1. Kūöyòh ngam Sī-ö nö venyu nö sā mahacheū?

 HĚNG AN ngam kūilōn ngam mahacheū—kēḵ ngam hacheū re, hēk fēl höngö. hariktö tī re anga-aṅ nö vī inhūt re, sā kinuchngö e imat ngam Paipöl. (Yōp 18:8-10) Sitih inlahen tī pöri anga-aṅ nö kēḵ ngam hacheū re? Chumkūöṙen anga-aṅ nö ngëich ngö ṙöön ò. Asup min aṅh tī ò inhut hòṅ ò nö vöönhöt tī tö ngam hacheūre ngaich vöönhöt anga-aṅ im inhut. Sā ṙēngen mahacheū ön inrē ngam Sī-ö. Chumkūöṙen anga-aṅ nö ngëichngö öp kūö-ö hī hēk nup kuilōn hī inrē. Ngaich asā nup inlahen hī anga-aṅ ngaich ngatī tī anga-aṅ nö vī inhut hī. Kētö ṙinatö ellōn hī pöri ngam Paipöl yēḵ hī öi vööngö in minë inhut ò ngaich mihôiṅ öi ra-ööny re ra-ang in e. Vë-eny öp tö hòṅ inlahen hī ön inrē ngam Paipöl hòṅ hī öt kò-òng vah tö nup inhūt ò.

2. Asuh nup i tö nët tinngöp tī ngam Sī-ö nö kò-òng vah tī tö yip tö pōyen tarik?

² Ngaich ön ngam Sī-ö nö kò-òng vah tī tö yip tö pōyen tarik nö chehetī tö minë tö nët inhūtre. Anu-ö në, tanāilölōn hēk yinikhanga. * Samyeūheu rò-òten ön nö yūs ngih chehetīre. Sā ṙēngen öp mahacheū anga-aṅ nö vītö nup tinngöp re nö kē öp hacheūre. (Sal. 91:3) Ngaich pöri nö urěhnyi ṙô öng Yāvē nö vë-eny minë tinngöp tī ngam Sī-ö. Yēḵ hī min öi chumkūöṙen tö u ngaich öt hō min ayī-ö öi kò-òngvah.—2 Kòr. 2:11.

3. Kūöyòh öng Yāvē nö kūich ngö inlahen yip tarik tö tailölōntöre hēk yamik hanga inrē?

 ³ Pōyen nup inchōḵ-elmat yip tarik aṅ mat ngam Paipöl tö kò-òng vah tö tī ngam yinikhanga hēk tanāilö lōn. Ōt yip muh tö samyeūheu rò-òten nö ha-öönyö Yāvē. Tö ngö manah hòng anu-ö tö hī min öi kò-òngvah tö tī ngam tinngöp ngam Sī-ö? Öt ngatī. Kūchiyö nun minë inchōḵ-elmat tö tī Yavē nö imat ngam paipöl “nö hinôtö hī milak,” hòṅ hī öi haköplu hēk heuveū-en öi ra-önyre rā-ang in e.—1 Kòr. 10:11.

4. Sitih inlahen öi min yěi inu tö ngam tanāilö lōn?

⁴ Akahakūö ngam Sī-ö, tö hī min yěi tailölōn töre, ngaich asinken ò min ayī-ö hēk chatngen tī inrē tö ngam nòmö tö örheūheu aṅh. (Inch. 16:18) Ngö ṙô ök Pôl ngòh tarik “tö hòṅ luföölöre, ngaich fukngö min anga-aṅ nö im öt inkôlò ngam Sī-ö.” (1 Tim. 3:6, 7) Mihôiṅ in min ayī-ö ngatī inlahen pòrô öi tö tufömngöre hēk tö samyeūheu rò-òten öi im kanô-en.

5. Sitih inlahen öng ngòh tarik tö talöi lōn töre, yēḵ ò nö kihngen? Mumkahten 7:16, 20.

⁵ Töng ngamëich köre yin vë tö tailölōn töre. Lōnu ngam Sī-ö tö hī yěi kihngen ngaich höng fēköre ayī-ö öt fēken Yāvē. Tö sā inlahen öp tarik öre tö sūöichkö fālen hēk ötlēkaṙen. Yēḵ ò min nö inu tö ngam tanāilö lōn ngaich sūöichkö fālen ngam söngkötön Yāvē min anga-aṅ. Öt hang minë inlēnö min anga-aṅ lamöktö aṅ mat ngam Paipöl pön höng i mikah elmat re min anga-aṅ nö halöktit u.—Vë-evkūö Mumkahten 7:16, 20.

6. Asuh öp haköplö hī in ngòh kananö re aṅ Nētörlen?

⁶ Ngëichkö inchōḵ-elmat hi tö ngam kananö hī aṅ Nētörlen. Yěn vaichköreṙen yip prötör sistör ngaich ilöö liplö chū-ö. Ngö ṙô anga-aṅ, “Öt ilööṙen chū-ö öich arě-ēl yip prötör sistör. Lökten chū-ö öich ngö lōn töre öich höng hěng tak. Lökten anga-aṅ nö ngöṙô nö ing ök pihöre hö-ö chin chū-ö ngaich öich chu el ngih Maṅ.” Ngaich  ngam kananö hī nö meuk ngam prōkrām Māch 2016 JW Pròtkasting. Vënyu angū-ö nö in e yěn vaichköreṙen yip tahëng, ngaich hòṅ asup inlahen hī. Ngö ṙô anga-aṅ, “Akahakūö ngaich chū-ö töre öich hòṅ hayachngöre öich öt fēkö vanāchö yip tahëng. Haköplu chū-ö öich hòṅ chumkūöṙen tö inlahen Yāvē hēk töm inyööngö tö ò inrē.” Asup haköplö hī in ngòh kananö re? Yēḵ hī öi kihngen ngaich hòṅ chumkūöṙen ayī-ö ngëichken Yāvē. Hòṅ havëkö kūö ò ayī-ö öi asā mat ò öi ngëichkö yip tahëng. Akahakūö ön ngam Tēv hī tö vanachö yip tahëng, arě-ēlen cha pöri anga-aṅ. Ngaich lōnu inrē anga-aṅ tö hī öi ngatī inlahen.—1 Yôh. 4:20.

7. Asup inlankën ök Rācha Usiyā?

⁷ Tö heuveū-en ök Rācha Usiyā mīsi nö hayööng. Pōyen nup minhôiyö ò nö kiyung, pōyen inrē nup panam vahī-il ò, hēk nup patī inrē tö mānlö, hēk tö yal inrē anga-aṅ nö teūch nya-ākūö. “Löktö i nup inkòlò ngan Tēv angā-aṅ nö sīöp.” (2 Kin. 26:3-7, 10) Vënyu nang pöri ayī-ö tö ngam Paipöl, “Hē ò pöri nö kalēḵ, siöplöre inkeulen ngaich anga-aṅ, nö lökngen ò nö payāyi.” Ngö muh inlaha ò nö meuthöt nö el chūök vinëkūötēv nö föng tötahūsa. La-en yip kūönṙô angu-ö nö chööngö Yāvē, këtöre pöri ngaich ang Rācha Usiyā nö in e nöng öt la-en ò angu-ö lökten ngaich anga-aṅ nö yeūnyuvö nö söl kinpahare.—2 Kin. 26:16-21.

8. Asup ṙô ngam 1 Kòrin 4:6, 7, lamaklen hī min öi öt tailölōntöre?

⁸ Mihôiṅ öi min ayī-ö öi sā Usiyā öi inu tö tanāilölōn hēk vaichköreṙen? Ta-a töi ngëichkö inlahen Hōsē. Minṙöinylen ök Hōsē hēk tö kirööng nö pisnësmën. Milēḵṙen yip tarik tö ò. Kētö minkahten inrē anga-aṅ nö el asemly hēk könvensön inrē. Söl in yip sörkit ovörsiör inrē nö kēḵ inlēnö re nö in ò. Ngö ṙô pöri öng Hōsē, “Mötlö ṙinatö ellōn chū-ö öich in re tö Yāvē. Ngön chū-ö tö lōn re in ngam kanô-en ngaich öt lōnu chū-ö tö lōn re öich kēḵ minë chööngö Yāvē.” Tö kirööng ngam vanachö Hōsē lökten anga-aṅ nö ha-uknyu el ngam Maṅ. Ngaich anga-aṅ nö maròangen nö halöktit ngam vanachöre. Ngö ṙô ön, “Haköptu chin tö Yāvē nö öt möḵngöre ngam minā-aṅ tö ngam hināngö chööngö ò.” Nup heuneū-en hī hēk nup la-en hī el ngam Maṅ ṙòkhöre nöng lamöktö in Yāvē. (Vë-evkūö 1 Kòrin 4:6, 7.) Yēḵ hī  min inu tö ngam inkeulen ngaich öt hō-ōvö min ayī-ö tö Yāvē.

9. Asuh ngaich inlahen na Ēva tö ngam Sī-ö tökūö re nö yikhanga?

⁹ Urěh ngam Sī-ö nö töchiplö nö ma-aṅhanga Yāvē. Lohten nö pōyen nup la-en taneungen ò. Öt ṙamlōn pöri anga-aṅ nö in u, hòṅ hēku lōn anga-aṅ nö höng ha-öönyö. Höng Yāvē pöri tö hòṅ haöönyö tö hī. Lōnu inrē ngam Sī-ö tö hī öi asinken ò. Lōnu anga-an tö hī öi sā mufē ò öi öt ṙamlōn in nup aṅ inre. Angū-ö tī ò nö in Ēva. Kē-ēkūö na Ātöm na Eva öng Yāvē tö nup tökeuheut töre nya-ākūö cha—Mihôiṅ “acha-a nö nyā minë ṙòng chōn el panô-òṅ” nö öt chuhēṙenkūö höng hěng pöri ngam tö hö-ö. (Ran. 2:16) Vīlö ellōn Ēva pöri ngam Sī-ö nö hōtu nö nyā ròng öp chōn ngam sinôtö kūö cha tö Yāvē. Lökten anga-aṅ nöng hòṅ nyā aṅ in ngam chōn. Ngam ṙòng e ngaich nö kēkö tökööl anga-aṅ ngaich kapah.—Ran. 3:6, 19.

10. Asup ngaich inlahen Rācha Tāvit ik sā ò nö yikhanga?

¹⁰ Kūö inkôlò tī Yāvē ök Rācha Tavīt nö pōyen kanôlò, minë-enyvö hēk mihôiṅyö kūöre tö nup kinyungö. Ngö ṙô anga-aṅ tö Yāvē nö pōyen kahëtī tö inkôlò ò “ngaich pōyen anu-ö nö töt kanṙeūken.” (Sal. 40:5) Hěng heuh pöri öng Tāvit nö vaichngö tö nup mineukṙen re tö Yāvē, ngaich yikhanga ngaich anga-aṅ. Pōyen yip pihö ò, sön pöri anga-aṅ nö ngëichken ök yöng nyiö tö ngaich nö pihövö öng Pětsīpā. Asěhken Pětsīpā ngaich öng Tāvit ngaich puyösö ngaich anga-aṅ tö tī ò. Kēk köm tökööl ngaich anga-aṅ ngaich asěha ngam tökirööng hēk falen ò pòn fēlngen Uriya öp pihö Pětsīpā. (2 Sa. 11:2-15) Samyeūheu rò-òten ök Tāvit nö chiplö nö in Yāvē, ngaich pöri anga-aṅ nö kēkö tökööl tö kūö ngam yinkhanga pōyen kanihngen inrē anga-aṅ. Unôich ngöre pöri öng Tāvit nö hō-en ngam vanachöre ngaich halöktitre. Ṙamlōn anga-aṅ pòn aṙělöng tö Yāvē.—2 Sa. 12:7-13.

11. Sā ṙô ngam Efisös 5:3, 4, asup inlahen hī yěi hòṅ laklöre tö ngam yinikhanga?

¹¹ Asup haköplö hī in Tāvit? Yēḵ hī min öi ha-ööny minë kahëtö Yāvē nö in hī, ngaich öt hō min ayī-ö öi yikhanga. (Vë-evkūö Efisös 5:3, 4.) Nup aṅ in hī, ngaich hòṅ ṙamlōn ayī-ö in u. Ṙūölö alaha öp tö tufömngöre mahaköp nö örheūheu nö kētö nöönyö Yāvē i nup tö  sitih. Ngatī inlahen min anga-aṅ nö i tö hěng afta nö kētö nöönyö ò. (1 Tös. 5:18) Mihôiṅ ayī-ö inrē ngatī inlaha. Mihôiṅ öi fēkö nup inlaha tī Yāvē nö in hī. Ngatī inlahen min ayī-ö öi kētö nöönyö ò. Ngaich yēḵ hī min ṙamlōn in nup aṅ inre ngaich öthō min ayī-ö yikhanga.

12. Asup inlahen Yūtā Iskaryôt ngaich tö kūö yinikhanga?

¹² Kēkö tötlöök ök Yūtā Iskaryôt tö kūöre nö yikhanga. Hachilö Yēsū anga-aṅ. Hö-ö pöri anga-aṅ nö ngatī inlahen ik urěh. (Lūk 6:13, 16) Katöl-len ò öng Yēsū nö mahaköp. Tö heūveu-en ök hēk, ṙatö ellōnre ön Yēsū nö ò kētuṙen anga-aṅ mahayōmken minë chūök rupiö nö in ò nö hayōmken e. Keuheutī nup karcha nö i nup la-en inhanga, sa ṙēngen hī in töngamuh öi kētö tökētu in ngam la-en inhanga tö keūheungöre chuök in panam. Unôichngöre pöri ngaich Yūtā nö ulayö. Pòrò öng Yēsū nö rōlhu ṙô nö un yikhanga. (Māk. 7:22, 23; Lūk. 11:39; 12:15) Hangö e ök inrē Yūtā, sön pöri anga-aṅ nö öt hangihtö ṙô Yēsū.

13. Ihē öi akahalōn tö Yūtā nö vöönhötre nö in ngam yinikhanga?

¹³ Ngaich nö urěhkūö kinpaha Yēsū nö vönhöt öng Yūtā nö el ngam inhūt yinikhanga. Chu patī Simòn Hē Yēsū tö yip haköptö ò nö nyā. Tö yeūnyu ök Simòn nö urěhngöre. In e nö Mariöm nö Mārta. Ik hē e öng Mariöm nö röstö kui Yēsū tö ök tö tahūsa tavi-i. Meuk inlahen ò ngaich yip haköptö Yēsū hēk tö Yūtā nö tainy. Ngö ṙô yip tahěng mahaköp yöölen öre yip yaich tö nup rupīö nö löktö in ngam tavi-i. Taheng pöri öp elkuilōn Yūtā. “Ma-ulayö ök” hēk ulaingö nup rupiö inrē anga-aṅ el kasòng. Unôich ngöre ngaich anga-aṅ nö inyihngen Yēsū nö chö-öiny tö nup törahaichyen rupīö.—Yôh. 12:2-6; Mët. 26:6-16; Lūk. 22:3-6.

14. Sitih inlahen minā pamihöre nö kēḵ ngam inlenöre in ngam Lūkös 16:13?

¹⁴ Ngö ṙô öng Yēsū nö in yip haköptöre: “Öt kô yin halanṙen ngam Tēv, kanôlò ngih panam inrē.” (Vë-evkūö Lūkös 16:13.) Kò-en ön ngih nö kanô-en i ngih ṙētak tö ngamuh. Ngati nap i pamihöre aṅh Rōmaniyānö nö ṙatö ellōn tö ngam ṙô Yēsū. Teunglen cha-a tö kinmānöre nö in tö tökirööng panam, töng rahëichtaren pöri angū-ö. Ngöṙô acha-a: “Lehnyöre tī ai tö nup hatreh re. Ngö ṙô lōn ai tö ngam Tēv nö anga-aṅ kamēḵ tö kinmanö ai.” Hěng pöri ngam kanihngen cha. Yēḵ cha nö i rūhen nö in ngam kinmanö ngaich öt ṙētakvö cha-a nö löklōn ngam Yāvē. Haköp ngam ātiköl pöri cha-a in ngam Chūökamahati in ngam Òköst 15, 2008, ngö ṙö ngam kui e: “Ĕk chit hōkör yahōva kě vöfatār pönē röhiyē.” Kēḵ fēsla re ngaich cha-a nö ṙāngen ngih kinmanö. Ngö ṙô acha-a: “Yēḵ hī öi yāhlö lōn tö minë pēsa öi kaman öi chu in nup tahëng panam ngaich öt hangenlōn acha-a tö ngam Tēv. Akahakūö ai yēḵ kēḵ ngih kinmanö ngaich öt löng min ngam inòlö ai öi in Yāvē.” Unòch ngöre ngaich ngòh prötör nö teungen tö kinmanö nö i panam re ngaich lehnyö nup hatreh re anga-aṅ hēk hateungngö kuilōn ngam mikūönöre inrē. Ngö ṙô ngam pihö ò kikānö: “Örheūhreu öng Yāvē nö hayööken yip tarik re.” Ṙamlōn minā pamihöre pòn möḵlö lōn cha-a tö Yāvē, öt minë rupīö.

15. Kūöyòh ayī-ö ṙatö ellōn re töre öi mihôiṅ tö minë tinngöp tī ngam Sī-ö?

¹⁵ Hòṅ asuh öp inlahen hī hòn öt vönhöt in minë tönailö lōn hēk yinikhangö? Ngö ṙô öng Pôl yip “tö kē-ě nö aṅ” tö ngam Sī-ö ngaich mihôiṅ acha-a nö ṙā-ang el ngam tinngöp ò. (2 Tim. 2:26) Ngatī öng Tāvit nö ṙā-öngre nö in ngam inyikhangö. Hang ṙô Nāthān anga-aṅ,  ngaich halöktitre hēk halöktö ngam inòlöre nö in Yāvē. Öt kò ayī-ö öi vachngö tö Yāvē nö kalēḵ tö ngam Sī-ö. Yēḵ hī kēḵ inyööken re in ò ngaich mihôiṅ min ayī-ö tö ngam Sī-ö.

16. Asup inlahen hī hòṅ hī öi öt vönhöt in minë tinngöp tī ngam Sī-ö?

¹⁶ Maöinyre ayī-ö, öi ui vönhöt tö minë tinngöp tī ngam Sī-ö. Höng in Yāvē inyööken in mihiôṅ. Öt kò pöri ayī-ö öi ngö mufē töre öich öt inū tö minë tönailölōn hēk yinikhangö. Ngatī yip i sin tarik Yāvē tö inū tö minë tönailölōn hēk yinikhangö. Lökten ayī-ö hòṅ havëkö inyööken re in Yāvē, hòṅ hī öi ngëichkö ngam mufē re hēk la-en re. (Sal. 139:23, 24) Yēḵ hī ngö lōn tö re öi inū tö ngam tönailölōn hēk yinik hangö ngaich ilööṙen ayī-ö öi kavalngen u.

17. Asup min tö röhta inlanken ngam Sī-ö?

¹⁷ Kööinyu samyeuheū ngam Sī-ö nö halò-ongkūö tarik. Röhten kinēngö pöri ngam Sī-ö. (Inm. 20:1-3, 10) Hökkö ngam tövai ṙētak in. Lökten ayī-ö öi hòṅ laklöre tö minë inyikhanga tö tī ngam Sī-ö hēk tö ngam tönāilölōn ngaich ṙūöngöre inrē tö u. Hòṅ iṙūöhen ayī-ö, “Harainyngö ngam Sī-ö pöri, ngaich falngöre min anga-aṅ tö yī-ö.”—Yāk. 4:7.