1. Ang’o momiyo wanyalo pimo Satan gi jadwar?

DWACH jadwar en-ga nego le kata mako leno. Onyalo tiyo gi obadho kata otego mopogore opogore, mana kaka osiep Ayub moro nowacho. (Ayub 18:8-10) Ere kaka jadwar nyalo wuondo le ma leno donj e obadho mosechikone? Okwongoga gi nono leno matut. Kuom ranyisi, ononoga kuonde ma leno ohero dhiye, gik mohero, kod obadho ma yot makego. Satan chalo gi jadwar ma kamano. En bende ononowaga. Ononoga kuonde ma wadhiye kod gik ma wahero. Kae to ochikonwa obadho mong’eyo ni wanyalo po mana komakowa. Kata kamano, Muma singonwa ni kata ka di po ni Satan omakowa, pod wanyalo bwodho. Bende, opuonjowa kaka wanyalo tang’ gi obadhogo.

2. Gin obadho mage ariyo ma Satan osemakogo ji mang’eny?

² Obadho ariyo ma Satan osemakogo ji mang’eny kuom higni modhuro gin sunga kod ich-lach. * Ochal gi jachik winy ma wuondo winyo mondo odonj e obadho mochikone kata e otego. (Zab. 91:3) Kata kamano, ok ochuno ni Satan omakwa. Nikech ang’o? En nikech Jehova osenyisowa riekni ma Satan tiyogo.​—2 Kor. 2:11.

3. Ang’o momiyo Jehova noketo ranyisi moko e Muma?

³ Achiel kuom yore ma Jehova miyowago siem e wi sunga kod ich-lach en kuom jiwowa mondo wanon masira ma noyudo jotichne ma nonyiso kido marichogo. E ranyisi ma wabiro nono, wabiro neno kaka Satan osewuondo nyaka jotich Jehova  ma ne nigi winjruok motegno kode. Be mano nyiso ni koro ok wanyal geng’o obadho mar sunga kod ich-lach kata watim mana ang’o? Ooyo ngang’! Jehova noketo ranyisigo e Muma “mondo wayudgo siem.” (1 Kor. 10:11) Ong’eyo ni ka wanono ranyisigo, to wabiro yudo puonj ma nyalo konyowa tony e obadho mag Jachien.

4. Sunga nyalo kelonwa ang’o?

⁴ Satan gomboga ni wabed gi sunga ma ok owinjore. Ong’eyo ni ka wabet gi sunga ma kamano, to wabiro bedo kaka en, kendo ok wabi yudo ngima mochwere. (Nge. 16:18) Mano e momiyo Paulo nochiwo siem ni ng’ato nyalo ‘pong’ gi sunga mi olwar e bura moseng’ad ne Jachien.’ (1 Tim. 3:6, 7) Mano en gima nyalo timorenwa waduto, bed ni wanyien e adiera kata wasetiyo ne Jehova kuom kinde malach.

5. Ka luwore gi Eklesiastes 7:16, 20, ang’o ma nyalo nyiso ni ng’ato nigi sunga?

⁵ Josunga gin joma oherore giwegi. Satan dwaro ni waket pachwa kuomwa wawegi, moloyo kaka keto pachwa kuom Jehova, to ahinya-ahinya sama wan-gi chandruok. Kuom ranyisi, be osehangniga wach? Kata, be dibed ni osetimni gimoro ma ok kare? Satan diher ni iket ketho kuom Jehova kata kuom Jokristo weteni. Kendo, Jachien dwaro ni ipar ni gima nyalo konyi en timo gik moko e yori iwuon, kar luwo kaka Jehova chikowa kotiyo gi Wachne.​—Som Eklesiastes 7:16, 20.

6. Ranyisi moro mar nyaminwa modak piny Netherlands puonji ang’o?

⁶ Ne ane ranyisi mar nyaminwa moro ma wuok Netherlands ma ne chwanyorega nikech ketho mag jomamoko. Nong’ado ni ok nonyal dhi nyime riwore gi owete gi nyimine ma ne chwanyego. Owacho kama: “Nawinjo ka piny ochama, kendo ne ok anyal ng’wononegi. Nanyiso jaoda ni nyaka wadar wadhi e kanyakla machielo.” Bang’e, noneno program mar JW Broadcasting^® ma Mach 2016. Programno nochiwo paro moko ma nyalo konyo ng’ato mondo onyagre  gi ketho mag jomamoko. Nyaminwano dhi nyime wacho kama: “Nafwenyo ni nonego abolra kendo anonra matut mondo ane kethoga awuon, kar temo loko owete manie kanyakla. Programno nokonya mondo aket pacha kuom Jehova kod ratiro ma en-go mar bedo Jaloch e wi gik moko duto.” Ranyisi mar nyaminwano puonji ang’o? Sama iromo gi tem moro, tem keto pachi kuom Jehova. Kwaye mondo okonyi neno jomamoko kaka onenogi. Wuonu manie polo neno ketho mag jomamokogo, to pod oikore ng’wononegi. Doher ni in bende itim kamano.​—1 Joh. 4:20.

7. Ang’o ma notimore ne Ruoth Uzia?

⁷ Sunga nomiyo Uzia ruodh Juda otamore winjo siem, motimo gima ne ok onego otim. Uzia ne en ng’at ma ji nogeno ahinya. Weche nosebedo ka dhine maber e lwenje ma nokedoe, e tije mar gedo, kod e pur. “Nyasaye madier noguedhe.” (2 We. 26:3-7, 10) Kata kamano, Muma wacho kama: “Ka nobedo gi teko, nobedo gi sunga kendo mano nomiyo opodho.” Jehova nosegolo chik ni jodolo kende e ma nonego owang’ ubani e hekalu. Ruoth Uzia to nohedhore modhi owang’o ubani e hekalu. Jehova ne ok mor gi wachno, omiyo, nogoyo Uzia gi tuo mar dhoho. Kendo Uzia nosiko ka en jadhoho nyaka e thone.​—2 We. 26:16-21.

8. Ka luwore gi 1 Jo-Korintho 4:6, 7, ere kaka wanyalo tang’ ne sunga?

⁸ Be wan bende sunga nyalo makowa ma watim richo kaka Uzia notimo? Ne ane ranyisi mar Owadwa José. Ohande ne dhi maber, kendo ne en jaduong’-kanyakla ma ji nogeno ahinya. Nojagolo twege e chokruoge madongo, kendo kata jorit-alwora ne sumoga paro moko kuome. Kata kamano, ne en gi chandruok moro. Owacho niya: “Nageno kuom nyalona kod lony ma ne an-go. Ne ok ageno kuom Jehova. Naparo ni ategno ma ok ochuno ni awinj siem ma Jehova ne miya.” José notimo richo maduong’ ma gikone nogole oko mar kanyakla. Nyaka ne dwoke e kanyakla, higni mogwaro koro osekalo. Owacho kama: “Jehova nopuonja ni gima duong’ ok en migawo, to en timo kaka odwaro.” Kinde duto waparuru ni nyalo kata migawo moro amora ma wanyalo bedogo e kanyakla gin gik moa kuom Jehova. (Som 1 Jo-Korintho 4:6, 7.) Ka wabedo josunga, Jehova ok bi tiyo kodwa e migepene.

9. Ich-lach nomiyo Satan gi Hawa otimo ang’o?

⁹ Sama iwuoyoga e wi ich-lach, Satan Jachien e ma biroga e pachwa. Nyaka bed ni Satan ne nigi migepe mang’eny ka ne en malaika maber. Kata kamano, nogombo migepe momedore. Nodwaro ni en bende olame, to Jehova kende e ma onego olam. Satan dwaro ni mondo wachal kode. Mano e momiyo otemo ni mondo wane ni gik ma wan-go ok oromowa. Nochako timo kamano e kinde ma nowuoyo gi Hawa. Jehova nomiyo Adam gi Hawa ‘yien duto ma ne nie puodho’ mondo gicham olembgi, mak mana yien achiel kende. (Cha. 2:16) Kata kamano, Satan nowuondo Hawa mondo opar ni nonego gicham olemb yien ma nokwergi. Gik ma ne Hawa nigo ne ok orome kendo nodwaro gik momedore. To mano nokelone ang’o? Nodonjo e richo, kendo gikone notho.​—Cha. 3:6, 19.

10. Ere kaka Ruoth Daudi nodonjo e obadho mar ich-lach?

¹⁰ Ich-lach nomiyo Ruoth Daudi wiye owil gi gik ma Jehova nomiye moriwo mwandu, huma, kaachiel kod loyo jowasike. Daudi noyie ni kuom adier mich ma Nyasaye nomiye ne ‘ng’eny miwuoro!’ (Zab. 40:5) To e ma chieng’ moro, Daudi ne wiye owil gi mago duto. Gik ma ne en-gogo ne ok orome; nogombo gik momedore. Kata obedo ni ne en gi mon mang’eny, nochako gombo dhako moro ma ne en chi ng’ato. Dhakono niluongo ni Bathsheba, to chwore ne en Uria Ja-Hiti. Daudi nonindo gi Bathsheba, mi nomako ich. Timno ne rach ahinya, to marachie moloyo, nochano mondo oneg Uria! (2 Sa. 11:2-15) Iparo ni Daudi ne paro ang’o seche ma notimo gigo? Be dibed ni ne oparo ni Jehova ne ok nene? Jatich Jehova ma nosemakore kode kuom kinde malachno, noyie donjo e richo nikech ich-lach, kendo mano nokelone masira malit. Gima ber en ni Daudi noyie kethone kendo noloko chunye. Onge kiawa ni Daudi nobedo mamor nikech Jehova nong’wonone kendo keche!​—2 Sa. 12:7-13.

11. Ka luwore gi Jo-Efeso 5:3, 4, en ang’o ma nyalo konyowa kedo gi ich-lach?

¹¹ Ranyisi mar Daudi puonjowa ang’o? Wapuonjore ni wanyalo loyo tim marach mar ich-lach ka wabedo mamor gi gik ma Jehova osemiyowa. (Som Jo-Efeso 5:3, 4.) Dwarore ni gik ma wan-go oromwa. Ijiwoga  jopuonjre Muma manyien mondo gipar ane kuom gueth moro ma Jehova osemiyogi, kendo gilem ka gigoyone erokamano nikech guethno. Ka ng’ato nyalo timo kamano odiechieng’ kodiechieng’, mano nyiso ni juma ka juma obiro goyo ne Jehova erokamano kuom gik moko abiriyo mopogore opogore. (1 The. 5:18) Be itimoga kamano? Ka iparo matut kuom gik ma Jehova osetimoni, mano biro konyi bedo ng’at ma goyo erokamano. Kendo sama igoyo erokamano, mano nyiso ni gik ma in-go oromi. To sama gik ma in-go oromi, ok ibi donjo e obadho mar ich-lach.

12. Ang’o ma ich-lach nomiyo Judas Iskariot otimo?

¹² Ich-lach nomiyo Judas Iskariot ondhogo Yesu. Mokwongo okwongo, Judas ne ok en ng’ama rach kamano. (Luka 6:13, 16) Yesu noyiere mondo obed jaotene. Judas ne en ng’at mogen nikech en e ma norito sandug pesa. Yesu ne tiyoga gi pesago e siro tij yalo ma ne gitimo. Pesago inyalo pim gi chiwo ma wagologa mondo sirgo tijwa mar piny ngima. Kata kamano, bang’ kinde Judas nochako kwalo pesago kata obedo ni nosewinjo ka Yesu chiwo siem nyadinwoya e wi tim mar ich-lach. (Mar. 7:22, 23; Luka 11:39; 12:15) Judas ne ok rwakga siemgo.

13. En kinde mane ma nonenore ayanga ni Judas ne nigi ich-lach?

¹³ Ich-lach ma ne Judas nigo nonenore ayanga kodong’ matin to inego Yesu. Yesu gi jopuonjrene moriwo nyaka Maria kod Maritha nyamin Maria nogwel e od Simon jadhoho. Sama ne gichiemo, Maria noa malo mochako olo mo ma nigi suya mamit kendo ma nengone ne tek e wi Yesu. Wachno nochwanyo Judas kod jopuonjre mamoko. Samoro jopuonjre mamokogo ne paro ni mono ninyalo usi mondo pesago otigo e siro tij yalo. Kata kamano, Judas to ne nigi paro mopogore. Ne “en jakuo,” kendo nodwaro kwalo pesa ma ni e sanduk ma nojating’oga. Bang’e, ich-lach nomiyo Judas ondhogo Yesu kendo nochule pesa ma rom gi nengo mar misumba.​—Joh. 12:2-6; Mat. 26:6-16; Luka 22:3-6.

14. Ere kaka owadwa moro chiege notiyo gi puonj ma yudore e Luka 16:13?

¹⁴ Yesu noparo ne jolupne adierani: “Ok unyal bedo wasumbni mag Nyasaye kendo mag Mwandu.” (Som Luka 16:13.) Adierano pod tiyo nyaka e kindewagi. Ne ane kaka owadwa moro gi chiege modak Romania notiyo gi weche ma Yesu nowachogo e ngimagi. Ne giyudo tich moro ma ne gidhi tiyo kuom kinde e piny moro momewo. Giwacho kama: “Ne wan gi gowi maduong’ ma nonego wachul jo bank, kendo mokwongo ne waneno tijno mana kaka gueth moa kuom Jehova.” Kata kamano, ne nitie obadho moro. Tijno ne dhi monogi tiyo ne Jehova kaka ne gidwaro. Bang’ somo sula moro ma yudore e Ohinga mar Jarito ma Agost 1, 2008 ma wiye ne wacho ni “Siki Kimakori gi Nyasaye gi Chunyi Duto,” ne ging’ado gima ne gidhi timo. Gidhi nyime wacho kama: “Ka po ni manyo pesa e ma ne wadhine e piny machielo, mano ne dhi miyo waket winjruokwa gi Jehova obed wach mar ariyo e ngimawa. Ne wan gadier ni winjruokwa gi Jehova ne dhi dok chien.” Omiyo, ne gitamore tijno. Ang’o ma noduogo otimore bang’e? Jaode noyudo tich e pinygi ma chudone ne nyalo konyogi yudo gik mochuno e ngima. Chiege wacho niya: “Lwet Jehova ok chiek.” Gimor ni ne giketo Jehova e mobed Ruodhgi, to ok pesa.

15. Ang’o momiyo wanyalo bedo gadier ni wanyalo tony ma wawuog e obadho mag Satan?

¹⁵ To nade ka wafwenyo ni wasechako bedo gi tim mar sunga kod ich-lach? Pod wanyalo  tony ma wawuog e obadhogo! Paulo nowacho ni joma Satan osemako pod nyalo wuok e obadho. (2 Tim. 2:26) Mano en gima nyalore nikech kata mana Daudi nowinjo siem ma Nathan nomiye, moloko chunye, kendo noloso winjruokne gi Jehova. Onego wapar kinde duto ni Jehova nigi teko moloyo Satan. Omiyo, ka wayie mondo Jehova okonywa, to wabiro tony e obadho ma Jachien osechikonwa.

16. En ang’o ma biro konyowa tang’ ne obadho mag Satan?

¹⁶ En gima ber mondo watang’ ne obadho mag Satan, kar mondo warit ma wadonj e obadhogo. Wanyalo timo kamano mana ka Jehova okonyowa. Kata kamano, kik wapar ni wan wategno ma ok wanyal lwar e obadho kaka mago! Kata jotich Jehova mosetiyone kuom kinde malach osedonjo e obadho mar bedo gi sunga kod ich-lach. Kuom mano, kwa Jehova pile ka pile mondo okonyi nonori mondo ine ka di po ni kido marichogi osechako bedo e chunyi. (Zab. 139:23, 24) Tim duto minyalo mondo kido kaka mago kik dong e chunyi!

17. Machiegnini, en ang’o ma biro timore ne jasikwa Satan?

¹⁷ Kuom higni alufe, Satan osebedo mana ka en jadwar. Kata kamano, machiegnini ibiro make ma tueye, kendo gikone ibiro kethe chuth. (Fwe. 20:1-3, 10) Warito odiechieng’no gi siso ahinya. To ka kindeno pok ochopo, wadhiuru nyime tang’ ne obadho mag Satan. Sik kitemo matek mondo kik ibed gi kido mar ich-lach kod sunga. Kendo ng’ad e chunyi ni ibiro ‘kwedo Satan, mi noringi.’​—Jak. 4:7.