1. Ha yini hi nga fanisaka Sathana ni muphasi?

NKONGOMETO wa muphasi i wun’we. Ku nga ku phasa kumbe ku dlaya xihazri lexi a xi kumiki. A nga ha tizrisa mintlhamu ya ku siyanasiyana, hi lani lava yiki txhavelela Yobe va yentxiki ha kone. (Yb 18:8-10) Xana muphasi a xi kanganyisisa kuyini xihazri akuva a xi phasa? A zranga hi ku xi dondzra. Xi ya kwini? Xi zrandzra yini? Ni nga xi phasisa kuyini na xi nga swi laviselanga? Sathana a fana ni muphasi lweyo. A zranga hi ku hi dondzra. A lavisisa lomu hi yaka kone ni leswi hi swi zrandzraka. A gama a hi zreya hi ntlhamu lowu a swi tivaka leswaku a ta hi phasa na hi nga swi laviselanga. Nambi tanu, Bibele dzri hi tiyisekisa leswaku nambi loko hi phasiwile hi nga swi kota ku tikulula. Dzri tlhela dzri hi dondzrisa ku tivonela ka mintlhamu leyo hinkwayu.

2. He yini mintlhamu yibidzri ka leyi Sathana a phasaka ngopfu ha yone?

² Ku tikukumuxa ni makwanga * i yin’we ya mintlhamu leyi Sathana a phasaka ngopfu ha yone. Ku sukela khale swinene, Sathana a tizrisa matsrhamela lawa lama kalaka ma nga nyonxisi akuva a phasa vhanu. Sathana a fana ni muphasi wa tinyanyana lweyi a tizrisaka nhazru akuva a ti wonga tiya a ntlhan’wini wakwe kumbe ti pela ka nkukutu’. (Ps 91:3) Kambe a hi fanelanga hi pfumela ku phasiwa hi Sathana. Ha yini? Hikusa Yehovha awa hi byela mintlhamu leyi Sathana a yi tizrisaka.​—2Ko 2:11.

3. Ha yini Yehovha a tsrale a Bibeleni swikombiso swa vhanu lava tikukumuxiki ni lava va viki ni makwanga?

³ Yehovha a hi dondzrisa ndlela leyi swi nga ni khombo ha yone ku tikukumuxa ni ku va ni makwanga. A hi byela leswi humeleliki man’we ya malandzra yakwe akuva hi tingawula ku wela ka swihoxo leswi fanaka. Ka swikombiso leswi hi taka swi vona, xiya leswaku Sathana a kote ku phasa nambi malandzra  ya Yehovha lama wupfiki. Xana leswo swi djula ku hlaya leswaku a hi nge swi koti ku tingawula mintlhamu leyo? Nikutsrongo. Yehovha a tsrale swikombiso leswo a Bibeleni akuva ‘swi ta hi dzrimuxa’. (1Ko 10:11) Awa swi tiva leswaku hi nga dondzra hi swikombiso leswo hi va hi kota ku tingawula mintlhamu ya Diyavulosi.

4. He yini mihandzru ya ku tikukumuxa?

⁴ Sathana a djula ku va hi tikulisa. Awa swi tiva leswaku loko hi pfumelela ku tikukumuxa loku hoxekiki ku hi fuma, hi ta fana na yene hi va hi luzekeliwa hi wutomi lebyi nga helikiki. (Pr 16:18) Hi mhaka yoleyo Mupostola Pawulo a hi be ndleve a ku: Loko mhunu ‘a tikukumuxa, a wela hi ku yavanyisiwa ka Diyavulosi.’ (1Tm 3:6, 7) Leswo swi nga ha humelela mun’wana ni mun’wana wezru, nambi loko hi ni malembe manyingi a ntiyisweni kumbe ha ha ku nhingena ha ha ku dondzra.

5. Hi lani swi kombisiwiki ha kone ka Eklesiasta 7:16, 20, xana a mhunu a swi kombisa hi ndlela yini leswaku awa tikukumuxa?

⁵ Ku tikukumuxa swi fambisana ni kuva mhunu a nga na mhaka ni vambeni. Sathana a dzringisa ku hi yentxa hi tipimisela ngopfu hine, hi beka Yehovha hi tlhelo, ngopfungopfu loko hi langusana ni swikazratu. Hi xikombiso, xana u sama u hehliwa kumbe u khomiwa hi ndlela leyi kalaka wululami? Sathana a nga hlekelela hi ku ku vona u sola Yehovha kumbe vamakwezru. Nakone Sathana a djula u pimisa leswaku ndlela leyinene ya kuva u lulamisa swikazratu i kuva u landzra mavonela yaku, ku nga li nkongomiso wa Yehovha lowu a hi nyikaka wone a Bibeleni.​—Dondzra Eklesiasta 7:16, 20.

6. U nga dondzra yini ka xikombiso xa makwezru wa kukazri wa xisati lwa tsrhamaka Holanda?

⁶ Vona xikombiso xa makwezru wa kukazri wa xisati lwa tsrhamaka a Holanda lwa hlundzrukisiwiki hi swihoxo swa vambeni. A a nga ha swi djuli nambi ku kumana na vone. A li: “Ni titwe xivundzreni lexikulu nakone a ni nga swi koti ku txintxa matitwela yanga. Ni byele nkatanga leswaku a hi fanela ku txintxa bandla.” Hi loko a hlalela Wuhaxi bya JW bya Marsu wa 2016. Wuhaxi lebyo byi nyikele swidzringanyeto swa ndlela ya ku langutana ni ku pfumala ku  hetiseka ka vambeni. Makwezru lweyo a li: “Ni xiye leswaku a ni fanela ku titsrongahata, ni ku languta swihoxo swanga a matsrhan’wini ya ku dzringisa ku txintxa vamakwezru a bandleni. Wuhaxi lebyo byi ni pfune ku yanakanyisisa ha Yehovha ni wuhosi byakwe.” Xana wa yi vona yinhla? Loko u langutana ni mindzringo u fanela ku tama u yanakanyisisa ha Yehovha. Mu kombeli a ku pfuna ku vona vambeni hi ndlela leyi a va vonaka ha yone. Papayi waku wa le tilweni awa swi vona swihoxo swaku, nambi tanu a tiyimisele ku ku dzrivalela. A djula leswaku na wene u yentxa leswi fanaka.​—1Yh 4:20.

7. I yini leswi humeleliki Hosi Uziya?

⁷ Ku tikukumuxa ku yentxi Hosi Uziya a bakanya xilayu a tlhela a yentxa mintxhumu leyi a yi nga mu faneli. Uziya a a li nhenha. A swi mu fambela ha hombe a tiyimpini, a ku yakeni ni le masin’wini. Xikwembu Nkulukumba a a mu tovokisa. (2Mk 26:3-7, 10) Bibele dzri li: ‘Ku ti loko a kumi ntamu, a mbilu yakwe yi tikukumuxa a ko a yentxa swaku biha.’ Yehovha a a lelete leswaku a mizri ya ku nun’hwela a yi fanela ku nyikeliwa ntsena hi vaprista a tempeleni. Kambe Hosi Uziya a tibyele leswaku na yene a nga nyikela muzri wa ku nun’hwela a tempeleni. Yehovha a khunguvanyekile a va a ba wanuna yelweyo wa ku tikukumuxa hi nhlokonho. Uziya a ze a ya fa na a ni nhlokonho.​—2Mk 26:16-21.

8. Hi ku ya hi 1 Ba-le-Korinte 4:6, 7, hi nga tingawulisa kuyini ku tikukumuxa?

⁸ Xana ku tikukumuxa ku nga hi yentxa hi wela ntlhan’wini wa ku fana ni lowu wu phasiki hosi Uziya? Vona xikombiso xa José. A swi mu fambela ha hombe ka mabindzru nakone a a li nkulu wa bandla lweyi vamakwezru a va mu bekela xitxhavu. A a beka wukaneli ka tinhlengeletanu ta xifundzra ni ta muganga, nakone valaviseli va muganga a va kombela swilayu swimbeni kwakwe. José a li: “A ni dumba wuswikoti ni mimfambu yanga. A ni tsrhike ku tiseketela ha Yehovha. A ni pimisa leswaku ni tiyile, xileswo a ni yingisetanga swilayu ni swidzrimuxo swa Yehovha.” José a hambe xidoho lexikulu a va a susiwa bandleni. Ntsrhaku ka malembe manyingi a tlheliseliwile. Swoswi a li: “Yehovha a ni dondzrise ntxhumu wa lisima, wa leswaku a xa lisima a hi ku va ni ndhuma, kambe i ku yentxa leswi a hi kombelaka swone.” Hi fanela ku dzrimuka leswaku wuswikoti kumbe ntizro wini na wini lowu hi nga na wone a bandleni swi pfa ka Yehovha. (Dondzra 1 Ba-le-Korinte 4:6, 7.) Loko hi tikukumuxa Yehovha a nga ti hi tizrisa.

9. Xana makwanga ma susumetele Sathana na Evha akuva va yentxa yini?

⁹ Swi nga yentxeka loko hi khanela hi makwanga u dzrimuka Sathana Diyavulosi. Leswi a a li mun’we wa tintsrumi ta Yehovha swi nga yentxeka Sathana a a ni swiyavelo swinyingi swa ku hlawuleka. Kambe a a swi vona swi li switsrongo. A a djula ku gandzreliwa ku nga ntxhumu lowu wo ko fanela Yehovha ntsena. Sathana a djula hi fana na yene, xileswo a dzringisa ku yentxa leswaku hi titwa hi nga nyonxanga hi leswi hi nga na swone. Khambi dzra ku sungula a yentxiki leswo ku ve loko a ye khanela na Evha. Hi lizrandzru Yehovha a a nyike Evha ni nuna wakwe swakuda swinyingi leswinene. A a va ntsrhunxe ku da ‘mizri hinkwayu ya xizramba’ handle ka wun’we. (Gn 2:16) Nambi tanu Sathana a yentxe Evha a pimisa leswaku a a fanela ku da nambi muzri luwa a wu tsimbisiwile. A ha djula swin’wana. Ha swi tiva leswi gamiki swi yentxeka. Evha a dohile a va hi wugamu a fa.

10. Xana makwanga ma ve ntlhamu ka Hosi Davhida hi ndlela yini?

¹⁰ Makwanga ma yentxe Hosi Davhida a dzrivala hinkwaswu leswi Yehovha a mu yentxeliki swone, ku patsra ni wupfundzri, ndhuma ni ku hlula valala vakwe. Davhida a tlangele Xikwembu Nkulukumba hi matovoko lawa a mu nyikiki wone. A te: ‘A ntalu wa wone ma tlula nhlayu!’ (Ps 40:5) Kambe ku be nkama Davhida dzrivala leswi Yehovha a a mu nyikile. Nambi leswi Davhida a a ni vasati vanyingi, a sungule ku navela wansati lweyi a a tekiwe hi wanuna mumbeni, ku nga leswi Yehovha a hlayiki leswaku swi bihile. Wansati lweyo a a li Batixeba, nuna wakwe a a li Uriya lwe wa Mukhiti. Davhida a nga zron’wekanga hi matitwela ya vambeni, a yetlele ni wansati lweyo a va a kuma kuzri. A xidoho xa Davhida a xi bihe ngopfu kambe a tlhele a yentxa xidoho lexi tlulisaka, hi ku yentxa leswaku Uriya a dlayiwa! (2Sa 11:2-15) Xana Davhida a a pimisa yini? A nga va a pimise leswaku Yehovha a nga ti swi vona? Nandzra lweyo a samiki a dumbeka ka Yehovha a pfumelele makwanga ma mu nghena a va a hakela ku dula. Nambi tanu, lexi nyonxisaka hi ku famba ka nkama Davhida a pfumele xihoxo xakwe a va a tisola. A nyonxe ngopfu hikuva Yehovha a mu dzrivalelile!​—2Sa 12:7-13.

11. Hi ku ya hi Ba-le-Efesa 5:3, 4, i yini xi nga hi pfunaka ku lwisana ni makwanga?

¹¹ Xana hi dondzra yini ka xikombiso xa Hosi  Davhida? Hi dondzra leswaku hi nga lwisana ni makwanga hikuva minkama hinkwayu hi tlangela hinkwaswu leswi Yehovha a hi nyikaka swone. (Dondzra Ba-le-Efesa 5:3, 4.) Hi fanela ku yaneliseka hi leswi hi nga na swone. Swidondzro leswimpshwa swa Bibele swi kutxiwa ku yanakanya hi ntxhumu wa kukazri wa ku kongoma swi va swi khensa Yehovha ha wone. Loko a mhunu a yentxa leswo ku dzringana vhiki swi hlaya leswaku a khongote hi 7 wa mintxhumu ya ku hambanahambana. (1Te 5:18) Xana u yentxa leswi fanaka? Loko u yanakanyisisa hi hinkwaswu leswi Yehovha a ku yentxelaka swone swi ta ku pfuna kuva mhunu lwa khensaka. Nakone loko u khensa wa yaneliseka. Loko u yaneliseka, a makwanga ma nga ti ku nghena ha mbangu.

12. Xana makwanga ma hlohlotele Yudasi Iskariyota ku yentxa yini?

¹² A makwanga ma yentxi Yudasi Iskariyota a ndzruluta muwongi lwa bihiki swinene. Kambe Yudasi a nga pswaliwanga na a bihe mbilu. (Lk 6:13, 16) Yesu a mu hlawulile swanga mupostola wakwe. Yesu a a mu dumba Yudasi, xileswo, a mu beke kuva a vonelela bokisi dzra mali. Yesu xikan’we ni vapostola a va tizrisa mali leyo akuva yi va pfuna ka ntizro wa ku zrezra. Hi ndlela ya kukazri namunhla hi nga swi fanisa ni swihanano swa ntizro wa misava hinkwayu. Kambe Yudasi a game a sungula ku yiva. Nambi leswi a a twe Yesu na a va ba ndleve hi makhambi ya ku siyanasiyana hi mhaka ya makwanga. (Mr 7:22, 23; Lk 11:39; 12:15) Yudasi a swi be hi makatla swidzrimuxo leswo.

13. Xana makwanga ya Yudasi ma sungule ku voneka loko swi te yini?

¹³ Makwanga ya Yudasi sungule ku tikomba loko Yesu a li kusuhi ni ku dlayiwa. Yesu ni vadondzrisiwa vakwe, ku patsra na Mariya, ni makwavu wakwe Marta, a va luveli kaya ka Simoni lwe wa nhlokonho. Na va li ku deni, Mariya a sekelekile a txhela mafuzra ya ku nun’hwela, ya ku dula swinene a nhlokweni ya Yesu. Yudasi ni vapostola vambeni va tsrhoveke mazrambu. Vadondzrisiwa vambeni va nga ha va pimise leswaku a mali liyani a yi ta tizrisiwa ku yampswa a ntizrweni wa ku zrezra. Kambe a swivangelo swa Yudasi a swi hambanile. A ‘a li muyivi’ nakone a a djula ku yiva mali a bokisini. Hi ku famba ka nkama a makwanga ma susumetele Yudasi ku wonga Yesu hi ku mu xavisa hi mali leyi xavaka xikazrawa.​—Yh 12:2-6; Mt 26:6-16; Lk 22:3-6.

14. Xana vatekani va kukazri va xi tizrise hi ndlela yini xilayu lexi kumekaka ka Luka 16:13?

¹⁴ Yesu a dzrimuxe valandzreli vakwe ntiyiso lowu wa ntshima: ‘A n’wi swi koti ku tizrela Xikwembu Nkulukumba na mamona.’ (Dondzra Luka 16:13.) Ntiyiso lowo a wu txintxanga. Vona ndlela leyi vatekani va kukazri va le Roménia va pfumeleliki mazritu ya Yesu ma va kutxetela ha yone. A va kume ntizro lowu a va ta wu yentxa ku dzringana nkama wa kukazri a tikweni ledzri hluvukiki ku tlula dzravu. Va li: “A hi ni xikweneti xa xikulu a banku, xileswo a ku sunguleni hi pimise leswaku a ntizro lowo a ku li tovoko dzra Yehovha.” Nambi tanu, a ku ni ntlhamu. A ntizro lowo a wu ta va sivela ku tizrela Yehovha hi lani swi djulekaka ha kone. A ntsrhaku ka ku dondzra nhlokomhaka leyi liki: “Hlayisa Vutshembeki Hi Mbilu Hinkwayu” ka Xihondzo xo Rindza xa 15 ka Agoxto wa 2008, va teke xiboho. Va li: “Loko ku li leswaku ku djula mali yinyingi hi swone swi hi yentxaka hi ya tizrela ka tiko dzrimbeni, a hi ta va na hi beka wuxaka byezru na Yehovha a ntsrhaku. A hi tiyiseka leswaku wuxaka byezru na Yehovha a byi ta hola.” Xileswo, a va wu yamukelanga ntizro lowo. Ku humelele yini? A nuna a kume ntizro a tikweni dzravu, lowu a wu ta va pfuna ka swivileleko swavu. A nsati a li: “A voko dzra Yehovha a dzri gomanga.” Vatekani lavo va  nyonxile hi leswi va hlawuliki Yehovha swanga Hosi yavu ku nga li mali.

15. Ha yini hi nga tiyisekaka leswaku hi nga swi kota ku huluka ka mintlhamu leyi Sathana a nga ha hi zreyaka ha yone?

¹⁵ Hi nga yentxa yini loko hi gungula leswaku hi ngheniwa hi moya wa ku tikukumuxa ni wa makwanga? Hi nga swi kota ku txintxa! Pawulo a te: ‘Lava va nga phasiwa’ hi Diyavulosi na va ha hanya va nga swi kota ku tikulula. (2Tm 2:26) Davhida a yingisete xilayu xa Natani a tisola ka makwanga yakwe, a va a lulamisa wuxaka byakwe na Yehovha. U nga txhuki u dzrivala leswaku Yehovha a ni ntamu wukulu ku tlula Sathana. Xileswo, loko hi yamukela mpfunu wa Yehovha hi nga huluka ka ntlhamu wini na wini lowu Diyavulosi a nga ha hi zreyaka ha wone.

16. I yini lexi taka hi pfuna ku tingawula mintlhamu ya Sathana?

¹⁶ Nakunene a matsrhan’wini ya ku tsrhamela ku kulula mintlhamu ya Diyavulosi, hi fanela ku yi tingawula hi ku helela. Hi nga kota ku yentxa leswo ntsena hi mpfunu wa Xikwembu Nkulukumba. Kambe a hi fanelanga hi pimisa leswaku a hi nge ti za hi tikukumuxile kumbe hi va ni makwanga. Nambi malandzra ya Yehovha ya khale ma tikukumuxile ma tlhela ma va ni makwanga. Xileswo siku ni siku kombela Yehovha akuva a ku pfuna kuva u tikambela kumbe matsrhamela wolawo ya ku biha ma sungule ku hlohlotela mapimisela ni swiyentxo swaku. (Ps 139:23, 24) U nga txhuki u ma pfumelela matsrhamela wolawu ma ku nghenela!

17. I yini leswi taka yentxekela nala wezru Diyavulosi ku nga li khale?

¹⁷ Sathana i muhloti wa khale swinene. Kambe ku nga li khale a ta tsrimbiwa a helisiwa. (Mpf 20:1-3, 10) Hi dzri yimele swinene siku ledzro. Na ha ha dzri yimelile, tivonele ka mintlhamu ya Sathana. Yentxa hinkwaswu leswi u nga swi kotaka akuva u tivonela ku phasiwa hi ku tikukumuxa ni makwanga. Tiyimisele ku ‘yalela Diyavulosi, a ta suka ku wene’.​—Yk 4:7.