1. E na anua i su Setan dooreloo nɛɛ tā-kuɛ a?

NƐƐ tā-kuɛ wee ɛrɛ aba ziī nu seeasī, ɛɛ na lo e’aa nam sa fɛ. A dap ee keekee bee zaɛ̄, dookɛ̄ pya gbo Job a bee kɔ esah a bee yere nukuādɛɛ̄ loo doo. (Job 18:8-10) E na nɛɛ tā-kuɛ edoo lokwa nam yii daa ye zaɛ̄ a? E dasī nɔnu akiiloo lo nam kaāna. Mɛ kɛ̄ na a wee si a? E na a wee ye nia emuɛ a? E na edoo kɔ a nwaabah teera yii daa lo zaɛ̄ a? Setan le doodoo lo nɛɛ tā ekpa. A ɛp i. A yere nukuādɛɛ̄ loo kɛ̄ i wee si le nu a wee i nia. Lɛɛ a ee zaɛ̄ a suā kɔ e’aa i sɔ̄ ii suā. Kerewo, Baibol kɔ i nɛ kɔ lo a aa i, i dap aabu. A tɔgɛ nage i nu i dap doo sa pya zaɛ̄ ama naa aa i.

2. Baɛ gbɛnɛ e na Setan su aā pya nɛɛ a?

² Baɛ gbɛnɛ nu Setan su eā ye zaɛ̄ na eeloo nɛ nyɔɔ le yɔgɔ oo. * Bu gbɛnɛ-edo zua lo, Setan ekirasī leere bu esu pya zaɛ̄ ama daānu. A le doodoo kɛ̄ nɛɛ aa enuɛ̄ wee lɛp enuɛ̄ yere bu ye zaɛ̄ ale doo kɔ ba a yii bu wa esaɛ̄ tɔ doo. (Yɔɔ 91:3) Mɛ a naa lee kɔ Setan a aa i. E na anua a naa lee a? Nyɔnɛbee Jɛhova emuuna pya nu Setan wee su aā pya nɛɛ i nɛ.—2 Kɔr 2:11.

3. E na anua Jɛhova ɛm pya edoba akiiloo pya nɛɛ a bee eeloo nɛ nyɔɔ sa ɛrɛ yɔgɔ oo sere kɛ̄ bu Baibol a?

³ Ziī sīdee Jɛhova i zuurabahtɔ̄ akiiloo eeloo nɛ nyɔɔ le yɔgɔ oo na tɛ̄maloo eyere i mɛm loo kɔ i nɔnu aāloo pya  nu esira loo pio pya ye zooro. Yere nukuādɛɛ̄ loo bu pya edoba i gaa le kɔ ue kumaloo ama kɛ̄ Setan bee dap doo kɔ ye zaɛ̄ a aa pya esiatam nɛ Jɛhova bu gbɛnɛ-edo zua doo. Lo ama kurage kɔ i ɛrɛ edɔ bu zaɛ̄ Setan ni? Eeye doo pippip. Jɛhova doo kɔ alu e’ɛm pya edoba ama sere kɛ̄ bu Baibol doodoo “edoba nu” i nɛ. (1 Kɔr 10:11) A suā kɔ i nɔ nu aāloo pya lo edoba sa i teera aaloo zaɛ̄ Pɔrɔ-edɔɔ̄.

4. E na esira i loo lo i eeloo nɛ nyɔɔ a?

⁴ Setan gbī kɔ i eeloo nɛ nyɔɔ. A suā kɔ lo i eeloo nɛ nyɔɔ, i le doodoo alɛ sa i peere dum a naa tah. (Kam 16:18) Nu anua sa nɛɛ lɛɛratam Pɔɔl bee i zuurabahtɔ̄ kɔ nɛɛ dap “danaloo ye nɛ nyɔɔ sa dɔ bu beebee Pɔrɔ-edɔɔ̄” lo. (1 Tim 3:6, 7) Lo ama dap sira loo ɛrɛgeba ii, kere i yii bu kaka aā ale i esiatam nɛ Jɛhova bu gbɛnɛ-edo zua.

5. Dookɛ̄ alu ekɔ doo bu kpa Eklisiastis 7:16, 20, bu mɛ sīdee na ziī nɛɛ etɔgɛ kɔ a ee e loo nɛ nyɔɔ a?

⁵ Pya a eeloo nɛ nyɔɔ wee wiibu. Setan gbī kɔ i wiibu tɛ̄maloo edoo kɔ i kɛɛrɛbu aba ii ee Jɛhova, eetɔɔ̄ na sɔ̄ i kpesī taāŋa. Bu edoba, elua edɛrɛ a esah ue ni? Ale elua e’aara a bu pɔrɔ sīdee ni? Setan egbī kɔ o bege ue Jɛhova ale pya o wuga bu yira. E Pɔrɔ-edɔɔ̄ egbī kɔ o kɛɛrɛ kɔ aba kɛ̄ o kwa lo taāŋa doo na tɛ̄maloo edoo nu dookɛ̄ a a nia doo e a naale nyɔɔnɛ baɛloo Jɛhova nɛ tɛ̄maloo ye Muɛ̄ Ue.—Buū Eklisiastis 7:16, 20.

6. E na o dap nɔ aāloo ziī wuga nɛɛwa alu Netherlands a?

⁶ Naa ɛp edoba ziī wuga nɛɛwa alu Netherlands lo a bee ɛrɛ saŋ loo nu pya dɔɔ̄na ye doo loo. A bee biaɛfii kɔ a gaa le kpoorae loo lɛɛloo pya lo wuga. A kɔ: “Bee bee kɔ m le aba mm sa mm bee gbī e’aaloo nɛ pya lo wuga nɛɛdam le nɛɛwa. M bee kɔ nɛ na dam kɔ elee i aa lo  bɔŋanaloo kii dɔɔ̄na bɔŋanaloo.” Sɔ̄ esaa a bee si ee Jw Broadcasting nyɔɔ jw.org lo Taa Enɔɔ̄ 2016. Jw broadcasting bu lo enɔɔ̄ bee kɔ pio nu eyerebah nɛ nɛɛ kɔ a dap tama tɛɛ̄ ekwɔ pya dɔɔ̄na. Lo wuga nɛɛwa bee kɔ: “M muɛ̄ kɔ a bɔloo kɔ m kumalookɛ̄ sa ɛp mdaa ekwɔ taā m gbī enyaana pya wuga nɛɛdam le nɛɛwa a le bu bɔŋanaloo. Jw Broadcasting ama eyerebah mɛ nɛ kɔ m sere ekɛɛrɛ nyɔɔ Jɛhova le kɔ alɛ na a ɛrɛ ekpo ekɔ nu i doo i nɛ a.” O muɛge ama? Sɔ̄ o kpesī taāŋa, sere ekɛɛrɛ nyɔɔ Jɛhova. Bara ye kɔ a yerebah a nɛ kɔ o ɛp pya dɔɔ̄na dookɛ̄ alɛ wa ɛp doo. O Tɛ a le li bunyɔɔ muɛ wa ekwɔ, kerewo, a kpɛ̄naloo e’aaloo wa nɛ. A gbīnage kɔ olo o doo wo.—1 Jɔn 4:20.

7. E na a bee sira loo Mɛnɛ Uzia a?

⁷ Eeloo nɛ nyɔɔ bee doo kɔ Mɛnɛ Juda a kura Uzia a kiī zuurabahtɔ̄ sa doo nu a naa bee ye kuu kɔ a doo. Uzia bee doo gbɛnɛ-edo le nu. A bee be eeba gbɛnɛ-edo buɛ̄, wu gbɛnɛ gbɛnɛ buɛ̄ sa ɛrɛnage gbɛnɛ-edo kere uwe foh nu bu. Lo kaka “Bari bee doo kɔ a kiisī leere.” (2 Edoo 26:3-7, 10) Baibol kɔ, “Mɛ sɔ̄ a bee ɛrɛ ekpo a bee ɛrɛ ɛɛŋa, loo ye gbegbee.” Jɛhova ebee dasī kɔ sere kɛ̄ kɔ aba pya ewɔp na a dap wɔp nu a wee sī lele nuloo bie bu tɔkaɛ a. Mɛ Mɛnɛ Uzia bee doo nu a naa bee ye kuu tɛ̄maloo ekii tɔkaɛ sa wɔp zɔɔ. Jɛhova bee ɛrɛ saŋ pima Uzia sa su ebiakpaŋ zima nɛɛ eeloo nɛ nyɔɔ ama. Uzia bee lu nɛɛ ebiakpaŋ mmɛ sɔ̄ a u.—2 Edoo 26:16-21.

8. Bu mɛ sīdee na nu a le bu 1 Pya Kɔrint 4:6, 7 eyerebah i nɛ kɔ i aa eeloo nɛ nyɔɔ a?

⁸ Eeloo nɛ nyɔɔ dapge doo kɔ i doo pɔrɔ dookɛ̄ Uzia bee doo ni? Naa kɛɛrɛ edoba José. A bee le nɛɛ a para uradu sa lunage nɛɛ kanɛɛ bu bɔŋanaloo. A wee nɛ ekɔaue bie pya i asɛmbli le kɔnvɛnsɔn, e nɛɛ kuūdɛɛ̄loo sɛkiut wee ye baranage yerebah aābah. A kɔ: “M dɛrɛ nyiɛ nyɔɔ ekpo m ɛrɛ lo edaā nu le pya nu m suā. Mm dɛrɛna nyiɛ nyɔɔ Jɛhova. M bee kɛɛrɛ kɔ m ɛrɛe ekpo, nyɔɔwo mm bee gbaɛ̄tɔ̄loo zuurabahtɔ̄ Jɛhova.” José bee si gbɛnɛ pɔrɔ sa alu ekpo ye lɛɛ bu bɔŋanaloo. Sɔ̄ pio zua etɛ̄na, bee lu esikɛ̄ su José. Nyaawo a kɔ: “Jɛhova etɔgɛ mɛ nu  a kuī eera, lo a le doo nu alɛ i gbī aābah, e a naale dua dɔ i ɛrɛ.” Doraa i wee nyɛŋiabu kɔ ɛrɛgeba nu i para le ɛrɛgeba dɔtam i ɛrɛ bu bɔŋanaloo aabah Jɛhova. (Buū 1 Pya Kɔrint 4:6, 7.) Lo i eeloo nɛ nyɔɔ, Jɛhova naale esu i daānu.

9. E na yɔgɔ oo bee doo kɔ Setan le Iv a doo a?

⁹ Sɔ̄ i kɔ nu akiiloo ɛrɛ yɔgɔ oo, i wee kɛɛrɛ nu akiiloo Setan lo a le Pɔrɔ-edɔɔ̄. Doodoo ziī ɛnjɛl Jɛhova, Setan bee dap ɛrɛ gbɛnɛ-edo dee a ye kpaā nɛ. Mɛ a bee gbī e’ɛrɛ yemakɛ̄. A bee gbī taāŋabah a kuu aba Jɛhova. Setan gbī kɔ i bee e ye, nyɔɔwo a gbī kɔ i kɛɛrɛ kɔ nu i ɛrɛ naa gbɔɛ̄ i loo. A bee bɔātɛ̄ edoo wo sɔ̄ a bee kɔ ue nɛ Iv. Bu wereloo, Jɛhova bee nɛ gbɛnɛ-edo nuede a nɛ iinaloo nɛɛ Iv le ye dam, aāloo “ɛrɛgeba te a le bu gɔh.” (Jɛn 2:16) Kerewo, Setan bee dag Iv sa doo kɔ a kɛɛrɛ kɔ alu ebɛɛ̄ kɔ a de beete Bari bee kɔ ba aa de a. Iv naa bee doo kɔ nu a ɛrɛ a gbɔɛ̄ ye loo, a bee gbī e’ɛrɛ yereloo. I suā nu a bee sira nyɔɔnɛ. Iv bee si pɔrɔ sa sɔ̄ esaa a u.—Jɛn 3:6, 19.

10. Bu mɛ sīdee na yɔgɔ oo bee lu zaɛ̄ nɛ Mɛnɛ Devid a?

¹⁰ Yɔgɔ oo bee doo kɔ Mɛnɛ Devid a ibere nu Jɛhova enɛa ye, gbaāloo zɔ, gbɛnɛ dɔ, le be eeba pya ye nɛɛ baa. Devid bee tɔgɛ nia loo pya nu Bari enɛa ye tɛ̄maloo ekɔ pya dɔɔ̄nu ama “le eenyɔɔ kɛ̄ nɛɛ suā doo!” (Yɔɔ 40:5) Mɛ a ɛrɛ sɔ̄ Devid bee ibere pya nu Jɛhova enɛa ye. Nu a bee ɛrɛ naa bee ye gbɔɛ̄na loo, a bee gbī e’ɛrɛ yereloo. Kereadoo, Devid bee ɛrɛ gbɛnɛ-edo wa, a bee doo kɔ pɔrɔ taɛ lo esu wa dɔɔ̄na nɛɛ a yii ye bu beenyiɛ. Lo wa bee le Batsheba, e ye dam bee le Uria nɛɛ Het. Devid bee ɛrɛ yɔgɔ oo sa maloo Batsheba, e bu bee ye yii loo. Nu Devid doo ama bee bee piya gbɛnɛ, mɛ a sikɛ̄ doo lo a eewo tɛ̄maloo enɔɔ̄ kɔ alu efɛ Uria! (2 Sam 11:2-15) E na Devid gaa bee kɛɛrɛ a? A bee kɛɛrɛge kɔ Jɛhova gaa ye muɛe ni? Nɛɛ a bee lu zooro a tɔɔ̄ agara ama bee ɛrɛ yɔgɔ oo e lo ama bee doo kɔ pɔrɔ nu a sira ye loo. Sɔ̄ a esaa, Devid bee kɔ ye pɔrɔ siā sa kiiya. Naa ɛp kɛ̄ bu ye bee ɛɛ sɔ̄ Jɛhova bee ye sikɛ̄ su baɛ bah suā doo a!—2 Sam 12:7-13.

11. Dookɛ̄ Pya Ɛfɛsɔs 5:3, 4 kɔ doo, e na eyerebah i nɛ kɔ i bebe loo yɔgɔ oo a?

 ¹¹ E na i nɔ aāloo edoba Devid a? I nɔ kɔ i dap bebe loo yɔgɔ oo lo i kiisī lo ewee doo yaa Jɛhova loo dɛ̄dɛɛ̄ nu a edora i nɛ. (Buū Pya Ɛfɛsɔs 5:3, 4.) I ɛrɛ edoo kɔ nu i ɛrɛ a gbɔɛ̄ i loo. I wee yere mɛm loo pya aā nɛɛ i gaa nyɔɔnɛ nɔ Baibol kɔ ba a kɛɛrɛbu loo pya le nu Jɛhova edora wa nɛ sa ba doo ye yaa loo pya lo nu. Lo nɛɛ doo wo dɛ̄dɛɛ̄ dee bu ziī kaɛ, a kura kɔ eyere kara nyɔɔ ɛrɛba keekee nu. (1 Tɛs 5:18) O wee dooge nu a bee wo? Kɛkɛɛrɛbu loo dɛ̄dɛɛ̄ nu Jɛhova edora a nɛ eyerebah a nɛ kɔ o doo ye yaa. E sɔ̄ o ye doo yaa, nu o ɛrɛ egbɔɛ̄ a loo. Sɔ̄ nu o ɛrɛ a gbɔɛ̄ loo, oo le e’ɛrɛ yɔgɔ oo.

12. E na yɔgɔ oo bee doo kɔ Judas a doo a?

¹² Yɔgɔ oo bee doo kɔ Judas alu nɛɛ fɛ nɛɛ. A naa bee le pɔrɔ nɛɛ aā bɔātɛ̄. (Luk 6:13, 16) Jizɔs bee ye sagɛ nua ye nɛɛ lɛɛratam. Judas bee lu nɛɛ a bɔloo sa lu edɛrɛ nyiɛ nyɔɔ, nu anua a bee lu ekɔ a kuūdɛɛ̄loo kpugi lo. Jizɔs le pya a wee ye nyɔɔnɛ dumɛ wee su pya kpugi ama kuādɛɛ̄loo wa ebɛɛ̄ bu wa esiatam zue ue. Lo ama le doodoo kpugi alu etura lo eyeākpotɛ̄ tam zue ue bu dɛ̄dɛɛ̄ nyɔuwe anii’ee. Mɛ sɔ̄ pio sɔ̄ etɛ̄na, Judas bee bɔātɛ̄ eyib kpugi kere adoo Jizɔs ebee nɛ zuurabahtɔ̄ gbɛnɛ-edo sɔ̄ akiiloo ɛrɛ yɔgɔ oo. (Maak 7:22, 23; Luk 11:39; 12:15) Judas bee ɛp pya zuurabahtɔ̄ ama tɛrɛ.

13. Mɛ sɔ̄ na yɔgɔ oo Judas bee sirapie a?

¹³ Yɔgɔ oo Judas bee sirapie bu nu a bee doo sɔ̄ sɔ̄ naa binia lɛɛ a gae lu efɛ Jizɔs. Jizɔs le pya a ye nyɔɔnɛ dumɛ, gbaāloo Meri le ye wuga Mata bee si tɔ Simon nɛɛ ebiakpaŋ. Sɔ̄ ba gaa denu, Meri bee aakɛ̄ sa su nɔɔ̄ a wee si lele nuloo lo a si gbɛnɛkpo kpugi tɔ̄ ekobee Jizɔs. Judas le pya dɔɔ̄na nɛɛ a wee nyɔɔnɛ dumɛ Jizɔs bee si saŋ. Pya dɔɔ̄na nɛɛ lɛɛratam bee kɛɛrɛ kɔ ebee dap lu esu lo kpugi daā wa ebɛɛ̄ loo wa esiatam zue ue. Mɛ nu a bee le nyiɛ Judas bee lu kee. A bee “lu nɛɛ biu,” e a bee gbī eyib kpugi aā bu ekpo a wee lu eyere kpugi bu. Sɔ̄ a esaa, yɔgɔ oo bee doo kɔ Judas a lɛɛ Jizɔs loo kpugi a wee lu ekpɛ loo nɛɛ alu zooro.—Jɔn 12:2-6; Mat 26:6-16; Luk 22:3-6.

14. Bu mɛ sīdee na ziī dam le wa bee su zuurabahtɔ̄ a le bu kpa Luk 16:13 yere bu dogo a?

¹⁴ Jizɔs bee nyɛŋiabu kaka ue ama pya a wee ye nyɔɔnɛ dumɛ kɔ: “Buii le edap si tam nɛ Bari le zɔ.” (Buū Luk 16:13.) Lo ama lunage kaka anii’ee. Naa kɛɛrɛbu sīdee ziī dam le wa ba tɔɔ̄ Romania bee su ue Jizɔs yere bu dogo. Bee lu enɛ wa tam esi bie ziī barasī a wee ɛrɛ zɔ. Ba kɔ: “Gbɛnɛ-edo kɔm bee i le bee, nyɔɔwo tua sɔ̄ i bee kɛɛrɛ kɔ tam ama lu leelee a aabah Jɛhova.” Kerewo, taāŋa bee le. Lo tam edoo kɔ ba aa ɛrɛna sɔ̄ esu taāŋabah Jɛhova. Sɔ̄ ba ebuna ekobee ue a le bu Watchtower August 15, 2008 lo a kɔ “Maintain Loyalty With a Unified Heart” sah, ba bee biaɛfii nu ba edoo. Ba kɔ: “Lo i kii dɔɔ̄na edo nyɔɔbee i gbī e’ɛrɛ gbɛnɛkpo kpugi, gbanialoo i ɛrɛ kumaloo Jɛhova naale eluna nu a i kuīloo bu dum. I bee suā kɔ i gbanialoo kumaloo Jɛhova edɔ.” Nyɔɔwo ba naa bee yiga esi lo tam. E na a bee sira a? Ye dam bee muɛ tam esi bie wa barasī lo edap doo kɔ ba a yaɛ pya nu a wa bɛɛ̄. Ye wa bee kɔ: “Jɛhova wee yerebah nɛ pya ye zooro.” Dam le wa ama le bu ɛɛbu nyɔnɛbee ba su Jɛhova nua wa Tɛtɔ taā ba su kpugi nua Tɛtɔ.

15. E na anua i suā leere kɔ a waɛ kɔ i teera aaloo zaɛ̄ le sɛkɛrɛ Setan a?

¹⁵ E na i doo lo i muɛ̄ kɔ i e’ina gaa eeloo nɛ nyɔɔ sa ɛrɛ yɔgɔ oo a? I dap be eebah! Pɔɔl bee kɔ pya Pɔrɔ-edɔɔ̄ “aa kɔ ba a doo nu a gbī” dap agia aabu ye zaɛ̄. (2 Tim 2:26) Bu kaka Devid bee gbaɛ̄tɔ̄loo zuurabahtɔ̄, kiiya aaloo ye dogo ɛrɛ yɔgɔ oo, sa sikɛ̄ ɛrɛ le gbanialoo kumaloo Jɛhova. Aa a ibere kɔ Jɛhova si ekpo ee Setan. Nyɔɔwo lo i su yerebah a aabah Jɛhova, i dap teera aaloo zaɛ̄ le sɛkɛrɛ Pɔrɔ-edɔɔ̄ e’era i sɛɛ.

16. E na eyerebah i nɛ kɔ i kpooraloo aaloo zaɛ̄ Setan a?

¹⁶ Bu kaka, elee kɔ i kpooraloo lɛɛloo elap dogo eeloo nɛ nyɔɔ le yɔgɔ oo. Aba tɛ̄maloo yerebah Bari na i dap doo lo ama a. Mɛ a naa lee edɛrɛ nyiɛ nyɔɔ aba ii yeekɛ̄. Kere pya esiatam nɛ Jɛhova bu gbɛnɛ-edo zua dapnage eeloo nɛ nyɔɔ sa ɛrɛ yɔgɔ oo. Nyɔɔwo, bara Jɛhova dɛ̄dɛɛ̄ dee kɔ a yerebah a nɛ kɔ o dap ɛma ɛp o elap dogo le o ekɛɛrɛ. (Yɔɔ 139:23, 24) O aa ɛrɛ elap dogo eeloo nɛ nyɔɔ le yɔgɔ oo!

17. Sɔ̄ sɔ̄ naa binia, e na esira loo i nɛɛ baa lo a le Pɔrɔ-edɔɔ̄ a?

¹⁷ Bu gbɛnɛ-edo zua, Setan elua nɛɛ tā-kuɛ. Mɛ sɔ̄ sɔ̄ naa binia, elu ebɔp ye sa ye gbeesī. (Mum 20:1-3, 10) I ɛmadɛɛ̄ lo sɔ̄. Mɛ sɔ̄ i gaa tɔɔ̄ge baɛ lo sɔ̄ a, nwaɛ̄dɛɛ̄ loo pya zaɛ̄ Setan. Piiga lo eteera aaloo eeloo nɛ nyɔɔ le yɔgɔ oo. Biaɛfii lo e “gbanasī Pɔrɔ-edɔɔ̄, e a eteera [a] aaloo.”—Jem 4:7.