramaạm owạ imạ ilọ aloor. ASetan rawạ ghan mọ yira osighẹ owạ imạ ilọ aloor kụ opuemhi aZihova, ekạr ekpaariọm mem dị yira osoman ipaanhaạn. Esi omaạm, mogbaanhaạn ghan ni nyinhạ idị i/tu inẹ ḍughụm? Obobọ mozoọm ghan ni nyinhạ idị i/nighẹ? ASetan kawạ mọ kpalạm aZihova obobọ bumor phọ. Eru phọ rawạ mọ tuutughiạn mọ oḍighi ghan araraạr ipẹ eḅeraạn bọ nyinhạ kụ kelọgh ḍighaạgh epu odạph iiḅakiọm Ekpo Onhụ phọ aZihova.—Bạl Ecclesiastes 7:16, 20.

6. Eḍeenhaan onyọ umarani olọ aNetherlands phọ etughemhị nyinhạ eeghe?

⁶ Ooḅeghiọn eḍeenhaan oniin onyọ umarani epẹ Netherlands dị aghaghạm olhoghi bunhọn loor asipiomạn abidị. Umarani phọ ophọn phọ asopha mọ odị ka/moọgh mun iyaạr oḍighinhom abidị. Odị aḅẹm mọ:  “Mị ulhoghoma igini ḅilhẹ mị u/tue usạr ubilhenhaạn bidị. Kụ mị aḅenhị olom amhị mọ yoor oḅuạ oghị onhọn ookpomhoghan.” Odị aphogh ni JW Broadcasting^® aMarch 2016. Edeọm mọ ighaạph ilọ ekpeḍien phọ yira kopogh ghan bọ e/munughan abunhọn. Umarani phọ aḅẹm mọ: “Mị umhiịn mọ ewạ mọ mị usooromhi loor uḅilhẹ umiigha loor upogh sipiomạn phọ amhị, kparipẹ rokparaghạ ghan onme abumor r’abumarani ookpomhoghan phọ. Edeọm mọ ilhoghonhaạn imhị ḍighaạgh ogbon aZihova r’elhiom mọ odị amhoọgh bọ otooghị.” Siẹn phọ rokaạph ghan eeghe? Mem dị nạ asoman odẹgh ophogh, gbon aZihova. Lọm odị alhoghonhaạn nyinhạ ḍighaạgh omhiịn aani ghan awe eten phọ epẹ odị ramiịn ghan bọ. Odẹ k’akẹ phọ anạ amiịn ni opiomạn phọ abidị; kuolọ, asạr bịn abilhenhaạn. Odị rawạ mọ ḍighi aani iniin phọ.—1 Jọn 4:20.

7. Eeghe kụ imitenhaan Uw-emhạ phọ Uzziah?

⁷ Ophoophe aloor aḍighi idị Uw-emhạ aJuda Uzziah aghel oroma bịn aḍighi iyaạr dị nyodị i/si. Uzziah aḍighi ni ibadị araraạr agey. Odị akpạr ri apu ibadị araaghạm, alhoghoḍị ramhạ, aḅilhẹ aḅephogh iizo. “Kụ Enhaạn esẹph nyodị.” (2 Chron. 26:3-7, 10) ABaibul aḅẹm mọ, “kuolọ mem dị Uzziah odaạm mọ amhoọgh iikpọ iboom, bịn odị amhiigh ophoophe aloor; ipẹ kụ iḍighi iyaạr dị odị amheel.” Epẹ omhạn, aZihova atọ mọ ogina abupinyọn rikiạ phọ bịn kụ osụ ghan insẹns siphẹ otu iiḅereghị phọ. Kuolọ Uw-emhạ phọ Uzziah aḍigh otu iiḅereghị phọ bịn asụ insẹns dị nyodị i/si. Iphẹn odị aḍighi bọ i/ḅeraạn aZihova, kụ alhiọm nyodị r’ezẹgh okụ ufe. Uzziah arolhọm ezẹgh phọ bịn tutụ amhugh.—2 Chron. 26:16-21.

8. Ika kụ idị odaphạn 1 Korịnt 4:6, 7, kilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh oghel ophoophe aloor?

⁸ Yira kotue ni opoophe loor bịn opiomạn aani idiphọ Uzziah ḍughụm? Ooḅeghiọn eḍeenhaan aJosé. Odị aḍighi omuul ḍighi dị amhoọgh ekol agey aḅilhẹ akumuan ghan idiphọ okumor oye ookpomhoghan. Odị angọ ghan ni raghaạph rookpomhoghan eghir r’ilọ eephugh, kụ abupoghom eghir uteẹny ghan kẹn nyodị ilọ oroma. Odị aḅẹm mọ, “mị uḍuomolhoghi emhaạr phọ amhị r’ipẹ mị katue bọ aḍighi. Mị u/beḍenhọm mun aZihova. Mị uutughiạn ghan mọ mị amiigh ni, bịn mị u/naghanhạn ghan mun oroma r’iphụr arurụ phọ aZihova.” AJosé aḍighi ni igbogh ikarạph bịn ophorogh. Mesighẹ ni siạ oḅilhẹ bọ omhạgh oḅulhemhi. Odị aḅẹm mọ: “AZihova  mutughemhị imhị mọ ekpanhạ iyaạr phọ pọ ko/miteom aḍien, kuolọ otuụgh ghan ilọ Odị aḅẹm bịn oḍighi.” Esi iduọn phọ olhegheri mọ torobọ aḍighalhanyạ obobọ eepoogh dị yira omhoọgh siẹn ookpomhoghan phọ pọ aZihova kụ ungọ iyira. (Bạl 1 Korịnt 4:6, 7.) Yira ophoophe loor, aZihova iyira ku/sighẹ aḍighinhom.

9. Ekpooko ikọm idị aSetan r’Iv oḍighi eeghe?

⁹ Mem dị oghaạph oghol ekpooko, aSetan kụ oḅẹl oye dị yira kopụr ootughiạn. Eeni odị amhoọgh ni ibadị imạ aroopoogh mem mọ odị aḍighi bọ ookpaạny aZihova. Kuolọ nyodị igbaanyạn. Odị awạ ghan iiseeny phọ esi bọ aZihova bịn. ASetan rawạ ghan mọ orọl aani idiphọ odị, esi iduọn phọ rakparaghạ ghan oḍighi idị ilọ yira omhoọgh iyira ki/gbaanyạn ghan. Iphẹn kụ idị odị aḍighi bọ mem mọ odị aghaaphạn bọ Iv. R’ephomhoghiạn aZihova angọ ni Iv r’olom mọ odị ibadị araraạr olhe, esi oḅenhị abidị mọ ile ghan “torobọ eemuma atorotorọ oreeny siẹn oghoony phọ” epel nyoniin bịn. (Gen. 2:16) Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, aSetan aakelheghi ni Iv ootughiạn mọ enighẹ ni olhe eemuma phọ epẹ phọ. Iv o/sereghiạn ipẹ odị amhoọgh bọ, odị awạ idị epu siphẹ. Yira olegheri ni ipẹ eḅilhẹ bọ emite. Iv amheel aḍighanhaan ikarạph bịn ekọm ḍuugh engọ nyodị.—Gen. 3:6, 19.

10. Eeghe kụ imite mem mọ Uw-emhạ phọ aDevid amhoọgh bọ ekpooko phọ?

¹⁰ Ekpooko iḍighi idị Uw-emhạ phọ Devid awulha ipẹ aZihova m’angọ bọ nyodị, eḅaramaạm eelạ, oolheghaan, ḅilhẹ r’okpạr opu amulọgh ḍien kirokirọ. R’osereghiạn aDevid aghaạph ni ilọ inmo phọ Enhaạn mọ “mị u/tue ukaạph oomo phọ idị, aḍita phọ ebụgh ni!” (Ps. 40:5) Kuolọ eniin amem, aDevid awulha ni oomo phọ ipẹ aZihova m’angọ bọ nyodị. I/gbaanyạn mun nyodị, awạ idị epu siphẹ. Esi omaạm, aDevid amhoọgh ni ibadị anmariịr, kuolọ aḅilhẹ amhoọgh ruuphuạ dị i/kpeanhạn aghị esi aBath-sheba anhịr phọ Uriah oye olọ Heth phọ. Aruuphuạ phọ iḍighi idị aDevid arolạn esi r’aBath-sheba bịn odị aamor. I/muneen siphẹ, odị aḅilhẹ aḍighi idị oghiigh Uriah! (2 Sam. 11:2-15) ADevid aatughiạn ghan eeghe? Agbi mọ aZihova ka/miịn ḍughụm? Ghalhamọ r’iduọn odị makumu bọ ni aZihova agey, odị amheel li aḍighanhaan ekpooko r’owạ imạ ilọ aloor, kụ odị amhiinhọm ni. Eḍighi ni iyaạr oḅaạl olhoghi, olhegheri mọ  aDevid aghaạph ni amiteom ikarạph phọ odị bịn akiton. Kụ p’eeghe idị odị asereghiạn osạr owilhenhaạn phọ aZihova!—2 Sam. 12:7-13.

11. Odaphạn Efesọs 5:3, 4, eeghe kụ kilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh eenan ekpooko?

¹¹ Eḍeenhaan phọ aDevid itughemhị iyira eeghe? Yira otuughạ mọ yira kotue ni okpạr opu ekpooko eḍighi maạr dị yira osereghiạn ipẹ aZihova mungọ bọ iyira. (Bạl Efesọs 5:3, 4.) Ilọ yira omhoọgh igbaanyạn ghan iyira. Abudị purukụ rotuughạ aani Baibul phọ oghol ghan ni ḍiniin aḍisẹph aZihova osẹph nyodị. Eḍighi maạr dị oye phọ aḍighi ghan iduọn torobọ aḍio wiki phọ, pọ oye phọ maaḅereghị ilọ oḍual araraạr. (1 Tẹs. 5:18) Nạ raḍighi ghan ni iduọn phọ ḍughụm? Nạ agbirima ghan ilọ oomo ipẹ aZihova maḍighinhaan bọ nyinhạ, keḍighi idị nạ kamoọgh eegharạ osereghiạn ghan. Kụ nạ asereghiạn ghan, pọ nạ kamoọgh ni ogbaanyạn. Kụ nạ amhoọgh ogbaanyạn, pọ nạ makpetenhaan ḍiphil ekpooko.

12. Ekpooko ikọm idị aJudas aḍighi eeghe?

¹² Ekpooko iḍighi idị aJudas Iskariọt aḍighi igbogh ikarạph, kụ aal Zizọs. Obọ odị aḍighi ni ogey oye emhiighom mọ. (Luk 6:13, 16) AZizọs kụ asaḅạr nyodị idiphọ otelhedom. AJudas aḍighi ni oye dị akpẹ oḍuomolhoghi dị tutụ odị kụ aphạm ghan igbe ikpoki phọ. AZizọs r’abutelhedom mọ usighẹ ghan ikpoki phọ eḅeghom rukumuan iiḅi iinhaghạn phọ. Ekịgh idiphọ iisogh phọ iphẹn yira rosogh ghan bọ obakiọm arukumuan Omhạr phọ. Kuolọ esighẹ rekị bịn aJudas amhiigh omhi ghan ikpoki phọ ghalhamọ r’iduọn manhaghạn bọ ni aḅilhẹ anhaghạn iphụr arurụ phọ aZizọs ilọ ekpooko. (Mạk 7:22, 23; Luk 11:39; 12:15) AJudas agunhọm iphụr arurụ phọ.

13. Pụr amem kụ edị ekpooko phọ aJudas eganana?

¹³ Ekpooko phọ aJudas ikạr eganana mem mọ rekpụl bọ oghiigh aZizọs. AZizọs r’abutelhedom mọ odị, eḅaramaạm Meri r’aMatạ urọl iiruen k’aSaimọn, opọ amheel ghan bọ ezẹgh okụ ufe phọ. Bidị odi role eḍien, kụ aMeri aḅetenhu asugh emhụ aZizọs elo dị emhạn ikpoki iboom. Iphin ni olhoghi aJudas r’abunhọn abutelhedom mọ. Eeni abueriphọ abutelhedom mọ uutughiạn ghan mọ obọ osighẹ ikpoki phọ obakiọm rukumuan phọ. Kuolọ iitughiạn phọ aJudas igbatanhaạn ni. Idiphọ “odị aḍighi bọ oḅạ phọ,” odị awạ ghan ikpokị omhi siphẹ igbe phọ. Onyebel roten bịn ekpooko phọ eḍighi idị odị aal Zizọs ḍighi ebenhẹ.—Jọn 12:2-6; Mat. 26:6-16; Luk 22:3-6.

14. Ika kụ idị oniin olom r’anhịr osighẹ oḍighinhom Luk 16:13?

¹⁴ AZizọs aatughianhạm ni bumatuạn phọ odị ephigh igey dị eḅẹm mọ: “Oye o/lo dị katue adạph iyạl aburudẹ-otu.” (Bạl Luk 16:13.) Kụ ipẹ phọ inẹ ni. Ooḅeghiọn idị oniin olom r’anhịr epẹ Romania osighẹ oḍighinhom oroma phọ aZizọs. Ungọ bidị oḍighi ekulha amem eelhe dị eghughuronhu epu eelhe phọ abidị. Bidị uḅẹm mọ, “yoor umhoọgh ni oboom omhụgh abạnk okpẹ, esi iduọn phọ eḅẹl amem mọ yoor uutughiạn mọ oḍighi phọ ophọn phọ aḍisẹph aZihova.” Toroboiperolbọ, iiḅaghamhị irọl li. Oḍighi phọ kaḍighi idị arukumuan phọ bidị rongọ bọ aZihova keephoọm. Kụ bidị aạl emhuoghaạph dị eḅẹm mọ “Maintain Loyalty With a Unified Heart” siphẹ Watchtower August 15, 2008, kụ ogbi osopha ilọ oḍighi. Bidị uḅẹm mọ: “Eḍighi maạr dị yoor otuạn omhoọgh iboom ikpoki bịn kụ oghị enhọn eelhe, kụ ketir rukumuan phọ yoor rongọ bọ aZihova, pọ yoor u/kạr umaghamhị maạr siya phọ ayoor r’aZihova. Kụ asiya phọ ayoor r’aZihova kemiinọm ni.” Bịn bidị u/sighẹ eepoogh phọ. Kụ imite ika? Olom mọ amhoọgh ni oḍighi epẹ eelhe phọ abidị dị alhe ghan ikpoki dị egbaanyạn bidị. Anhịr phọ aḅẹm mọ: “Aḍighaạgh phọ aZihova  i/kper.” llhoghi olom r’anhịr phọ ophọn phọ eḅaạl li iduọn bidị osighẹ bọ aZihova oḍighi Odẹ otu abidị kparipẹ r’ikpoki.

15. Eeghe kụ yira kokuphom bọ ni owol mọ yira kotue ni okpetenhaan siphil Eru phọ?

¹⁵ Kokaạph ika eḍighi maạr dị nạ awaaghị amhiịn mọ nạ mamheel ḍiphil ophoophe aloor obobọ ekpooko? Nạ katue ni akpetenhaan! APọl aḅẹm mọ awe kotue ni “okpetenaan ḍiphiI phọ Eru.” (2 Tim. 2:26) Kụ iduọn phọ ni. ADevid anhaghạn ni oroma phọ aNathan, akiton, aḅilhẹ aalemhi siya phọ odị r’aZihova. Ka/bulha, aZihova amoọgh ni iikpọ apu Setan. Esi iduọn phọ, yira omheera mọ aZihova ulhoghonhaạn iyira ḍighaạgh, pọ yira kokpetenhaan ni siphil Eru phọ.

16. Eeghe kụ kilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh okpetenhaan asiphil phọ aSetan?

¹⁶ Kparipẹ romheel aḍiphil aSetan kụ ogbi owạ ilọ ootoghonhaạn, omhiịn mọ yira okel bịn ku/meel r’omheel. Yira kotue oḍighi iduọn phọ r’olhoghonhaạn aḍighaạgh Enhaạn bịn. Ku/loghoma mọ yira okpạr ri! Ghalhamọ r’arebenhẹ aZihova dị mobia bịn kotue ni opoophe loor obobọ omoọgh ekpooko. Esi iduọn phọ, ḅeeḅereghị ghan torobọ aḍio mọ aZihova aḍighi idị nạ katue alegheri torobọ amem dị iyạl phọ araagharạ phọ iphẹn phọ retir iitughiạn phọ r’aroozọ phọ anạ. (Ps. 139:23, 24) Ḍighi ilọ nạ katue okpetenhaan ophoophe aloor r’ekpooko!

17. Moọny amem eeghe kụ kemitenhaan mulọgh ḍien phọ ayira Eru phọ?

¹⁷ Mesighẹ ni simuonịr asiạ aSetan amhiigh bọ itayạ phọ odị. Kuolọ enụm amem kokasaghiọm ni nyodị oḅilhẹ opiemhi. (Ogan. 20:1-3, 10) Yira okạr kụ rokori mem mọ amuphẹ phọ. Tutụ eteẹny mem mọ amuphẹ phọ, ewạ mọ ogona loor esi asiphil phọ aSetan. Lọgh inyaạm aghel ophoophe aloor ḅilhẹ r’ekpooko. Sopha ‘omerenyạn Eru’ phọ bịn odị kaghiilhaan ni nyinhạ asuma.—Jems. 4:7.