1. Kansi Satana olingana tyani na shaŵinda?

 SHAŴINDA onkhala na colinga cimozi camene ni kupaya nyama. Monga ni mwecilaŵilila m’mozi mwa ayake atatu a Yobu, shaŵinda oseŵenzesha njila zosiyanasiyana kuti apaye nyama. (Yobu 18:8-10) Kansi ocita tyani zamene izi? Oziŵa malo kwayupezeka nyama yakufuna kupaya, zayukonda na zangacite kuti aipaye. Satana ali monga ni shaŵinda. Yove oyesayesa kuziŵa zatukonda ndipo pavuli pake, otiikila msampha wamene oziŵa kuti ungatikate mosavuta. Olo n’tetyo, Baibo yutisimikizhyila kuti olo kuti tingakatiwe mumsampha wa Satana, tingakwanishe kufumamo. Yutiuzhya soti zatingacite kuti tipewe misampha yamene iyi.

2. Kansi ni misampha iŵili yotyani yakuseŵenzesha ngako Satana?

² Iŵili mwa misampha yakuseŵenzesha Satana ni kulikuzhya na dyela. * Ndipo wankhala oseŵenzesha misampha iyi kwa vyaka vinyinji. Yove ali monga ni munthu okasha tunyoni poseŵenzesha njila zosiyanasiyana. (Sal. 91:3) Koma tingakwanishe kupewa misampha ya Satana cifukwa Yehova otiuzhyilatu njila zakuseŵenzesha.​—2 Akor. 2:11.

3. Ndaŵa yanji Yehova elemba visanzo va ŵanthu akale amene enze olikuzhya koma soti adyela m’Baibo?

³ Yehova otiuzhya kuipa kwa kulikuzhya na dyela poseŵenzesha visanzo va atumiki ŵake akale. M’nkhani ino, tione mwamene Satana eseŵenzeshela misampha iyi popatusha ŵanthu amene etumikila Yehova kwa nthawi itali. Kansi izi zutanthauza kuti tingakwanishe lini kupewa misampha yake? Yai. Yehova elemba visanzo ivi m’Baibo kuti “viticenjeze.”  (1 Akor. 10:11) Oziŵa kuti visanzo ivi vingatiyavye kupewa misampha ya Maleŵania.

4. Kansi n’cinji cingacitike ngati tingankhale olikuzhya?

⁴ Satana ofuna kuti tinkhale ŵanthu olikuzhya. Oziŵa kuti tikankhala olikuzhya, tinkhale kumbali yake notaya mwai wakuyopeza moyo wosasila. (Miy. 16:18) Niye cifukwa cake mtumwi Paulo eticenjeza kuti ngati tingasamale lini, ‘tingankhale olikuzhya na kuyolandila ciweluzo monga ni cecilandila Maleŵania.’ (1 Tim. 3:6, 7) Izi zingacitikile Mkhristu aliyense, kaya ephunzila cendi lombapano olo watumikila Yehova kwa nthawi itali.

5. Molingana na Mlaliki 7:16, 20, kansi munthu angaoneshe tyani kuti ni wolikuzhya?

⁵ Ŵanthu olikuzhya onkhala soti ozikonda. Satana oticitisha kuganizila ngako zofuna zasu m’malo moganizila zakufuna Yehova, makamaka tikakumana na mavuto. Mwacisanzo, kansi munthu muyakine ekunamizhyilankoni kuti mwacita cinthu camuliyocite? Kapena munthu muyakine ekucitilankoni kale vinthu viliye cilungamo? Ngati n’tetyo, Satana angakondwele ngati mungapase mlandu Yehova olo akwasu na azilongosi. Kuyangizhyila apo, Maleŵania ofuna kuti tikoseŵenzesha nzelu zasu polimbana na mavuto oteti, m’malo modalila malangizo yakutipasa Yehova kupitila m’Mau ŵake.​—Ŵelengani Mlaliki 7:16, 20.

6. Kansi mwaphunzilapo cinji pa cisanzo ca kalongosi wa ku Netherlands?

⁶ Ganizilani za kalongosi muyakine wa ku Netherlands wamene ekhumudwa na zocita za Akhristu ayakine. Cifukwa ca izi, eganiza zoleka kutandala nao. Yove elaŵila kuti: “Nenzoona monga ningakwanishe lini kuŵakhululukila. Tetyo, neuzhya mulume wangu kuti tikukile mumpingo uyakine.” Pavuli pake, etamba JW Broadcasting^® ya March 2016. Pulogilamu iyi, yenzokamba zatingacite ngati ayakine atikhumudwisha. Zecionelela zemukhuza ngako cakuti elaŵila kuti: “Nezindikila  kuti nufunika kunkhala wolicefya nokumbukila kuti nane nulakwisa zinthu ziyakine, m’malo moganizila pa zolakwa za akwasu na azilongosi. Pulogilamu iyi, yenikumbusha kuti nufunika kudalila ngako Yehova.” Kansi izi zutiphunzisa cinji? Tufunika kudalila Yehova nthawi zonse, makamaka tikakumana na mavuto. Tikomusenga kuti atiyavye kuona zolakwa za ayakine m’njila yoyenelela. Tikokumbukila kuti Yehova oona zolakwa zao, koma oŵakhululukila nthawi zonse. Ofuna kuti nase tikocita cimozimozi.​—1 Yoh. 4:20.

7. N’cinji cecitikila Mfumu Uziya?

⁷ Kulikuzhya kwecitisha Uziya Mfumu ya Ayuda, kucita nchito yamene wenze lini udindo wake kuicita nokana uphungu wecimupasa ayakine. Poyamba, Uziya enze munthu wolicefya ndipo ecita zinthu zinyinji zabwino. Enzopambana pa nkhondo zinyinji, emanga mizinda yotang’a ndipo enzocita bwino pa nkhani ya ulimi. “Mulungu wacendi emucitisha kuti zinthu zikomuyendela bwino.” (2 Mbi. 26:3-7, 10) Koma Baibo yulaŵila kuti: “Pecinkhala wamphamvu, mtima wake wenkhala wolikuzhya ndipo ecita vinthu vomuonongesha.” Cilamulo ca Yehova cenzolaŵila kuti, ni ansembe tyala amene enzofunika kupeleka nsembe pa kacisi. Koma Mfumu Uziya eluta m’kacisi notwala nsembe pamene wenze lini udindo wake. Yehova aliyokondwele na kulikuzhya kwecicita cakuti emucitisha khate. Uziya enkhala na khate kwa moyo wake wonse.​—2 Mbi. 26:16-21.

8. Kansi 1 Akorinto 4:6, 7 ingatiyavye tyani kupewa kulikuzhya?

⁸ Ngati tingasamale lini, nase tingankhale olikuzhya nocita cimo monga ni mwecicitila Uziya. Ganizilani zecitikila mkwasu José. Yove enze mkulu mumpingo ndipo enzocita malonda yamene yenzomuyendela bwino. Enzolaŵila nkhani pa misonkhano ikulu-ikulu ndipo oyanganila a madela enzosengako malangizo kuli yove. Koma elaŵila kuti: “M’kuluta kwa nthawi, neyamba kudalila maluso ŵangu m’malo modalila Yehova. Nenzoziona kuti nenze wotang’a ngako mwauzimu cakuti neyamba kunyalanyaza malangizo a Yehova.” Pavuli pake, mkwasu José ecita cimo ikulu ndipo ecosewa mumpingo. Lomba ewezhyeleshewa mumpingo ndipo elaŵila kuti: “Yehova waniphunzisa kuti cinthu cofunika ngako  ni kucita zakufuna yove osati maudindo.” Nthawi zonse, tikokumbukila kuti maluso na mautumiki yatucita mumpingo ni mphaso zofumila kwa Yehova. (Ŵelengani 1 Akorinto 4:6, 7.) Ndipo ngati nise olikuzhya, Yehova angatiseŵenzeshe lini.

9. Kansi dyela yecitisha Satana na Eva kucita cinji?

⁹ Nthawi zinyinji tikamvwa mau akuti dyela, tukumbukila Satana Maleŵania. Peenze akaliyopandukila Yehova, cuoneka kuti Satana enze na maudindo apadela. Koma aliyokhutile na maudindo ŵeenze nao. Enzofuna kuti ŵanthu akolambila yove m’malo molambila Yehova. Satana ofuna kuti tinkhale monga yove. Tetyo, otipangisha kusakhutila na vinthu vatili navo. Ecita izi koyamba pecilaŵila na Eva m’munda wa Edeni. Yehova euzhya Adamu na Eva kuti angalye vitwalo va m’cimuti ciliconse ca m’munda wa Edeni. Koma eŵauzhya kuti enzofunika lini kulya vitwalo va m’cimuti cimozi. (Gen. 2:16) Olo n’tetyo, Satana ecitisha Eva kuona kuti pangankhale paliye vuto ngati angalye vitwalo va m’cimuti coleshewa. Eva aliyokhutile na vinthu veciŵapasa Yehova. Tetyo, ecilya ndipo pavuli pake ecifwa.​—Gen. 3:6, 19.

10. Kansi Davide ecita cinji pecinkhala wadyela?

¹⁰ Yehova epasa Mfumu Davide vinthu vinyinji monga cuma, ulamulilo nomuyavya kugonjesa adani ŵake. Davide eyamikila ngako cakuti elaŵila kuti ‘enzokwanisha lini kufotokoza vinthu vecimucitila Yehova.’ (Sal. 40:5) Koma pavuli pake, Davide enkhala wadyela ndipo eleka kukhutila na vinthu veenze navo. Olo kuti enze na anakazi anyinji, Davide ekumbwila Batiseba wamene enze mkazi wa Uriya Mhiti. Pavuli pake elala naye ndipo Batiseba enkhala na vumo. Olo kuti enzoziŵa kuti kulala na mkazi wamwine ni cimo, Davide epanga soti makonzedwe akuti Uriya apaiwe. (2 Sam. 11:2-15) Kansi Davide enzoganiza cinji pa nthawi iyi? Kansi enzoganiza kuti Yehova enzoona lini zeenzocita? Olo kuti enkhala wokhulupilika kwa nthawi itali, Davide enkhala wadyela ndipo Yehova emulanga cifukwa ca izi. Koma pavuli pake, Davide eulula macimo ŵake ndipo elapa. Yove eyamikila ngako kuti Yehova emukhululukila.​—2 Sam. 12:7-13.

11. Molingana na Aefeso 5:3, 4, kansi n’cinji cingakuyavyeni kupewa dyela?

 ¹¹ Kansi tuphunzilapo cinji pa cisanzo ca Davide? Tuphunzilapo kuti tingapewe mtima wadyela ngati tuyamikila zinthu zonse zawatipasa Yehova. (Ŵelengani Aefeso 5:3, 4.) Tetyo, tufunika kunkhala okhutila na zinthu zatili nazo. Tikayamba kuphunzila Baibo na munthu, tikomulimbikisha kuti akoganizila noyamikila zinthu zawamucitila Yehova. Ngati siku iliyonse oganizila cinthu capadela cawamucitila Yehova, niye kuti angankhale na zinthu 7 zosiyanasiyana zaangamuyamikililemo pa wiki. (1 Ates. 5:18) Kansi namwe muyesayesa kucita izi? Kusinkhasinkha pa zinthu zawakucitilani Yehova kungakuyavyeni kuti mukomuyamikila. Kuyamikila kungakuyavyeni kunkhala wokhutila. Ndipo kunkhala wokhutila kukuyavyeni kupewa dyela.

12. Kansi Yudasi Isikariyoti ecita cinji cifukwa ca dyela?

¹² Poyamba, Yudasi Isikariyoti enze munthu wabwino. (Luka 6:13, 16) Niye cifukwa cake Yesu emusankha kunkhala m’mozi mwa atumwi ŵake. Yesu enzomukhulupilila ngako cakuti em’pasa udindo wosunga kabokosi ka ndalama. Ndalama izi enzoziseŵenzesha pocilikiza nchito yolalikila. Ndipo tingazilinganizhye na zopeleka zatutwala pocilikiza nchito ya pacalo conse masiku ŵano. Koma m’kuluta kwa nthawi, Yudasi enkhala wadyela. Yove eyamba kuiŵa ndalama zeenzosunga olo kuti enzepo pamene Yesu enzocenjeza ayakine za kuipa kwa dyela. (Mko. 7:22, 23; Luka 11:39; 12:15) Yudasi enyalanyaza macenjezo aŵa ndipo posilizhyila pake, epeleka Yesu.

13. Ni pa nthawi yotyani pamene Yudasi eonesha kuti enze wadyela?

¹³ Pa nthawi iyakine, Yesu na atumwi ŵake kuyangizhyilapo Mariya na Marita, enze eŵaitila ku cakulya kung’anda kwa Simoni wamene enze wakhate. Yudasi eonesha kuti enze wadyela pamene Mariya epanama noyamba kuthila mafuta odula m’mutu mwa Yesu. Yove na atumwi ayakine ekalipa ngako. Atumwi ayakine enzoganiza kuti sembe cenze bwino kuti mafuta aŵa egulisiwa kuti ndalama zake ziyavye pa nchito yolalikila. Koma Yudasi enze na colinga colakwika. Yove enze ekalipa cifukwa enzofuna kuti mafuta aŵa akagulisiwa, aiŵe ndalama zake. Posilizhyila pake, dyela yecitisha Yudasi kugulisa Yesu.​—Yoh. 12:2-6; Mat. 26:6-16; Luka 22:3-6.

14. Kansi banja iyakine yeseŵenzesha tyani mau a Yesu opezeka pa Luka 16:13?

¹⁴ Yesu ecenjeza ophunzila ŵake kuti: “Mungakwanishe lini kutumikila Mulungu na cuma pa nthawi imozi.” (Ŵelengani Luka 16:13.) Mfundo iyi ikali yoyavya olo masiku ŵano. Mwacisanzo, ganizilani zeyecita banja iyakine ya ku Romania pofuna kuseŵenzesha mau aŵa a Yesu. Ove epeza mwai wanchito m’calo ciyakine cotukuka. Elaŵila kuti: “Pofwana kuti tenze na nkhongole ikulu ku banki, teganiza kuti nchito iyi yenze daliso yofumila kwa Yehova.” Koma nchito iyi wenze msampha cifukwa sembe yeŵacitisha kunkhala na nthawi itontho yotumikila Yehova. Epanga cosankha pavuli poŵelenga nkhani yakuti “Khalani Wokhulupirika ndi Mtima Wonse” mu Nsanja ya Olonda ya August 15, 2008. Elaŵila kuti: “Kuti teluta ku calo ciyakine kuyopanga ndalama zinyinji, sembe tenkhala na nthawi itontho yotumikila Yehova. Izi sembe zeonesha kuti ushamwali wasu na Yehova ni wosafunika ngako mu umoyo wasu. Teona kuti nchito iyi ingaticitishe kuti tifooke mwauzimu.” Tetyo, ekana mwai wanchito iyi. Pavuli pake, mulume epeza nchito m’calo cao yamene yenzoŵayavya kupeza zofunikila pa umoyo. Mkazi elaŵila kuti: “Yehova oziŵa  zatufunikila ndipo osamalila atumiki ŵake nthawi zonse.” Banja iyi ni yosangalala cifukwa yesankha kutumikila Yehova m’malo mwa cuma.

15. Ndaŵa yanji nise osimikizhya kuti tingakwanishe kupewa misampha ya Satana?

¹⁵ Kansi tufunika kucitanji ngati tazindikila kuti tayamba kulikuzhya na kucita dyela? Tufunika kucitapo kanthu mwamsanga. Paulo elaŵila kuti ŵala amene “akatiwa amoyo” na Maleŵania angakwanishe kufuma mumsampha wake. (2 Tim. 2:26) Izi niye zecicita Davide. Yove emvwila uphungu wecimupasa Natani ndipo elapa nonkhala soti pa ushamwali uweme na Yehova. Mukokumbukila nthawi zonse kuti Yehova ali na mphamvu ngako kupambana Satana. Tetyo, ngati tudalila Yehova, tingakwanishe kupewa misampha ya Maleŵania.

16. N’cinji cingatiyavye kupewa misampha ya Satana?

¹⁶ Moyavyiwa na Yehova, tingakwanishe kupewa kulikuzhya na dyela. Tufunika lini kuzidalila, cifukwa olo Akhristu amene atumikila Yehova kwa nthawi itali angayambe kulikuzhya nocita dyela. Tetyo, mukosenga Yehova nthawi zonse kuti akuyavyeni kuzindikila ngati mwayamba kukatiwa m’misampha ya Satana. (Sal. 139:23, 24) Ndipo mukocita zilizonse zamungakwanishe kuti mupewe kulikuzhya na dyela.

17. Kansi n’cinji cati cikacitikile Maleŵania lombapano?

¹⁷ Kwa vyaka vinyinji, Satana wankhala ocita zinthu monga shaŵinda posokoneza atumiki a Mulungu. Koma lombapano, yove amangiwe ndipo akaonongewe. (Chiv. 20:1-3, 10) Tuyembekezela nthawi iyi mwacidwi. Tetyo, pitilizhyani kuzindikila misampha yakuseŵenzesha Satana. Yesayesani kupewa kulikuzhya na dyela. Ndipo nkhalani osimikizhya “kususha Maleŵania ndipo akuthaŵeni.”​—Yak. 4:7.